IPPB4/4511-84/16-2/PP

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r. poz. 613) oraz § 5 pkt 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2015 r. poz. 643) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko - przedstawione we wniosku z dnia 25 stycznia 2016 r. (data wpływu 27 stycznia 2016 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od fizycznych w zakresie zwolnienia przedmiotowego - jest prawidłowe.

W dniu 27 stycznia 2016 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie zwolnienia przedmiotowego.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

Do lipca 2015 r. Wnioskodawczyni była studentką studiów niestacjonarnych (zaocznych) pierwszego stopnia 3 letnich na Uniwersytecie, natomiast od 1 października 2015 r. kontynuuje naukę na studiach drugiego stopnia. W latach akademickich 2014/2015 oraz 2015/2016 Wnioskodawczyni złożyła do Prorektora ds. studenckich wnioski o zwolnienie z obowiązku uiszczania opłaty za studia niestacjonarne (czesnego) w semestrze letnim roku akademickiego 2014/2015 oraz w semestrze zimowym roku 2015/2016. Swoją prośbę motywowała bardzo trudną sytuacją materialną. Sytuacja finansowa nie pozwalała Wnioskodawczyni na samodzielne opłacanie studiów, co zostało poświadczone stosownymi dokumentami.

Decyzją Prorektora ds. studenckich z dnia 2 kwietnia 2015 r. Wnioskodawczyni została zwolniona z obowiązku wniesienia opłaty w wysokości 1.250,00 zł za semestr letni studiów niestacjonarnych 3-letnich pierwszego stopnia w roku akademickim 2014/2015.

Decyzją Prorektora ds. studenckich z dnia 14 grudnia 2015 r. Wnioskodawczyni została zwolniona z obowiązku wniesienia opłaty w wysokości 1.350,00 zł za semestr zimowy studiów niestacjonarnych drugiego stopnia w roku akademickim 2015/2016. Łączna kwota zwolnienia z opłaty za studia w roku 2015 wyniosła 2.600,00 zł i była uzasadniona trudną sytuacją materialną Wnioskodawczyni, co zostało stwierdzone w toku postępowania wyjaśniającego w sprawie.

Powyższe decyzje zostały wydane na podstawie ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. - Prawo o szkolnictwie wyższym, ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego oraz Regulaminu opłat za świadczone usługi edukacyjne w Uniwersytecie (Uchwała Senatu z dnia 29 września 2014 r.). W latach poprzedzających Wnioskodawczyni również uzyskiwała analogiczne zwolnienia z opłaty za studia. Za każdym razem Uniwersytet wystawiał formularz PIT-8C obejmujący kwoty zwolnienia.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie:

Czy z tytułu zwolnienia z opłaty czesnego z powodu trudnej sytuacji materialnej, udzielonego decyzją wydaną na podstawie ustawy - Prawo o szkolnictwie wyższym oraz regulaminie opłat za usługi edukacyjne uczelni, po stronie Wnioskodawczyni występuje przychód podlegający opodatkowaniu oraz czy kwotę tę należy wykazać w zeznaniu rocznym.

Zdaniem Wnioskodawczyni.

Kwota zwolnienia z opłaty za studia z uwagi na trudną sytuację materialną studenta, zdaniem Wnioskodawczyni, nie stanowi przychodu, który podlega opodatkowaniu.

Zdaniem Wnioskodawczyni, zgodnie z brzmieniem art. 21 ust. 1 pkt 40 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wolne od podatku dochodowego są świadczenia pomocy materialnej dla uczniów, studentów, uczestników studiów doktoranckich i osób uczestniczących w innych formach kształcenia, pochodzące z budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego oraz ze środków własnych szkół i uczelni - przyznane na podstawie przepisów o systemie oświaty oraz Prawo o szkolnictwie wyższym.

Zwolnienie z opłaty czesnego, udzielone Wnioskodawczyni spełnia wszystkie przesłanki wymienione w powyższym artykule.

W pierwszej kolejności należy zauważyć, że - zgodnie z treścią decyzji Prorektora ds. studenckich z dnia 2 kwietnia 2015 r. oraz 14 grudnia 2015 r. została ona wydana na podstawie ustawy - Prawo o szkolnictwie wyższym, k.p.a. oraz regulaminie opłat za świadczone usługi edukacyjne, który z kolei został wydany na podstawie art. 99 ust. 3 ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. - Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz. U. Nr 164, poz. 1365, z późn. zm.) Zgodnie z brzmieniem powyższego przepisu senat uczelni publicznej określa zasady pobierania opłat, wiążące rektora przy zawieraniu umów ze studentem, o których mowa w art. 160 ust. 3, oraz tryb i warunki zwalniania - w całości lub części - z tych opłat studentów lub doktorantów, w szczególności osiągających wybitne wyniki w nauce, a także tych, którzy znaleźli się w trudnej sytuacji materialnej.

Zgodnie z § 14 ust. 1 regulaminu opłat za świadczone usługi edukacyjne w Uniwersytecie w przypadku studiów niestacjonarnych rektor może:

W przedstawionym stanie faktycznym, zgodnie z treścią decyzji Prorektora ds. studenckich z dnia 2 kwietnia 2015 r. oraz 14 grudnia 2015 r. Wnioskodawczyni została zwolniona z opłaty czesnego na podstawie ustawy - Prawo o szkolnictwie wyższym, k.p.a. oraz § 14 ust. 1 pkt 1, 3 i 4 regulaminu z powodu udokumentowanej trudnej sytuacji materialnej. Zwolnienie to ma zatem, zdaniem Wnioskodawczyni, charakter świadczenia pomocy materialnej.

Jednocześnie należy podkreślić, że zwolnienie to odbywa się kosztem opłat uiszczanych na rzecz uczelni, a więc w rozumieniu powyższego przepisu jest świadczeniem ze środków własnych szkół i uczelni. Nie ma przy tym znaczenia, czy środki stanowiące pomoc są wypłacane zainteresowanemu czy następuje zwolnienie w formie umorzenia obowiązku zapłaty. Brzmienie art. 21 ust. 1 pkt 40 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie wskazuje na formę świadczenia, a skutek ekonomiczny w obu przypadkach jest identyczny i polega na pomocy studentowi znajdującemu się w trudnej sytuacji materialnej.

W związku z powyższym i zgodnie z treścią art. 21 ust. 1 pkt 40 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych należy uznać, że zwolnienie z opłaty czesnego z powodu trudnej sytuacji materialnej, przyznanej decyzją Prorektora ds. studenckich jest przychodem zwolnionym od opodatkowania, a co za tym idzie, że po stronie wnioskującej nie powstał obowiązek opodatkowania przychodu w zakresie kwoty 2.600,00 zł uzyskanej tytułem powyższego zwolnienia. Tym samym, kwoty powyższej nie należy uwzględniać w zeznaniu rocznym za rok 2015.

Stanowisko przeciwne byłoby oczywiście sprzeczne z ratio legis instytucji zwolnienia z opłaty za studia osobie, która znajduje się w tak trudnej sytuacji finansowej, że nie jest w stanie uiszczać czesnego. Jeśli bowiem zachodzą przesłanki do udzielenia stosownej pomocy materialnej, to racjonalnie postępujący ustawodawca nie może wymagać, aby udzielona pomoc została następnie pomniejszona o kwotę podatku dochodowego.

Wnioskodawczyni pragnie także wskazać, że wnioski o wydanie indywidualnej interpretacji podatkowej przy niemalże identycznym stanie faktycznym składała w poprzednich latach podatkowych, a w odpowiedzi Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie z up. Ministra Finansów potwierdził, że stanowisko przedstawione przez wnioskodawczynię jest prawidłowe (interpretacja indywidualna IPPB4/415-232/14-2/MS oraz IPPB4/4511-475/15-2/JK).

Należy także zasygnalizować, że problem ten (różnice występują w zakresie kierunku studiów) był wielokrotnie przedmiotem wniosków o interpretację indywidualną przepisów podatkowych rozpatrywanych przez Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu m.in. interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z dnia 11 maja 2012 r. o sygn. ILPB1/415-137/12-4/TW, interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z dnia 25 września 2012 r. o sygn. ILPB2/415-598/12-2/WM, interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z dnia 24 kwietnia 2013 r. o sygn. ILPB2/415-73/13-2/ES.

We wszystkich tych interpretacjach, organ orzekający jednoznacznie stwierdził, że zwolnienie z czesnego z powodu trudnej sytuacji materialnej, udzielone na podstawie ustawy - Prawo o szkolnictwie wyższym i wewnętrznym regulaminie opłat za usługi edukacyjne U. jest przychodem zwolnionym z opodatkowania, zgodnie z treścią art. 21 ust. 1 pkt 40 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawczyni w sprawie oceny prawnej opisanego stanu faktycznego jest prawidłowe.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r. poz. 361, z późn. zm.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Z treści powołanego przepisu wynika zatem, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody uzyskane przez podatnika, z wyjątkiem tych, które zostały enumeratywnie wymienione przez ustawodawcę w katalogu zwolnień przedmiotowych ustawy, bądź od których Minister Finansów zaniechał poboru podatku w drodze rozporządzenia.

Jak stanowi art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19, art. 20 ust. 3 i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Dla celów podatkowych przez nieodpłatne świadczenie należy rozumieć te wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze, których skutkiem jest nieodpłatne - to jest niezwiązane z kosztami lub inną formą ekwiwalentu - przysporzenie majątku, mające konkretny wymiar finansowy. Innymi słowy, pod pojęciem tym należy rozumieć każde działanie lub zaniechanie na rzecz innej osoby oraz wszystkie zjawiska gospodarcze i zdarzenia prawne, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu. Zaprezentowana definicja, mająca swoje źródło w orzecznictwie sądów administracyjnych, znajduje odzwierciedlenie w definicji słownikowej omawianego pojęcia, zgodnie z którą "nieodpłatne świadczenie" oznacza wszelkie świadczenia nie wymagające opłaty; takie za które się nie płaci, bezpłatne.

Stosownie do art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, przychodem są "inne źródła", za które art. 20 ust. 1 ww. ustawy nakazuje uważać w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

Katalog przychodów z innych źródeł jest katalogiem otwartym, o czym przesądza użycie przez ustawodawcę sformułowania "w szczególności". Wyliczenie zawarte w art. 20 ust. 1 ww. ustawy jest zatem jedynie wyliczeniem przykładowym. Zatem do tej kategorii przychodów należy zaliczyć również inne przychody niż wymienione wprost w cyt. przepisie a niemieszczące się w innych kategoriach przychodów, ściśle określonych w art. 10 ust. 1 pkt 1-8 powołanej ustawy.

Tak więc przychodem z tzw. "innych źródeł" określonych w art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jest również "nieodpłatne świadczenie", jeżeli nie jest ono związane z kategorią przychodów określonych w katalogu źródeł w pkt 1-8 ust. 1 art. 10 cyt. ustawy. Przy czym podkreślić należy, że to, że świadczenie stanowi przychód podatkowy nie oznacza, że świadczeniobiorca zawsze będzie zobowiązany do uiszczenia podatku. Dane świadczenie może bowiem mieścić się w katalogu zwolnień określonych w treści art. 21 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 40 ww. ustawy, wolne od podatku dochodowego są świadczenia pomocy materialnej dla uczniów, studentów, uczestników studiów doktoranckich i osób uczestniczących w innych formach kształcenia, pochodzące z budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego oraz ze środków własnych szkół i uczelni - przyznane na podstawie przepisów o systemie oświaty oraz Prawo o szkolnictwie wyższym.

W myśl art. 99 ust. 1 ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. - Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz. U. z 2012 r. poz. 572, z późn. zm.), uczelnia publiczna może pobierać opłaty za świadczone usługi edukacyjne związane z:

Senat uczelni publicznej określa zasady pobierania opłat wiążące rektora przy zawieraniu umowy, o której mowa w art. 160a ust. 1, oraz tryb i warunki zwalniania - w całości lub części - z tych opłat studentów lub doktorantów, w szczególności tych, którzy osiągają wybitne wyniki w nauce lub uczestniczyli w międzynarodowych programach stypendialnych, a także tych, którzy znaleźli się w trudnej sytuacji materialnej (art. 99 ust. 3 ww. ustawy).

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, że do lipca 2015 r. Wnioskodawczyni była studentką studiów niestacjonarnych (zaocznych) pierwszego stopnia 3 - letnich na Uniwersytecie. Od 1 października 2015 r. kontynuuje naukę na studiach drugiego stopnia. W latach akademickich 2014/2015 oraz 2015/2016 Wnioskodawczyni złożyła do Prorektora ds. studenckich wnioski o zwolnienie z obowiązku uiszczania opłaty za studia niestacjonarne (czesnego) w semestrze letnim roku akademickiego 2014/2015 oraz w semestrze zimowym roku 2015/2016. Swoją prośbę motywowała bardzo trudną sytuacją materialną. Sytuacja finansowa nie pozwalała Wnioskodawczyni na samodzielne opłacanie studiów, co zostało poświadczone stosownymi dokumentami. Decyzją Prorektora ds. studenckich z dnia 2 kwietnia 2015 r. wnioskodawczyni została zwolniona z obowiązku wniesienia opłaty w wysokości 1.250,00 zł za semestr letni studiów niestacjonarnych 3 letnich pierwszego stopnia, w roku akademickim 2014/2015. Decyzją Prorektora ds. studenckich z dnia 14 grudnia 2015 r. wnioskodawczyni została zwolniona z obowiązku wniesienia opłaty w wysokości 1.350,00 zł za semestr zimowy studiów niestacjonarnych drugiego stopnia w roku akademickim 2015/2016. Łączna kwota zwolnienia z opłaty za studia w roku 2015 wyniosła 2.600,00 zł i była uzasadniona trudną sytuacją materialną Wnioskodawczyni, co zostało stwierdzone w toku postępowania wyjaśniającego w sprawie.

Powyższe decyzje zostały wydane na podstawie ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. - Prawo o szkolnictwie wyższym, ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego oraz Regulaminu opłat za świadczone usługi edukacyjne w Uniwersytecie (Uchwała Senatu z dnia 29 września 2014 r.)

Z wyżej cytowanych przepisów o szkolnictwie wyższym wynika, że uczelnia publiczna może pobierać opłaty za świadczone usługi edukacyjne związane m.in. z kształceniem studentów na studiach niestacjonarnych. Jednak dziekan, decyzją wydaną zgodnie z uchwałą Senatu uczelni publicznej, może zwolnić w całości lub części z tych opłat m.in. studentów, którzy znaleźli się w trudnej sytuacji materialnej.

Zatem w sytuacji, gdy zwolnienie Wnioskodawczyni z opłaty za studia niestacjonarne, z uwagi na wyjątkowo trudną sytuację materialną ma charakter świadczenia pomocy materialnej i spełnia pozostałe warunki przewidziane w przepisie art. 21 ust. 1 pkt 40 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, to tego rodzaju świadczenie korzysta - jako mieszczące się w dyspozycji powołanego przepisu - ze zwolnienia od podatku. Zatem przedmiotowe świadczenie nie stanowi przychodu podlegającego opodatkowaniu i nie należy wykazywać tej kwoty w zeznaniu rocznym.

Biorąc pod uwagę powyższe stanowisko Wnioskodawczyni jest prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawczynię i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację - w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2015 r. poz. 658, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy), w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1 Maja 10, 09-402 Płock.