IPPB5/4510-463/15-3/JC

Pisma urzędowe
Status:  Nieoceniane

Pismo z dnia 4 sierpnia 2015 r. Izba Skarbowa w Warszawie IPPB5/4510-463/15-3/JC

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r. poz. 613) oraz § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770, z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko - przedstawione we wniosku z dnia 13 maja 2015 r. (data wpływu 18 maja 2015 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie zastosowania przepisów art. 16 ust. 1 pkt 60 i pkt 61 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych o niedostatecznej kapitalizacji w związku z zawartą umową cash poolingu - jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 18 maja 2015 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie zastosowania przepisów art. 16 ust. 1 pkt 60 i pkt 61 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych o niedostatecznej kapitalizacji w związku z zawartą umową cash poolingu.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

Sp. z o.o. (dalej: Spółka lub Wnioskodawca) jest zarejestrowana jako czynny podatnik podatku od towarów i usług oraz podlega nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w podatku dochodowym od osób prawnych w Polsce. Wnioskodawca jest jednostką zależną w grupie kapitałowej EM (dalej: Grupa).

Spółka 7 stycznia 2009 r. zawarła wraz z innymi podmiotami należącymi do Grupy (podmioty są dla Spółki podmiotami powiązanymi w rozumieniu art. 11 u.p.d.o.p.) oraz bankiem S.A. (dalej: Bank) - umowę systemu zarządzania środkami pieniężnymi i kredytem dziennym w grupie rachunków, tzw. cash pooling (dalej: Umowa).

Inne podmioty z Grupy, będące stronami Umowy są mającymi siedzibę w Polsce podatnikami podatku dochodowego od osób prawnych i podatku od towarów i usług. Podmioty te w dalszej części wniosku określone są jako Inni Uczestnicy, a łącznie z Wnioskodawcą - jako Uczestnicy. Jeden z Innych Uczestników pełni jednocześnie funkcję koordynującego (dalej: Koordynujący).

Przedmiotem Umowy jest usługa należąca do zakresu usług bankowych, polegająca na umożliwieniu Uczestnikom przez Bank bardziej efektywnego, codziennego zarządzania środkami pieniężnymi oraz korzystania przez poszczególne podmioty z płynności finansowej z Grupy jako całości.

Celem przystąpienia Uczestników do Umowy jest możliwie najbardziej efektywne zarządzanie posiadanymi środkami pieniężnymi oraz efektywne finansowanie bieżących potrzeb poszczególnych Uczestników, jak i całej Grupy.

Na potrzeby realizacji Umowy, zgodnie z § 3 Umowy, Bank otworzył i prowadzi dla Uczestników Rachunki (osobny dla każdego Uczestnika rachunek rozliczeniowy) tworzące łącznie Grupę Rachunków, dodatkowo dla Koordynującego utworzył tzw. "rachunek pomocniczy koordynującego" (dalej: Rachunek Koordynującego). Koordynujący posiada więc dwa odrębne rachunki - jako Uczestnik i jako Koordynujący.

Zasady deponowania środków pieniężnych i dysponowania nimi reguluje § 4 Umowy. Zgodnie z nim na rachunkach rozliczeniowych poszczególni Uczestnicy deponują środki pieniężne. Bank niezwłocznie uznaje odpowiedni rachunek otrzymanymi na jego dobro środkami pieniężnymi (środki pieniężne zdeponowane na Rachunkach) i wykonuje wszelkie dyspozycje dotyczące środków pieniężnych złożone przez właściwego Uczestnika, w tym Wnioskodawcę.

Zgodnie z § 4 pkt 3 Umowy Bank wypłaca każdemu Uczestnikowi, w tym Wnioskodawcy, odsetki od salda środków pieniężnych, zgromadzonych na jego rachunku. Odsetki są naliczane od dziennych sald środków pieniężnych, zgromadzonych na Rachunku Wnioskodawcy, na podstawie rzeczywistej liczby dni w danym miesiącu i roku wynoszącego 365 dni i są płacone miesięcznie, w pierwszym dniu roboczym następnego miesiąca. Rachunek Wnioskodawcy zostaje uznany przez Bank odsetkami naliczonymi od salda na tym rachunku.

Umowa reguluje także kwestie zaciągania i spłaty sald ujemnych (par. 5). Bank umożliwia Uczestnikom (w tym Wnioskodawcy) zaciąganie kredytu w posiadanych przez siebie Rachunkach do określonego w Umowie limitu (indywidualnie określonego dla każdego Uczestnika). Zaciągnięcie kredytu skutkuje powstaniem salda ujemnego na Rachunku takiego Uczestnika.

Zgodnie z Umową, jeśli na Rachunku któregoś Uczestnika pojawia się saldo ujemne na koniec dnia, dokonywana jest spłata tego salda ujemnego z Rachunku Uczestnika będącego Koordynującym, w następującej kolejności:

* saldo z Rachunku Koordynującego jest przenoszone na Rachunek Uczestnika będącego Koordynującym,

* następnie ze środków na Rachunku Uczestnika będącego Koordynującym pokrywane są salda ujemne poszczególnych Uczestników,

* jeśli brak jest środków na Rachunku Uczestnika będącego Koordynującym, to środki na pokrycie sald ujemnych pochodzą z sald dodatnich Innych Uczestników. Zastosowanie powyższego mechanizmu przenoszenia sald powoduje, że saldo na Rachunku Koordynującego na koniec każdego dnia jest zerowe.

Kolejnego dnia, wszystkie wpływy na Rachunek Uczestnika z saldem ujemnym z poprzedniego dnia przeznaczane są na pokrycie salda ujemnego będącego na Rachunku Uczestnika będącego Koordynującym.

Z chwilą obciążenia któregokolwiek z Rachunków bądź Rachunku Koordynującego każdy z Uczestników, którego środki pieniężne są wykorzystywane do spłaty kredytu zaciągniętego na pozostałych Rachunkach, nabywa należności Banku przysługujące od Uczestników zaciągających kredyt, których kredyty zostały spłacone z jego środków pieniężnych (na podstawie § 6 pkt 8 Umowy). Natomiast z chwilą przejęcia ww. należności Uczestnik, którego środki pieniężne zostały wykorzystane do spłaty kredytu zaciągniętego przez Innego Uczestnika, nabywa wobec tego Uczestnika roszczenie do spłaty świadczenia wynikającego z nabycia należności wraz z należnymi odsetkami z tego tytułu. Kwota roszczenia jest równa kwocie przejętej należności (do kwestii tej odnosi się § 6 pkt 9 Umowy). Powyższe zapisy, z prawnego punktu widzenia prowadzące do transakcji nabycia wierzytelności, służą formalnemu ujęciu opisanego powyżej mechanizmu przeksięgowywania sald.

Sytuację niespłacenia kredytu w dniu jego zaciągnięcia określa § 5 pkt 6 Umowy. Uczestnik, który nie spłacił kredytu, zobowiązany jest zapłacić na rzecz Banku odsetki zgodne z Umową. Odsetki obliczane są od dziennych sald debetowych na Rachunku każdego Uczestnika, na podstawie rzeczywistej liczby dni w danym miesiącu i roku wynoszącego 360 dni i są płatne miesięcznie, w pierwszym dniu roboczym następnego miesiąca.

Zabezpieczanie kredytu uregulowano w § 6 Umowy, zgodnie z nim wszyscy Uczestnicy są solidarnie odpowiedzialni za wszelkie zobowiązania wynikające z Umowy, a w szczególności za zobowiązania wobec Banku w postaci ujemnych sald powstałych na którymkolwiek z osobna i na wszystkich razem Rachunkach Uczestników.

Zgodnie z § 6 pkt 2 Umowy jako zabezpieczenie pełnej spłaty zobowiązań, udzielonego dowolnemu Uczestnikowi zaciągającemu kredyt, każdy Uczestnik nieodwołalnie poręcza na rzecz Banku spłatę kredytu, w przypadku gdyby Uczestnik zaciągający kredyt nie dokonał spłaty w dniu zaciągnięcia kredytu. Umowa określa, maksymalną kwotę poręczenia w wysokości 100.000.000 PLN dla każdego z Uczestników.

Z postanowień Umowy wynika, iż kredyt niespłacony przed końcem dnia staje się natychmiast wymagalny. W takiej sytuacji Bank może wykorzystać poręczenie, aby uzyskać natychmiastową spłatę kredytu od dowolnego Uczestnika, na którego rachunku wystąpiło saldo dodatnie.

Umowa nie ustanawia odrębnego wynagrodzenia za ustalone poręczenia.

Każdy Uczestnik nieodwołalnie upoważnia Bank do obciążenia jego Rachunku kwotami, które nie zostały spłacone Bankowi przez któregokolwiek z Uczestników zaciągających kredyt (zgodnie z § 6 pkt 6 Umowy).

Za wykonywanie czynności niezbędnych do funkcjonowania Umowy Bank pobiera miesięczne wynagrodzenie w wysokości 100 PLN od każdego z Uczestników. Uczestnicy są solidarnie odpowiedzialni za dokonywanie ww. płatności. Kwestia ta została uregulowana w § 11 Umowy.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytania.

1. Czy poręczenia o charakterze wzajemnym, udzielone Wnioskodawcy zgodnie z Umową przez Innych Uczestników stanowią dla Wnioskodawcy przychód z nieodpłatnego świadczenia, o którym mowa w art. 12 ust. 1 pkt 2 u.p.d.o.p.

2. Czy do odsetek wypłacanych w ramach Umowy mają zastosowanie przepisy dotyczące niedostatecznej kapitalizacji, tj. art. 16 ust. 1 pkt 60 i art. 16 ust. 1 pkt 61 u.p.d.o.p.

3. Czy czynności związane z transferami środków pieniężnych w ramach Umowy dokonywane przez Wnioskodawcę podlegają opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Przedmiotem niniejszej interpretacji indywidualnej jest odpowiedź na pytanie nr 2, natomiast w zakresie pytania nr 1 oraz podatku od czynności cywilnoprawnych zostaną wydane odrębne rozstrzygnięcia.

Zdaniem Wnioskodawcy, do odsetek wypłacanych w ramach Umowy nie mają zastosowania przepisy dotyczące niedostatecznej kapitalizacji, tj. art. 16 ust. 1 pkt 60 i art. 16 ust. 1 pkt 61 u.p.d.o.p.

Zgodnie art. 16 ust. 1 pkt 60, "nie uważa się za koszty uzyskania przychodów odsetek od pożyczek udzielonych spółce przez podmiot posiadający bezpośrednio lub pośrednio nie mniej niż 25% udziałów (akcji) tej spółki albo udzielonych łącznie przez podmioty posiadające łącznie bezpośrednio lub pośrednio nie mniej niż 25% udziałów (akcji) tej spółki, jeżeli wartość zadłużenia spółki wobec podmiotów posiadających bezpośrednio lub pośrednio nie mniej niż 25% udziałów (akcji) tej spółki, uwzględniającego również zadłużenie z tytułu pożyczek, przekroczy łącznie wartość kapitału własnego spółki - w proporcji, w jakiej wartość zadłużenia przekraczająca wartość kapitału własnego spółki pozostaje do całkowitej kwoty tego zadłużenia wobec tych podmiotów, określonej na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego miesiąc zapłaty odsetek od pożyczek; przepisy te stosuje się odpowiednio do spółdzielni, członków spółdzielni oraz funduszu własnego takiej spółdzielni".

Zgodnie z pkt 61 ww. artykułu, "nie uważa się za koszty uzyskania przychodów odsetek od pożyczek udzielonych spółce przez inną spółkę, jeżeli w obu tych spółkach ten sam podmiot bezpośrednio lub pośrednio posiada nie mniej niż po 25% udziałów (akcji), a wartość zadłużenia spółki otrzymującej pożyczkę wobec spółki udzielającej pożyczki oraz wobec podmiotów posiadających bezpośrednio lub pośrednio nie mniej niż 25% udziałów (akcji) spółki otrzymującej pożyczkę, uwzględniającego również zadłużenie z tytułu pożyczek, przekroczy łącznie wartość kapitału własnego spółki otrzymującej pożyczkę - w proporcji, w jakiej wartość zadłużenia przekraczająca wartość kapitału własnego spółki pozostaje do całkowitej kwoty tego zadłużenia, określonej na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego miesiąc zapłaty odsetek od pożyczek; przepisy te stosuje się odpowiednio do spółdzielni, członków spółdzielni oraz funduszu własnego takiej spółdzielni".

Wnioskodawca zwraca uwagę, że cash pooling jest formą efektywnego zarządzania środkami finansowymi, pozwalając na kompensowanie przejściowych nadwyżek, wykazywanych przez jednego z uczestników z przejściowymi niedoborami zaistniałymi u innych uczestników. W związku z powyższym zauważyć należy, że cash pooling nie jest formą pożyczki udzielanej sobie nawzajem przez uczestniczące w nim podmioty.

Stosownie natomiast do treści art. 16 ust. 7b u.p.d.o.p. za pożyczkę uważa się każdą umowę, w której dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy; przez pożyczkę tę rozumie się także kredyt, emisję papierów wartościowych o charakterze dłużnym, depozyt nieprawidłowy lub lokatę.

Zdaniem Spółki, transfery środków pieniężnych dokonywane pomiędzy rachunkami podlegającymi Umowie, wykonywanymi w ramach Umowy nie spełniają definicji pożyczki określonej w art. 16 ust. 7b u.p.d.o.p.

W opisywanym stanie faktycznym nie dochodzi do zawarcia umowy pożyczki, w której określony podmiot zobowiązywałby się do przeniesienia określonej sumy pieniędzy na rzecz innego podmiotu. Uczestnicy wyrażają jedynie gotowość wprowadzania swoich środków pieniężnych do cash poolingu w celu usprawnienia przepływów finansowych w Grupie. Tym samym, przystąpienie do Umowy nie wiąże się z określeniem sumy środków finansowych, które dany Uczestnik udostępnia innemu Uczestnikowi. Co więcej, nie jest skonkretyzowana druga strona Umowy. Wynika to z faktu, że w ramach Umowy nie ma możliwości powiązania środków pieniężnych przeznaczonych na pokrycie danego, przejściowego niedoboru (salda ujemnego) na Rachunku, ze środkami pochodzącymi od jednego, konkretnego Uczestnika, finansującego saldo ujemne.

Ponadto, transfery środków pieniężnych pomiędzy Rachunkami Uczestników oraz rachunkiem Banku dokonywane są automatycznie. Żaden z Uczestników nie składa dyspozycji wykonania transferu. Żaden z Uczestników nie posiada informacji o podmiocie, którego środki są w danym momencie wykorzystywane. Ze względu na specyfikę Umowy, w której dochodzi do grupowania, a dopiero później dystrybucji środków, uzyskanie takiej informacji nie jest w ogóle możliwe.

W rezultacie, przedmiot i druga strona transakcji nie są skonkretyzowane. Powyższe oznacza, że w Umowie nie występują pożyczki rozumiane jako stosunek prawny, w którym jeden podmiot zobowiązuje się przenieść na własność innego, konkretnego podmiotu, określoną ilość pieniędzy, a biorący pożyczkę zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy. W rezultacie, transfery pieniężne dokonywane na podstawie Umowy nie mogą być klasyfikowane jako pożyczki, o których mowa w art. 16 ust. 7b u.p.d.o.p.

Stanowisko, zgodnie z którym operacje takie jak wykonywane w ramach Umowy nie powodują konieczności zastosowania przepisów o niedostatecznej kapitalizacji znajduje potwierdzenie w interpretacjach organów podatkowych. Stanowisko takie zaprezentował m.in. Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi w interpretacji z 8 lipca 2013 r. sygn. IPTPB3/423-141/13-6/MF: "W przypadku "cash poolingu" mamy do czynienia z trzema przynajmniej podmiotami, a mianowicie: podmiotem posiadającym wolne środki finansowe, podmiotem posiadającym niedobór tych środków oraz bankiem występującym w roli pośrednika działającego we własnym imieniu. Z tytułu uczestnictwa w tych transakcjach dla wszystkich podmiotów powstają określone prawa i obowiązki, jednak nie dochodzi w tym przypadku do zawarcia umowy pożyczki, ponieważ brak jest zobowiązania do przeniesienia określonej ilości pieniędzy na określony w umowie podmiot. Spółka uczestnicząc w systemie nie jest zobowiązana do przeniesienia z góry ustalonej ilości pieniędzy na rzecz określonego podmiotu. W konsekwencji powołane przepisy dotyczące niedostatecznej kapitalizacji w opisanej strukturze nie powinny mieć zastosowania, z uwagi na niespełnienie jednej z przesłanek wskazanej w tych przepisach: podstawą dokonywanych transferów w ramach struktury nie będą bowiem pożyczki, o których mowa w tych przepisach". Podobne stanowisko zaprezentował również Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji z 19 czerwca 2013 r. sygn. IPPB5/423-388/13-2/JC.

W rezultacie, biorąc pod uwagę, że przepływy środków pieniężnych w ramach Umowy nie spełniają definicji pożyczki z art. 16 ust. 7b u.p.d.o.p., zaliczenie odsetek wypłacanych przez Spółkę w wyniku uczestnictwa w cash poolingu, do kosztów uzyskania przychodów, nie podlega ograniczeniom wynikającym z przepisów art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 u.p.d.o.p.

W odniesieniu do stanu faktycznego wynikającego z Umowy oraz pytania w ww. zakresie Wnioskodawca otrzymał pozytywną interpretacje indywidualną z dnia 13 marca 2012 r. wydaną przez Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie, sygn. IPPB5/423-25/12-2/JC. Zdaniem Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie "...przedstawiona we wniosku konstrukcja cash poolingu, stanowiąca sposób gospodarowania wolnymi środkami finansowymi uczestniczącymi w umowie podmiotów zawiera w sobie pewne elementy umowy pożyczki, lecz nie wyczerpuje istotnych jej znamion. W przypadku "cash poolingu" mamy do czynienia z trzema przynajmniej podmiotami, a mianowicie: podmiotem posiadającym wolne środki finansowe, podmiotem posiadającym niedobór tych środków oraz bankiem występującym w roli pośrednika działającego we własnym imieniu. Z tytułu uczestnictwa w tych transakcjach dla wszystkich podmiotów powstają określone prawa i obowiązki jednak nie dochodzi w tym przypadku do zawarcia umowy pożyczki, ponieważ brak jest zobowiązania do przeniesienia określonej ilości pieniędzy na określony w umowie podmiot. Spółka uczestnicząc w Systemie nie jest zobowiązana do przeniesienia z góry ustalonej ilości pieniędzy na rzecz określonego podmiotu, lecz udostępnia i pobiera środki w zależności od swojej sytuacji finansowej. (...) uwzględniając konstrukcję tej umowy, z której wynika, iż to Bank (który nie jest powiązany z innymi Uczestnikami Systemu) jest podmiotem oferującym tę usługę, należy stwierdzić, że wyżej przytoczone przepisy dotyczące tzw. niedostatecznej kapitalizacji (art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61) nie będą miały zastosowania. W kontekście powyższego, przepisy dotyczącym tzw. niedostatecznej kapitalizacji (art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 ww. ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych) nie będą miały zastosowania do odsetek wypłacanych przez Spółkę w związku z finansowaniem uzyskanym z Systemu. Odsetki te mogą zostać w całości uznane jako koszty uzyskania przychodów zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych".

Wskazana powyżej interpretacja indywidualna dotyczyła przepisów u.p.d.o.p. w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2014 r. Od 1 stycznia 2015 r. obowiązują zmienione przepisy w zakresie tzw. "niedostatecznej kapitalizacji". Zdaniem Wnioskodawcy żadna z wprowadzonych zmian nie wpływa na odmienną możliwość kwalifikacji zdarzeń podatkowych na gruncie tej samej Umowy. Wnosząc więc o odpowiedź w zakresie przepisów art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 u.p.d.o.p., Wnioskodawca w istocie pragnie potwierdzić prawidłowość stosowania się do stanowiska, potwierdzonego przez Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie w pozytywnej interpretacji indywidualnej prawa podatkowego we wskazanym powyżej zakresie.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe.

Umowa "cash poolingu" jest formą efektywnego zarządzania środkami finansowymi, stosowaną przez podmioty należące do jednej grupy kapitałowej lub podmioty powiązane ekonomicznie w jakikolwiek inny sposób. Sprowadza się ona do koncentrowania środków pieniężnych z jednostkowych rachunków poszczególnych podmiotów na wspólnym rachunku grupy (rachunek główny) i zarządzaniu zgromadzoną w ten sposób kwotą, przy wykorzystaniu korzyści skali. Pozwala to na kompensowanie przejściowych nadwyżek, wykazywanych przez jedne z podmiotów z przejściowymi niedoborami zaistniałymi u innych podmiotów. Dzięki temu dochodzi do minimalizowania kosztów kredytowania działalności podmiotów z grupy przez kredytowanie się przy wykorzystaniu środków własnych grupy. W ramach porozumienia cash poolingu uczestnicy wskazują podmiot organizujący cash pooling i zarządzający systemem, tzw. pool leadera/agenta, którym może być wyspecjalizowany bank, jak również jednostka z grupy.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2014 r. poz. 851, z późn. zm., dalej: "u.p.d.o.p."), kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1.

W myśl art. 16 ust. 1 pkt 60 u.p.d.o.p., nie uważa się za koszty uzyskania przychodów odsetek od pożyczek udzielonych spółce przez podmiot posiadający bezpośrednio lub pośrednio nie mniej niż 25% udziałów (akcji) tej spółki albo udzielonych łącznie przez podmioty posiadające łącznie bezpośrednio lub pośrednio nie mniej niż 25% udziałów (akcji) tej spółki, jeżeli wartość zadłużenia spółki wobec podmiotów posiadających bezpośrednio lub pośrednio nie mniej niż 25% udziałów (akcji) tej spółki, uwzględniającego również zadłużenie z tytułu pożyczek, przekroczy łącznie wartość kapitału własnego spółki - w proporcji, w jakiej wartość zadłużenia przekraczająca wartość kapitału własnego spółki pozostaje do całkowitej kwoty tego zadłużenia wobec tych podmiotów, określonej na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego miesiąc zapłaty odsetek od pożyczek; przepisy te stosuje się odpowiednio do spółdzielni, członków spółdzielni oraz funduszu własnego takiej spółdzielni.

Na podstawie art. 16 ust. 1 pkt 61 u.p.d.o.p., nie uważa się za koszty uzyskania przychodów odsetek od pożyczek udzielonych spółce przez inną spółkę, jeżeli w obu tych spółkach ten sam podmiot bezpośrednio lub pośrednio posiada nie mniej niż po 25% udziałów (akcji), a wartość zadłużenia spółki otrzymującej pożyczkę wobec spółki udzielającej pożyczki oraz wobec podmiotów posiadających bezpośrednio lub pośrednio nie mniej niż 25% udziałów (akcji) spółki otrzymującej pożyczkę, uwzględniającego również zadłużenie z tytułu pożyczek, przekroczy łącznie wartość kapitału własnego spółki otrzymującej pożyczkę - w proporcji, w jakiej wartość zadłużenia przekraczająca wartość kapitału własnego spółki pozostaje do całkowitej kwoty tego zadłużenia, określonej na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego miesiąc zapłaty odsetek od pożyczek; przepisy te stosuje się odpowiednio do spółdzielni, członków spółdzielni oraz funduszu własnego takiej spółdzielni.

Zatem, ograniczeniom przewidzianym w powyższej regulacji podlegają odsetki od pożyczek udzielanych spółce (pożyczkobiorcy) przez określoną grupę podmiotów (pożyczkodawców), tj.:

1.

podmiot posiadający bezpośrednio lub pośrednio nie mniej niż 25% udziałów spółki,

2.

podmioty posiadające łącznie bezpośrednio lub pośrednio co najmniej 25% udziałów spółki,

3.

"spółkę - siostrę", jeżeli w obydwu spółkach (pożyczkodawcy i pożyczkobiorcy) ten sam podmiot bezpośrednio lub pośrednio posiada co najmniej 25% udziałów spółki.

W przypadku przekroczenia przez spółkę (pożyczkobiorcę) wartości zadłużenia odpowiadającej wartości jej kapitału własnego, odsetki od pożyczek zaciągniętych od podmiotów wskazanych powyżej nie będą stanowiły kosztów uzyskania przychodów w proporcji, w jakiej kwota pożyczki przekracza tą wartość.

Przy czym, zgodnie z art. 16 ust. 6 u.p.d.o.p., wskaźnik procentowy, o którym mowa w ust. 1 pkt 60 i 61, posiadanych udziałów (akcji) w spółce określa się na podstawie liczby praw głosu, jakie w związku z posiadanymi udziałami (akcjami) przysługują danemu podmiotowi; przepis art. 11 ust. 5b stosuje się odpowiednio. W przypadku wspólnika spółki, o której mowa w art. 1 ust. 3, niebędącego akcjonariuszem uważa się, że ten wskaźnik procentowy pozostaje spełniony bez względu na wielkość jego udziału w tej spółce.

Stosownie natomiast do treści art. 16 ust. 7b u.p.d.o.p., przez pożyczkę, o której mowa w ust. 1 pkt 60 i 61 oraz art. 15c, rozumie się każdą umowę, w której dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy; przez pożyczkę tę rozumie się także kredyt, emisję papierów wartościowych o charakterze dłużnym, depozyt nieprawidłowy lub lokatę; pochodnych instrumentów finansowych nie uważa się za pożyczkę w rozumieniu tego przepisu.

Jak wskazano w opisie stanu faktycznego, Spółka 7 stycznia 2009 r. zawarła wraz z innymi podmiotami należącymi do Grupy (podmioty są dla Spółki podmiotami powiązanymi w rozumieniu art. 11 u.p.d.o.p.) oraz bankiem S.A. (dalej: Bank) - umowę systemu zarządzania środkami pieniężnymi i kredytem dziennym w grupie rachunków, tzw. cash pooling (dalej: Umowa). Inne podmioty z Grupy, będące stronami Umowy są mającymi siedzibę w Polsce podatnikami podatku dochodowego od osób prawnych i podatku od towarów i usług. Podmioty te w dalszej części wniosku określone są jako Inni Uczestnicy, a łącznie z Wnioskodawcą - jako Uczestnicy. Jeden z Innych Uczestników pełni jednocześnie funkcję koordynującego (dalej: Koordynujący). Przedmiotem Umowy jest usługa należąca do zakresu usług bankowych, polegająca na umożliwieniu Uczestnikom przez Bank bardziej efektywnego, codziennego zarządzania środkami pieniężnymi oraz korzystania przez poszczególne podmioty z płynności finansowej z Grupy jako całości. Celem przystąpienia Uczestników do Umowy jest możliwie najbardziej efektywne zarządzanie posiadanymi środkami pieniężnymi oraz efektywne finansowanie bieżących potrzeb poszczególnych Uczestników, jak i całej Grupy.

Umowa cash poolingu to forma zarządzania finansami, stosowana przez podmioty należące do jednej grupy. Celem tego typu narzędzia finansowego jest minimalizowanie kosztów kredytowania działalności podmiotów z grupy.

Polskie przepisy prawa cywilnego nie zawierają regulacji odnoszących się do umowy cash poolingu, stąd też umowę taką zaliczyć należy do umów nienazwanych na gruncie polskich przepisów prawa cywilnego. Tym niemniej cechą takiej umowy jest to, że jeden z podmiotów (uczestnik umowy) przekazuje własne środki finansowe innemu podmiotowi (innemu uczestnikowi umowy), celem pokrycia przez ten inny podmiot zobowiązań pieniężnych. Otrzymane przez podmiot środki finansowe podlegają zwrotowi wraz z wynagrodzeniem za korzystanie z tych środków, określonym w formie odsetek. W konsekwencji faktycznym celem umowy cash poolingu jest udostępnianie środków pieniężnych pomiędzy podmiotami z grupy oraz osiąganie przez te podmioty korzyści w postaci odsetek.

Istotą zobowiązania wynikającego z umowy pożyczki jest przejście prawa własności przedmiotu pożyczki na pożyczkobiorcę oraz zobowiązanie pożyczkobiorcy do zwrotu, czyli do przeniesienia własności takiego samego przedmiotu na pożyczkodawcę.

Opisana we wniosku umowa cash poolingu wypełnia zatem przesłanki zaliczenia jej do umowy pożyczki zdefiniowanej w art. 16 ust. 7b u.p.d.o.p. W przedmiotowej sprawie mamy bowiem do czynienia z przekazywaniem środków pieniężnych pomiędzy podmiotami, przy jednoczesnej - wynikającej z logiki systemu zarządzania płynnością finansową - konieczności zwrotu danych środków oraz uzyskiwaniu w związku z tym określonego wynagrodzenia w postaci odsetek.

Z ekonomicznego punktu widzenia finansowanie to ma cechy pożyczki, gdyż w wyniku sfinansowania ujemnego salda wykazanego przez danego uczestnika umowy nadwyżką środków zgromadzonych przez innych uczestników, uczestnik ten nie jest zobowiązany do zapłaty odsetek na rzecz banku z tytułu debetu jego rachunku, który by wystąpił w sytuacji, gdyby niedoboru tego nie pokrył inny uczestnik umowy. W miejsce zatem dłużnego kredytowania debetu, jaki występuje na rachunku prowadzonym na rzecz danego uczestnika, w następstwie umowy cash poolingu kredytowanie takie nie jest realizowane ze środków banku, lecz innego bądź innych uczestników umowy, w zamian za wynagrodzenie wypłacane w postaci odsetek tym uczestnikom, którzy wykazywali saldo dodatnie, i którzy tym samym finansowali także saldo ujemne innych uczestników.

Uzyskiwane zatem przez uczestników umowy wynagrodzenie w postaci odsetek jest uzyskane z tytułu czasowego finansowania debetu innych uczestników umowy. Tym samym nie powinno budzić wątpliwości, że w przypadku środków finansowych, które posłużą pokryciu niedoborów finansowych innych uczestników umowy, można mówić o ich udzieleniu innym uczestnikom umowy w formie pożyczki w rozumieniu wyżej powołanego art. 16 ust. 7b u.p.d.o.p.

Zauważyć należy, że od dnia 1 stycznia 2015 r. oprócz zmian w zakresie brzmienia przepisów art. 16 ust. 1 pkt 60, 61 oraz ust. 7b u.p.d.o.p., wprowadzono do ustawy nowe przepisy, które mogą mieć wpływ na zakres stosowania przepisów dotyczących tzw. "cienkiej kapitalizacji". W szczególności zgodnie z brzmieniem art. 16 ust. 7g u.p.d.o.p., wartość zadłużenia, o którym mowa w ust. 1 pkt 60 i 61, pomniejsza się o wartość pożyczek udzielonych podmiotom powiązanym, wskazanym w tych przepisach. Stosownie natomiast do treści art. 16 ust. 7h u.p.d.o.p., wartość kapitału własnego, o której mowa w ust. 1 pkt 60 i 61, określa się na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego miesiąc zapłaty odsetek od pożyczek, o których mowa w tych przepisach, bez uwzględnienia kapitałów z aktualizacji wyceny oraz części kapitału własnego pochodzącego z otrzymanych pożyczek podporządkowanych. Wartość tę pomniejsza się o wartość kapitału zakładowego spółki lub funduszu udziałowego w spółdzielni, jaka nie została na ten kapitał lub fundusz faktycznie przekazana lub jaka została pokryta wierzytelnościami z tytułu pożyczek oraz z tytułu odsetek od tych pożyczek, przysługującymi wspólnikom wobec tej spółki lub członkom wobec tej spółdzielni, a także wartościami niematerialnymi lub prawnymi, od których nie dokonuje się odpisów amortyzacyjnych zgodnie z art. 16a-16m.

Odnosząc powyższe do przedstawionego stanu faktycznego należy wskazać, że w sytuacji gdy Spółka będzie wykazywała saldo debetowe, a także łączna wartość zadłużenia wobec podmiotów wskazanych w art. 16 ust. 1 pkt 60 i pkt 61 u.p.d.o.p. przekroczy wartość kapitału własnego, wówczas w odniesieniu do odsetek wypłacanych w związku z uczestnictwem w umowie cash poolingu znajdą zastosowanie ograniczenia w zakresie niedostatecznej kapitalizacji.

Mając zatem na względzie treść stanowiska Wnioskodawcy zawartego we wniosku należy stwierdzić, że jest ono nieprawidłowe, gdyż w kontekście przedstawionej Umowy, nie można wykluczyć okoliczności stosowania art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 u.p.d.o.p., z uwagi na brzmienie art. 16 ust. 7b u.p.d.o.p.

Zaakcentować należy, że tut. organ podatkowy formułując rozstrzygnięcie w przedmiotowej sprawie dokonał analizy orzecznictwa organów podatkowych (interpretacji indywidualnych) odnoszących się do podobnych stanów faktycznych/zdarzeń przyszłych, w tym interpretacji powołanych przez Wnioskodawcę (również tej otrzymanej przez Wnioskodawcę), uwzględniając jednak przede wszystkim naczelną zasadę dotyczącą instytucji interpretacji indywidualnej, tj. zasadę praworządności wyrażoną w art. 7 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. - Dz. U. Nr 78, poz. 483, z późn. zm., której odzwierciedleniem na gruncie prawa podatkowego jest norma prawna określona w art. 120 (w zw. z art. 14h) Ordynacji podatkowej.

Podkreślić należy, że odmienne rozstrzygnięcia organów podatkowych dokonane nawet w analogicznych zagadnieniach nie mogą stanowić podstawy do żądania analogicznego rozstrzygnięcia sprawy podatnika, jeśli stoi temu na przeszkodzie treść przepisów prawa.

Jednocześnie podkreślić należy, że ze względów wskazanych w uzasadnieniu niniejszej interpretacji tut. organ nie podziela stanowiska zawartego w powołanych przez Spółkę interpretacjach.

Na podstawie art. 14e ustawy - Ordynacja podatkowa, Minister Finansów może, z urzędu, zmienić wydaną interpretację, jeżeli stwierdzi jej nieprawidłowość, uwzględniając w szczególności orzecznictwo sądów, Trybunału Konstytucyjnego oraz Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości.

Ponadto, wskazać należy na generalną zasadę, że nawet gdyby w odniesieniu do innych podatków lub innych okresów rozliczeniowych, organy podatkowe wydały odmienne rozstrzygnięcia, to nigdy nie może to stanowić podstawy do żądania analogicznego rozstrzygnięcia sprawy podatnika, jeśli stoi temu na przeszkodzie treść przepisów prawa. W przypadku takiej rozbieżności, na organie podatkowym ciąży obowiązek podjęcia z urzędu prawem przewidzianych środków do skorygowania wadliwych decyzji, adresowanych do innych podatników. Organ nie może bowiem powielać ewentualnego błędu popełnionego w innej sprawie (wyrok WSA w Gliwicach z dnia 14 kwietnia 2008 r., sygn. akt I SA/Gl 848/07). Podobnie stwierdził WSA w Łodzi w orzeczeniu z dnia 18 listopada 2008 r. (sygn. akt I SA/Łd 907/08). Również w innych orzeczeniach sądowych zgodnie przyjmuje się, że zasada zaufania wyrażona w art. 121 Ordynacji podatkowej nie może być rozumiana jako konieczność wydawania decyzji sprzecznych z obowiązującym prawem i powielających poprzednie błędy (wyrok NSA z 8 grudnia 1999 r., SA/Sz 1775/98, Serwis Podatkowy 2001, Nr 4, poz. 12). Korzystniejsze, ale niezgodne z prawem orzeczenie w stosunku do innej osoby, znajdującej się w takiej samej sytuacji faktycznej i prawnej, nie rodzi po stronie podatnika prawa do potraktowania go w ten sam sposób (wyrok NSA z 19 kwietnia 2005 r., FSK 1660/04, GP 2005, nr 77, s. 6). Tut. organ podatkowy zgadza się z tezą wyroku NSA z 18 lipca 2001 r., SA/Sz 797/00, LexPolonica nr 362513 - "Zasada wyrażona w art. 121, iż postępowanie podatkowe powinno być prowadzone w sposób budzące zaufanie do organów podatkowych, nie może być rozumiana jako wydawanie decyzji sprzecznych z obowiązującym prawem".

Można także zauważyć, że obecne stanowisko organów podatkowych w powyższym zakresie pozostaje jednolite. Tytułem przykładu można powołać interpretację indywidualną wydaną przez: Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z dnia 25 lipca 2013 r., nr ITPB3/423-185/13/DK, Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z dnia 10 lipca 2013 r., nr ILPB4/423-114/13-2/MC, czy też Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi z dnia 24 lutego 2014 r., nr IPTPB3/423-469/13-4/GG.

Powyższe stanowisko znajduje potwierdzenie w orzecznictwie sądów administracyjnych - przykładowo wyroki: WSA w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 30 stycznia 2014 r., sygn. akt I SA/Go 604/13; WSA w Poznaniu z dnia 2 kwietnia 2014 r., sygn. akt I SA/Po 1014/13; WSA w Lublinie z dnia 11 czerwca 2014 r., sygn. akt I SA/Lu 240/14.

WSA w Gorzowie Wielkopolskim w ww. wyroku stwierdził, że: "(...) w odniesieniu do odsetek od salda ujemnego, płaconych przez skarżącą spółkę w związku z uczestnictwem w cash poolingu na rzecz pozostałych uczestników tej umowy, mogą znaleźć zastosowanie ograniczenia w zakresie niedostatecznej kapitalizacji wynikające z art. 16 ust. 1 pkt 60 i pkt 61 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych".

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2012 r. poz. 270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1-go Maja 10, 09-402 Płock.

Opublikowano: http://sip.mf.gov.pl