IPPB4/4511-552/15-4/MS1 - Ustalenie skutków podatkowych umorzenia odsetek od kredytu bankowego

Pisma urzędowe
Status:  Aktualne

Pismo z dnia 24 lipca 2015 r. Izba Skarbowa w Warszawie IPPB4/4511-552/15-4/MS1 Ustalenie skutków podatkowych umorzenia odsetek od kredytu bankowego

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r. poz. 613) oraz § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770, z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko - przedstawione we wniosku z dnia 12 marca 2015 r. (data wpływu 6 maja 2015 r.) uzupełnionym pismem z dnia 15 lipca 2015 r. (data nadania 16 lipca 2015 r. data wpływu 17 lipca 2015 r.) na wezwanie Nr IPPB4/4511-552/15-2/MS1 z dnia 8 lipca 2015 r. (data nadania 8 lipca 2015 r., data doręczenia 10 lipca 2015 r.), o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych umorzenia odsetek od kredytu bankowego jest:

* prawidłowe - w części dotyczącej określenia momentu przedawnienia zobowiązania podatkowego oraz

* nieprawidłowe - w pozostałej części.

UZASADNIENIE

W dniu 6 maja 2015 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych umorzenia odsetek od kredytu bankowego.

Z uwagi na braki formalne, pismem Nr IPPB4/4511-552/15-2/MS1 z dnia 8 lipca 2015 r. (data nadania 8 lipca 2015 r., data doręczenia 10 lipca 2015 r.) tut. Organ wezwał Wnioskodawcę do uzupełnienia przedmiotowego wniosku poprzez doprecyzowanie stanu faktycznego.

Pismem z dnia 15 lipca 2015 r. (data nadania 16 lipca 2015 r., data wpływu 17 lipca 2015 r.) Wnioskodawca uzupełnił wniosek w terminie.

We wniosku i uzupełnieniu przedstawiono następujący stan faktyczny.

Wnioskodawcą-jest członkiem SM, od lat 90 do marca 2015 r. posiadał w Spółdzielni spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego (w marcu 2015 r. zostało ono przekształcone w odrębną własność). W związku z budową bloku, w którym znajduje się mieszkanie Spółdzielnia zaciągnęła kredyt w banku. Kredyt ten wraz z odsetkami był spłacany w miesięcznych ratach razem z czynszem. W 2007 r. Spółdzielnia z Bankiem zawarła porozumienie w przedmiocie jednorazowej spłaty kredytu. Środki na spłatę kredytu pochodziły z własnych zasobów Spółdzielni. Konsekwencją jednorazowej zapłaty należności było umorzenie odsetek naliczonych od zadłużenia przeterminowanego od kredytu mieszkaniowego. Spółdzielnia o tym fakcie nie poinformowała lokatorów, a raty tego kredytu doliczała do czynszu. Spółdzielnia po spłacie przez lokatorów nominalnej kwoty kredytu, jaką sama zapłaciła Bankowi, nadal naliczała do czynszu kwotę odsetek, które przez Bank zostały umorzone. Spółdzielnia na skutek zarzutów podnoszonych przez jednego z członków Spółdzielni, który znalazł się w analogicznej sytuacji oraz opinii Komisji Rewizyjnej w grudnia 2014 r. zwróciła Wnioskodawcy kwotę 8.648,89 zł, którą bezprawnie pobrała od Wnioskodawcy.

W lutym 2015 r. Spółdzielnia przysłała Wnioskodawcy PIT-8C, w którym w rubryce przychody z innych źródeł, w kolumnie przychody została wpisana kwota 8.648,89 zł.

Pismem z dnia 15 lipca 2015 r. Wnioskodawca uzupełnił stan faktyczny o następujące informacje:

1. umorzenie odsetek naliczonych od zadłużenia nastąpiło w dniu zawarcia ugody, tj. 31 maja 2007 r.

2. Bank dokonał umorzenia odsetek na mocy umowy cywilnoprawnej stanowiącej ugodę z dnia 31 maja 2007 r. podpisanej pomiędzy Bankiem, a Spółdzielnią. Ww. umorzenie nie wynikało z ustawy z dnia 20 listopada 1995 r. o pomocy państwa w spłacie niektórych kredytów mieszkaniowych, udzielaniu premii gwarancyjnych oraz refundacji bankom wypłaconych premii gwarancyjnych.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytania:

1. Czy w wyżej opisanym stanie faktycznym po stronie Wnioskodawcy powstał przychód o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

2. W przypadku odpowiedzi twierdzącej na pytanie pierwsze, pytanie drugie dotyczy kwestii, od jakiego momentu należy liczyć początek biegu przedawnienia zobowiązania podatkowego powstałego na wskutek umorzenia odsetek i czy w niniejszej sprawie doszło do przedawnienia.

Zdaniem Wnioskodawcy.

W ocenie Wnioskodawcy umorzenie przez Bank odsetek od kredytu zaciągniętego na budowę bloku nie rodzi żadnego obowiązku podatkowego po stronie Wnioskodawcy. Wskazać należy, że stroną umowy kredytu nie był Wnioskodawca, a Spółdzielnia. Warunkiem przyznania Wnioskodawcy spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu było uiszczenie wkładu mieszkaniowego. Wkład mieszkaniowy był wpłacony w części przed jego otrzymaniem, pozostała część wkładu mieszkaniowego była wpłacana sukcesywnie wraz z czynszem. Rozliczenia pomiędzy Spółdzielnią, a Wnioskodawcą dotyczące kosztów budowy mieszkania sprowadzały się do uiszczenia całości wkładu mieszkaniowego. Wysokość wkładu mieszkaniowego była również uzależniona od odsetek jakie naliczał bank od udzielonych kredytów, a ostateczna jego wysokość mogła być ustalona dopiero po pokryciu przez Wnioskodawcę wkładu mieszkaniowego w całości. W niniejszej sprawie wskazać należy, że skoro spółdzielnia dołożyła starań, aby część odsetek została przez bank umorzona, to miało to ten skutek wobec Wnioskodawcy, że ostateczna wysokość wkładu mieszkaniowego była niższa o kwotę odsetek umorzonych przez bank, ale z tego powodu nie powstał, u Wnioskodawcy żaden przychód.

W doktrynie i orzecznictwie sądów administracyjnych ugruntowany jest pogląd, że umorzenie przez bank odsetek karnych od kredytów powoduje powstanie przychodu z tzw. innych źródeł, po stronie kredytobiorcy, jednakże tego poglądu zdaniem Wnioskodawcy nie można przez analogię-przenieść na sytuację, w której spółdzielnia jest kredytobiorcą i w zasadzie w drodze regresu, rozlicza się z członkiem spółdzielni. Stosunek prawny w tym przypadku istnieje wyłącznie pomiędzy bankiem i spółdzielnią. Członek spółdzielni w takiej sytuacji nie miał możliwości wpłynięcia ani na jego treść, ani tym bardziej na sposób wywiązania się przez spółdzielnię z umowy kredytu.

Dokonując wykładni systemowej przepisów dotyczących, regulujących kwestię budownictwa mieszkaniowego współfinansowano ze środków publicznych i przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych trudno dojść do wniosku, że intencją ustawodawcy było opodatkowanie podatkiem dochodowym przychodu powstałego z umorzenia kredytu zaciągniętego na budowę lokalu. Co więcej ustawodawca wielokrotnie wprowadzał rozwiązania prawne, które przenosiły na Skarb Państwa ciężar spłaty odsetek od tego rodzaju kredytów. Zupełnym nieporozumieniem byłoby twierdzić, że państwo z jednej strony samo ponosi koszty wykupu odsetek, natomiast z drugiej strony za umorzenie przez bank odsetek od kredytu przeznaczonego na ten sam cel domaga się zapłaty podatku dochodowego.

Drugie pytanie dotyczy kwestii momentu rozpoczęcia terminu biegu przedawnienia tego zobowiązania podatkowego. Otóż umorzenie odsetek przez bank miało miejsce w 2007 r., zatem przychód z tego tytułu powstał w tym roku. Obowiązek rozliczenia się z podatku dochodowego uzyskanego z tego tytułu upłynął 30 kwietnia 2008 r. Z końcem 2008 r. rozpoczął pięcioletni termin przedawnienia tego zobowiązania, dlatego też 1 stycznia 2014 r. zobowiązanie to było już przedawnione. Zdarzenie prawne powodujące powstanie przychodu miało miejsce w 2007 r. W tej sytuacji bez znaczenia jest to, że spółdzielnia dopiero w 2014 r. zdecydowała się zwrócić kwotę, którą bezprawnie wyłudziła od Wnioskodawcy. Rozliczenie się spółdzielni z Wnioskodawcą w grudniu 2014 r. z punktu widzenia prawa podatkowego nie ma żadnego znaczenia.

Na tle przedstawionego stanu faktycznego, stwierdzam co następuje.

Zgodnie z generalną zasadą wyrażoną w art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r. poz. 361, z późn. zm.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Jeżeli podatnik uzyskuje dochody z więcej niż jednego źródła, przedmiotem opodatkowania w danym roku podatkowym jest, z zastrzeżeniem art. 29-30c, art. 30e oraz art. 44 ust. 7e i 7f, suma dochodów z wszystkich źródeł przychodów (art. 9 ust. 1a ww. ustawy).

Dochodem ze źródła przychodów, jeżeli przepisy art. 24-25 nie stanowią inaczej, jest nadwyżka sumy przychodów z tego źródła nad kosztami ich uzyskania osiągnięta w roku podatkowym. Jeżeli koszty uzyskania przekraczają sumę przychodów, różnica jest stratą ze źródła przychodów (art. 9 ust. 2 ww. ustawy).

Na mocy art. 10 ust. 1 pkt 9 ww. ustawy, źródłami przychodów są inne źródła.

W myśl art. 11 ust. 1 ww. ustawy, przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Dla celów podatkowych przyjmuje się, że pojęcie nieodpłatnego świadczenia ma szerszy zakres niż w prawie cywilnym. Obejmuje ono bowiem wszystkie zjawiska gospodarcze i zdarzenia prawne, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu, lub te wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze, których skutkiem jest nieodpłatne, to jest niezwiązane z kosztami lub inną formą ekwiwalentu, przysporzenie majątku tej osobie, mające konkretny wymiar finansowy.

Przysporzeniem majątkowym i przychodem w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (art. 9 ust. 1) są nie tylko aktywa, które ulegają zwiększeniu u podatnika, ale także zmniejszenie jego pasywów.

Równocześnie, przepis art. 20 ust. 1 przytoczonej ustawy stanowi, że za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

Sformułowanie "w szczególności" dowodzi, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i zasadnym jest aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Na gruncie prawa podatkowego przychodem podlegającym opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych jest każda forma przysporzenia majątkowego (korzyść), tzn. zarówno pieniężna, jak i niepieniężna. Wskazać przy tym należy, że zgodnie z art. 353 § 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r. poz. 121), świadczenie może polegać na działaniu albo na zaniechaniu.

Umorzenie wierzytelności następuje natomiast w przypadku zwolnienia z długu, czyli zrzeczenia się przez wierzyciela z prawa do wierzytelności, bez uzyskania świadczenia ze strony dłużnika. Takie zrzeczenie się, pod warunkiem, że dłużnik je przyjmie, powoduje, że zobowiązanie wygasa (art. 508 Kodeksu cywilnego). Tak więc, dla umorzenia wierzytelności koniecznym jest zgoda dłużnika (np. uzyskana w wyniku ugody, czy poprzez oświadczenie).

Zgodnie zaś z art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe (Dz. U. z 2012 r. poz. 1376, z późn. zm.), przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

Podkreślić należy, że otrzymanie kredytu i jego spłata na warunkach przewidzianych w umowie kredytowej są obojętne podatkowo. Przychód po stronie kredytobiorcy pojawia się w przypadku, kiedy dochodzi do umorzenia kredytu lub jego części, wtedy bowiem kredytobiorca osiąga konkretne przysporzenie majątkowe (przychód).

Odmiennie należy traktować odsetki od kredytu, które są opłatą za korzystanie ze środków finansowych kredytodawcy. Wysokość odsetek (w sposób niebudzący wątpliwości, co do wysokości), jak i zasady oraz terminy spłaty kredytu wraz z odsetkami określone są w umowie kredytowej. Zmiana wysokości odsetek od kredytów w stosunku do pierwotnej umowy kredytowej mieści się w zasadzie swobody kształtowania umów kredytowych i nie wywołuje skutków podatkowych. Dotyczy to zarówno odsetek od kredytu za okres przypadający po zmianie warunków naliczania odsetek, jak również za okres przed zmianą warunków umowy, ale takich, których w dniu zmiany wysokości odsetek termin płatności jeszcze nie nastąpił (odsetek należnych, ale niewymagalnych).

Natomiast umorzenie kwot niezapłaconych odsetek od kredytu, których termin płatności upłynął jest przysporzeniem, skutkującym powstaniem dochodu podlegającego opodatkowaniu. Dotyczy to zarówno odsetek skapitalizowanych (które faktycznie po skapitalizowaniu stają się kwotą długu), jak i odsetek wymagalnych, czyli takich, których w myśl postanowień umowy kredytowej termin płatności upłynął.

Podobnie rzecz się ma w przypadku umorzenia dłużnikowi kosztów dodatkowych związanych z windykacją roszczeń. Biorąc pod uwagę, że koszty związane z dochodzeniem przysługujących wierzycielowi należności immanentnie odnoszą się do roszczeń wobec należności głównej - ich umorzenie nie może być traktowane jako neutralne podatkowo. Zwolnienie dłużnika od zapłaty rodzi ten skutek, że dłużnik nie musi ponosić wydatków, które na nim ciążą. W sensie podatkowym stanowi to realne przysporzenie, mające wymiar finansowy, a tym samym oznacza to powstanie przychodu podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Przez pojęcie nieodpłatnego świadczenia, o którym mowa wyżej należy, zatem rozumieć te wszystkie zjawiska, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu.

Jak wynika z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1222), przez umowę o ustanowienie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego spółdzielnia zobowiązuje się oddać członkowi lokal mieszkalny do używania, a członek zobowiązuje się wnieść wkład mieszkaniowy oraz uiszczać opłaty określone w ustawie i w statucie spółdzielni.

Artykuł 10 ust. 1 ww. ustawy stanowi, że z członkiem spółdzielni ubiegającym się o ustanowienie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego spółdzielnia zawiera umowę o budowę lokalu. Umowa ta, zawarta w formie pisemnej pod rygorem nieważności, powinna zobowiązywać strony do zawarcia, po wybudowaniu lokalu, umowy o ustanowienie spółdzielczego lokatorskiego prawa do tego lokalu, a ponadto powinna zawierać:

1.

zobowiązanie członka spółdzielni do pokrywania kosztów zadania inwestycyjnego w części przypadającej na jego lokal przez wniesienie wkładu mieszkaniowego określonego w umowie;

2.

określenie zakresu rzeczowego robót realizowanego zadania inwestycyjnego, które będzie stanowić podstawę ustalenia wysokości kosztów budowy lokalu;

3.

określenie zasad ustalania wysokości kosztów budowy lokalu;

4.

inne postanowienia określone w statucie.

Zgodnie z ustępem 2 tego artykułu członek, o którym mowa w ust. 1, wnosi wkład mieszkaniowy według zasad określonych w statucie w wysokości odpowiadającej różnicy między kosztem budowy przypadającym na jego lokal a uzyskaną przez spółdzielnię pomocą ze środków publicznych lub z innych środków uzyskanych na sfinansowanie kosztów budowy lokalu. Jeżeli część wkładu mieszkaniowego została sfinansowana z zaciągniętego przez spółdzielnię kredytu na sfinansowanie kosztów budowy danego lokalu, członek jest obowiązany uczestniczyć w spłacie tego kredytu wraz z odsetkami w części przypadającej na jego lokal.

Mając na uwadze przedstawiony stan faktyczny oraz powołane przepisy prawa, należy wskazać, że Wnioskodawca zgodnie z ustawą o spółdzielniach mieszkaniowych zobowiązany był do uczestniczenia w spłacie kredytu zaciągniętego przez spółdzielnię. Zatem w wyniku umorzenia przez bank odsetek po stronie Wnioskodawcy powstało realne przysporzenie majątkowe. W wyniku umorzenia nastąpiło u Wnioskodawcy zmniejszenie zobowiązania pieniężnego - nie musiał bowiem ponosić wydatków, które na nim ciążyły-skutkiem czego jest wystąpienie po jego stronie określonej korzyści. W wyniku powyższego po stronie Wnioskodawcy powstał przychód z innych źródeł, o których mowa w cyt. Art. 20 ust. 1 w zw. z art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zatem stanowisko Wnioskodawcy w tym zakresie jest nieprawidłowe.

Wnioskodawca powziął wątpliwość czy ewentualne zobowiązanie podatkowe powstałe po stronie Wnioskodawcy z tego tytułu, nie uległo przedawnieniu.

Należy wskazać, że zarówno kwestie powstania zobowiązania podatkowego jak jego przedawnienia są uregulowane w przepisach ustawy - Ordynacja podatkowa. Stosownie do postanowień art. 21 § 1 pkt 1 tej ustawy, zobowiązanie podatkowe powstaje z dniem zaistnienia zdarzenia, z którym ustawa podatkowa wiąże powstanie takiego zobowiązania. Z kolei art. 59 § 1 pkt 9 tej ustawy stanowi, że zobowiązanie podatkowe wygasa w całości lub w części wskutek przedawnienia. Zgodnie natomiast z art. 70 § 1 ww. ustawy, zobowiązanie podatkowe przedawnia się z upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku.

W przedmiotowej sprawie zobowiązanie podatkowe powstało w roku podatkowym, w którym miało miejsce umorzenie przez bank odsetek. Wnioskodawca był zobowiązany do samoobliczenia podatku należnego w zeznaniu podatkowym składanym za rok w którym uzyskał przychód z tego tytułu. Jednakże, w sytuacji, gdy tego obowiązku nie spełnił, to zobowiązanie podatkowe wygasło wskutek przedawnienia po upływie 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku. Dla zobowiązania powstałego w 2007 r., jak miało to miejsce w przypadku Wnioskodawcy, przedawnienie nastąpiło z końcem 2013 r.

Zatem stanowisko Wnioskodawcy w tym zakresie jest prawidłowe.

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę oraz stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację - w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2012 r. poz. 270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy), w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku ul. 1 Maja 10, 09-402 Płock.

Opublikowano: http://sip.mf.gov.pl