IPPB4/4511-795/15-4/MS2 - Ustalenie skutków podatkowych wypłaty odszkodowania za wywłaszczenie nieruchomości

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r. poz. 613) oraz § 5 pkt 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2015 r. poz. 643), Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko - przedstawione we wniosku (data wpływu 13 lipca 2015 r.), częściowo uzupełniony pismem (data nadania 4 września 2015 r., data wpływu 7 września 2015 r.) na wezwanie z dnia 21 sierpnia 2015 r. Nr IPPB4/4511-795/15-2/MS2 (data nadania 24 sierpnia 2015 r., data doręczenia 31 sierpnia 2015 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych wypłaty odszkodowania za wywłaszczenie nieruchomości - jest prawidłowe.

W dniu 13 lipca 2015 r. do tut. organu wpłynął ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych wypłaty odszkodowania za wywłaszczenie nieruchomości.

Z uwagi na braki formalne, pismem z dnia 21 sierpnia 2015 r. Nr IPPB4/4511-795/15-2/MS2, (data nadania 24 sierpnia 2015 r., data doręczenia 31 sierpnia 2015 r.) tutejszy Organ wezwał Wnioskodawcę do uzupełnienia wniosku poprzez doprecyzowanie przedstawionego stanu faktycznego.

Pismem (data nadania 4 września 2015 r., data wpływu 7 września 2015 r.) Wnioskodawca uzupełnił wniosek w terminie, jednak nie o wszystkie sugestie wskazane w wezwaniu.

We wniosku i uzupełnieniu przedstawiono następujący stan faktyczny.

W kwietniu 2014 r. doszło do wywłaszczenia działki nr 412 o powierzchni 0,2600 ha, która stała się własnością państwa (Skarbu Państwa) na realizację inwestycji drogowej polegającej na: "budowie drogi krajowej". W związku z tym w dniu 29 kwietnia 2014 r. zostało Wnioskodawcy wypłacone odszkodowanie w wysokości 47. 385 zł.

Według Decyzji Wojewody z dnia 1 kwietnia 2014 r. wynika, że wypłata odszkodowania za przejęcie działki nastąpiła na podstawie Ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami i Ustawy z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych. W załączeniu kserokopię ww. decyzji.

Wnioskodawca do lutego 2014 r., kiedy to otrzymał Zawiadomienie od Wojewody z dnia 12 lutego 2014 r., nie miał świadomości, że jest wszczęta procedura wywłaszczeniowa dotycząca nabytych przez Wnioskodawcę gruntów drogą spadku i darowizny. Wnioskodawca nie wiedział również, kiedy to postępowanie było wszczęte, ponieważ rodzice nie poinformowali Wnioskodawcy o tym fakcie. Z Obwieszczenia Wojewody z dnia 9 marca 2010 r. wynika, że wszczęcie postępowania nastąpiło w dniu 8 lutego 2010 r. Posiadaczami tego dokumentu byli tylko rodzice Wnioskodawcy, bo to oni byli w tym czasie właścicielami wywłaszczanego gruntu.

Posiadaczem wywłaszczonej działki Wnioskodawca został na drodze spadku i darowizny. Spadek Wnioskodawca przejął po zmarłej 31 maja 2011 r. mamie Alinie H. Od tej pory Wnioskodawca był współwłaścicielem wywłaszczanej działki wraz z rodzeństwem Robertem H. i Ewą O. W dniu 14 listopada 2012 r. Umową Darowizny Wnioskodawca stał się wyłącznym posiadaczem wywłaszczanej działki.

W związku z powyższym nabycie działki nastąpiło w formie bezgotówkowej.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie:

Czy Wnioskodawca zobowiązany jest złożyć w Urzędzie Skarbowym jakieś dokumenty (np. PIT) i płacić podatek dochodowy z tytułu otrzymanego odszkodowania za wywłaszczoną nieruchomość.

Przedmiotem interpretacji jest odpowiedź w zakresie obowiązku zapłaty podatku dochodowego z tytułu otrzymanego odszkodowania za wywłaszczoną nieruchomość. Natomiast w zakresie obowiązku założenia w Urzędzie Skarbowym "jakiegoś dokumentu" (np. PIT), zostało wydane odrębne rozstrzygniecie.

Zdaniem Wnioskodawcy.

Wnioskodawca ma nadzieję, że sprawa będzie rozpatrzona na korzyść Jego osoby, gdyż jak dowiadywał się w tej swojej sprawie, uzyskał odpowiedź, że nie musi płacić podatku dochodowego od tego odszkodowania. Również w lipcu 2015 r. wraz z żoną Wnioskodawca dzwonił (dwukrotnie) na infolinię Krajowej Informacji Podatkowej i po przedstawieniu sprawy uzyskał odpowiedź, że nie musi płacić podatku dochodowego od tego odszkodowania mimo, że nie był posiadaczem wywłaszczonej działki 2 lata przed wszczęciem procedury wywłaszczania, gdyż Wnioskodawca nabył tę działkę na drodze spadku i darowizny, czyli w formie bezgotówkowej. Wnioskodawca ma zatem nadzieję, że nie będzie musiał płacić podatku dochodowego. Tym bardziej, że po uzyskaniu w maju 2014 r. odpowiedzi w informacji II Urzędu Skarbowego, że nie musi płacić podatku, wraz z żoną przystąpili do dokańczania i remontu domu rodzinnego, który wspólnie (z dużymi trudnościami finansowymi) wybudowali po ślubie od roku 1997.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej opisanego stanu faktycznego jest prawidłowe.

Stosownie do art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r. poz. 361, z późn. zm.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a, 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

W myśl art. 11 ust. 1 ustawy przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10, w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Odszkodowanie stanowi co do zasady przychód w rozumieniu zacytowanego wyżej art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od fizycznych. Nie oznacza to jednak, że wszystkie odszkodowania podlegają opodatkowaniu. Niektóre z nich, wymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych określonym w art. 21 ust. 1 ustawy, korzystają ze zwolnienia od podatku. Jednakże należy podkreślić, że korzystanie z każdej preferencji podatkowej, w tym zwolnienia od podatku, jest możliwe wyłącznie w sytuacji, gdy spełnione są wszelkie przesłanki określone w przepisie stanowiącym podstawę prawną danej preferencji.

W myśl art. 21 ust. 1 pkt 29 ww. ustawy, wolne od podatku dochodowego od osób fizycznych są przychody uzyskane z tytułu odszkodowania wypłacanego stosownie do przepisów o gospodarce nieruchomościami lub z tytułu odpłatnego zbycia nieruchomości na cele uzasadniające jej wywłaszczenie oraz z tytułu sprzedaży nieruchomości w związku z realizacją przez nabywcę prawa pierwokupu, stosownie do przepisów o gospodarce nieruchomościami; nie dotyczy to przypadków, gdy właściciel nieruchomości, o której mowa w zdaniu pierwszym, nabył jej własność w okresie 2 lat przed wszczęciem postępowania wywłaszczeniowego bądź odpłatnym zbyciem nieruchomości za cenę niższą o co najmniej 50% od wysokości uzyskanego odszkodowania lub ceny zbycia nieruchomości na cele uzasadniające jej wywłaszczenie lub w związku z realizacją prawa pierwokupu.

Treść zacytowanego przepisu wskazuje, że podstawowym warunkiem uprawniającym do skorzystania z przedmiotowego zwolnienia jest uzyskanie przychodu między innymi z tytułu odszkodowania wypłacanego stosownie do przepisów o gospodarce nieruchomościami.

Z treści stanu faktycznego wynika, że w kwietniu 2014 r. doszło do wywłaszczenia działki nr 412 o powierzchni 0,2600 ha, która stała się własnością państwa (skarbu państwa) na realizację inwestycji drogowej polegającej na: "budowie drogi krajowej". W związku z tym w dniu 29 kwietnia 2014 r. zostało Wnioskodawcy wypłacone odszkodowanie w wysokości 47 385 zł. Według Decyzji Wojewody nr 544/R/14 z dnia 1 kwietnia 2014 r. wynika, że wypłata odszkodowania za przejęcie działki nastąpiła na podstawie Ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami i Ustawy z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych. Z Obwieszczenia Wojewody z dnia 9 marca 2010 r. wynika, że wszczęcie postępowania nastąpiło w dniu 8 lutego 2010 r. Posiadaczami tego dokumentu byli tylko rodzice Wnioskodawcy, bo to oni byli w tym czasie właścicielami wywłaszczanego gruntu.

Posiadaczem wywłaszczonej działki Wnioskodawca został na drodze spadku i darowizny. Spadek Wnioskodawca przejął po zmarłej 31 maja 2011 r. mamie Alinie H. Od tej pory Wnioskodawca był współwłaścicielem wywłaszczanej działki wraz z rodzeństwem Robertem H. i Ewą O. W dniu 14 listopada 2012 r. Umową Darowizny Wnioskodawca stał się wyłącznym posiadaczem wywłaszczanej działki.

Wątpliwość Wnioskodawcy budzi kwestia, czy od uzyskanego odszkodowania Wnioskodawca powinien odprowadzić podatek do urzędu skarbowego.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych (Dz. U. z 2008 r. Nr 193, poz. 1194 z późn. zm.), ustawa określa zasady i warunki przygotowania inwestycji w zakresie dróg publicznych w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (Dz. U. z 2007 r. Nr 19, poz. 115 z późn. zm.), zwanych dalej "drogami", a także organy właściwe w tych sprawach.

Stosownie do treści art. 11a ust. 1 ww. ustawy, wojewoda w odniesieniu do dróg krajowych i wojewódzkich albo starosta w odniesieniu do dróg powiatowych i gminnych wydają decyzję o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej na wniosek właściwego zarządcy drogi.

Zgodnie z treścią art. 11f ust. 1 pkt 6 cyt. ustawy, decyzja o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej zawiera w szczególności oznaczenie nieruchomości lub ich części, według katastru nieruchomości, które stają się własnością Skarbu Państwa lub właściwej jednostki samorządu terytorialnego.

W myśl natomiast art. 12 ust. 4 wskazanej ustawy, nieruchomości lub ich części, o których mowa w art. 11f ust. 1 pkt 6, stają się z mocy prawa:

* własnością Skarbu Państwa w odniesieniu do dróg krajowych,

* własnością odpowiednich jednostek samorządu terytorialnego w odniesieniu do dróg wojewódzkich, powiatowych i gminnych,

z dniem, w którym decyzja o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej stała się ostateczna.

Natomiast decyzję ustalającą wysokość odszkodowania za nieruchomości, o których mowa w ust. 4, wydaje organ, który wydał decyzję o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej - art. 12 ust. 4a powyższej ustawy. Odszkodowanie za nieruchomości, o których mowa w ust. 4, przysługuje dotychczasowym właścicielom nieruchomości, użytkownikom wieczystym nieruchomości oraz osobom, którym przysługuje do nieruchomości ograniczone prawo rzeczowe - art. 12 ust. 4f tejże ustawy.

Istotne znaczenie dla ustalenia skutków podatkowych otrzymania ww. odszkodowania ma treść art. 12 ust. 5 ww. ustawy, który stanowi, że do ustalenia wysokości i wypłacenia odszkodowania, o którym mowa w ust. 4a, stosuje się odpowiednio przepisy o gospodarce nieruchomościami, z zastrzeżeniem art. 18.

Zgodnie natomiast z art. 18 ust. 1 ustawy o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych wysokość odszkodowania, o którym mowa w art. 12 ust. 4a, ustala się według stanu nieruchomości w dniu wydania decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej przez organ I instancji oraz według jej wartości z dnia, w którym następuje ustalenie wysokości odszkodowania.

W myśl postanowień art. 23 ww. ustawy - w sprawach nieuregulowanych w niniejszym rozdziale (tekst jedn.: rozdziale zawierającym ww. przepisy) stosuje się przepisy ustawy o gospodarce nieruchomościami.

Ustawa z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych, wymieniona jest w art. 2 pkt 11 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2010 r. Nr 102, poz. 651), jako ustawa w zakresie dotyczącym gospodarki nieruchomościami.

W myśl art. 6 pkt 1 ustawy, z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami, celami publicznymi w rozumieniu ustawy jest m.in. wydzielanie gruntów pod drogi publiczne i drogi wodne, budowa, utrzymywanie oraz wykonywanie robót budowlanych tych dróg, obiektów i urządzeń transportu publicznego, a także łączności publicznej i sygnalizacji.

Z przepisu art. 98 ust. 1 ww. ustawy wynika, że działki gruntu wydzielone pod drogi publiczne: gminne, powiatowe, wojewódzkie, krajowe - z nieruchomości, której podział został dokonany na wniosek właściciela, przechodzą, z mocy prawa, odpowiednio na własność gminy, powiatu, województwa lub Skarbu Państwa z dniem, w którym decyzja zatwierdzająca podział stała się ostateczna albo orzeczenie o podziale prawomocne. (...) Przepis stosuje się odpowiednio przy wydzielaniu działek gruntu pod poszerzenie istniejących dróg publicznych.

Za działki gruntu, o których mowa w ust. 1, przysługuje odszkodowanie w wysokości uzgodnionej między właścicielem lub użytkownikiem wieczystym a właściwym organem. Przepis art. 131 stosuje się odpowiednio. Jeżeli do takiego uzgodnienia nie dojdzie, na wniosek właściciela lub użytkownika wieczystego odszkodowanie ustala się i wypłaca według zasad i trybu obowiązujących przy wywłaszczaniu nieruchomości (art. 98 ust. 3 ww. ustawy).

Na podstawie art. 128 ust. 1 powołanej ustawy, wywłaszczenie własności nieruchomości, użytkowania wieczystego lub innego prawa rzeczowego następuje za odszkodowaniem na rzecz osoby wywłaszczonej odpowiadającym wartości tych praw.

Stosownie do art. 129 ust. 1 ww. ustawy, odszkodowanie ustala starosta, wykonujący zadanie z zakresu administracji rządowej, w decyzji o wywłaszczeniu nieruchomości, z zastrzeżeniem ust. 5.

Zgodnie z art. 130 ust. 1 ww. ustawy, wysokość odszkodowania ustala się według stanu, przeznaczenia i wartości wywłaszczonej nieruchomości w dniu wydania decyzji o wywłaszczeniu. W przypadku gdy starosta, wykonujący zadanie z zakresu administracji rządowej, wydaje odrębną decyzję o odszkodowaniu, wysokość odszkodowania ustala się według stanu i przeznaczenia nieruchomości w dniu pozbawienia lub ograniczenia praw, a w przypadkach, o których mowa w art. 98 ust. 3 i art. 106 ust. 1, według stanu i przeznaczenia nieruchomości odpowiednio w dniu wydania decyzji o podziale lub podjęcia uchwały o przystąpieniu do scalenia i podziału oraz jej wartości w dniu wydania decyzji o odszkodowaniu. Przepis art. 134 stosuje się odpowiednio.

W świetle zacytowanych wyżej przepisów należy uznać, że opisane we wniosku odszkodowanie zostało przyznane (wypłacone) stosownie do przepisów o gospodarce nieruchomościami. Tym samym rozważyć należy, czy będzie miało do niego zastosowanie zwolnienie, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 29 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zaznaczyć należy, że zwolnienie przewidziane w przepisie art. 21 ust. 1 pkt 29 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie przysługuje, jeżeli łącznie spełnione zostaną następujące warunki:

* nabycie nieruchomości nastąpiło w okresie 2 lat przed wszczęciem postępowania wywłaszczeniowego lub odpłatnym zbyciem,

* cena jej nabycia była o co najmniej 50% niższa od wysokości odszkodowania lub ceny zbycia.

Zatem w przypadku, gdy spełniony zostanie tylko jeden z warunków albo żaden z nich, wówczas uzyskany przychód będzie korzystał ze zwolnienia.

W analizowanym stanie faktycznym nie zachodzą przesłanki wykluczające zastosowanie zwolnienia z art. 21 ust. 1 pkt 29 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ponieważ Wnioskodawca stał się wyłącznym właścicielem działki w drodze spadku i darowizny, czyli w sposób nieodpłatny. Tym samym nie można ustalić ceny tego nabycia.

Skoro w omawianej sprawie brak jest ceny przy nabyciu działki, to niezależnie od tego, czy do wywłaszczenia doszło przed czy po upływie 2 lat od daty nabycia działki, to i tak nie będzie spełniony drugi warunek wyłączający przedmiotowe zwolnienie.

Stosownie do art. 888 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r. poz. 121, z późn. zm.), przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku.

Reasumując - na gruncie przedmiotowej sprawy - odszkodowanie otrzymane przez Wnioskodawcę stosownie do przepisów o gospodarce nieruchomościami jest wolne od podatku dochodowego na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 29 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zatem stanowisko Wnioskodawcy jest prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację - w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2012 r. poz. 270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy), w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2ww. ustawy). Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1 Maja 10, 09-402 Płock.