IPPP1-443-1387/09-2/AS - Prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z faktury VAT dokumentującej anulowanie rezerwacji i opodatkowanie kosztów poniesionych w związku z anulowaniem rezerwacji.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2007 r. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki, przedstawione we wniosku z dnia 21 grudnia 2009 r. (data wpływu 30 grudnia 2009 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie prawa do odliczenia podatku naliczonego z faktury dokumentującej anulowanie rezerwacji i opodatkowania kosztów poniesionych w związku z anulowaniem rezerwacji - jest prawidłowe.

W dniu 30 grudnia 2009 r. wpłynął ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie prawa do odliczenia podatku naliczonego z faktury dokumentującej anulowanie rezerwacji i opodatkowania kosztów poniesionych w związku z anulowaniem rezerwacji.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

Sp. z o.o. (dalej: Spółka), działając na zlecenie podmiotu zagranicznego z grupy S. (dalej: Zleceniodawca) w przedmiocie organizacji konferencji, zawarła umowę z hotelem. W umowie zawarto kosztorys obejmujący wynajem pokoi hotelowych, wynajem sal konferencyjnych, świadczenie usług gastronomicznych, organizację przerw kawowych. Umowa przewidywała także obciążenie Spółki kosztami anulowania rezerwacji (rezygnacji z określonych w umowie usług). Wysokość tych kosztów została ustalona w kwocie odpowiadającej określonemu procentowi szacowanych w kosztorysie kosztów usług hotelu (od 70 % do 100 % w zależności od daty rezygnacji w stosunku do daty imprezy). Umowa zawierała także zapis, iż koszty zostaną zwiększone o podatek VAT według stawki 22 % zgodnie z obowiązującymi przepisami księgowo-podatkowymi. Zleceniodawca odwołał planowaną konferencję w związku z czym Spółka zmuszona została do anulowania rezerwacji. Hotel wystawił Spółce fakturę na kwotę kosztów, którymi zgodnie z umową Spółka miała zostać obciążona, naliczając podatek VAT w wysokości 22 %.

W związku z tym, że konferencja nie odbyła się z powodu jej odwołania przez Zleceniodawcę, Spółka obciążyła Zleceniodawcę kwotą, która wynikała z faktury wystawionej przez hotel, wystawiając notę obciążeniową dla Zleceniodawcy. Spółka uznała bowiem, że kwota, którą sama została obciążona przez hotel ma charakter odszkodowania lub też kary umownej a nie wynagrodzenia za świadczenie usług, gdyż w związku z rezygnacją z usług hotelu nie doszło do ich świadczenia. Tym samym nie doszło także do świadczenia usług przez Spółkę na rzecz zleceniodawcy, gdyż konferencja, którą Spółka miała zorganizować nie odbyła się. Koszt anulowania rezerwacji, który zmuszona była ponieść Spółka na rzecz hotelu został spowodowany przez wycofanie się Zleceniodawcy z imprezy, a zatem to Zleceniodawca powinien ostatecznie ponieść finansowe konsekwencje anulowania hotelowej rezerwacji.

W związku z powyższym zadano następujące pytania:

Spółka jest zdania, iż hotel bezpodstawnie wystawił fakturę VAT i naliczył podatek VAT z tytułu obciążenia Spółki kosztami anulowania rezerwacji. W ocenie Spółki, prawidłowe rozliczenie w związku z zaistniałą sytuacją powinno zostać dokonane w oparciu o notę obciążeniową wystawioną przez hotel na Spółkę na kwotę netto wynikającą z zawartego w umowie kosztorysu i taką też kwotą netto Spółka powinna obciążyć Zleceniodawcę także wystawiając notę obciążeniową.

Ad. pyt. nr 1

Dla ustalenia czy dane zdarzenie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT istotne jest stwierdzenie, czy zostało one wyszczególnione w art. 5 ust. 1 ustawy o VAT. Zgodnie z tym przepisem opodatkowaniu podatkiem VAT podlegają m.in. odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

W rozpatrywanym stanie faktycznym nie doszło do przeniesienia prawa do rozporządzania towarami jak właściciel pomiędzy hotelem a Spółką, a zatem nie miała miejsca dostawa towarów, o której mowa w art. 7 ust. 1 ustawy o VAT.

Spółka uważa, iż nie doszło także do świadczenia usług.

Stosownie do treści art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 tej ustawy, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów, w tym również:

Pomimo tak szerokiego ujęcia świadczenia usług w ustawie o VAT, nie każda płatność dokonana na rzecz kontrahenta w sytuacji braku dostawy towarów stanowi płatność za świadczone usługi. Dla ustalenia czy miało miejsce świadczenie usług istotne jest stwierdzenie, czy doszło do takiego świadczenia obejmującego działanie bądź zaniechanie, które miało swojego beneficjenta. Innymi słowy, czy świadczenie przyniosło odbiorcy jakąkolwiek korzyść. Mając powyższe na uwadze, aby ustalić zasady opodatkowania danej czynności niezbędne jest rozstrzygnięcie, czy czynności te skutkują uzyskaniem bezpośrednich korzyści przez dokonującego płatności w zamian za ich wykonanie/zaniechanie. Opodatkowaniu podlegają bowiem tylko te czynności, które przyczyniają się bezpośrednio do uzyskania korzyści przez wypłacającego.

Podobne stanowisko wyrażane jest w orzecznictwie sądów administracyjnych, np. w wyroku WSA w Gliwicach z dnia 4 września 2009 r., sygn. akt III SA/Gl 435/2009, sąd stwierdził, że "Usługa w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o VAT to transakcja gospodarcza. Oznacza to, iż stosunek prawny łączący strony musi wiązać się ze świadczeniem wzajemnym".

Z kolei w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 18 września 2008 r., sygn. akt I SA/Kr 636/2008, sąd wskazał, że "Usługą jest każde, co do zasady, odpłatne świadczenie, które nie jest dostawą towarów i które przejawia się tym, że świadczeniobiorca odnosi z niego choćby nawet potencjalną korzyść. Dla celów VAT musi zatem wystąpić "konsumpcja świadczenia", albowiem podatek ten obciąża właśnie konsumpcję. Istnienie bezpośredniego odbiorcy świadczenia jest podstawową cechą świadczenia. Odbiorcą jest osoba odnosząca ze świadczenia korzyść, choćby tylko potencjalną".

Spółka zauważa, że kwota, którą została obciążona przez hotel nie stanowiła zapłaty za jakiekolwiek świadczenie na jej rzecz. Spółka nie uzyskała bowiem żadnych korzyści w związku z dokonaniem zapłaty na rzecz hotelu. Wobec tego brak jest ekwiwalentu za dokonanie płatności przez Spółkę. W ocenie Spółki przewidziane w umowie z hotelem koszty anulacji rezerwacji miały charakter odszkodowania z tytułu naprawienia szkody poniesionej przez hotel w wyniku rezygnacji z usług, które hotel miał świadczyć na podstawie umowy ze Spółką a nie wynagrodzenia za usługi hotelu. W związku z powyższym, należy stwierdzić, iż w przedstawionym stanie faktycznym nie doszło do odpłatnego świadczenia usług, o którym mowa w art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, podlegającego opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Spółka dokonując powyższej oceny posiłkowała się wyrokiem ETS z dnia 18 lipca 2007 r. wydanym w sprawie o sygn. C-277/05. Zdaniem Spółki stan faktyczny ww. sprawy oraz stan faktyczny przedstawiony w niniejszej interpretacji są w swej istocie tożsame, gdyż dotyczą płatności związanej z rezygnacją z rezerwacji. W sprawie rozpatrywanej przez ETS chodziło o zatrzymanie przez hotel zadatku z uwagi na anulowanie rezerwacji przez klienta, natomiast w niniejszej sprawie - o pobranie przez hotel płatności z tego samego tytułu (anulowania rezerwacji) po otrzymaniu informacji o anulowaniu rezerwacji. Sprawa o sygn. C-277/05 dotyczyła podmiotu prowadzącego ośrodki termalne, w tym również działalność hotelarską i restauracyjną, który otrzymywał od kuracjuszy kwoty płacone tytułem zadatku w trakcie rezerwacji pobytu. W przypadku gdy kuracjusz wpłacający zadatek rezygnował z tego pobytu, spółka zatrzymywała kwotę wpłaconego zadatku. Jednakże nie odprowadzała podatku należnego VAT od zatrzymywanych w ten sposób kwot zadatków, uznając je za odszkodowanie zapłacone tytułem naprawienia szkody poniesionej przez nią w wyniku rezygnacji z pobytu przez kuracjusza. Z taką oceną charakteru prawnego zatrzymanych zadatków zgodził się ETS. Trybunał wskazał przy tym, że nie można za świadczenie wzajemne wobec zatrzymania zadatku traktować zobowiązania się przedsiębiorstwa hotelarskiego do powstrzymania od zawarcia umowy z osobą trzecią, która uniemożliwiałaby wykonanie zobowiązania zaciągniętego wobec klienta, ponieważ w tym przypadku obowiązek ten wynika bezpośrednio z umowy zakwaterowania, a nie z zapłaty zadatku.

Uwzględniając przytoczone stwierdzenie ETS należy wskazać, iż także w rozpatrywanej sprawie za wzajemne świadczenie hotelu w odniesieniu do płatności Spółki nie może zostać uznane powstrzymanie się hotelu od wynajmowania pokoi i sal konferencyjnych w uzgodnionym terminie. Jak zauważył ETS, gdy w wyniku rezerwacji przedsiębiorstwo hotelarskie świadczy uzgodnioną usługę, to w rzeczywistości wykonuje ono jedynie umowę zawartą ze swym klientem, zgodnie z zasadą dotrzymywania umów. W związku z tym, przestrzeganie tego obowiązku nie może zostać zakwalifikowane jako świadczenie wzajemne wobec zapłaconego zadatku. Podobnie, przestrzeganie tego obowiązku nie może stanowić świadczenia wzajemnego w odniesieniu do opłaty, którą została obciążona Spółka przez hotel.

W przedstawionym stanie faktycznym nie doszło zatem do świadczenia przez hotel na rzecz Spółki usług, o którym mowa w art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, podlegającego opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, ani też do jakiegokolwiek zdarzenia wymienionego w przepisach ustawy o VAT (w szczególności w art. 5 tej ustawy) podlegającego opodatkowaniu podatkiem VAT.

Uwzględniając fakt, iż zgodnie z przepisem art. 106 ust. 1 ustawy o VAT fakturę wystawia się w związku z dokonaniem sprzedaży, a przez sprzedaż rozumie się odpłatną dostawę towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów oraz wewnątrzwspólnotową dostawę towarów (art. 2 pkt 22), to w analizowanej sytuacji wobec niezaistnienia sprzedaży nie było podstaw do wystawienia faktury VAT przez hotel. Zdaniem Spółki, hotel powinien obciążyć Spółkę kosztami anulowania rezerwacji dokumentując to notą obciążeniową, a nie fakturą VAT.

W związku z powyższym Spółka nie była uprawniona do odliczenia podatku VAT wykazanego w wystawionej przez hotel fakturze, gdyż zgodnie z art. 88 ust. 3a pkt 2 ustawy o VAT "Nie stanowią podstawy do obniżenia podatku należnego oraz zwrotu różnicy podatku lub zwrotu podatku naliczonego faktury i dokumenty celne w przypadku gdy: transakcja udokumentowana fakturą nie podlega opodatkowaniu albo jest zwolniona od podatku".

Reasumując, płatność, którą została obciążona Spółka przez hotel ma charakter odszkodowawczy bądź też sankcyjny, a nie wynagrodzenia za usługi hotelu. Dlatego też nie podlega podatkowi VAT i udokumentowaniu fakturą VAT, w konsekwencji czego brak jest podstaw prawnych do odliczenia przez Spółkę podatku VAT wykazanego w otrzymanej przez nią fakturze VAT wystawionej przez hotel na koszty anulowania rezerwacji.

Ad. pyt. nr 2

Biorąc pod uwagę fakt, że nie doszło do świadczenia przez Spółkę usługi organizacji konferencji, to brak jest podstaw do żądania przez nią od Zleceniodawcy wynagrodzenia za świadczenie usług. Zleceniodawca natomiast powinien wyrównać Spółce wszelkie straty, które poniosła podejmując działania na rzecz Zleceniodawcy w celu zorganizowana konferencji, która z uwagi na wycofanie się Zleceniodawcy nie doszła do skutku. A zatem, Zleceniodawca powinien zrekompensować Spółce uiszczoną przez nią opłatę z tytułu anulowania rezerwacji hotelowej.

W ocenie Spółki zrekompensowanie jej przez Zleceniodawcę kosztu poniesionej opłaty z tytułu anulowania rezerwacji hotelowej stanowi dla Spółki odszkodowanie. Uwzględniając zatem argumenty przedstawione w niniejszym wniosku w odniesieniu do pytania nr 1 Spółka uważa, iż prawidłowym było obciążenie Zleceniodawcy przedmiotowym odszkodowaniem na podstawie noty obciążeniowej oraz nienaliczenie i nieodprowadzenie z tego tytułu podatku VAT przez Spółkę.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Mając powyższe na względzie, stosownie do art. 14c § 1 Ordynacji podatkowej, odstąpiono od uzasadnienia prawnego dokonanej oceny stanowiska Wnioskodawcy.

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedmiotowym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie, Biuro Krajowej informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1 Maja 10, 09-402 Płock.