IPPB5/423-722/09-4/IŚ - Ujęcie w kosztach uzyskania przychodów działalności deweloperskiej prowizji, odsetek i różnic kursowych od zaciągniętych kredytów oraz moment zaliczenia tych kosztów do rachunku podatkowego.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki przedstawione we wniosku z dnia 9 listopada 2009 r. (data wpływu 16 listopada 2009 r.) oraz piśmie uzupełniającym z dnia 9 listopada 2009 r. (data wpływu faksem 5 lutego 2010 r., pocztą 8 lutego 2010 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego, dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie sklasyfikowania do kosztów bezpośrednio związanych z przychodami bądź do kosztów innych niż koszty bezpośrednio związane z przychodami kosztów poniesionych w ramach działalności deweloperskiej a obejmujących prowizje, odsetki oraz różnice kursowe od zaciągniętych kredytów/pożyczek oraz w zakresie określenia momentu zaliczenia tych kosztów do rachunku podatkowego:

W dniu 16 listopada 2009 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie sklasyfikowania do kosztów bezpośrednio związanych z przychodami bądź do kosztów innych niż koszty bezpośrednio związane z przychodami kosztów poniesionych w ramach działalności deweloperskiej a obejmujących prowizje, odsetki oraz różnice kursowe od zaciągniętych kredytów/pożyczek oraz w zakresie określenia momentu zaliczenia tych kosztów do rachunku podatkowego.

W przedmiotowym wniosku zostały przedstawione następujący stan faktyczny i następujące zdarzenie przyszłe.

Spółka - Wnioskodawca w celu pozyskiwania środków na prowadzenie działalności gospodarczej, zawiera umowy kredytowe oraz pożyczki, które denominowane są w walutach obcych.

Z tego tytułu ponosi koszty finansowe w postaci odsetek i prowizji od kredytów/pożyczek oraz poniesie koszty/przychody finansowe w postaci różnic kursowych w momencie spłaty całości/części zobowiązania z tytułu kredytu/pożyczki.

Zawierane przez Spółkę umowy kredytowe przewidują możliwość rozliczenia odsetek i prowizji poprzez kapitalizację na kwotę główną kredytu w okresach miesięcznych, na koniec każdego miesiąca kalendarzowego.

Działalność Spółki polega na budowie lokali użytkowych/biurowych z przeznaczeniem na wynajem bądź sprzedaż.

Na chwilę obecną Spółka zakończyła jeden z projektów inwestycyjno-deweloperskich i rozpoczęła kolejny projekt.

W obu sytuacjach, projekty finansowane są kredytami denominowanymi w walutach obcych oraz w PLN.

Realizowane projekty traktowane są przez Spółkę jako inwestycje długoterminowe i nie stanowią dla Spółki środków trwałych w rozumieniu ustawy o rachunkowości.

Na chwilę obecną nieruchomość:

Wcześniej obie nieruchomości były reklasyfikowane z nieruchomości inwestycyjnych na zapasy; dodatkowo nieruchomość przy ul. Postępu ponownie została przeklasyfikowana na nieruchomości inwestycyjne.

W piśmie uzupełniającym z dnia 4 lutego 2010 r. Spółka doprecyzowała, iż:

W związku z powyższym zadano następujące pytania.

Zdaniem Wnioskodawcy:

Ad. 1)

Spółka stoi na stanowisku, iż koszty w postaci odsetek, prowizji i różnic kursowych nie są bezpośrednio związane z przychodami powstającymi poprzez sprzedaż/wynajem lokali użytkowych/ usługowych/ biurowych /obiektów.

W uzasadnieniu powyższego, Spółka - mając na uwadze regulacje ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych - przedstawia, iż kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1. A zatem, jak uważa, ma prawo do traktowania, jako podatkowe, wszelkich kosztów, dla których wykazany jest związek z prowadzoną działalnością, przy jednoczesnym spełnieniu warunków, że poniesienie tych kosztów ma lub może mieć wpływ na powstanie przychodów oraz że koszty te nie zostały wymienione w art. 16 ust 1.

Dla prawidłowego zaklasyfikowania kosztów prowizji/odsetek/różnic kursowych oraz prawidłowego określenia momentu zaliczenia w ciężar kosztów uzyskania przychodów, ważne jest rozstrzygnięcie, jaki jest rodzaj powiązania tych kosztów z przychodami.

Na podstawie art. 15 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych koszty uzyskania przychodów bezpośrednio związane z przychodami, poniesione w latach poprzedzających rok podatkowy oraz w roku podatkowym, są potrącalne w tym roku podatkowym, w którym osiągnięte zostały odpowiadające im przychody, z zastrzeżeniem ust. 4b i 4c.

Artykuł 15 ust. 4d mówi natomiast, że koszty uzyskania przychodów, inne niż koszty bezpośrednio związane z przychodami, są potrącalne w dacie ich poniesienia. Jeżeli koszty te dotyczą okresu przekraczającego rok podatkowy, a nie jest możliwe określenie, jaka ich część dotyczy danego roku podatkowego, w takim przypadku stanowią koszty uzyskania przychodów proporcjonalnie do długości okresu, którego dotyczą.

Z uwagi na fakt, iż przepisy podatkowe nie wskazują jednoznacznie na warunki klasyfikacji na koszty pośrednie i bezpośrednie, Spółka uważa, że koszty w postaci odsetek, prowizji i różnic kursowych nie są bezpośrednio związane z przychodami powstającymi poprzez sprzedaż/wynajem lokali użytkowych/ usługowych/ biurowych /obiektów.

Spółka wywodzi swoje stanowisko:

Na podparcie prawidłowości swojego stanowiska podaje, iż potwierdzają je między innymi interpretacje:

Ad. 2)

Spółka stoi na stanowiska, że ponoszone przez nią koszty finansowe w postaci odsetek od kredytów będą stanowić koszty uzyskania przychodów na dzień zapłaty odsetek bądź na dzień kapitalizacji odsetek.

Artykuł 16 ust. 1 pkt 10 lit. a) stanowi, iż nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wydatków na spłatę pożyczek/kredytów, z wyjątkiem skapitalizowanych odsetek od tych pożyczek/kredytów.

Z analizy przytoczonego artykułu Spółka wysnuwa wniosek, że neutralna z punktu widzenia ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych jest spłata kwoty głównej pożyczki/kredytu, natomiast kapitalizacja odsetek wpływa na kalkulację kosztów podatkowych.

Jak przedstawia następnie, fakt ten potwierdza również art. 12 ust. 4, zgodnie z którym do przychodów nie zalicza się otrzymanych lub zwróconych pożyczek/kredytów z wyjątkiem skapitalizowanych odsetek od pożyczek/kredytów.

Oznacza to, że kapitalizacja odsetek w tym samym momencie prowadzi do powstania przychodu podatkowego pożyczkodawcy oraz kosztu uzyskania przychodów po stronie pożyczkobiorcy.

Podobnie potwierdza art. 16 ust. 1 pkt 11, który stanowi, iż nie uważa się za koszty uzyskania przychodów naliczonych, lecz niezapłaconych albo umorzonych odsetek od zobowiązań, w tym również od pożyczek/kredytów.

Zdaniem Spółki, w świetle ww. przepisów odsetki od pożyczek/kredytów stanowią u pożyczkobiorcy koszty uzyskania przychodów w dacie ich zapłaty lub kapitalizacji, o ile są one powiązane w sposób pośredni lub bezpośredni z osiąganymi przychodami.

Spółka zaznacza, iż brak jest definicji kapitalizacji odsetek w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych, jak i w innych ustawach - niemniej jednak w praktyce kapitalizacja polega na naliczeniu odsetek w wysokości ustalonej przez strony umowy pożyczki/kredytu, a następnie doliczeniu tychże odsetek do kwoty głównej pożyczki/kredytu. Kwota główna pożyczki/kredytu powiększa się o skapitalizowane odsetki, co w konsekwencji powoduje, iż odsetki za kolejne okresy rozliczeniowe naliczane są od nowej, wyższej podstawy.

Przy kapitalizacji odsetek mamy więc do czynienia z dwiema czynnościami:

Z ekonomicznego i prawnego punktu widzenia, odsetki w momencie kapitalizacji nie są już odsetkami, lecz stanowią część zobowiązania głównego pożyczki/kredytu.

Ponadto z art. 26 ust. 7 wynika, iż kapitalizacja odsetek stanowi wykonanie zobowiązania, rozumianego jako wypłata odsetek.

A zatem zostanie spełniony warunek art. 16 ust. 1 pkt 11, zgodnie z którym kosztem uzyskania przychodów są tylko odsetki zapłacone.

Biorąc pod uwagę przedstawioną powyżej argumentację, Spółka uważa zatem, że ponoszone przez nią koszty finansowe w postaci odsetek od kredytów będą stanowić koszty uzyskania przychodów na dzień zapłaty odsetek bądź na dzień kapitalizacji odsetek.

Na potwierdzenie słuszności przedstawionego poglądu argumentuje, iż znajduje on potwierdzenie w:

Ad. 3)

Według Spółki, prowizje związane z kredytem stanowią w całości koszty uzyskania przychodów na dzień ujęcia kosztu w księgach.

Zgodnie z art. 15 ust. 4d, koszty uzyskania przychodów, inne niż koszty bezpośrednio związane z przychodami są potrącalne w dacie ich poniesienia. Jeżeli koszty te dotyczą okresu przekraczającego rok podatkowy a nie jest możliwe określenie jaka część dotyczy danego roku podatkowego, w takim przypadku stanowią koszty uzyskania przychodów proporcjonalnie do długości okresu, którego dotyczą.

Prowizje bankowe, podobnie jak odsetki bankowe oraz różnice kursowe związane z zaciągnięciem kredytów finansujących działalność Spółki nie mają bezpośredniego odzwierciedlenia w przychodach, lecz ich poniesienie warunkuje uzyskanie przychodu.

Zatem w odniesieniu do prowizji/opłat bankowych będzie miał zastosowanie art. 15 ust. 4d, mówiący iż koszty uzyskania przychodów inne niż bezpośrednio związane z przychodami są potrącalne w dacie ich poniesienia.

Zgodnie z art. 15 ust. 4e, za dzień poniesienia kosztu uważa się dzień, na który ujęto koszt w księgach rachunkowych (zaksięgowano) na podstawie otrzymanej faktury (rachunku), albo dzień, na który ujęto koszt na podstawie innego dowodu w przypadku braku faktury (rachunku), z wyjątkiem sytuacji gdy dotyczyłoby to ujętych jako koszty rezerw albo biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów.

Z treści artykułu tego wynika, że to moment ujęcia kosztu w księgach wyznacza także moment uznania za koszt uzyskania przychodów kosztów pośrednich.

Zgodnie z umową kredytową, prowizje bankowe naliczane są każdorazowo, w momencie uruchomienia transz kredytu, odpowiednio od kwoty uruchomionej transzy kredytu i kapitalizowane, czyli doliczane do kwoty głównej kredytu w okresach comiesięcznych w ostatnim dniu miesiąca kalendarzowego.

Spółka ujmuje w księgach koszty prowizji na podstawie miesięcznych wyciągów kredytowych wystawianych w ostatnim dniu miesiąca.

Zatem zdaniem Spółki, prowizje te stanowią w całości koszty uzyskania przychodów na dzień ujęcia kosztu w księgach. Nie ma natomiast wpływu na moment ujęcia kosztu uzyskania przychodów kapitalizacja prowizji na kwotę główną kredytu.

Spółka podkreśla, iż w żadnym przypadku nie można kosztów prowizji powiązać z okresem, na jaki została zawarta umowa kredytowa, co przesądza o braku możliwości proporcjonalnego rozliczania w czasie kosztów związanych z uruchomieniem kredytu. Wysokość prowizji nie jest bowiem uzależniona od okresu trwania umowy, tylko od wysokości uruchamianego kredytu. Jak argumentuje Spółka, wydatki te nie dotyczą okresów lat następnych, gdyż przyznawane w związku z nimi środki pieniężne w postaci kredytów wykorzystywane są na spłatę zobowiązań już istniejących - a więc dotyczą przeszłości, a nie przyszłości, jak również wykorzystywane są na finansowanie bieżącej działalności Spółki. Tak więc w przedmiotowej sprawie nie można stwierdzić, że koszty prowizji bankowych powstających przy każdorazowym uruchomieniu transzy kredytu dotyczą okresu przekraczającego rok podatkowy, mimo że umowa kredytowa, w związku z którą są one ponoszone (jak również okres uruchamianych transz kredytowych) dotyczy okresu przekraczającego rok podatkowy.

Spółka przedstawia, iż prawidłowość tego stanowiska potwierdzają między innymi poniższe interpretacje:

Ad. 4)

Spółka uważa, iż powinna rozpoznawać dla celów podatkowych koszty odsetkowe w dacie zapłaty lub w dacie kapitalizacji odsetek (na podstawie otrzymanych wyciągów kredytowych).

Według Spółki, prawidłowe jest comiesięczne ujęcie w księgach kosztów odsetek oraz prowizji według kursu średniego NBP z dnia poprzedzającego dzień poniesienia kosztu, odpowiednio:

a następnie wyliczenie różnic kursowych wynikających z różnicy pomiędzy wartością odsetek/prowizji wyliczoną przy zastosowaniu comiesięcznych kursów średnich NBP z dnia poprzedzającego dzień poniesienia kosztu, a wartością odsetek i prowizji obliczoną przy zastosowaniu kursu sprzedaży banku z dnia ich zapłaty. Powstające w ten sposób różnice kursowe (zarówno dodatnie jak i ujemne) powinny być dla celów podatkowych w całości rozliczone w roku podatkowym, w którym spłata/częściowa spłata kredytu nastąpi.

Stosownie do postanowień art. 15 ust. 4e, za dzień poniesienia kosztu uzyskania przychodów, z zastrzeżeniem ust. 4f-4h, uważa się dzień, na który ujęto koszt w księgach rachunkowych (zaksięgowano) na podstawie otrzymanej faktury (rachunku), albo dzień, na który ujęto koszt na podstawie innego dowodu w przypadku braku faktury (rachunku), z wyjątkiem sytuacji, gdy dotyczyłoby to ujętych jako koszty rezerw albo biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów.

Zgodnie z art. 15 ust. 1, koszty poniesione w walutach obcych przelicza się na złote według kursu średniego ogłaszanego przez NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień poniesienia kosztu.

Z kolei stosownie do art. 15a ust. 1, różnice kursowe zwiększają odpowiednio przychody jako dodatnie różnice kursowe albo koszty uzyskania przychodów jako ujemne różnice kursowe w kwocie wynikającej z różnicy między wartościami określonymi w ust. i 3.

Artykuł 15a ust. 2 i 3 mówią, że różnice kursowe (odpowiednio dodatnie lub ujemne) powstają, jeżeli wartość poniesionego kosztu wyrażonego w walucie obcej po przeliczeniu na złote według kursu średniego NBP jest wyższa lub niższa od wartości tego kosztu w dniu zapłaty, przeliczonego według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tego dnia.

Natomiast art. 16 ust. 1 pkt 11 wskazuje, że do kosztów uzyskania przychodów nie zalicza się naliczonych, lecz niezapłaconych albo umorzonych odsetek od zobowiązań, w tym również od pożyczek (kredytów).

Jak wynika z treści wyżej przytoczonych przepisów, ustawodawca uzależnił możliwość zrealizowania różnic kursowych powstałych w związku z poniesionym kosztem od kumulatywnego spełnienia następujących przesłanek:

Zdaniem Spółki, transakcja zapłaty odsetek oraz prowizji, skapitalizowanych na kwotę główną kredytu i wyrażonych w walucie obcej spełnia powyższe warunki. Spółka ponosi bowiem koszty odsetek i prowizji w momencie ich zaksięgowania na podstawie otrzymanych wyciągów kredytowych.

Zdaniem Spółki wartość poniesionych kosztów odsetek i prowizji wyrażonych w EUR, powinna być przeliczana na PLN według kursu średniego NBP z dnia poprzedzającego dzień poniesienia kosztu. Jednakże, ze względu na postanowienia art. 16 ust. 1 pkt 11, Spółka powinna rozpoznawać dla celów podatkowych koszty odsetkowe w dacie zapłaty lub w dacie kapitalizacji odsetek (na podstawie otrzymanych wyciągów kredytowych).

W związku z tym, dla poprawnego wyliczenia wartości kosztu odsetek oraz prowizji należy dodatkowo ująć w księgach różnicę pomiędzy wartością tych kosztów wyliczoną przy zastosowaniu kursu średniego NBP z dnia poprzedzającego dzień naliczenia kosztów, a wartością wyliczoną przy zastosowaniu kursu sprzedaży banku z dnia zapłaty. Powstające w ten sposób różnice pomiędzy wartością odsetek i prowizji wyliczoną przy zastosowaniu kursu średniego NBP z dnia poprzedzającego dzień naliczenia a wartością wyliczoną przy zastosowaniu kursu sprzedaży banku z dnia ich zapłaty, co do zasady mogą stanowić zarówno dodatnie, jak i ujemne różnice kursowe.

Zgodnie z regulacjami ustawy oraz linią interpretacyjną organów podatkowych (interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 30 kwietnia 2008 r., sygn. PP-PB3-423-252/08-2/AG), w przypadku zapłaty zobowiązania z rachunku dewizowego, do określenia jego wartości w PLN stosuje się kurs faktyczny z dnia realizacji transakcji, tj. odpowiednio kurs kupna lub sprzedaży banku, z którego usług podatnik korzysta. Ustawodawca wprowadzając przepis, o którym mowa w art. 16 ust. 1 pkt 11 nie kwestionował istnienia zobowiązania u podatnika w momencie naliczenia odsetek przez kredytodawcę a jedynie odroczył termin rozpoznania takiego zobowiązania jako kosztu podatkowego do momentu zapłaty lub kapitalizacji odsetek.

Zdaniem Spółki, prawidłowe jest więc comiesięczne ujęcie w księgach kosztów odsetek oraz prowizji według kursu średniego NBP z dnia poprzedzającego dzień poniesienia kosztu: odpowiednio odsetki jako koszty niestanowiące kosztów uzyskania przychodów do momentu kapitalizacji lub zapłaty odsetek, prowizje jako koszty uzyskania przychodów na dzień ujęcia kosztu - a następnie wyliczenie różnic kursowych wynikających z różnicy pomiędzy wartością odsetek/prowizji wyliczoną przy zastosowaniu comiesięcznych kursów średnich NBP z dnia poprzedzającego dzień poniesienia kosztu a wartością odsetek i prowizji obliczoną przy zastosowaniu kursu sprzedaży banku z dnia ich zapłaty.

Powstające w ten sposób różnice kursowe (zarówno dodatnie jak i ujemne) powinny być dla celów podatkowych w całości rozliczone w roku podatkowym, w którym spłata/częściowa spłata kredytu nastąpi.

Spółka wskazuje, iż prawidłowość wyżej zaprezentowanego stanowiska potwierdzają między innymi interpretacje (cyt. już wyżej w uzasadnieniu stanowiska do pyt. Nr 1):

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego oraz przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się:

Koszty, przez które najogólniej rozumie się wyrażone w jednostkach pieniężnych celowe nakłady poniesione przez przedsiębiorstwo są kategorią ekonomiczną występującą na gruncie prawa bilansowego i prawa podatkowego. W ujęciu bilansowym można je klasyfikować na wiele sposobów, przy czym wyróżnia trzy podstawowe układy kosztów: układ rodzajowy, układ funkcjonalny, układ kalkulacyjny.

Generalnym aktem prawnym określającym zasady funkcjonowania kosztów w przedsiębiorstwie jest ustawia z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (tekst jedn. Dz. U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694 z późn. zm., dalej: u. rach.).

Należy podkreślić, iż ustawa o rachunkowości służy głównie obrotowi gospodarczemu i kładzie przede wszystkim nacisk na zapewnienie w sprawozdaniach finansowych przedstawienia rzetelnego obrazu majątkowego i finansowego jednostki - nie tylko na dzień bilansowy ale również z uwzględnieniem kolejnych okresów sprawozdawczych, co wynika z podstawowej zasady rachunkowości, tj. zasady współmierności przychodów i kosztów określonej w art. 6 tej ustawy.

Przepisy ustawy o rachunkowości nie są jednak podatkotwórcze, co nie oznacza jednak, iż w pewnych obszarach rozwiązania przyjęte w rachunkowości niejako wprost (automatycznie) przekładają się na skutki rachunku podatkowego.

Dla potrzeb podatku dochodowego od osób prawnych ustawodawca kwestie dotyczące kosztów podatkowych uregulował w ustawie z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn. Dz. U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 z późn. zm., dalej: u.p.d.o.p.), w której koszty sklasyfikował w zasadniczy sposób jako koszty uzyskania przychodów i jako niestanowiące kosztów uzyskania przychodów.

Definicję kosztów uzyskania przychodów, jako kategorii z zakresu prawa podatkowego, zawiera art. 15 ust. 1 ww. ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Zgodnie z tym przepisem kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1 powołanej ustawy.

Koszty poniesione w walutach obcych przelicza się na złote według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień poniesienia kosztu.

Treść przywołanego art. 15 ust. 1 oznacza, że wszystkie poniesione wydatki, po wyłączeniu zastrzeżonych w ustawie, są kosztami uzyskania przychodów, o ile pozostają w związku przyczynowo-skutkowym z przychodami (o związku takim można mówić, gdy wydatek bezpośrednio wpływa na osiągnięcie konkretnego przychodu) lub służą zachowaniu bądź zabezpieczeniu funkcjonowania źródła przychodów.

Kosztami uzyskania przychodu są więc wszelkie racjonalnie i gospodarczo uzasadnione wydatki związane z działalnością gospodarczą, których celem jest osiągnięcie przychodu, zabezpieczenie lub zachowanie źródła przychodów.

Aby wydatek mógł zostać zaliczony do kosztów podatkowych, należy ocenić jego związek z prowadzoną działalnością gospodarczą oraz możliwość osiągnięcia przychodu. Z oceny tego związku powinno wynikać, że poniesiony wydatek obiektywnie może przyczynić się do osiągnięcia przychodu - w okresie ponoszenia kosztów lub w przyszłości. W związku z powyższym, kosztami będą zarówno koszty pozostające w bezpośrednim związku z uzyskiwanymi przychodami, jak i pozostające w związku pośrednim.

Zasady potrącalności kosztów uzyskania przychodów regulują przepisy art. 15 ust. 4-4e ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, które w tym względzie zawierają trzy odrębne reguły, tj.:

W myśl art. 15 ust. 4b:

Artykuł 15 ust. 4c określa natomiast, że jeżeli koszty uzyskania przychodów bezpośrednio związane z przychodami, odnoszące się do przychodów danego roku podatkowego, zostały poniesione po dniu, o którym mowa w art. 15 ust. 4b, to wówczas takie koszty należy uwzględnić przy obliczeniu dochodu za rok podatkowy następujący po roku, za który sporządzane jest sprawozdanie finansowe lub składane zeznanie;

W świetle wyżej wskazanych zasad data potrącalności kosztów zależy od charakteru powiązania tych kosztów z przychodem podatkowym.

Jednocześnie w art. 15 ust. 4e ustawodawca wyjaśnił, że za dzień poniesienia kosztu uzyskania przychodów, z zastrzeżeniem ust. 4a i 4f-4h, uważa się dzień, na który ujęto koszt w księgach rachunkowych (zaksięgowano) na podstawie otrzymanej faktury (rachunku), albo dzień, na który ujęto koszt na podstawie innego dowodu w przypadku braku faktury (rachunku), z wyjątkiem sytuacji gdy dotyczyłoby to ujętych jako koszty rezerw albo biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów.

Wyjaśnić w tym miejscu należy, iż wskazane w ww. przepisie określenie, że dniem poniesienia kosztu jest dzień, na który ujęto koszt w księgach rachunkowych oznacza, że dla celów podatkowych koszt ten należy rozpoznać w oparciu o uregulowania wynikające z rachunkowości.

Dodatkowym potwierdzeniem na słuszność powyższego stwierdzenia jest też art. 9 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, który wyraźnie wskazuje, że księgi rachunkowe prowadzone zgodnie z ustawą o rachunkowości powinny zapewnić określenie wysokości dochodu do opodatkowania (straty) i wysokości należnego podatku za rok podatkowy.

Podstawą zapisu w księgach rachunkowych jest dowód księgowy, który powinien zawierać m.in. datę dokonania operacji oraz stwierdzenie sprawdzenia i zakwalifikowania dowodu do ujęcia w księgach rachunkowych przez wskazanie miesiąca oraz sposobu ujęcia dowodu w księgach rachunkowych (dekretacja) (art. 21 ust. 6 u. rach.).

A zapis księgowy powinien zawierać m.in. datę dokonania operacji gospodarczej, określenie rodzaju i numer identyfikacyjny dowodu księgowego stanowiącego podstawę zapisu oraz jego datę, jeżeli różni się od daty dokonania operacji, kwotę i datę zapisu (art. 23 ust. 2 u. rach.).

Zatem o zadekretowaniu dokumentu do danego miesiąca decyduje data dokonania operacji gospodarczej. Dekret na fakturze czy innym dowodzie księgowym powinien wskazywać jako datę ujęcia w kosztach właśnie ten miesiąc, na który przypada data dokonania operacji. Data zapisu księgowego jest tylko datą techniczną wprowadzenia informacji do systemu.

Ujęcie (zaksięgowanie) kosztu w księgach rachunkowych określa więc datę powstania kosztu podatkowego. Przepisy o rachunkowości decydują, na który dzień ujmuje się w księgach rachunkowych koszt, a tym samym przesądzają o dacie poniesienia kosztu podatkowego, z zastrzeżeniem rezerw i biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów.

Każda jednostka powinna określić zasady rozliczania kosztów w polityce rachunkowości. Podstawową zasadą jest zasada memoriału (art. 6 u. rach.) nakazująca przypisywanie kosztów i przychodów do okresu, którego dotyczą.

Zgodnie z art. 20 u. rach., do ksiąg rachunkowych okresu sprawozdawczego należy wprowadzać w postaci zapisu każde zdarzenie, które nastąpiło w tym okresie sprawozdawczym. Co do zasady, jeżeli faktura wpływa do jednostki po zamknięciu okresu sprawozdawczego (zapłaceniu zaliczki), to koszt podatkowy powstanie w miesiącu otrzymania i zaksięgowania faktury.

Dzień wystawienia faktury czy innego dowodu księgowego może być natomiast uwzględniany przy ustalaniu (co nie jest jednak równoznaczne z datą uwzględniania w rachunku podatkowym, datą potrącalności) różnic kursowych. Przy różnicach kursowych za koszt poniesiony uważa się koszt wynikający z otrzymanej faktury (rachunku) lub innego dowodu w przypadku braku faktury, a zatem do przeliczenia waluty obcej na złote należy przyjąć datę wynikającą z faktury lub innego dowodu, a nie datę otrzymania tych dokumentów (art. 15a ust. 7 u.p.d.o.p.). Będzie to kurs średni NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień wystawienia faktury (rachunku) lub innego dowodu.

Właściwe określenie kosztów uzyskania przychodów, jak również właściwe ustalenie momentu ich poniesienia jest o tyle istotne, że rzutuje na wysokość podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym od osób prawnych, której przedmiotem co do zasady jest - jak wynika z art. 7 ust. 1-2 tej ustawy podatkowej - dochód oznaczający nadwyżkę sumy przychodów nad kosztami ich uzyskania.

W rozpatrywanej sprawie przedmiotem jest sklasyfikowanie na gruncie podatkowym wskazanych przez Spółkę kosztów w postaci odsetek, prowizji i zrealizowanych różnic kursowych związanych z zaciągniętymi kredytami/pożyczkami oraz określenie momentu uwzględnienia tych kosztów w rachunku podatkowym.

Ustawodawca w ustawie podatkowej nie zdefiniował pojęcia "koszty bezpośrednio związane z przychodami" oraz "koszty uzyskania przychodów inne niż koszty bezpośrednio związane z przychodami". Co prawda, ogólne znaczenie tych pojęć można ustalić posługując się ich językowym znaczeniem. I tak, przez koszty uzyskania przychodów bezpośrednio związane z przychodami należy rozumieć te koszty, których poniesienie wpłynęło bezpośrednio na uzyskanie określonego przychodu, kosztami zaś innymi niż koszty bezpośrednio związane z przychodami są wszelkie koszty niebędące kosztami bezpośrednio związanymi z przychodami, w tym koszty dotyczące całokształtu działalności podatnika związane z jego funkcjonowaniem. W stosunku do tego rodzaju kosztów doszukiwanie się ich bezpośredniości w relacji z przychodami nie wchodzi w rachubę. Takie bowiem koszty, chociaż niewątpliwie związane z osiąganymi przychodami, nie pozostają w uchwytnym związku z konkretnymi przychodami.

Jednakże należy mieć na względzie, że każda próba zdefiniowania tych pojęć "kosztowych" w danym przypadku musi opierać się na analizie uwzględniającej konkretne okoliczności sprawy. Innymi słowy taka analiza nie może być przeprowadzona in abstracto, lecz musi brać pod uwagę okoliczności każdego konkretnego przypadku. Ocena tej kwestii musi być dokonywana niezależnie, w każdym indywidualnym przypadku, nie ma bowiem jednej reguły kwalifikacji kosztów w różnych stanach faktycznych. W kontekście ogólnej reguły wynikającej z obecnie obowiązujących uregulowań podatkowych, że ujęcie w księgach rachunkowych (zaksięgowanie) kosztu na określony dzień decyduje o dacie i sposobie rozliczenia wydatku jako kosztu podatkowego - niezmiernie istotnymi czynnikami (poza też innymi) przy dokonywaniu takiej oceny są specyfika działalności danej firmy i przyjęte przez nią rozwiązania w rachunkowości, w tym określone w jej polityce rachunkowości. Zgodnie bowiem z powszechnie przyjętym w doktrynie poglądem, w konkretnym stanie faktycznym o charakterze danego kosztu decyduje przyjęta polityka w zakresie rachunkowości, będąca odzwierciedleniem rodzaju działalności wykonywanej przez podatnika. Innymi słowy wybór rozwiązania księgowego należy do jednostki, której kierownik przyjmuje w tym zakresie odpowiednie ustalenia w zakładowym planie kont (art. 10 ust. 1 pkt 3a u. rach.). Uwzględnić przy tym jednak trzeba warunki danej jednostki.

W ogólnym rozumieniu specyfika działalności deweloperskiej, czym zajmuje się Spółka -Wnioskodawca, polega na tym, że działalność ta ma na celu budowę lokali mieszkalnych i użytkowych, najczęściej na sprzedaż lub na wynajem. W przypadku budowy lokali na sprzedaż - stanowią one towary/produkty dewelopera. W celu ich wybudowania deweloper jest zmuszony ponieść szereg wydatków, w tym finansowanych kredytami/pożyczkami. Skoro kosztami o charakterze bezpośrednim są wszelkie koszty związane z wytworzeniem wyrobów i usług - to w przypadku dewelopera kosztami bezpośrednimi będą te wydatki, które poniósł na budowę sprzedawanych lokali.

W przypadku klasyfikowania na gruncie podatkowym kosztów ponoszonych przez dewelopera (jak też przez innych podatników) należy mieć także na uwadze, jakie to są konkretnie koszty.

Jeśli chodzi o koszty dotyczące odsetek, o czym mowa we wniosku, podkreślenia wymaga, iż w stosunku do odsetek (nie tylko do odsetek od kredytów) w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych określony został szczególny tryb opodatkowania. W zakresie odsetek od różnych zobowiązań kosztami podatkowymi są bowiem zapłacone odsetki albo odsetki skapitalizowane, o ile podlegają kapitalizacji - potwierdzają to przepisy art. 16 ust. 1 pkt 10 lit. a) albo pkt 11 u.p.d.o.p. Zatem, spłata kredytu (pożyczki) zaciągniętego na prowadzoną działalność gospodarczą nie stanowi dla podatnika kosztu uzyskania przychodu; kosztem są skapitalizowane oraz naliczone ale zapłacone odsetki.

Natomiast w przypadku operacji przeprowadzanych w walutach obcych nie można ustalić wartości transakcji walutowej w przeliczeniu na złotówki w oderwaniu od zasad ustalania różnic kursowych, które to zasady w odniesieniu do tzw. podatkowej metody ich ustalania kompleksowo reguluje art. 15a u.p.d.o.p.

Różnice kursowe powstają na skutek wahań kursów (kurs - cena jednej waluty w jednostkach innej waluty) kupna i sprzedaży waluty krajowej w stosunku do walut obcych, wzajemnych zmian poziomów kursów innych walut oraz wystąpienia odchyleń między kursem średnim walut obcych, ogłaszanym przez bank centralny (NBP) a faktycznymi, najczęściej bankowymi kursami sprzedaży lub zakupu poszczególnych walut. W zależności od wzajemnych relacji pomiędzy kursami walut mogą więc występować dodatnie lub ujemne różnice kursowe.

Przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych stanowią m.in., że:

Z analizy zapisów ww. art. 15a ust. 2 i ust. 3 wynika, iż z różnicami kursowymi w sensie podatkowym mamy do czynienia tylko wtedy, gdy równocześnie:

Ponadto w przypadku różnic kursowych związanych z kosztami - jak słusznie zauważa też Spółka - ustawodawca uzależnił możliwość ich powstania od kumulatywnego spełnienia następujących przesłanek:

Przy spełnieniu wyżej określonych warunków - dla poprawnego wyliczenia wartości kwoty kosztu, w tym też odsetkowego bądź dotyczącego prowizji bankowej, należy więc ująć w księgach różnicę pomiędzy wartością tego kosztu wyliczoną przy zastosowaniu kursu średniego NBP a wartością wyliczoną wg faktycznie zastosowanego kursu waluty z odpowiednich dni. Przy czym jeśli chodzi o kurs fatycznie zastosowany - to zasadą jest, iż przy operacjach bankowych jest nim stosowny kurs banu, z którego usług w danym przypadku podatnik korzysta.

Natomiast kursem średnim NBP jest kurs z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień poniesienia kosztu (art. 15a ust. 6 u.p.d.o.p.).

Jeżeli więc w przypadku zapłaty kosztu wspomniane kursy (średni NBP i faktycznie zastosowany do zapłaty - najczęściej kurs sprzedaży banku, z którego usług korzysta podatnik) przyjęte do przeliczenia kosztu wynikającego z faktury lub innego dokumentu w przypadku jej braku (np. wyciągu bankowego gdy chodzi o koszt odsetkowy) różnią się od siebie - wówczas powstają różnice kursowe uwzględniane w rachunku podatkowym.

Podatkowe różnice kursowe (podobnie jak odsetki, skapitalizowane odsetki, prowizje) co do zasady mają charakter kasowy, czyli stają się kategorią podatkową w sytuacji faktycznej zapłaty, co zresztą słusznie zauważa Spółka - Wnioskodawca. Jednak z przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych nie wynika jednoznacznie, że to właśnie tylko na ten moment należy je uwzględniać w rachunku podatkowym. Dlatego w określonych sytuacjach dopuszczalne jest przyjęcie innej daty ich potrącalności.

W kontekście powyższego tytułem uwagi należy zauważyć, iż czym innym jest zakwalifikowanie danego kosztu do kosztów uzyskania przychodów, a czym innym zaś potrącalność kosztów, czyli sam moment przyjęcia ich do rachunku podatkowego.

W praktyce podatnicy korzystają zarówno z kredytów/pożyczek dewizowych, jak i denominowanych w walucie obcej. Co ważne, kredyt denominowany nie jest kredytem dewizowym ani żadną jego odmianą. Jest to normalny kredyt złotówkowy, którego spłata jest tylko uzależniona od kursu waluty, na podstawie której liczone są raty kredytowe w złotówkach, w związku z czym - wyraźnie należy to podkreślić - przy spłacie takiego kredytu nie powstają podatkowe różnice kursowe.

Tym niemniej od 1 stycznia 2009 r. w związku z nowelizacją ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (ustawa z dnia 6 listopada 2008 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw - Dz. U. Nr 208, poz. 1316) - różnice wynikające ze spłaty kredytu waloryzowanego kursem waluty obcej (niestanowiące jednakże różnic kursowych w rozumieniu art. 15a u.p.d.o.p.) mogą być uwzględniane w rachunku podatkowym jako przychód - art. 12 ust. 1 pkt 10 bądź jako koszt uzyskania przychodów - art. 16 ust. 1 pkt 10 lit. a) u.p.d.o.p.

W działalności deweloperskiej niestanowiącej usługi budowlanej, jeżeli związane z budową lokali mieszkalnych i użytkowych odsetki od kredytów (pożyczek) zostaną zakwalifikowane do kosztów bezpośrednio związanych z przychodami, co jednocześnie znajdzie potwierdzenie w rozwiązaniach przyjętych w rachunkowości (np. w myśl art. 28 ust. 4 u. rach. koszty w okresie budowy są aktywowane i zaliczane do kosztów wytworzenia produktów/robót w toku, a następnie jako koszty własne sprzedaży wyrobów gotowych zaliczane do kosztów w dacie przeniesienia prawa własności lokali na nabywców) - to będą stanowiły koszty uzyskania przychodów po spełnieniu wymogów wynikających z art. 15 ust. 4, 4b lub 4c i art. 16 ust. 1 pkt 10 lit a) albo pkt 11 u.p.d.o.p. Oznacza to, że odsetki uznane za koszty bezpośrednio związane z przychodami będą stanowiły koszty uzyskania przychodów w roku podatkowym, w którym osiągnięte zostaną przychody podatkowe związane z tymi kosztami, pod warunkiem jednak, że odsetki zostały zapłacone albo odsetki zostały skapitalizowane, o ile podlegają kapitalizacji.

Nie będą mogły być uznane za koszty bezpośrednio związane z przychodami danego roku podatkowego odsetki niezapłacone albo odsetki nieskapitalizowane, niepodlegające potrąceniu w roku następującym po roku, za który sporządzane jest sprawozdanie finansowe lub składane zeznanie oraz w latach następnych. Takie odsetki, jeżeli zostaną zapłacone albo skapitalizowane, o ile odsetki podlegają kapitalizacji należy wówczas uznać za koszty pośrednie, które będą stanowiły koszty uzyskania przychodów na podstawie art. 16 ust. 1 pkt 10 lit. a) albo pkt 11 u.p.d.o.p., po potrąceniu zgodnie z art. 15 ust. 4d i 4e u.p.d.o.p.

Natomiast w przypadku odsetek od kredytów (pożyczek) na zakup gruntu, na którym ma zostać wybudowany przez dewelopera budynek (na sprzedaż albo na wynajem) należy uznać, iż powinny być one zaliczone także do kosztów pośrednich, które będą stanowiły koszty uzyskania przychodów zgodnie z art. 15 ust. 4d i 4e i art. 16 ust. 1 pkt 10 lit. a) albo pkt 11 u.p.d.o.p.

Podobne zasady opodatkowania w zakresie kwalifikacji do kosztów bezpośrednich lub kosztów pośrednich należy zastosować do prowizji bankowych i różnic kursowych.

Ponadto w odniesieniu do działalności deweloperskiej, przy identyfikacji jako koszty uzyskania przychodów odsetek od kredytów (pożyczek), prowizji bankowych, czy różnic kursowych należy uwzględnić cel kredytu (pożyczki), na jaki zostają one zaciągnięte.

Jeżeli cel ten jest skonkretyzowany i dotyczy pozyskania środków finansowych na wybudowanie budynku mieszkalnego z lokalami mieszkalnymi i użytkowymi przeznaczonymi na wynajem to na podstawie art. 16 ust. 1 pkt 12 u.p.d.o.p. odsetki od kredytów (pożyczek), prowizje bankowe, różnice kursowe nie będą stanowiły kosztów uzyskania przychodów. Odsetki takie zwiększają koszty wytworzenia środków trwałych na podstawie art. 16g ust. 4 u.p.d.o.p.

Odpisy amortyzacyjne od wartości początkowej środków trwałych uwzględniającej odsetki od kredytów (pożyczek), prowizje bankowe będą stanowiły koszty uzyskania przychodów na zasadach wynikających z art. 16a-16m u.p.d.o.p.

Podsumowując powyższe należy więc stwierdzić, iż w przypadku działalności deweloperskiej jeśli chodzi o kwalifikację kosztów w rodzaju odsetek/skapitalizowanych odsetek, prowizji i różnic kursowych, które to koszty związane są z zaciągniętymi kredytami/pożyczkami na działalność danej jednostki - nie ma na gruncie podatkowym kryteriów uogólniających zaliczenie wprost tego rodzaju kosztów do kosztów bezpośrednio związanych z przychodami czy też do kosztów innych niż koszty bezpośrednio związane z przychodami (tzw. "pośrednich"), a co za tym idzie nie jest możliwe uogólniające określenie momentu, w jakim koszty te mogą być uwzględniane dla obliczenia podatku dochodowego od osób prawnych. Taką kwalifikację poszczególnych kosztów należy przeprowadzić z uwzględnieniem konkretnego stanu faktycznego, przede wszystkim konkretnego celu na jaki zostały zaciągnięte kredyt/pożyczka i przyjętych w tym zakresie rozwiązań na gruncie rachunkowości, a także z uwzględnieniem innych szczególnych okoliczności.

Z wniosku wynika, iż Spółka w ramach działalności deweloperskiej polegającej na budowie użytkowych/biurowych z przeznaczeniem na sprzedaż korzysta/będzie korzystała z kredytów/pożyczek w PLN, walutowych, jak też denominowanych w walutach obcych, czego skutkiem są koszty w postaci odsetek/skapitalizowanych odsetek, prowizji bankowych oraz wystąpienie różnic kursowych od spłaty kredytów walutowych i od związanych z nimi różnic kursowych od odsetek i prowizji.

Realizowane projekty traktowane są przez Spółkę jako inwestycje długoterminowe i nie stanowią dla Spółki środków trwałych w rozumieniu ustawy o rachunkowości.

Odsetki oraz prowizje od zaciągniętych kredytów/pożyczek do listopada 2008 r. były aktywowane na wartość nieruchomości (zwiększały koszt wytworzenia nieruchomości zgodnie z art. 28 ust. 4 u. rach.), natomiast od grudnia 2008 r. odnoszone są na wynik finansowy, z uwagi na oddanie nieruchomości do użytkowania.

Spółka uważa przy tym, iż ww. koszty należy potraktować dla celów podatkowych jako tzw. koszty pośrednie i w konsekwencji ująć je w rachunku podatkowym zgodnie z art. 15 ust. 4d u.p.d.o.p. w dacie ich poniesienia.

A zatem odnosząc te zdarzenia do wyżej zaprezentowanych rozwiązań prawnych należy wskazać, iż:

Natomiast różnice kursowe w takiej sytuacji będą przychodem/kosztem podatkowym w momencie faktycznej ich realizacji, tj. w momencie spłaty kredytu.

W tym stanie rzeczy tutejszy organ podatkowy w kwestii postawionych przez Spółkę pytań stwierdza, iż:

Ad. pyt. 1) - uogólniające stanowisko Spółki, że koszty prowizji, odsetek oraz różnic kursowych stanowią koszty pośrednio związane z przychodami jest nieprawidłowe, bowiem kwalifikacja tych kosztów w konkretnym przypadku winna mieć odzwierciedlenie w stosownych rozwiązaniach przyjętych w rachunkowości;

Ad. pyt. 2) - stanowisko Spółki, że ponoszone przez nią koszty finansowe w postaci odsetek od kredytów stanowią koszty uzyskania przychodów na dzień zapłaty odsetek bądź na dzień kapitalizacji odsetek jest prawidłowe, z zastrzeżeniem iż nie jest to w każdym przypadku równoznaczne z momentem potrącalności tych kosztów dla celów podatkowych;

Ad. pyt. 3) - stanowisko Spółki, że prowizje związane z kredytem stanowią w całości koszty uzyskania przychodów na dzień ujęcia kosztu w księgach jest prawidłowe, z zastrzeżeniem iż nie jest to w każdym przypadku równoznaczne z momentem potrącalności tych kosztów dla celów podatkowych;

Ad. pyt. 4) - stanowisko Spółki w zakresie różnic kursowych

Tytułem uwagi należy zaznaczyć równocześnie, że gdyby stan faktyczny i zdarzenie przyszłe przedstawione we wniosku okazały się inne w rzeczywistości, w szczególności jeśli chodzi o konkretne rozwiązania przyjęte przez Spółkę w zakresie kosztów w polityce rachunkowości organ podatkowy winien wywieść skutki prawne adekwatne do stanu rzeczywistego.

Końcowo, odnosząc się jeszcze do przywołanych w treści wniosku innych interpretacji przepisów prawa tutejszy Organ stwierdza, iż podziela stanowiska w nich wyrażone, tym niemniej stany faktyczne, których dotyczyły powołane rozstrzygnięcia są inne niż w sprawie przedstawionej przez Spółkę - stąd takie interpretacje jako niestanowiące źródła powszechnie obowiązującego prawa nie mogą bezpośrednio rzutować na stanowisko zajęte przez Organ w niniejszej sprawie a dotyczącej Spółki.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym oraz dotyczy zaistniałego zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1 Maja 10, 09-402 Płock.