IPPP1/443-1491/11-2/AP - Zwolnienie z podatku VAT odszkodowania z tytułu niewykonania lub nieprawidłowego wykonania postanowień umowy.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2007 r. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki, przedstawione we wniosku z dnia 29 września 2011 r. (data wpływu 10 października 2011 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania otrzymanego odszkodowania - jest prawidłowe.

W dniu 10 października 2011 r. wpłynął ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania otrzymanego odszkodowania.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

X S.A. (dalej "Spółka") prowadzi działalność gospodarczą głównie w zakresie świadczenia profesjonalnych usług telekomunikacyjnych, w tym m.in. dostępu do sieci Internet. X S.A. dostarcza swoim klientom usługi głosowe oparte na różnego rodzaju technologiach, w tym technologii IP. Dostęp do urządzeń abonenckich oraz sama konfiguracja urządzeń jest zabezpieczona hasłami.

W związku z wygenerowaniem przez jednego z klientów ruchu na kierunki międzynarodowe, z których klient wcześniej nie korzystał zaistniało podejrzenie zdalnego włamania się do urządzenia klienta i wygenerowania przez osobę trzecią na jego koszt znacznej ilości ruchu.

W przedmiotowej sprawie spółka Y (dalej Abonent) w związku z wygenerowaniem ruchu telekomunikacyjnego została obciążona kwotą 457679,98 PLN netto plus podatek od towarów i usług (VAT). W wyniku przeprowadzonego postępowania reklamacyjnego ustalono, iż doszło do włamania do sieci telekomunikacyjnej spółki Y i wygenerowania ruchu telekomunikacyjnego z numeracji Abonenta. O powyższym zdarzeniu poinformowana została Prokuratura Rejonowa. Postanowieniem z dnia 7 czerwca 2011 r. Prokurator Rejonowy wszczął śledztwo w sprawie nielegalnych zmian danych informatycznych.

Wartość wyświadczonych usług, uznana w postępowaniu reklamacyjnym za bezsporną wyniosła 7985,88 PLN netto plus podatek od towarów i usług (VAT). W związku z powyższym, mając na uwadze art. 6 pkt 2 ustawy o podatku od towarów i usług z dnia 11 marca 2004 r. (Dz. U. Nr 54, poz. 535 z późn. zm., dalej ustawa VAT) wystawiono fakturę korygującą odzwierciedlającą rzeczywistą kwotę należną z tytułu świadczonych usług telekomunikacyjnych.

W związku z zaistniałą sytuacją, tj. podejrzeniem włamania do sieci Abonenta i wygenerowaniem ruchu telekomunikacyjnego, Spółka poniosła stratę stanowiącą różnicę pomiędzy kwotą wynikającą z faktury pierwotnej, a rzeczywistą wartością wyświadczonych usług.

W wyniku obustronnych rozmów doszło do porozumienia, na podstawie którego Abonent zobowiązał się do wypłaty odszkodowania na rzecz Spółki z tytułu poniesionej straty w kwocie 112500 PLN.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy wypłata odszkodowania w związku z powstaniem szkody wynikającej z włamania do sieci telekomunikacyjnej Abonenta i wygenerowania ruchu telekomunikacyjnego z numeracji Abonenta "mieści się" w katalogu czynności wymienionych w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 z późn. zm.) i jako taka podlega opodatkowaniu tym podatkiem.

Zdaniem Wnioskodawcy

Biorąc pod uwagę zaistniały stan faktyczny oraz przepisy prawa Spółka stoi na stanowisku, iż zapłata o charakterze odszkodowawczym nie będzie miała bezpośredniego związku z żadną czynnością mającą charakter świadczenia ze strony podmiotu zobowiązanego, tak więc kwota otrzymanych odszkodowań nie będzie mieściła się w katalogu czynności wymienionych w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy VAT i jako taka nie będzie podlegała opodatkowaniu tym podatkiem.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT opodatkowaniu podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów, import towarów, wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju oraz wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.

Należy zauważyć, iż wynagrodzenie trzeba traktować jako świadczenie ekwiwalentne, należne sprzedawcy od nabywcy towarów lub usług, które stanowi zapłatę za dostarczony towar lub wyświadczoną usługę. Aby dana czynność (usługa) podlegała opodatkowaniu podatkiem VAT musi istnieć bezpośredni związek o charakterze przyczynowym pomiędzy świadczoną usługą a otrzymanym świadczeniem wzajemnym, w ten sposób, że zapłacone kwoty stanowią rzeczywiste wynagrodzenie za wyodrębnioną usługę świadczoną w ramach stosunku zobowiązaniowego lub dochodzi do wymiany świadczeń wzajemnych. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia. Wynagrodzenie musi być należne za wykonanie tego określonego świadczenia.

W przedmiotowej sprawie nie mamy do czynienia z ekwiwalentnością świadczenia odbiorcy. Wypłaca on na rzecz Spółki odszkodowanie, ale nie otrzymuje nic w zamian. Odszkodowanie to jest zadośćuczynieniem za stratę powstałą w związku z wygenerowaniem ruchu telekomunikacyjnego będącego wynikiem włamania do sieci telekomunikacyjnej. Odszkodowanie to nie stanowi wynagrodzenia za wykonaną usługę.

Wskazać należy, iż ETS w wyroku z dnia 3 marca 1994 r. (sygn. akt C-16/93) stwierdził, że: "świadczenie usług realizowane jest za wynagrodzeniem w rozumieniu artykułu 2 (1) VI Dyrektywy i stąd podlega opodatkowaniu wyłącznie wtedy, gdy istnieje związek prawny między usługodawcą i usługobiorcą, w ramach którego następuje świadczenie wzajemne, przy czym wynagrodzenie otrzymane przez usługodawcę stanowi wartość faktycznie przekazaną w zamian za usługi świadczone na rzecz usługobiorcy".

Możliwość dochodzenia odszkodowania wynika z art. 361 ustawy - Kodeks cywilny z dnia 23 kwietnia 1964 r. (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm., dalej Kodeks cywilny). Zgodnie z art. 381 § 1 i 2 kodeksu cywilnego, zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. W powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Istotą odszkodowań nie jest zatem płatność za świadczenie, lecz rekompensata za szkodę. Nie mamy więc tu do czynienia z transakcją ekwiwalentną - bowiem otrzymane odszkodowanie nie wiąże się z żadnym świadczeniem ze strony podatnika w zamian za wynagrodzenie.

Zawarcie przez Spółkę oraz Abonenta porozumienia o wypłacie należnego odszkodowania powoduje, iż opłata ta ma charakter naprawy szkody i stanowi jedynie świadczenie odszkodowawcze dla Spółki. Spółka nie dostarcza żadnego towaru i nie świadczy też dodatkowych usług w zamian za otrzymaną od kontrahenta kwotę pieniężną.

Reasumując stwierdzić należy, iż w przedmiotowej sprawie odszkodowanie stanowić będzie rekompensatę finansową dla Spółki, jako strony dotkniętej stratą i nie wiąże się ze spełnieniem świadczenia wzajemnego przez Spółkę. Zatem, odszkodowanie pełniące funkcję naprawy szkody, nie mieści się w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu wymienionych w art. 5 ust. 1 ustawy o VAT i tym samym nie podlega opodatkowaniu.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn. Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054), opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Czynności określone w ust. 1 podlegają opodatkowaniu niezależnie od tego, czy zostały wykonane z zachowaniem warunków oraz form określonych przepisami prawa (art. 5 ust. 2 ww. ustawy).

Na podstawie art. 7 ust. 1 cyt. ustawy, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (...).

Natomiast stosownie do art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

Z cytowanych powyżej przepisów wynika, iż przy określeniu, czy miała miejsce czynność podlegająca opodatkowaniu istotne jest określenie czy wykonywano świadczenie i czy wynagrodzenie z tytułu wykonywania tego świadczenia miało być wypłacone. Niemniej muszą być przy tym spełnione następujące warunki:

* w następstwie zobowiązania, w wykonaniu którego usługa jest świadczona, druga strona (nabywca) jest bezpośrednim beneficjentem świadczenia,

* świadczonej usłudze odpowiada świadczenie wzajemne ze strony nabywcy (wynagrodzenie).

Należy podkreślić, iż oba ww. warunki winny być spełnione łącznie, aby świadczenie podlegało - jako usługa - opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Dana usługa podlega opodatkowaniu podatkiem VAT wówczas, gdy istnieje bezpośredni związek pomiędzy świadczoną usługą, a otrzymanym świadczeniem wzajemnym, w ten sposób, że zapłacone kwoty stanowią rzeczywiste wynagrodzenie za wyodrębnioną usługę świadczoną w ramach stosunku prawnego lub dochodzi do wymiany świadczeń wzajemnych.

Aby uznać dane świadczenie za odpłatne świadczenie, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a beneficjentem, i w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Musi istnieć bezpośredni związek pomiędzy świadczoną usługą i przekazanym za nią wynagrodzeniem. Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę.

Kolejnym czynnikiem decydującym o tym czy mamy do czynienia z wynagrodzeniem jest określenie czy wynagrodzenie takie było należne z tytułu danego świadczenia. Czynność opodatkowana powstaje bowiem wyłącznie w związku z zaistnieniem stosunku prawnego określonego umową między stronami. Zatem wystąpić musi bezpośredni i niezbędny związek pomiędzy wykonywanymi czynnościami i wysokością otrzymanego wynagrodzenia oparty o relacje cywilnoprawne pomiędzy podmiotami i jednocześnie wynagrodzenie to może być wyrażone w pieniądzu.

W związku z powyższym czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności.

Bezpośredni związek pomiędzy dostawą towarów lub świadczeniem usług, a otrzymanym wynagrodzeniem istnieje wówczas, gdy jest możliwe zidentyfikowanie bezpośredniej i jasno zindywidualizowanej korzyści na rzecz dostawcy towaru lub świadczącego usługę oraz gdy świadczenie wzajemne pozostaje w bezpośrednim związku ze świadczeniem dokonanej czynności.

Zatem pod pojęciem odpłatności dostawy towarów lub odpłatności świadczenia usług rozumieć należy prawo podmiotu dokonującego dostawy towarów lub świadczącego usługę do żądania od nabywcy towaru, odbiorcy usługi lub osoby trzeciej zapłaty ceny lub ekwiwalentu (np. w postaci świadczenia wzajemnego). W konsekwencji powyższego należy stwierdzić, iż opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług będzie podlegało tylko to świadczenie (usługa), w przypadku którego istnieje konsument, tj. odbiorca świadczenia odnoszący z niego choćby potencjalną korzyść. Dopóki nie istnieje podmiot, który odnosiłby lub powinien odnosić konkretne korzyści o charakterze majątkowym związanym z danym świadczeniem, dopóty świadczenie to nie będzie usługą podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Z przedstawionego przez Wnioskodawcę stanu faktycznego wynika, iż prowadzi działalność w zakresie świadczenia usług telekomunikacyjnych, tym m.in. dostępu do sieci Internet. Dostarcza również swoim klientom usługi głosowe oparte na różnego rodzaju technologiach, w tym technologii IP. Dostęp do urządzeń abonenckich oraz sama konfiguracja urządzeń jest zabezpieczona hasłami. W związku z wygenerowaniem przez jednego z klientów ruchu na kierunki międzynarodowe, z których klient wcześniej nie korzystał zaistniało podejrzenie zdalnego włamania się do urządzenia klienta i wygenerowania przez osobę trzecią na jego koszt znacznej ilości ruchu. W przedmiotowej sprawie Abonent w związku z wygenerowaniem ruchu telekomunikacyjnego został obciążony kwotą 457679,98 PLN netto plus podatek VAT. W wyniku przeprowadzonego postępowania reklamacyjnego ustalono, iż doszło do włamania do sieci telekomunikacyjnej Abonenta i wygenerowania ruchu telekomunikacyjnego z jego numeracji. O powyższym zdarzeniu poinformowana została Prokuratura, która wszczęła w tej sprawie śledztwo. Wartość wyświadczonych usług, uznana w postępowaniu reklamacyjnym za bezsporną wyniosła 7985,88 PLN netto plus podatek VAT. W związku z powyższym, mając na uwadze art. 6 pkt 2 ustawy o VAT Spółka wystawiła fakturę korygującą odzwierciedlającą rzeczywistą kwotę należną z tytułu świadczonych usług telekomunikacyjnych. W związku z zaistniałą sytuacją, tj. podejrzeniem włamania do sieci Abonenta i wygenerowaniem ruchu telekomunikacyjnego, Spółka poniosła stratę stanowiącą różnicę pomiędzy kwotą wynikającą z faktury pierwotnej, a rzeczywistą wartością wyświadczonych usług. W wyniku obustronnych rozmów doszło do porozumienia, na podstawie którego Abonent zobowiązał się do wypłaty odszkodowania na rzecz Spółki z tytułu poniesionej straty w kwocie 112500 PLN.

Spółka wskazuje na odszkodowawczą funkcję kwoty pieniężnej, którą zobowiązał się wypłacić jej Abonent. Aby ustalić zasady opodatkowania danej czynności, dokonanej w zamian za odszkodowanie, niezbędne jest rozstrzygnięcie czy te czynności skutkują uzyskaniem bezpośrednich korzyści przez wypłacającego.

Podkreślenia wymaga, że przepisy podatkowe nie definiują pojęcia odszkodowania. Zatem w tym zakresie należy posiłkować się przepisami prawa cywilnego. Zgodnie z art. 361 § 1 i § 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.) zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. W powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Na gruncie prawa cywilnego odszkodowanie za doznaną szkodę majątkową lub niemajątkową uzależnione jest od zaistnienia zdarzenia, z którym przepisy łączą obowiązek naprawienia szkody. Ponadto między zdarzeniem a zaistniałą w jego wyniku szkodą musi istnieć związek przyczynowy. Zgodnie z treścią art. 471 Kodeksu cywilnego, dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

W świetle wyżej przytoczonych przepisów, na gruncie stosunków cywilnoprawnych szkoda polega na nienależytym wykonaniu bądź niewykonaniu zobowiązania przez dłużnika, istnienia adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy działaniem lub zaniechaniem a szkodą. Brak tych przesłanek powoduje, że nie mamy do czynienia ze szkodą, za powstanie której dłużnik zobowiązany jest do wypłaty odszkodowania.

Odnosząc się do powyższego stwierdzić należy, iż w przedmiotowej sprawie mamy do czynienia ze świadczeniem usługi telekomunikacyjnej podlegającej opodatkowaniu na rzecz Abonenta jedynie w zakresie uznanej w postępowaniu reklamacyjnym za bezsporną wartości, tj. 7985,88 PLN netto.

Jednakże, kwoty pieniężnej, jaką Wnioskodawca otrzyma od Abonenta na podstawie zawartego z nim porozumienia tj. 112500 PLN, nie można uznać za wynagrodzenie za świadczone usługi podlegające opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Należy zwrócić bowiem uwagę na fakt, że w tym przypadku nie jest możliwe wskazanie konkretnego beneficjenta tej usługi, ponieważ - jak wskazała Spółka - zaistniało podejrzenie zdalnego włamania się do urządzenia klienta i wygenerowania przez osobę trzecią na jego koszt znacznej ilości ruchu na kierunki międzynarodowe. Wskazać należy, iż dostęp do urządzeń abonenckich oraz sama konfiguracja urządzeń jest zabezpieczona hasłami. Zatem wypłata przez Abonenta Spółce określonej kwoty pieniężnej ustalonej w zawartym porozumieniu jest rezultatem niewywiązania się lub nienależytego wywiązania się przez Abonenta z ciążących na nim obowiązków, stanowi więc odszkodowanie w rozumieniu przepisów Kodeksu cywilnego. Nie jest tu spełniona przesłanka istnienia związku pomiędzy wypłatą należności, a otrzymaniem świadczenia wzajemnego, co jest warunkiem koniecznym do uznania, że wypłata tej kwoty podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Mając na uwadze przedstawiony stan prawny i zaistniały stan faktyczny należy stwierdzić, że otrzymana przez Spółkę kwota (tj. 112500 PLN) stanowi rekompensatę za poniesione przez Wnioskodawcę szkody z powodu niewykonania lub nieprawidłowego wykonania postanowień umowy. Otrzymane odszkodowanie nie wiąże się z żadnym świadczeniem ze strony Wnioskodawcy w zamian za wynagrodzenie.

Reasumując powyższe, zgodzić się należy z Wnioskodawcą, iż w przedmiotowej sprawie odszkodowanie stanowić będzie rekompensatę finansową dla Spółki, jako strony dotkniętej stratą i nie wiąże się ze spełnieniem świadczenia wzajemnego przez Spółkę. Zatem, odszkodowanie pełniące funkcję naprawy szkody, nie mieści się w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu wymienionych w art. 5 ust. 1 ustawy o VAT i tym samym nie podlega opodatkowaniu.

Mając powyższe na względzie, stanowisko Wnioskodawcy w zakresie przedstawionego stanu faktycznego należało uznać za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1 Maja 10, 09-402 Płock.