IPPB4/4511-431/15-2/MS1

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r. poz. 613) oraz § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770, z późn. zm.), Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko - przedstawione we wniosku z dnia 19 marca 2015 r. (data wpływu 7 kwietnia 2015 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych wypłaty odszkodowania - jest nieprawidłowe.

W dniu 7 kwietnia 2015 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczący podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych wypłaty odszkodowania.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

W niniejszej sprawie Wnioskodawczyni odwołała się do Sądu Rejonowego od oświadczenia pracodawcy (Banku) o rozwiązaniu z nią umowy o pracę w trybie natychmiastowym na podstawie art. 52 k.p. W pozwie swym Wnioskodawczyni żądała przywrócenia do pracy na dotychczasowych warunkach i wypłaty wynagrodzenia za cały czas pozostawania bez pracy (bowiem do rozwiązania umowy o pracę doszło w trakcie urlopu macierzyńskiego pracownika) lub też w razie stwierdzenia przez sąd niemożności jej dalszego zatrudnienia zasądzenie na jej rzecz odszkodowania.

W dniu 23 lutego 2015 r. Wnioskodawczyni podpisała z pracodawcą w Sądzie Rejonowym ugodę sądową, mocą której pracodawca zobowiązał się zapłacić na jej rzecz kwotę 18.158,10 zł w terminie 14 dni od dnia uprawomocnienia się postanowienia Sądu o umorzeniu postępowania w sprawie toczącej się przed Sądem Rejonowym. W ugodzie sądowej wskazano, że kwota ta jest należna Wnioskodawczyni tytułem odszkodowania za niezgodne z prawem rozwiązanie umowy o pracę. Ponadto, w ugodzie sądowej postanowiono dokonać zmiany rozwiązania z Wnioskodawczynią umowy o pracę, zastępując dotychczasowe oświadczenie pracodawcy o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy Wnioskodawczyni, rozwiązaniem umowy o pracę na mocy porozumienia stron.

Wskazać należy, że wypłacona Wnioskodawczyni tytułem odszkodowania za niezgodne z prawem rozwiązanie umowy o pracę kwota 18.158,10 zł stanowi równowartość trzykrotności jej miesięcznego wynagrodzenia, jakie otrzymywała u swego pracodawcy.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie:

Czy w związku z wypłatą przez pracodawcę na rzecz Wnioskodawczyni na podstawie ugody sądowej kwoty 18.158,10 zł stanowiącej równowartość trzykrotności miesięcznego wynagrodzenia Wnioskodawczyni tytułem odszkodowania za niezgodne z prawem rozwiązanie umowy o pracę, po stronie Wnioskodawczyni powstał obowiązek odprowadzenia od wskazanej powyżej kwoty podatku dochodowego od osób fizycznych.

Zdaniem Wnioskodawczyni.

Zdaniem Wnioskodawczyni nie powstanie u niej obowiązek zapłaty podatku dochodowego w związku z zapłatą przez pracodawcę na jej rzecz kwoty 18 158,10 zł na mocy ugody sądowej tytułem odszkodowania za niezgodne z prawem rozwiązanie umowy o pracę.

Na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 PDOFizU wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, oraz otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.). Na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b PDOFizU wolne od podatku są również inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie.

Wskazać należy, że świadczenie pieniężne wynikające z ugody sądowej zawartej między Wnioskodawczynią a jej pracodawcą jest odszkodowaniem, którego wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw, w tym przypadku Kodeksu pracy. Wysokość wypłaconego Wnioskodawczyni odszkodowania stanowi bowiem równowartość trzykrotności jej miesięcznego wynagrodzenia.

Zgodnie z art. 56 k.p. pracownikowi, z którym rozwiązano umowę o pracę bez wypowiedzenia z naruszeniem przepisów o rozwiązywaniu umów o pracę w tym trybie, przysługuje roszczenie o przywrócenie do pracy na poprzednich warunkach albo odszkodowanie. W myśl zaś art. 58 k.p. odszkodowanie, o którym mowa w art. 56 k.p. przysługuje w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia. Ponieważ Wnioskodawczyni była zatrudniona w oparciu o umowę na czas nieokreślony, zaś jej staż pracy u pracodawcy uzasadniał trzymiesięczny okres wypowiedzenia, należne jej odszkodowanie wynosiłoby 18.158,10 zł.

Także w ugodzie sądowej wyraźnie wskazano, iż kwota ta jest należna Wnioskodawczyni tytułem odszkodowania za niezgodne z prawem rozwiązanie umowy o pracę.

W świetle przytoczonych powyżej przepisów należy stwierdzić, że ze zwolnienia na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 PDOFizU korzystają te odszkodowania, których wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów ustawy lub aktu wykonawczego, a także postanowień układów zbiorowych pracy i innych porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 k.p., niezależnie od tego, czy bezpośrednim tytułem wypłaty okaże się wyrok, ugoda sądowa lub decyzja organu administracyjnego. Tylko więc, gdy wysokość odszkodowania lub zasady jego ustalania nie wynikają wprost z treści przepisu stanowiącego tytuł wypłaty, zwolnienie podatkowe nie będzie mieć zastosowania.

W interpretacji indywidualnej z dnia 7 września 2012 r. IPPB4/415-516/12-2/JK3 wskazano, że wypłacone przez pracodawcę odszkodowanie zasądzone wyrokiem sądu korzysta ze zwolnienia na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, bowiem jego wysokość oraz zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw, tj. art. 45 w związku z art. 47 (1) Kodeksu pracy. Co prawda w stanie faktycznym będącym podstawą wydania powyższej interpretacji pracownikowi wypowiedziano umowę o pracę, tym niemniej należy przyjąć, że analogiczna sytuacja ma miejsce również w przypadku odszkodowania, o którym mowa w art. 58 k.p.,wypłacanego pracownikowi w razie niezgodnego z prawem rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia.

Reasumując ponieważ wypłacona Wnioskodawczyni - mocą ugody sądowej - kwota pieniężna stanowi równowartość jej trzykrotnego miesięcznego wynagrodzenia (wysokość wprost określona w Kodeksie pracy), uznać należy, że brak po stronie Wnioskodawczyni obowiązku odprowadzenia od powyższej kwoty podatku dochodowego. Kwota wypłaconego pracownikowi odszkodowania nie ma na celu rekompensowania pracownikowi utraconej przez niego, w wyniku rozwiązania umowy o pracę, spodziewanej korzyści w postaci wynagrodzenia, lecz stanowi wynikające z przepisów Kodeksu pracy odszkodowanie za niezgodne z prawem rozwiązanie umowy o pracę.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawczyni w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r. poz. 361, z późn. zm.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Natomiast w myśl z art. 10 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy, źródłami przychodów są: stosunek służbowy, stosunek pracy, w tym spółdzielczy stosunek pracy, członkostwo w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną, praca nakładcza, emerytura lub renta.

Za przychód ze stosunku pracy, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy, uważa się, w myśl art. 12 ust. 1 ww. ustawy, wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za nie wykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.

Użyty powyżej zwrot "w szczególności" oznacza, że wymienione kategorie przychodów zostały wskazane jedynie przykładowo. Przychodem ze stosunku pracy i stosunków pokrewnych są więc wszelkiego rodzaju wypłaty i świadczenia skutkujące u podatnika powstaniem przysporzenia majątkowego, mające swoje źródło w łączącym pracownika z pracodawcą stosunku pracy lub stosunku pokrewnym. Takim przychodem jest również przedmiotowa kwota pieniężna wynikająca z ugody sądowej.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, że w dniu 23 lutego 2015 r. Wnioskodawczyni podpisała z pracodawcą w sądzie ugodę sądową, mocą której pracodawca zobowiązał się zapłacić na jej rzecz kwotę 18.158,10 zł w terminie 14 dni od dnia uprawomocnienia się postanowienia Sądu o umorzeniu postępowania w sprawie toczącej się przed sądem. W ugodzie sądowej wskazano, iż kwota ta jest należna Wnioskodawczyni tytułem odszkodowania za niezgodne z prawem rozwiązanie umowy o pracę. Ponadto, w ugodzie sądowej postanowiono dokonać zmiany rozwiązania z Wnioskodawczynią umowy o pracę, zastępując dotychczasowe oświadczenie pracodawcy o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy Wnioskodawczyni, rozwiązaniem umowy o pracę na mocy porozumienia stron.

Zgodnie z aktualnie obowiązującą treścią art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, oraz otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.), z wyjątkiem:

Nowe brzmienie przepisu - zgodnie z art. 14 ustawy z dnia 29 października 2014 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw - ma zastosowanie do dochodów uzyskanych od dnia 1 stycznia 2014 r.

Ustawodawca wyłączył z opodatkowania te odszkodowania, których wysokość lub zasady wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw, z wyjątkiem wymienionych w lit. a-g) tego przepisu, tj. między innymi odszkodowań wypłacanych na podstawie zawartych ugód i umów innych niż ugody sądowe.

Należy zaznaczyć, że zwolnieniem określonym w art. 21 ust. 1 pkt 3 cyt. ustawy, objęte są tylko odszkodowania (zadośćuczynienia), których wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw. Powyższe wskazuje, że zwolnienie nie obejmuje wszystkich odszkodowań, a tylko te, których wysokość lub zasady ustalania zostały określone wprost w stosownych przepisach prawa, z wyjątkiem enumeratywnie wymienionych kategorii odszkodowań.

Kwestie zasad i podstawy do wypłaty odszkodowania z tytułu nieuzasadnionego wypowiedzenia umowy o pracę reguluje ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.).

Przepis art. 52 § 1 ustawy - Kodeks pracy stanowi, że pracodawca może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika w razie:

Stosownie do treści art. 30 § 1 pkt 1 ww. ustawy, umowę o pracę rozwiązuje się na mocy porozumienia stron.

Jednakże należy zauważyć, że przepisy Kodeksu pracy nie przewidują wypłaty odszkodowania w sytuacji rozwiązania umowy za porozumieniem stron. Konsekwencją tego jest brak możliwości sprecyzowania na gruncie powołanych wyżej przepisów Kodeksu pracy ustalenia wysokości odszkodowania. Wobec tego, zawarta między Wnioskodawczynią a byłym pracodawcą ugoda sądowa stanowi ugodę w rozumieniu art. 917 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.).

Zgodnie z art. 917 powołanej powyżej ustawy, strony zawierające ugodę, czynią sobie wzajemne ustępstwa w zakresie istniejącego między nimi stosunku prawnego w tym celu, aby uchylić niepewność co do roszczeń wynikających z tego stosunku lub zapewnić ich wykonanie albo uchylić spór istniejący lub mogący powstać.

W związku z tym należy uznać, że określone w ugodzie świadczenie przyznane Wnioskodawczyni nie jest odszkodowaniem wynikającym z przepisów odrębnych ustaw, o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Natomiast w przypadku gdy wysokość lub zasady ustalania odszkodowania nie wynikają wprost z odrębnych ustaw lub aktów wykonawczych wydanych na podstawie tych odrębnych ustaw, a podstawą ich otrzymania jest wyrok lub ugoda sądowa, wówczas odszkodowanie takie korzysta ze zwolnienia od podatku dochodowego od osób fizycznych, z wyjątkiem odszkodowań wymienionych w art. 21 ust. 1 pkt 3b lit. a i b) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zgodnie bowiem z art. 21 ust. 1 pkt 3b cytowanej ustawy, wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania lub inne zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień:

Warunkiem wystarczającym do powstania obowiązku podatkowego w podatku dochodowym od osób fizycznych na zasadach przewidzianych w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych będzie więc niezrealizowanie choćby jednej ze wskazanych wyżej przesłanek.

Podstawowym warunkiem zwolnienia świadczenia od opodatkowania na podstawie przytoczonego przepisu jest jego odszkodowawczy charakter. Ww. przepis zwalnia od podatku jedynie takie odszkodowania (rekompensaty), które nie stanowią ekonomicznego przysporzenia ponad stan majątkowy będący w posiadaniu podatnika przed ich wypłatą. Odszkodowanie jest szczególnym rodzajem świadczenia polegającego na naprawieniu szkody, czyli uszczerbku, jakiego doznaje poszkodowany we wszystkiego rodzaju dobrach przez prawo chronionych. Chodzi zarówno o uszczerbek majątkowy, jak i niemajątkowy. W praktyce szkoda może obejmować stratę polegająca na ubytku w majątku - wskutek doznania tej straty poszkodowany staje się uboższy niż był dotychczas lub może dotyczyć utraconych korzyści, jakich poszkodowany mógłby się spodziewać, gdyby mu szkody nie wyrządzono - wówczas poszkodowany nie staje się bogatszy, jakkolwiek mógł liczyć na wzbogacenie się.

Na podstawie ww. przepisu (art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych) opodatkowaniu podatkiem dochodowym - jako wyłączone ze zwolnienia - podlega odszkodowanie otrzymane (na podstawie wyroku lub ugody sądowej) z tytułu utraconych korzyści, które podatnik mógł otrzymać gdyby mu szkody nie wyrządzono. Opodatkowanie to wynika stąd, że gdyby podatnik osiągnął spodziewane korzyści, to korzyści te podlegałyby opodatkowaniu na zasadach ogólnych.

Kwota odszkodowania wynikająca z ustaleń zawartych między stronami ugody (ugody w rozumieniu art. 917 k.c.), której wysokość uwzględnia interesy obu stron wynikające z łączącego strony stosunku pracy, ma rekompensować pracownikowi utracone przez niego, w wyniku rozwiązania umowy o pracę, spodziewane korzyści w postaci wynagrodzenia za pracę. Odszkodowanie nie jest rekompensatą za szkodę z tytułu bezpodstawnego (krzywdzącego) sposobu rozwiązania umowy o pracę, jeśli rozwiązanie umowy nastąpiło w efekcie za porozumieniem stron (czyli za zgodą Wnioskodawczyni). Odszkodowanie to ma więc tak naprawdę zrekompensować zarobek, jaki Wnioskodawczyni mogłaby otrzymać, gdyby do rozwiązania umowy nie doszło.

W związku z powyższym, należy uznać, że określone w ugodzie świadczenie przyznane Wnioskodawczyni na zaspokojenie roszczeń wynikających z łączącego strony stosunku pracy nie może również podlegać zwolnieniu wynikającemu z art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy, bowiem wypłacone świadczenie dotyczy korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Tym samym wypłacona Wnioskodawczyni kwota stanowi przychód ze stosunku pracy podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym, od osób fizycznych. Kwotę tę Wnioskodawczyni powinna wykazać w zeznaniu podatkowym za 2015 r. i opodatkować łącznie z pozostałymi dochodami osiągniętymi w 2015 r.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawczynię i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację - w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2012 r. Nr 270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy), w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy). Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Izba Skarbowa w Warszawie, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1 Maja 10, 09-402 Płock.