IPPB5/423-721/10-2/JC - Wydatki poniesione w związku z organizacją spotkań integracyjnych bądź integracyjno-szkoleniowych dla pracowników jako koszty podatkowe.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki, przedstawione we wniosku z dnia 7 października 2010 r. (data wpływu 18 października 2010 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego, dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie:

* możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wydatków poniesionych w związku z organizacją spotkań integracyjno-szkoleniowych dla pracowników - jest prawidłowe,

* możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wydatków poniesionych w związku z organizacją spotkań integracyjnych dla pracowników - jest prawidłowe.

W dniu 18 października 2010 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wydatków poniesionych w związku z organizacją spotkań integracyjnych i integracyjno-szkoleniowych dla pracowników.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny oraz zdarzenie przyszłe:

Wnioskodawca ponosi wydatki związane z organizowaniem spotkań pracowników. W spotkaniach biorą udział pracownicy wyznaczeni przez przełożonych. Czasami są to spotkania w miejscach atrakcyjnych turystycznie. Organizację spotkania (wyjazdu) Spółka zleca firmie zewnętrznej lub robi to własnymi siłami. W planie spotkania (wyjazdu) jest przewidziana zarówno cześć poświęcona obowiązkom pracowniczym jaki część rozrywkowa (głównie zwiedzanie). Przykładowo część związana z obowiązkami pracowniczymi podczas wyjazdu dla przedstawicieli handlowych polega na omówieniu wyników sprzedaży, podsumowaniu, wyciągnięciu wniosków z minionych kampanii promocyjnych, omówieniu przyjętych poprzednio i obecnie strategii, omówieniu wyznaczonych na przyszłość planów i sposobów ich realizacji. Na spotkaniach przeprowadzane są wewnętrzne szkolenia mające na celu zwiększenie kompetencji zawodowych osób szkolonych np. z technik sprzedaży, negocjacji itp. prowadzone przez wykwalifikowanych pracowników, są przekazywane materiały szkoleniowe.

Poza wyjazdami z elementami szkolenia Spółka organizuje także typowo integracyjne spotkania (pikniki, wyjazdy do atrakcyjnych miejsc, wspólne wyjścia na zajęcia sportowe, kręgle itp.), mające na celu zacieśnienie współpracy między pracownikami. Spotkania te organizowane są okazyjnie, np. po zakończeniu kampanii, po wdrożeniu ważnych dla Spółki projektów, przy rozliczaniu wykonania założonych celów. Podczas tych spotkań niejednokrotnie wręczane są nagrody pracownikom, którzy w sposób wyjątkowy zasłużyli się Spółce. Udział w tych spotkaniach nie jest obowiązkowy.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy wydatki na organizację spotkań (wyjazdów) integracyjnych lub integracyjno-szkoleniowych mogą stanowić koszty uzyskania przychodu Spółki.

Zdaniem Wnioskodawcy

Wydatki na organizację powyższych wyjazdów mogą stanowić koszty uzyskania przychodu niezależnie od tego czy są to wyjazdy szkoleniowo-integracyjne czy też wyłącznie integracyjne.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy p.d.o.p., kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1.

W związku z tym podatnik ma prawo do uwzględnienia w kosztach podatkowych wszelkich wydatków, pod warunkiem, iż nie zostały one wymienione w art. 16 ust. 1 ustawy p.d.o.p. oraz, że wykaże związek z prowadzoną działalnością, który przejawi się w tym, iż poczynienie wydatków ma lub może mieć wpływ na możliwość powstania przychodu (w tym zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów). Przepis ten konstytuuje więc zasadę, stosownie do której pomiędzy kosztem podatkowym oraz przychodami musi wystąpić związek przyczynowo - skutkowy. Z przepisu art. 15 ust. 1 ustawy wynika zasada, zgodnie z którą to by wydatki poczynione przez podatnika można było uznać za koszt uzyskania przychodu, muszą one być poniesione w sposób celowy. Podatnik podejmując decyzję o dokonaniu wydatku, musi być przeświadczony o racjonalności, z punktu widzenia prowadzonej przez niego działalności, wydatkowania środków finansowych.

Wnioskodawca wskazuje, iż kosztami podatkowymi są między innymi także tzw. koszty pracownicze, w przypadku gdy spełniają wskazane określone w art. 15 ust. 1 ww. ustawy, kryteria. Koszty te obejmują przede wszystkim wynagrodzenie zasadnicze, wszelkiego rodzaju nagrody, premie i diety oraz wydatki związane z podnoszeniem kwalifikacji zawodowych pracowników. Obejmują one również, w ocenie Wnioskodawcy, wydatki ponoszone na rzecz pracowników w postaci organizacji dla nich imprez integracyjnych, czy spotkań szkoleniowo-integracyjnych. Są one zdaniem Wnioskodawcy, związane z prowadzoną przez podatnika działalnością, mają na celu poprawę atmosfery pracy, zintegrowanie pracowników z pracodawcą, co w konsekwencji wpłynie na zwiększenie efektywności ich pracy, a w przypadku spotkań szkoleniowo-integracyjnych podniesie ich kwalifikacje zawodowe.

Tym samym zorganizowanie dla pracowników imprez integracyjnych oraz spotkań szkoleniowo-integracyjnych sprzyja wytworzeniu dobrej atmosfery w pracy, wpływa na wzrost motywacji w zakresie wykonywanych obowiązków przez pracowników, na wydajność pracowników, co służy sprawnemu funkcjonowaniu Spółki i przekłada się na osiągane przez nią przychody.

Dodatkowo w przypadku spotkań szkoleniowo-integracyjnych, Spółka wskazuje na korzyści wynikające ze zdobycia przez pracowników nowej wiedzy i umiejętności w zakresie zagadnień związanych z jej działalnością. Uczestnicząc w tego rodzaju spotkaniach, pracownicy konsolidują się z firmą a mając świadomość, że pracodawca o nich dba, sumienniej wywiązują się ze swojej pracy.

Z uwagi na powyższe skutki imprez integracyjnych oraz integracyjno-szkoleniowych wydatki poniesione na ich organizację mogą, w ocenie Wnioskodawcy, być uznane za koszty uzyskania przychodu.

Stanowisko powyższe znajduje także potwierdzenie w wydawanych przez organy podatkowe interpretacjach indywidualnych. Przykładowo:

* interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z dnia 23 września 2008 r., Nr ILPB3/423-390/08-4/KS lub z dnia 5 marca 2008 r., Nr ILPB3/423-1/08-2/MC,

* interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 28 lipca 2008 r., Nr IP-PB3-423-777/08-2/DG, z dnia 26 sierpnia 2009 r., Nr IPPB5/423-412/09-2/JC, z dnia 3 lipca 2009 r., Nr IPPB5/423-187/09-2/DG,

* interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z dnia 21 maja 2008 r., Nr ITPB3/423-101/08/MK,

* interpretacja dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z dnia 18 kwietnia 2008 r., Nr IBPB3/423-60/08/MS/KAN-605/01/08 lub z dnia 4 lutego 2009 r., Nr IBPBI/2/4240-2/09.

Wnioskodawca stwierdza, iż sprawa kosztów imprez integracyjnych była także przedmiotem orzeczeń sądów administracyjnych. Jako przykład wskazuje wyrok WSA w Warszawie, z dnia 13 lutego 2007 r., sygn. III SA/Wa 4283/2006:

"w ocenie sądu, to może niewątpliwie wpływać pozytywnie na pracowników, wskazywać im, że pracodawca za sumienną i bardziej efektywną pracę nagradza ich. Cel działania podatnika nie jest więc bezinteresowny, podatnik organizujący takie spotkanie ma wpłynąć pozytywnie na pracowników, a przez to zwiększyć efektywność ich pracy. W takim przypadku można przyjąć, iż pomiędzy prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą oraz wydatkami ponoszonymi, nawet w sposób pośredni, na lepszą, bardziej wydajną pracę pracowników, a przez to na zwiększenie przychodów osiąganych przez podatnika, istnieją określone związki.

W związku z powyższym, w ocenie sądu, wydatki ponoszone na zorganizowanie imprezy integracyjnej mogą zostać zakwalifikowane do kosztów uzyskania przychodów."

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego oraz zdarzenia przyszłego uznaje się w zakresie:

* możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wydatków poniesionych w związku z organizacją spotkań integracyjno-szkoleniowych dla pracowników za prawidłowe,

* możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wydatków poniesionych w związku z organizacją spotkań integracyjnych dla pracowników za prawidłowe.

Zasady kwalifikowania wydatków do kosztów uzyskania przychodów określają przepisy art. 15 i 16 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn. Dz. U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 z późn. zm.).

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, do kosztów uzyskania przychodów zalicza się wydatki poniesione w celu uzyskania przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów.

Na podstawie powyższego przepisu możliwe jest zaliczenie do kosztów uzyskania przychodów wydatku, który - racjonalnie oceniając - mógłby przyczynić się do powstania przychodu czy jego zwiększenia, nawet jeżeli przychód faktycznie nie wystąpi.

Decydującym czynnikiem pozwalającym zaliczyć dany wydatek do kosztów uzyskania przychodów jest zatem poniesienie go w celu osiągnięcia przychodu, bądź zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodów, przy czym każdy wydatek, poza wyraźnie wskazanym w ustawie - wymaga indywidualnej oceny pod kątem adekwatnego związku z przychodami i racjonalności działania podmiotu.

Nie każdy koszt poniesiony w celu uzyskania przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów może zostać zaliczony do kosztów uzyskania przychodów. Takimi kosztami bowiem nie mogą być wydatki enumeratywnie wymienione w art. 16 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

W świetle powyższego, aby wydatek poniesiony przez podatnika stanowił dla niego koszt uzyskania przychodu, muszą być spełnione następujące warunki:

* został poniesiony przez podatnika, tj. w ostatecznym rozrachunku musi on zostać pokryty z zasobów majątkowych podatnika (nie stanowią kosztu uzyskania przychodu podatnika wydatki, które zostały poniesione na działalność podatnika przez osoby inne niż podatnik),

* jest definitywny (rzeczywisty), tj. wartość poniesionego wydatku nie została podatnikowi w jakikolwiek sposób zwrócona,

* pozostaje w związku z prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą,

* poniesiony został w celu uzyskania, zachowania lub zabezpieczenia przychodów lub może mieć wpływ na wielkość osiągniętych przychodów,

* został właściwie udokumentowany,

* nie może znajdować się w grupie wydatków, których zgodnie z art. 16 ust. 1 ww. ustawy nie uważa się za koszty uzyskania przychodów.

W przedstawionym we wniosku stanie faktycznym oraz zdarzeniu przyszłym Wnioskodawca ponosi wydatki związane z organizowaniem spotkań pracowników. W spotkaniach biorą udział pracownicy wyznaczeni przez przełożonych. Czasami są to spotkania w miejscach atrakcyjnych turystycznie. Organizację spotkania (wyjazdu) Spółka zleca firmie zewnętrznej lub robi to własnymi siłami. W planie spotkania (wyjazdu) jest przewidziana zarówno cześć poświęcona obowiązkom pracowniczym jaki część rozrywkowa (głównie zwiedzanie). Przykładowo część związana z obowiązkami pracowniczymi podczas wyjazdu dla przedstawicieli handlowych polega na omówieniu wyników sprzedaży, podsumowaniu, wyciągnięciu wniosków z minionych kampanii promocyjnych, omówieniu przyjętych poprzednio i obecnie strategii, omówieniu wyznaczonych na przyszłość planów i sposobów ich realizacji. Na spotkaniach przeprowadzane są wewnętrzne szkolenia mające na celu zwiększenie kompetencji zawodowych osób szkolonych np. z technik sprzedaży, negocjacji itp. prowadzone przez wykwalifikowanych pracowników, są przekazywane materiały szkoleniowe.

Poza wyjazdami z elementami szkolenia Spółka organizuje także typowo integracyjne spotkania (pikniki, wyjazdy do atrakcyjnych miejsc, wspólne wyjścia na zajęcia sportowe, kręgle itp.), mające na celu zacieśnienie współpracy między pracownikami. Spotkania te organizowane są okazyjnie, np. po zakończeniu kampanii, po wdrożeniu ważnych dla Spółki projektów, przy rozliczaniu wykonania założonych celów. Podczas tych spotkań niejednokrotnie wręczane są nagrody pracownikom, którzy w sposób wyjątkowy zasłużyli się Spółce. Udział w tych spotkaniach nie jest obowiązkowy.

Na podstawie art. 16 ust. 1 pkt 28 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych nie uważa się za koszty uzyskania przychodów kosztów reprezentacji, w szczególności poniesionych na usługi gastronomiczne, zakup żywności oraz napojów, w tym alkoholowych.

Ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych nie definiuje terminu "reprezentacja", dlatego też należy posłużyć się wykładnią językową. Przez reprezentację rozumie się "okazałość, wystawność w czyimś sposobie życia, związaną ze stanowiskiem, pozycją społeczną" - Uniwersalny Słownik Języka Polskiego pod redakcja prof. Stanisława Dubisza (Wydawnictwo Naukowe PWN; Warszawa 2007).

Przenosząc tę definicję na grunt ustawy podatkowej, należy uznać, że reprezentacja to przede wszystkim każde działanie skierowane do istniejących lub potencjalnych kontrahentów podatnika lub osoby trzeciej w celu stworzenia oczekiwanego wizerunku podatnika w celu ułatwienia zawarcia umowy lub stworzenia korzystnych warunków jej zawarcia. Wydatki na reprezentację to koszty, jakie ponosi podatnik w celu wykreowania swojego pozytywnego wizerunku, uwypuklenia swojej zasobności, profesjonalizmu. Wydatki te jednocześnie w sposób pośredni promują firmę. Pojecie reprezentacji dotyczy kontaktów podatnika w stosunkach z innymi podmiotami i pozostaje w związku z zakresem prowadzonej przez podatnika działalności.

A zatem stwierdzić należy, iż wydatki na organizację spotkań integracyjnych jak i integracyjno - szkoleniowych dla pracowników nie stanowią kosztów reprezentacji, o których mowa w art. 16 ust. 1 pkt 28.

Stosownie do art. 15 ust. 1 u.p.d.o.p., kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1 u.p.d.o.p. Wydatek podlega więc zaliczeniu do kosztów podatkowych, jeżeli spełnia określone w art. 15 ust. 1 u.p.d.o.p. warunki, a zatem jeżeli został poniesiony w celu osiągnięcia przychodów, czyli jego poniesienie ma lub może mieć wpływ na osiągane przez podatnika przychody, oraz ma on związek z prowadzoną działalnością. Taki pogląd jest też prezentowany w orzecznictwie sądowym.

Zauważyć należy, iż kosztami podatkowymi są również tzw. koszty pracownicze. Koszty te obejmują przede wszystkim wynagrodzenie zasadnicze, wszelkiego rodzaju nagrody, premie i diety oraz wydatki związane z podnoszeniem kwalifikacji zawodowych pracowników. Mogą również obejmować wydatki ponoszone na rzecz pracowników w postaci organizacji dla nich imprez okolicznościowych i integracyjnych. Wydatki te związane są bowiem z prowadzoną przez podatnika działalnością oraz mają na celu poprawę atmosfery pracy i zintegrowanie pracowników z pracodawcą (podatnikiem), a przez to zwiększenie efektywności ich pracy.

W tym miejscu wskazać należy, iż nie każdy koszt poniesiony w celu uzyskania przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów może zostać zaliczony do kosztów uzyskania przychodów. Takimi kosztami bowiem nie mogą być wydatki enumeratywnie wymienione w art. 16 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 45 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych nie stanowią kosztów uzyskania przychodów wydatki pracodawcy na działalność socjalną, o której mowa w przepisach o zakładowym funduszu socjalnym. A zatem jeśli wydatki na zorganizowanie imprez integracyjnych będą sfinansowane ze środków funduszu świadczeń socjalnych nie będą stanowiły kosztów uzyskania przychodów w związku z ich enumeratywnym wyłączeniem z kosztów podatkowych.

Natomiast w przypadku sfinansowania organizacji imprez integracyjnych bądź integracyjno-szkoleniowych ze środków obrotowych Spółki, wydatki poniesione na ich organizację mogą zostać zaliczone do kosztów uzyskania przychodów.

Należy jednocześnie zaznaczyć, iż prawidłowe zaliczenie wydatku do kosztów uzyskania przychodów uwarunkowane jest wykazaniem jego celowości i związku z przychodem, jak i prawidłowym udokumentowaniem. Należy zwrócić przy tym uwagę, że to na podatniku ciąży obowiązek wykazania związku poniesionych wydatków z przychodami, bo to on wywodzi skutki prawne w postaci zmniejszenia zobowiązania podatkowego.

Jak wynika z powyższego, kosztami podatkowymi mogą być wydatki sfinansowane ze środków obrotowych, ponoszone na rzecz pracowników w postaci organizacji dla nich spotkań integracyjnych bądź integracyjno-szkoleniowych, pod warunkiem jednak, że podatnik wykaże, iż mają one związek z prowadzoną przez niego działalnością oraz mają na celu zwiększenie efektywności pracy (poprzez m.in. poprawę atmosfery pracy i zintegrowanie pracowników, zwiększenie kompetencji zawodowych) i w efekcie służą uzyskaniu bądź zwiększeniu przychodu. Wydatki ponoszone na organizację ww. spotkań dla pracowników mogą zostać uznane za koszty uzyskania przychodów, trzeba przy tym jednocześnie pamiętać, że spotkania te nie mogą mieć jedynie charakteru konsumpcyjnego czy rozrywkowego lecz powinny dążyć do realizacji dalej idącego celu, wydatki nie powinny wykraczać poza główny cel spotkania jakim jest integracja bądź szkolenie i nie powinny mieć charakteru reprezentacji (okazałości czy wystawności).

Podsumowując, wydatki poniesione w związku z organizacją spotkań integracyjnych bądź integracyjno-szkoleniowych dla pracowników, sfinansowane ze środków obrotowych Spółki, mogą zostać zaliczone do kosztów uzyskania przychodów zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia przedstawionego w stanie faktycznym oraz zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

W odniesieniu do powołanych przez Wnioskodawcę interpretacji indywidualnych należy stwierdzić, iż zapadły one w indywidualnej sprawie osoby, która się o nią ubiegała i nie są wiążące dla organu wydającego przedmiotową interpretację, ponadto nie są one sprzeczne z niniejszą interpretacją i potwierdzają stanowisko w niej zawarte.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1-go Maja 10, 09-402 Płock.