IPPB4/4511-999/15-2/JK3

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r. poz. 613) oraz § 5 pkt 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2015 r. poz. 643), Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko - przedstawione we wniosku z dnia 31 sierpnia 2015 r. (data wpływu 4 września 2015 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych związanych z umorzeniem osobom fizycznym wierzytelności - jest prawidłowe.

W dniu 4 września 2015 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczący podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych związanych z umorzeniem osobom fizycznym wierzytelności.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

Podstawowym przedmiotem działalności gospodarczej Spółki jest sprzedaż i dystrybucja energii elektrycznej, sprzedaż oleju napędowego oraz świadczenie usług elektroenergetycznych i budowlanych. Spółka dokonuje również sprzedaży towarów oraz świadczenia różnego rodzaju usług. X S.A. sprzedaje towary i świadczy usługi na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej, a także dokonuje sprzedaży towarów i świadczy usługi na rzecz osób fizycznych, które wprawdzie prowadzą działalność gospodarczą, ale nabywane od Spółki towary i usługi nie są nabywane na potrzeby prowadzonej przez te osoby działalności gospodarczej (obie grupy osób zwane są w dalszej części wniosku: osobami fizycznymi). X sprzedaje osobom fizycznym m.in. energię elektryczną i inne towary oraz świadczy usługi dystrybucji energii elektrycznej, usługi budowlane, usługi elektroenergetyczne i inne usługi.

Za wykonane na rzecz osób fizycznych świadczenia (sprzedane towary i wykonane usługi) Spółce przysługuje wynagrodzenie. Część osób fizycznych nie płaci wynagrodzenia należnego Spółce w terminie. W takich przypadkach Spółka nalicza dłużnikom odsetki.

W stosunku do dłużników Spółka podejmuje działania windykacyjne. Działania windykacyjne można podzielić na dwie grupy:

W stosunku do części dłużników Spółki podejmowane działania windykacyjne są nieskuteczne i Spółka nie uzyskuje zapłaty. Nie w każdym przypadku podejmowane są działania windykacyjne na drodze postępowania sądowego i egzekucyjnego.

Część nieprzeterminowanych wierzytelności przysługujących Spółce względem osób fizycznych zostaje przez Spółkę umorzona (na podstawie art. 508 Kodeksu cywilnego (dalej: k.c.) następuje zwolnienie dłużnika z długu).

Zdarzają się również przypadki gdy Spółka zawiera z dłużnikiem porozumienie, na mocy którego dłużnik zobowiązuje się do spłaty części zadłużenia, a część zadłużenia zostaje przez Spółkę umorzona. Umorzeniu może podlegać zarówno całość, jak i część wierzytelności z tytułu naliczonych odsetek, jak również część lub całość długu głównego (tekst jedn.: wierzytelności z tytułu sprzedaży towarów lub świadczenia usług).

Mogą również wystąpić przypadki gdy umarzana przez Spółkę wierzytelność jest wierzytelnością przeterminowaną, przy czym umorzenie wierzytelności może nastąpić w późniejszych latach niż rok, w którym wierzytelność uległa przedawnieniu.

W związku z powyższym zadano następujące pytania:

1. Czy na Spółce będą spoczywały obowiązki wystawiania informacji podatkowej PIT-8C, o której mowa w art. 42a u.p.d.o.f., w przypadku umarzania osobom fizycznym (o których mowa w treści wniosku) nieprzeterminowanych wierzytelności... W jakim terminie należy sporządzić i przekazać informację P1T-8C podatnikowi.

2. Czy na Spółce będą spoczywały obowiązki wystawiania informacji podatkowej P1T-8C, o której mowa w art. 42a u.p.d.o.f., dopiero w przypadku umorzenia osobom fizycznym (o których mowa w treści wniosku) przeterminowanych wierzytelności... W jakim terminie należy sporządzić i przekazać informację PIT-8C podatnikowi.

Zdaniem Wnioskodawcy,

Ad. 1

Zdaniem Spółki, wartość umorzonych wierzytelności stanowi dla osoby fizycznej przychód z tzw. innych źródeł, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 i art. 20 ust. 1 u.p.d.o.f. Na Spółce będzie ciążył obowiązek wystawienia informacji podatkowej PIT-8C, o której mowa w art. 42a u.p.d.o.f. Spółka będzie zobowiązana do sporządzenia i przesłania podatnikowi informacji PIT-8C w terminie do końca lutego roku następującego po roku, w którym Spółka umorzyła wierzytelność dłużnikowi.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 u.p.d.o.f., opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody z wyjątkiem wymienionych w art. 21, art. 52, art. 52a i art. 53a u.p.d.o.f. oraz dochody, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku. Przepis ten stanowi zasadę powszechności opodatkowania wszelkich dochodów.

Natomiast w art. 10 u.p.d.o.f. ustawodawca w sposób enumeratywny wyróżnia osiem rodzajów źródeł przychodów zaś w art. 10 pkt 9 u.p.d.o.f. wskazuje również "inne źródła" jako źródło przychodów, których nie wymienił z nazwy w ośmiu poprzednich punktach tego przepisu.

Konkretyzując pojęcie "innych źródeł" ustawodawca wskazuje przykładowo te inne źródła w art. 20 ust. 1 u.p.d.o.f. Zgodnie z tym przepisem należą do nich miedzy innymi "inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17".

W myśl art. 11 ust. 1 u.p.d.o.f. stanowiącego normę o charakterze ogólnym, przychodami z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19, art. 20 ust. 3 i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń

Pojęcie nieodpłatnego świadczenia nie zostało zdefiniowane w ustawie podatkowej. W dotychczasowym orzecznictwie sądów administracyjnych przyjęto, że pojęcie to obejmuje wszelkie zjawiska gospodarcze i zdarzenia prawne, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu lub te zdarzenia gospodarcze i prawne, których skutkiem jest nieodpłatne, a więc niezwiązane z kosztami lub inną formą ekwiwalentu - przysporzenie majątku tej osobie, mające konkretny wymiar finansowy (por. uchwała NSA z dnia 16 października 2006 r., sygn. akt II FPS 1/06, wyrok NSA z dnia 27 listopada 2008 r., sygn. akt II FSK 1184/07).

Mając na uwadze powyższe, należy stwierdzić, że umorzenie wymagalnych wierzytelności, stanowiących dla Spółki wynagrodzenie za sprzedane dłużnikowi towary lub wykonane usługi, a także umorzenie odsetek za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego - stanowią przysporzenie skutkujące powstaniem dochodu podlegającego opodatkowaniu.

W sądownictwie utrwalone jest stanowisko wskazujące, że umorzenie wierzytelności osobie fizycznej powoduje powstanie przychodu podatkowego. Stanowisko takie prezentował wielokrotnie Naczelny Sąd Administracyjny m.in. w wyroku z dnia 20 listopada 2008 r., sygn. akt II FSK 1096/07, w wyroku z dnia 8 kwietnia 2011 r., sygn. akt II FSK 2116/09, a także w wyroku z dnia 21 września 2011 r., sygn. akt II FSK 534/10.

Powyższe przysporzenie powstaje w dniu umorzenia należności głównej i odsetek przez wierzyciela, bowiem w tej dacie wierzyciel odstępuje od ściągnięcia tej wierzytelności, a tym samym od uszczuplenia majątku dłużnika.

Zgodnie z art. 42a u.p.d.o.f. osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, osoby prawne i ich jednostki organizacyjne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które dokonują wypłaty należności lub świadczeń, o których mowa w art. 20 ust. 1, z wyjątkiem dochodów (przychodów) wymienionych w art. 21, art. 52, art. 52a i art. 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku, od których nie są obowiązane pobierać zaliczki na podatek lub zryczałtowanego podatku dochodowego, są obowiązane sporządzić informację według ustalonego wzoru o wysokości przychodów i w terminie do końca lutego następnego roku podatkowego, z zastrzeżeniem art. 45ba ust. 4, przesiać ją podatnikowi oraz urzędowi skarbowemu, przy pomocy którego naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania podatnika wykonuje swoje zadania, a w przypadku podatników, o których mowa w art. 3 ust. 2a, urzędowi skarbowemu, przy pomocy którego naczelnik urzędu skarbowego właściwy w sprawach opodatkowania osób zagranicznych wykonuje swoje zadania. Z powyższego przepisu wynika, że Spółka będzie zobowiązana do sporządzenia i przesłania podatnikowi informacji PIT-8C w terminie do końca lutego roku następującego po roku, w którym Spółka umorzyła wierzytelność dłużnikowi.

Ad. 2

Dokładnie taka sama sytuacja wystąpi w przypadku umorzenia przez Spółkę wierzytelności przedawnionych. Spółka będzie zobowiązana do sporządzenia i przesłania podatnikowi informacji PIT-8C w terminie do końca lutego roku następującego po roku, w którym Spółka umorzyła przedawnioną wierzytelność dłużnikowi, niezależnie od roku, w którym nastąpiło przedawnienie wierzytelności.

Samo przedawnienie wierzytelności nie powoduje powstania po stronie Spółki obowiązku sporządzenia i przesłania podatnikowi informacji PIT-8C.

Przedawnienie zobowiązania jest zdarzeniem prawnym, powodującym określone skutki w zakresie możliwości dochodzenia zobowiązania. Zgodnie z art. 117 § 2 k.c., po upływie terminu przedawnienia ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie, może uchylić się od jego zaspokojenia, chyba, że zrzeka się korzystania z zarzutu przedawnienia.

Istota przedawnienia polega zatem na tym, że po upływie określonego w ustawie terminu, dłużnik przeciwko któremu kieruje się roszczenie, może uchylić się od jego zaspokojenia.

Skutkiem powyższego, roszczenie przedawnione nie gaśnie, a jedynie nie będzie mogło być przymusowo zrealizowane. Sąd bowiem oddali powództwo uprawnionego w razie upływu terminu przedawnienia i gdy dłużnik podniesie zarzut przedawnienia. Nadto roszczenie takie nie korzysta wprawdzie z pełnej ochrony państwa, ale nadal uznawane jest za prawnie istniejące.

Znajduje to przede wszystkim wyraz w tym, że dłużnik, który po upływie terminu przedawnienia spełnił świadczenie, nie może następnie żądać jego zwrotu, chociażby nie był świadomy upływu terminu przedawnienia i związanych z tym skutków prawnych. Spełnił on bowiem należne w świetle prawa zobowiązanie. Roszczenia przedawnione mogą być także przedmiotem potrącenia (art. 502 k.c.) a także odnowienia (art. 506 k.c.) i ugody (art. 917 k.c.j).

Mając powyższe na względzie należy stwierdzić, że mimo przedawnienia, zobowiązanie nadal istnieje i dłużnik ma obowiązek wykonać ciążące na nim zobowiązanie, natomiast wierzyciel nie może już dochodzić przymusowego jego wykonania.

Z uwagi więc na fakt, że dłużnik mimo przedawnienia zobowiązania, może to zobowiązanie wypełnić, jego korzyść majątkowa nie ma jeszcze charakteru trwałego w momencie przedawnienia.

Jeżeli uznać, że samo przedawnienie zobowiązania, w sytuacji gdy wierzyciel nie zwolnił dłużnika z długu w trybie art. 508 k.c., nie wywołuje zmiany charakteru zobowiązania na zobowiązanie bezzwrotne i nie powoduje powstania przychodu z nieodpłatnego świadczenia, to zdaniem Spółki, w świetle art. 11 ust. 1 u.p.d.o.f. nie ma obowiązku sporządzenia informacji PIT-8C.

Spółka pragnie wskazać, że powyższa wykładnia zgodna jest z interpretacjami indywidualnymi wydawanymi przez organy podatkowe. Tytułem przykładu warto wskazać na interpretację indywidualną z dnia 13 marca 2015 r. Nr IPPB2/4511-166/15-2/MK wydaną przez Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie, w której organ podatkowy stwierdził: "Wobec powyższego - na Wnioskodawcy nie ciąży obowiązek informacyjny w postaci sporządzenia informacji PIT-8C osobom (dłużnikom), w stosunku do których Wnioskodawca (wierzyciel) nie umorzył należności, bowiem samo przedawnienie zobowiązania nie wywołuje zmiany charakteru zobowiązania na zobowiązanie bezzwrotne i nie powoduje powstania przychodu z nieodpłatnego świadczenia w świetle art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych."

Również Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy w interpretacji indywidualnej z dnia 26 stycznia 2010 r. Nr ITPB2/415-867b/09/MK wyraził podobny pogląd.

Jednocześnie Spółka pragnie podkreślić, że nawet gdyby uznać, że w momencie przedawnienia wierzytelności po stronie dłużnika powstaje przychód podatkowy, nie oznaczałoby to automatycznie powstania ciążącego na Spółce obowiązku sporządzenia i przesłania podatnikowi informacji PIT-8C. Należy bowiem zwrócić uwagę, na treść art. 42a u.p.d.o.f. W przepisie tym wskazano, że zobowiązanym do wystawienia informacji PIT-8C jest podmiot, który dokonuje wypłaty należności lub świadczeń, o których mowa w art. 20 ust. 1 u.p.d.o.f.

W ocenie Wnioskodawcy nie jest on zobowiązany do wystawiania informacji PIT-8C, gdyż w przypadku przedawnienia zobowiązania trudno jest mówić o "dokonywaniu świadczenia" na rzecz osoby fizycznej przez Wnioskodawcę. Przedawnienie wynika bowiem z mocy przepisów prawa i następuje bez woli samego wierzyciela. Tym samym "świadczenie to" (przedawnienie) nie jest dokonywane przez Wnioskodawcę. Z przepisu art. 42a przytoczonej ustawy wynika natomiast, że jednym z warunków obligujących podmioty zobowiązane do wystawienia informacji PIT-8C jest "dokonywanie wypłat należności oraz świadczeń" na rzecz podatników. W omawianej sytuacji warunek ten nie jest natomiast spełniony.

Ponieważ przedawnienie wierzytelności nie powoduje po stronie Spółki obowiązku wystawienia informacji PIT-8C, a jednocześnie umorzenie wierzytelności przez Spółkę powoduje powstanie po stronie dłużnika przychodu podatkowego, należy stwierdzić, że Spółka będzie zobowiązana do sporządzenia i przesłania podatnikowi informacji PIT-8C w terminie do końca lutego roku następującego po roku, w którym Spółka umorzyła przedawnioną wierzytelność dłużnikowi.

Mając powyższe na uwadze, Spółka wnosi o potwierdzenie prawidłowości stanowiska przedstawionego we wniosku.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest prawidłowe.

Mając powyższe na względzie, stosownie do art. 14c § 1 Ordynacji podatkowej, odstąpiono od uzasadnienia prawnego dokonanej oceny stanowiska Wnioskodawcy.

W odniesieniu do powołanej przez Wnioskodawcę interpretacji indywidualnej należy stwierdzić, że interpretacja ta zapadła w indywidualnej sprawie i nie jest wiążąca dla organu wydającego przedmiotową interpretację.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację - w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2012 r. Nr 270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy), w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Izba Skarbowa w Warszawie, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1 Maja 10, 09-402 Płock.