IPPB4/4511-1090/15-2/JK3

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r. poz. 613) oraz § 5 pkt 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2015 r. poz. 643) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko - przedstawione we wniosku z dnia 7 września 2015 r. (data wpływu 21 września 2015 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych - jest:

* prawidłowe - w zakresie obowiązku podatkowego oraz opodatkowania wynagrodzenia za drogę i nasyp,

* nieprawidłowe - w zakresie zwolnienia z opodatkowania wynagrodzenia za wyrobisko, opodatkowania odsetek od wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości i zakwalifikowania wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości do odszkodowań.

W dniu 21 września 2015 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie obowiązku podatkowego oraz skutków podatkowych wypłaty wynagrodzenia wraz z ustawowymi odsetkami.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

Sąd Okręgowy Wydział I Cywilny, dnia 16 grudnia 2013 r. wydał wyrok w sprawie z powództwa Izabelli B. i Zbigniewa B. (Wnioskodawcy) przeciwko L. Sp. z o.o. z siedzibą w S, o zapłatę odszkodowania za zajęcie przez zakład górniczy, nieruchomości obręb O., dla której Sąd Rejonowy w G. prowadzi księgę wieczystą. Apelacja pozwanej od tego wyroku została oddalona wyrokiem Sądu Apelacyjnego w S., z dnia 29 maja 2014 r. Nie było skargi kasacyjnej. Wnoszono o zapłatę 234.000 zł, jednak Sąd zasądził kwotę 198.198,29 zł plus odsetki, orzekając wygranie sprawy w 85%. W dniu 13 czerwca 2014 r. na wspólne konto wpłynęła kwota 273.419,14 zł, składająca się z zasądzonego odszkodowania w wysokości 198.198,29 zł i odsetek ustawowych w wysokości 75.220,85 zł. Połowa tej kwoty 99.099,15 zł + 37.610,42 zł, w sumie: 136.709,57 zł należy do Izabelli B., druga połowa do Wnioskodawcy.

Wnioskodawca mieszkał w P., a od dnia 11 lipca 2004 r. do chwili obecnej mieszka i pracuje w Wielkiej Brytanii, gdzie jest rezydentem. W okresie czasu, będącym przedmiotem zapytania, nie posiadał na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej miejsca zamieszkania w rozumieniu art. 3 pkt 1a Ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Przebywał na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej około 30 dni w roku podatkowym i nie posiadał na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej centrum interesów osobistych lub gospodarczych (ośrodek interesów życiowych). Jego centrum interesów osobistych i gospodarczych znajduje się w Wielkiej Brytanii.

Od listopada 2005 r. Wnioskodawca mieszka w wynajętym od Urzędu Miasta mieszkaniu. Posiada prawo do wykupu tego mieszkania za znacznie obniżoną cenę, tzw. "right to buy". Od lipca 2004 r. pracuje na pełen etat, a od października 2010 r. do teraz, jest zatrudniony w tej samej firmie: K. Dochody z tej pracy są głównym źródłem dochodu całej rodziny. Podatek, ubezpieczenie zdrowotne i emerytalne są płacone w Wielkiej Brytanii. Żona Wnioskodawcy część czasu spędzała w Anglii, lecz przez większą część roku przebywała w Polsce, w P. gdzie opiekowała się synem, który uczył się, a obecnie studiuje w P. Córka od 7 lat mieszka na stałe w Niemczech. Żona i syn Wnioskodawcy posiadają aktywne numery ubezpieczenia NINO w Wielkiej Brytanii. Wnioskodawca objęty jest opieką służby zdrowia NHS w Wielkiej Brytanii, a Jego żona i syn mają prawo do tej opieki. Prawo stałego zamieszkania w Wielkiej Brytanii zostało potwierdzone już w 2009 r. (Right to Reside and Habitual Residence Decision -09/01/2009).

Wnioskodawca uzyska certyfikat rezydencji podatkowej z HMRC w Wielkiej Brytanii dla rozpatrywanego okresu czasu - 2014 r.

Wnioskodawca jest współwłaścicielem, na zasadzie wspólności majątkowej małżeńskiej ustawowej, osobistego majątku nieruchomego w Polsce. W skład tego majątku wchodzi spółdzielcze/własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego w P. (nabyte w 1992 r.), grunty rolne (2,4 ha) we wsi J. gm. M. (od 1995 r.), grunty (7 ha) we wsi M. gm. W. (od 1998 r.), lokal mieszkalny z udziałem w gruncie w P. ul. J. (nabyty w 2014 r.) i lokal mieszkalny z udziałem w gruncie w P. ul. F. (nabyty w 2015 r). Większa część sumy z uzyskanej z odszkodowania została wydana lub zainwestowane w Polsce.

Wnioskodawca posiada wspólnie z żoną konto bankowe w Polsce (założone w 1992 r.) oraz osobisty rachunek bankowy w HSBC w Wielkiej Brytanii (założony w 2004 r), z którego spłaca kredyt 8000 GBP, zaciągnięty w 2014 r. Jego majątek ruchomy w Wielkiej Brytanii to wyposażenie mieszkania i samochód osobowy X., zarejestrowany w Wielkiej Brytanii.

Rodzina Wnioskodawcy znajduje się w Polsce, w Wielkiej Brytanii i Niemczech. Krąg znajomych i przyjaciół jest zdecydowanie większy w Wielkiej Brytanii niż w Polsce.

W małżeństwie Wnioskodawcy obowiązuje ustawowy ustrój wspólności majątkowej. Obydwoje małżonkowie są zatrudnieni na pełen etat, jako pracownicy najemni, Wnioskodawca w Wielkiej Brytanii, żona w Polsce. Nie prowadzą pozarolniczej działalności gospodarczej, nie byli i nie są podatnikami podatku od towarów i usług VAT. Od 1995 r. uprawiają grunty rolne, około 2,35 ha w miejscowości J. gm. M. gdzie są podatnikami podatku rolnego - gruntowego. Wnioskodawca wraz z żoną nie posiadają i nigdy nie posiadali statusu rolnika ryczałtowego w rozumieniu art. 2 pkt 19 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535, z późn. zm.), nie korzystali ze zwolnienia od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 3 i nie byli zobowiązani do prowadzenia ksiąg rachunkowych na podstawie odrębnych przepisów. Działalność rolnicza była prowadzona na własne potrzeby, nie dostarczano produktów rolnych na rynek i nie świadczono usług rolniczych.

Podstawę ww. wyroków sądowych stanowiły następujące ustalenia.

W dniu 17 września 2001 r. Wnioskodawca i Jego żona nabyli w drodze przetargu od Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa, na cele rolne, własność nieruchomości rolnej, niezabudowanej, oznaczonej, jako działka obręb O., dla której Sąd Rejonowy w G. prowadzi księgę wieczystą, o powierzchni 12,2366 ha. Nabycie nieruchomości nastąpiło na majątek objęty małżeńską ustawową wspólnością majątkową. Grunt był początkowo uprawiany, przez dwa lata, a następnie odłogowany, ze względu na nieopłacalność uprawy spowodowaną degradacją (odwodnieniem i zniszczeniem warstwy organicznej) przez ruch zakładu górniczego, który bezprawnie użytkował teren ich działki, jako składowisko odpadów, ziemi, kamieni i piasku, drogi i place manewrowe. Doszło nawet do nielegalnego wydobycia żwiru z obszaru 0,5604 ha działki i utworzenia na niej pasa ochronnego wyrobiska o powierzchni 0,5553 ha (razem 1,1157 ha). Zostało ujawnione i udowodnione dopiero w trakcie postępowania sądowego, w 2013 r. W okresie, kiedy Wnioskodawca wraz z żoną byli właścicielami ww. nieruchomości (od dnia 17 września 2001 r. do dnia 28 lutego 2008 r.), nie była ona przedmiotem umowy najmu, dzierżawy itp. Podatek rolny - gruntowy był odprowadzany do gminy M.

Nieruchomość 188/13 od wschodu i południa, na długości około 840 m graniczy z działką 188/14 o powierzchni 34,2239 ha stanowiącą obszar górniczy kopalni "S", eksploatowanej przez L. Spółka z o.o.

Spółka była dzierżawcą nieruchomości 188/14, na podstawie umowy z Agencją Własności Rolnej Skarbu Państwa od dnia 24 czerwca 1999 r. Umowa została pierwotnie zawarta do dnia 2 września 2003 r., ale aneksem nr 1 czas jej trwania został przedłużony do dnia 16 września 2003 r., a aneksem nr 2, do dnia 31 grudnia 2018 r. Zgodnie z umową Spółka miała prawo do eksploatacji złoża kruszywa naturalnego, objętego dokumentacją geologiczną, stanowiącego część działki 188/14. Działki 188/14 i 188/13 powstały w wyniku podziału działki 188/11 w 1997 r. Spółka była użytkownikiem działki 188/11 na podstawie umowy dzierżawy z dnia 2 marca 1992 r., zawartej z Państwowym Gospodarstwem Rolnym. Decyzją z dnia 12 sierpnia 1993 r. Urząd Wojewódzki w S. udzielił Spółce koncesji na okres od 1 września 1993 r. do 2 września 2003 r. na wydobywanie kruszywa naturalnego ze złoża S położonego na działce 188/11 (na obszarze później wydzielonej działki 188/14). W dniu 20 marca 2003 r., już po podziale działki 188/11, Urząd Wojewódzki w S. udzielił Spółce, działającej wówczas po firmą P., na okres od dnia 21 marca 2003 r. do dnia 31 grudnia 2018 r. (przedłużenia) koncesji na eksploatację kruszywa naturalnego ze złoża S na obszarze działki 188/14, stanowiącej własność Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa, a będącej przedmiotem umowy dzierżawy pomiędzy Agencją, a Spółką. Granice obszaru i terenu górniczego S wyznaczono decyzją z dnia 6 marca 1998 r. i przedstawiono na mapie w skali 1:2000, stanowiącej integralną część koncesji. W koncesji zobowiązano Spółkę między innymi do prowadzenia działalności zgodnie z projektem zagospodarowania złoża i zatwierdzonym planem ruchu zakładu górniczego oraz do prowadzenia rekultywacji terenów poeksploatacyjnych. Zgodnie z decyzją Urzędu Rej. w G. z dnia 28 listopada 1997 r. ustalono leśny kierunek rekultywacji gruntów zdegradowanych w wyniku eksploatacji kruszywa na działce 188/11 i zobowiązano Spółkę do przeprowadzenia rekultywacji sukcesywnie w okresie od 2003 do 2007 r. oraz zawiadomienia Urzędu o terminie zakończenia prac rekultywacyjnych. Decyzją z dnia 2 grudnia 2005 r., wydaną przez Starostwo Powiatowe w G., zmieniono, na wniosek Spółki, termin wykonania rekultywacji określony w decyzji z dnia 28 listopada 1997 r. w ten sposób, że zobowiązano Spółkę do rekultywacji gruntów na działce 188/14 w okresie od 2012 do 2016 r.

W projekcie zagospodarowania złoża kruszywa naturalnego, opracowanym w marcu 2003 r. na zlecenie Spółki, wskazano, że likwidacja zakładu górniczego S będzie prowadzona zgodnie z planem ruchu odkrywkowego zakładu górniczego, zgodnie z ustalonym leśnym kierunkiem rekultywacji. W uproszczonym planie ruchu odkrywkowego zakładu górniczego S na lata 2008 - 2013 przewidziano prowadzenie prac rekultywacyjnych po działalności górniczej wzdłuż zachodniej granicy złoża (granicy między działkami 188/14 i 188/13) od południa w kierunku północnym.

Działka 188/13 była do dnia 31 sierpnia 2001 r. przedmiotem umowy użyczenia, na cele rolne, zawartej w dniu 1 września 2000 r. pomiędzy Agencją Własności Rolnej Skarbu Państwa a pozwaną L. (P. Sp. z o.o. w C.). Wcześniej Spółka użytkowała działkę 188/13 bezumownie, co spowodowało konieczność uiszczenia przez A. podatku od nieruchomości, na podstawie obowiązujących wtedy przepisów. W dniu 6 lutego 2001 r. A. zawarła ze Spółką ugodę, w której ustalono, że po zapłaceniu przez Spółkę w uzgodnionym terminie kwoty 43.235,20 zł tytułem naprawienia szkody wynikłej z konieczności uiszczenia przez Agencję podatku, Agencja zrzeknie się pozostałych roszczeń. Rozliczenia stron dotyczyły okresu użytkowania poprzedzającego zawarcie umowy użyczenia z 1 września 2000 r.

W chwili nabycia nieruchomości 188/13 przez Wnioskodawcę, Spółka nie miała już żadnego tytułu prawnego do korzystania z niej. Miała świadomość, że dotychczasowa umowa użyczenia wygasła, ale mimo tego nadal użytkowała nieruchomość na własne potrzeby. Strony prowadziły negocjacje odnośnie zawarcia umowy dzierżawy przedmiotowej nieruchomości, zapłaty tytułem korzystania z niej oraz ewentualnie jej nabycia przez Spółkę.

Do żadnych konkretnych ustaleń nie doszło. Wobec braku porozumienia w kwestii korzystania z gruntu Wnioskodawca wraz z żoną podjęli działania na drodze sądowej.

Złożono:

1. Wniosek do Sądu Rejonowego w G. z dnia 26 lipca 2004 r. o zawezwanie do próby ugodowej w sprawie o naruszenia posiadania działki 188/13 obręb O. i odszkodowania za szkody górnicze. Odpowiedź z Sądu Rejonowego w G. z dnia 11 lipca 2005 r. w sprawie, potwierdzająca, że na rozprawie w dniu 15 września 2004 r. nie doszło do zawarcia ugody.

2. Pozew do Sądu Okręgowego w S., Wydział Cywilny, o przywrócenie stanu zgodnego z prawem zaniechanie naruszeń oraz zapłatę, zwrócony z powodu niedotrzymania terminu wyjaśnień przez pełnomocnika, adw.

3. Pozew do Wydziału Cywilnego Sądu Rejonowego w G., z dnia 4 czerwca 2007 r. o ustalenie odpowiedzialności za degradację gruntów i szkody o charakterze szkód górniczych, przekazany do rozpoznania Sądowi Rejonowemu w S. Pozew ten oddalono wyrokiem Sądu Okręgowego w S., Wydział II Cywilny Odwoławczy z dnia 13 października 2009 r., ze wskazaniem, że należy wystąpić z pozwem o zapłatę.

4. Pozew o zapłatę kwoty 234.000 zł odszkodowania z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości złożony 29 lutego 2008 r. do Sądu Okręgowego w S. Wydział 1 cywilny, oddalony wyrokiem z dnia 15 lutego 2010 r., przekazany do ponownego rozpatrzenia wyrokiem Sądu Apelacyjnego w S. Wydział I Cywilny, został rozstrzygnięty wyrokiem Sądu Okręgowego w S. Wydział I Cywilny z dnia 16 grudnia 2013 r. Apelacja pozwanej została oddalona wyrokiem Sądu Apelacyjnego w S. I Wydział Cywilny z dnia 29 maja 2014 r.

Na podstawie tych ostatnich wyroków (punkt 4) Spółka zapłaciła Wnioskodawcy i Jego żonie kwotę 273.419,14 zł, składającą się z zasądzonego odszkodowania w wysokości 198.198,29 zł i odsetek ustawowych w wysokości 75.220,85 zł.

Wymieniony w punkcie 4 pozew początkowo obejmował roszczenia o zapłatę za bezumowne użytkowanie, za to, że Spółka od dnia 17 września 2001 r. do dnia 31 marca 2007 r. w złej wierze użytkowała nieruchomość 188/13, jako drogę dojazdową, parking dla samochodów oczekujących na załadunek wydobywanego kruszywa, plac manewrowy do zawracania samochodów ciężarowych, a także jako składowisko odpadów (hałd piasku). Łącznie powierzchnię użytkowaną przez Spółkę, głównie w południowej części działki 188/13 oszacowano na około 10.000 m². Odszkodowanie liczono jako sumę iloczynów powierzchni zajmowanej x stawka zależna od rodzaju użytkowania i okresu czasu, w danym przedziale czasowym. W toku procesu powołano rzeczoznawców, w wyniku czego powstały następujące opinie:

* opinia biegłego sądowego z zakresu budownictwa lądowego i szacowania nieruchomości z dnia 10 lipca 2010 r.

* opinia geodety biegłego sądowego z dnia 30 kwietnia 2012 r. wykonana na zlecenie Sądu Okręgowego w S. I Wydział Cywilny, w sprawie

* opinia uzupełniająca geodety biegłego sądowego. z dnia 9 lipca 2012 r. wykonana na zlecenie Sądu Okręgowego w S. I Wydział Cywilny,

* opinia biegłego w zakresie górnictwa odkrywkowego i geologii z dnia 12 marca 2013 r. wykonana na zlecenie Sądu Okręgowego w S. I Wydział Cywilny,

Opinia biegłej sądowej z zakresu budownictwa lądowego i szacowania nieruchomości zawierała przybliżoną powierzchnię zajmowaną przez kopalnię, około 1 ha, wykorzystywaną, jako place manewrowe i składowiska piasku oraz ustalenia dotyczące stawek wynajmu powierzchni w rozpatrywanych okresach czasu. Opinie biegłej sądowej geodety i biegłej sądowej w zakresie górnictwa odkrywkowego i geologii, wskazały, że powierzchnia placów manewrowych znajduje się głównie na wierzchniej części nasypu, który u podstawy jest nieco większy niż te powierzchnie oraz że nasyp, utworzony z piasku i kamieni był obiektem, częścią zakładu górniczego. Powierzchnię nasypu ustalono na 7792 m². Powierzchnia drogi 600 m². Razem nasyp + droga = 8392 m².

Biegłe dodatkowo ujawniły i udokumentowały istnienie na działce Wnioskodawcy 188/13 wyrobisk kopalni o głębokości do 20 m i powierzchni 5604 m² oraz pasa ochronnego wyrobisk, o powierzchni 5553 m², razem 11157 m², które również były częścią zakładu górniczego. Obiekty te powstały w wyniku czynu niedozwolonego, bezprawnego przekroczenia obszaru górniczego. Dodatkowo fakt ten był ukrywany w nierzetelnie prowadzonej dokumentacji.

Prezentowane przez Spółkę podczas procesów) dowody, dokumenty, mapy i pisemne oświadczenia zaprzeczały przekroczeniu granicy przy eksploatacji złoża, utworzeniu na działce 188/13 wyrobisk i pozostawieniu na jej terenie hałd i nasypów z piasku. Zaprzeczano również zarzutom, że Spółka użytkowała działkę, jako parking, plac manewrowy i miejsce do zawracania samochodów ciężarowych. Spółka przyznała jedynie to, że użytkowała część terenu działki 188/13, jako drogę dojazdową do kopalni, o powierzchni około 600 m².

Okazane przez Spółkę mapy, jak mapa sytuacyjno-wysokościowa wyrobisk górniczych stan na 31 grudnia 2003 r., załącznik nr 2 z dnia 28 lutego 2003 r., mapa stan na dzień 31 grudnia 2004 r., mapa stan na dzień 31 grudnia 2005 r. (załączniki nr 16,17,18,19 W aktach o sygn. I C 840/10, Projekt zagospodarowania złoża kruszywa "S") oraz mapy z kolejnych lat, dokumentowały położenie wyrobisk w sposób nierzetelny. Nieprawidłowo naniesiono granice wyrobisk nawet na mapie na konturze z 2007 r. dotyczącej planu ruchu na lata 2008-2013.

Wprowadziło to w błąd właścicieli, miało wpływ na oddalenie wymienionego w punkcie 3 pozwu o ustalenie wyrokiem z dnia 13 października 2009 r. i wpłynęło na sformułowanie treści pozwu o odszkodowanie.

Ekspertyzy biegłych sądowych były pierwszymi dokumentami ujawniającymi nieprawidłowości w prowadzeniu ruchu zakładu górniczego S i w dokumentacji Spółki, ujawniającymi rzeczywiste położenie wyrobisk i pasa ochronnego oraz powstanie nasypu w wyniku składowania odpadów produkcyjnych kopalni na działce 188/13.

W związku z podejrzeniem możliwości popełnienia przestępstwa, w wyniku niezgodności ewidencji geodezyjnych dokumentów Spółki i ekspertyz biegłych sądowych, skierowano pismo do Prokuratury Rejonowej S. z 10 października 2013 r.

Skala nieprawidłowości widoczna była przy porównaniu ww. map z mapami wykonanymi w tej samej skali (1:2000) przez biegłe sądowe, gdzie naniesiono całkowicie odmienne położenia wyrobisk i pasów ochronnych.

W następstwie ustalenia rzeczywistego położenia obiektów zakładu górniczego na działce 188/13 nastąpiła zmiana powództwa, polegająca na zmianie jego elementów i doprecyzowaniu kierunku postępowania dowodowego. Objęto powództwem roszczenie o odszkodowanie za udokumentowane szkody górnicze w postaci wyrobisk górniczych i pasów (filarów) ochronnych wyrobisk oraz nasypu z piasku. Wyrobiska i pasy ochronne wyrobisk były nowymi elementami włączonymi do postępowania, natomiast nasyp z odpadów piasku pokrywał się fizycznie z powierzchnią określaną wcześniej, jako plac manewrowy i miejsce do zawracania samochodów ciężarowych, zlokalizowane na jego płaskiej górnej powierzchni. Początkowo wystąpiono z wnioskiem o wydłużenie okresu objętego pozwem, do 28 lutego 2008 r. (pismo z dnia 18 lutego 2011 r.), ale na rozprawie w dniu 17 października 2013 r. wycofano to rozszerzenie.

Powierzchnię drogi Sąd ustalił na podstawie mapy wykonanej przez biegłą geodetę. Powierzchnia ta wynosi 600 m². (Czas od dnia 17 września 2001 r. do dnia 12 października 2006 r.)

W dalszej części tekst zawiera fragmenty uzasadnienia wyroku odnośnie najistotniejszych kwestii:

"...Ustaleń odnośnie pozostałej (poza drogą dojazdową) części nieruchomości zajmowanych przez pozwaną Sąd dokonał na podstawie opinii biegłych geodety i geolog oraz na podstawie dokumentów przedłożonych przez pozwaną, a dotyczących prowadzonej przez nią kopalni żwiru. Pozwana twierdziła, że w okresie objętym żądaniem pozwu nie wydobywała żwiru z nieruchomości powodów i nie usypywała na niej hałd piachu i żwiru, w związku z czym, za ten sposób korzystania nie należy się powodom żadne wynagrodzenie. W ocenie Sądu stanowisko to nie zasługuje na aprobatę. Zgodzić się należy z pozwaną, że dowody zebrane w sprawie nie dają podstaw do przyjęcia, iż w okresie objętym żądaniem pozwu pozwana prowadziła działalność wydobywczą na nieruchomości powodów lub zwoziła na nią piach z terenu kopalni. Okoliczność ta jednak nie sprzeciwia się przyjęciu, że pozwana była posiadaczem nieruchomości w zakresie odpowiadającym treści służebności. Sąd przypomniał w tym miejscu...,że pozwana prowadziła na podstawie koncesji działalność polegającą na wydobywaniu kruszywa naturalnego ze złoża "S", położonego w miejscowości O. Zgodnie z koncesją pozwana miała prawo do wydobywania kopaliny na określonym w koncesji obszarze i okresie. Granice obszaru górniczego nie wykraczały poza granice nieruchomości Nr 188/14, którą pozwana wydzierżawiła od Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa. Koncesja została najpierw udzielona na okres od 1993 r. do 2003 r., a potem od 2003 r. do 2018 r. Do działalności pozwanej w okresie objętym sporem zastosowanie miały przepisy ustawy - Prawo geologiczne i górnicze z dnia 4 lutego 1994 r. (tekst jedn.: Dz. U. z 2005.228.1947), obowiązującej do dnia 1 stycznia 2012 r. Według definicji określonych w art. 6 ww. ustawy:

* zakładem górniczym jest wyodrębniony technicznie i organizacyjnie zespół środków służących bezpośrednio do wydobywania kopaliny ze złoża, w tym wyrobiska górnicze, obiekty budowlane oraz technologicznie związane z nimi obiekty i urządzenia przeróbcze;

* obszarem górniczym jest przestrzeń, w granicach której przedsiębiorca jest uprawniony do wydobywania kopaliny oraz prowadzenia robót górniczych związanych z wykonywaniem koncesji (treść tej definicji pierwotnie brzmiała "obszarem górniczym jest przestrzeń, w granicach której przedsiębiorca jest uprawniony do wydobywania kopaliny objętej koncesją")

* terenem górniczym jest przestrzeń objęta przewidywanymi szkodliwymi wpływami robót górniczych zakładu górniczego;

- wyrobiskiem górniczym jest przestrzeń w nieruchomości gruntowej lub w górotworze, powstała w wyniku robót górniczych.

Przepis art. 80 ustawy - Prawo geologiczne i górnicze obowiązujący do dnia 1 stycznia 2012 r. (odpowiednio art. 129 p.g.ig. po 1 stycznia 2012 r.) nakładał na przedsiębiorcę, w razie likwidacji zakładu górniczego, obowiązek między innymi:

* zabezpieczenia lub zlikwidowania wyrobisk górniczych oraz obiektów i urządzeń zakładu górniczego

* zabezpieczenia niewykorzystanej części złoża kopaliny, przedsięwzięcia niezbędnych środków w celu ochrony środowiska oraz rekultywacji gruntów i zagospodarowania terenów po działalności górniczej.

Opis szczegółowych przedsięwzięć zapewniających wykonanie powyższych obowiązków powinien być zawarty w planie ruchu likwidowanego zakładu górniczego (por. art. 81 ust. 2 pr.g.g.).

Mając na uwadze treść powołanych wyżej przepisów Sąd Okręgowy wskazał, że wyrobiska górnicze, zaznaczone na mapie biegłej geodety kolorem pomarańczowym (mapa k.850), a na mapie, biegłej geodety kolorem żółtym (mapa k.805), stanowią część zakładu górniczego pozwanej, choć wykraczają poza granice obszaru górniczego, wyznaczonego przez organ koncesyjny. Dopóki proces likwidacji zakładu górniczego nie zostanie zgodnie z obowiązującymi przepisami przeprowadzony, dopóty pozwaną uznawać należy za posiadacza zakładu. W związku z powyższym Sąd Okręgowy uznał, że w okresie objętym żądaniem pozwu pozwana była posiadaczem tej części nieruchomości powodów, która była zajęta pod wyrobiska kopalni. Wskazał, że powodowie zostali pozbawieni możliwości korzystania nie tylko z tej części nieruchomości, która była zajęta pod wyrobiska, ale również tej części, która została wyłączona z użytkowania ze względu na niebezpieczeństwo osunięcia się ziemi. Biegła geolog szerokość tego pasa bezpieczeństwa określiła na 8 metrów, zgodnie z obowiązującymi przepisami. Taka szerokość pasa ochronnego została również określona przez samą pozwaną w załączniku nr 8 do uproszczonego planu ruchu (por. załącznik nr 8 do uproszczonego planu ruchu - skoroszyt z granatową okładką, k.782). Powierzchnia wyrobiska wynosi 5604 m², powierzchnia pasa ochronnego wynosi 5553 m², co daje razem 11157 m². (Czas od dnia 17 września 2001 r. do dnia 31 marca 2007 r.)

W ocenie Sądu... zebrane w sprawie dowody dają również podstawę do przyjęcia, że na nieruchomość powodów został nawieziony przez pozwaną piach i żwir, z których powstał widoczny na zdjęciach i na mapie biegłej geodety na syp. Bez znaczenia jest to, że zwałowisko powstało przed nabyciem nieruchomości przez powodów oraz, że z chwilą wybudowania nowej drogi pozwana nie korzystała już ze starej drogi dojazdowej i urządzonego na nasypie placu manewrowego. Wielkość powierzchni nasypu Sad pierwszej instancji ustalił na podstawie opinii biegłej geodety. Wielkość ta, zgodnie z opinią, wynosi 7792 m²..." (Czas od dnia 17 września 2001 r. do 31 marca 2007 r.).

Sąd apelacyjny poparł wnioski Sądu pierwszej instancji w oparciu o wiarygodny, prawidłowo zebrany i oceniony materiał dowodowy: (s. 25 uzasadnienia wyroku "...Sąd okręgowy prawidłowo też przyjął, że pozwana była samoistnym posiadaczem części działki powodów, co usprawiedliwia ich roszczenie oparte na art. 224 k.c. oraz 225 k.c. w stosunku do obszarów, co do których pozwana zaprzeczała aby je zajmowała. Dotyczyło to tych części działki, w które pozwana ingerowała zanim powodowie stali się jej właścicielami bądź w krótkim okresie po przejściu na nich prawa własności. Zgodnie z art. 336 k.c. posiadaczem rzeczy jest ten, kto nią faktycznie włada jak właściciel, użytkownik, zastawnik, najemca, dzierżawca lub mający inne prawo, z którym łączy się określone władztwo nad cudzą rzeczą. Elementem tego stanu faktycznego jest zatem korzystanie z rzeczy, w szczególności w granicach odpowiadających stosunkowi prawnemu posiadacz pobiera pożytki i inne dochody z rzeczy. Stan ten obejmuje też składowanie odpadów a także zmiany ukształtowania terenu w sposób trwały, odpowiadający potrzebom samoistnego posiadacza. Sąd Apelacyjny przychylił się zatem do oceny Sądu Okręgowego, że składowanie odpadów kopalni oraz wykopanie urwiska i usypanie rozjazdu stanowiło o posiadaniu przez pozwana tej części gruntów powodów, skoro był on używany wyłącznie przez nią na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej, także już po zeskładowaniu części przedmiotów. Nie może ona zasłaniać się wówczas stwierdzeniem, że zmiany w ukształtowaniu terenu nastąpiły jeszcze przed zakupem nieruchomości przez powodów, skoro po nabyciu pozwana nadal teren użytkowała jak własny..."

"...W ocenie Sądu dowody zebrane w sprawie dają wystarczającą podstawę do przyjęcia, że pozwana (Spółka) znajdowała się w złej wierze w całym objętym żądaniem pozwu okresie i co do wszystkich części nieruchomości powodów, które w związku z prowadzoną przez siebie działalnością wykorzystywała..." (wyrok Sądu Okręgowego z dnia 16 grudnia 2013 r.)

"...Wysokość wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z poszczególnych części nieruchomości została obliczona w sposób następujący:"

Razem za drogę o powierzchni 600 m² = 5.449,07 zł

Razem za nasyp o powierzchni 7792 m² = 79.260,22 zł.

Razem za wyrobisko z pasem ochronnym o powierzchni 11157 m² =113.489,00 zł.

Razem odszkodowanie = 198.198,29 zł

Razem odsetki ustawowe = 75.220,85 zł.

Razem = 273.419,14 zł"

Suma 273.419,14 zł została zaksięgowana na wspólnym koncie Wnioskodawcy i Jego żony w dniu 13 czerwca 2014 r.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytania:

1. Czy Wnioskodawca podlega ograniczonemu obowiązkowi podatkowemu określonemu w art. 3 pkt 2a Ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, tzn. nie mając na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej miejsca zamieszkania, podlega obowiązkowi podatkowemu tylko od dochodów (przychodów) osiąganych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

2. Czy otrzymana przez Wnioskodawcę połowa odszkodowania, w wysokości 136.709,57 zł i wszystkie jej składniki, a w szczególności odsetki, są przychodem z położonej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej nieruchomości, zgodnie z art. 3a pkt 2b pp. 4) Ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz artykułami 6, 41 i 22 Konwencji między Rzeczpospolitą Polską a Królestwem Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej Dz. U. z 2006 r. Nr 250, poz. 1840, w sprawie unikania podwójnego opodatkowania i zapobiegania uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i od zysków majątkowych.

3. Czy otrzymana przez Wnioskodawcę połowa odsetek, tj. kwota 37.610,42 zł, jest zwolniona z podatku dochodowego od osób fizycznych. Czy podatek od odsetek, do zapłacenia w Polsce, podlega ograniczeniu do wysokości 5% brutto tych odsetek, zgodnie z art. 11 pkt 2 Konwencji między Rzeczpospolitą Polską a Królestwem Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej Dz. U. z 2006 r. Nr 250, poz. 1840....

4. Czy otrzymana przez Wnioskodawcę połowa odszkodowania, tj. kwota 99.099,15 zł, jest zwolniona z podatku dochodowego od osób fizycznych. To pytanie składa się z trzech następujących zapytań 4A, 4B, 4C, ponieważ uzyskana kwota jest sumą odszkodowań za różne rodzaje zajęcia terenu i każda z tych części odszkodowania została wypłacona z innego tytułu.

4. A. Czy otrzymana połowa odszkodowania za drogę, tj. kwota 2724.54 zł, jest zwolniona z podatku dochodowego od osób a fizycznych.

4. B. Czy otrzymana połowa odszkodowania za nasyp, tj. kwota 39630,11 zł, jest zwolniona z podatku dochodowego od osób fizycznych.

4. C. Czy otrzymana połowa odszkodowania za wyrobisko i pas (filar) ochronny wyrobiska górniczego, kopalni odkrywkowej/żwiru "S", tj. kwota 56.744,50 zł jest zwolniona z podatku dochodowego od osób fizycznych.

Zdaniem Wnioskodawcy.

1. Wnioskodawca podlega ograniczonemu obowiązkowi podatkowemu określonemu w art. 3 pkt 2a Ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, tzn. nie mając na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej miejsca zamieszkania, podlega obowiązkowi podatkowemu tylko od dochodów (przychodów) osiąganych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Wnioskodawca uzyska certyfikat rezydencji podatkowej z HMRC w Wielkiej Brytanii dla rozpatrywanego okresu czasu, 2014 r.

2. Otrzymana przez Wnioskodawcę część odszkodowania, w wysokości 99.099.15 zł (136.709,57 - 37.610,42) jest przychodem z położonej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej nieruchomości, zgodnie z art. 3 pkt 2b pp. 4) Ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz artykułami 6 i 22 Konwencji między Rzeczpospolitą Polską a Królestwem Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej Dz. U. Nr 250 Poz. 1840 z 20 lipca 2006 r. Natomiast odsetki stanowią inny rodzaj przychodu, powstały w Polsce, zdefiniowany w art. 11 pkt 6 Konwencji.

3. Otrzymana przez Wnioskodawcę połowa odsetek, tj. kwota 37.610,42 zł, nie jest zwolniona z podatku dochodowego od osób fizycznych. Kodeks cywilny stanowi, że odsetek za zwłokę nie można utożsamiać z odszkodowaniem (naprawieniem szkody), wobec czego należy je uznać za przychód podlegający opodatkowaniu. Wnioskodawca musi ją wykazać w zeznaniu rocznym za rok 2014 w rubryce "Przychody z innych źródeł". Będzie miało jednak zastosowanie ograniczenie podatku do wysokości 5% brutto tych odsetek, zgodnie z art. 11 pkt 1, 2 Konwencji między Rzeczpospolitą Polską a Królestwem Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej Dz. U. z 2006 r. Nr 250, poz. 1840.

"Odsetki, które powstają w Umawiającym się Państwie i są wypłacane osobie mającej miejsce zamieszkania lub siedzibę w drugim Umawiającym się Państwie, mogą być opodatkowane w tym drugim Państwie. 2. Jednakże, takie odsetki mogą być także opodatkowane w tym Umawiającym się Państwie, w którym powstają, i zgodnie z prawem tego Państwa, ale jeżeli osoba uprawniona do odsetek ma miejsce zamieszkania lub siedzibę w drugim Umawiającym się Państwie, to podatek w ten sposób ustalony nie może przekroczyć 5 procent kwoty brutto tych odsetek. Właściwe organy Umawiających się Państw ustalą, w drodze wzajemnego porozumienia, sposób stosowania tego ograniczenia."

4. Odpowiedź na to pytanie składa się z odpowiedzi na pytania 4A, 4B i 4C, ponieważ uzyskana kwota jest sumą odszkodowań za różne rodzaje zajęcia terenu i każda z tych części odszkodowania została wypłacona z innego tytułu.

4. A. Otrzymana przez Wnioskodawcę połowa odszkodowania za drogę, tj. kwota 2.724.54 zł nie jest zwolniona z podatku dochodowego od osób fizycznych.Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlega bowiem, odszkodowanie z tytułu utraconych korzyści, jakich poszkodowany mógł się spodziewać, gdyby mu szkody nie wyrządzono (art. 21 ust. 1 pkt 3b). Odszkodowanie to zaliczone jest jako "inne", nie spełniające wymogów postawionych w art. 21 ust. 1 pkt 3. Wnioskodawca musi ją wykazać w zeznaniu rocznym za rok 2014 w rubryce "Przychody z innych źródeł."

4. B. Otrzymana połowa odszkodowania za nasyp, tj. kwota 39.630,11 zł, nie jest zwolniona z podatku dochodowego od osób fizycznych.Górna powierzchnia nasypu była użytkowana, jako plac manewrowy, parking i miejsce do zawracania samochodów. Ten sposób zajęcia terenu był podstawą roszczenia o odszkodowanie za bezumowne użytkowanie w pozwie, przed jego rozszerzeniem. Sąd nie badał jednak tej powierzchni i do obliczenia odszkodowania przyjął powierzchnię nasypu. Obie te powierzchnie w zasadzie są identyczne, pokrywają się.

Sam nasyp składał się z piasku i kamieni, a jego utworzenie było szkodą górniczą. Na podstawie opinii biegłej sądowej geodety i biegłej sądowej z zakresu górnictwa odkrywkowego i geologii nasyp został zakwalifikowany, jako obiekt powstały w wyniku działalności zakładu górniczego, utworzony dla potrzeb ruchu kopalni i część zakładu górniczego, pozostawiona na nieruchomości Wnioskodawcy i Jego żony w rozpatrywanym w pozwie okresie czasu (mapka dołączona do opinii). Zgodnie z argumentami podobnymi do przedstawionych w punkcie 4C, należałoby utworzenie nasypu uznać za szkodę rzeczywistą, szkodę górniczą, a kwotę odszkodowania, zwolnić z podatku dochodowego. Jednak nie byłoby to tak jednoznaczne, jak w przypadku powierzchni wyrobiska i pasa ochronnego wyrobisk, do których dostęp był całkowicie niemożliwy. Powierzchnia placu manewrowego = nasypu i drogi znajdowały się w pozwie o odszkodowanie za bezumowne użytkowanie od początku i nie można wykluczyć, że odszkodowanie to mogłoby dotyczyć korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Dlatego można byłoby uznać, że otrzymana połowa odszkodowania za nasyp, tj. kwota 39.630,11 zł, nie jest zwolniona z podatku dochodowego od osób fizycznych.

4. C. Otrzymana przez Wnioskodawcę połowa odszkodowania za wyrobisko i pas (filar) ochronny wyrobiska górniczego, kopalni odkrywkowej żwiru "S", tj. kwota 56.744,50 zł (1/2 x 113.489,00 = 56.744,50 zł) jest zwolniona z podatku dochodowego od osób fizycznych.

Wyeksploatowanie żwiru z powierzchni działki 188/13, gdzie powstało wyrobisko o głębokości do 20 m i utworzenie na tej działce filaru ochronnego skarpy wyrobiska, było szkodą górniczą. Szkoda została wykryta i udokumentowana w kwietniu 2012 r. Na podstawie opinii biegłej sądowej geodety i biegłej sądowej z zakresu górnictwa odkrywkowego i geologii wyrobisko i pas ochronny zostały zakwalifikowane, jako obiekty powstałe w wyniku działalności zakładu górniczego, utworzone dla potrzeb ruchu kopalni i jako części zakładu górniczego, pozostawione na nieruchomości Wnioskodawcy w rozpatrywanym w pozwie okresie czasu (mapka dołączona do opinii).

Stosownie do regulacji zawartej w art. 21 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy, w brzmieniu obecnie obowiązującym, wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, z wyjątkami wymienionymi w podpunktach a) do g), które to wyjątki nie dotyczą omawianego tu przypadku.

Odrębnymi przepisami rangi ustawowej, z których wynikają wprost zasady ustalania odszkodowania, w tym przypadku jest ustawa - Kodeks cywilny, z dnia 23 kwietnia 1964 r. (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.) oraz ustawa - Prawo geologiczne i górnicze z dnia 4 lutego 1994 r. (Dz. U. 2005.228.1947), obowiązująca do 1 stycznia 2012 r. Dział V "Stosunki sąsiedzkie i odpowiedzialność za szkody."

Poniżej zacytowano najistotniejsze art. Ustawy Prawo geologiczne i górnicze.

Do działalności pozwanej w okresie objętym sporem zastosowanie miały przepisy ustawy - Prawo geologiczne i górnicze z dnia 4 lutego 1994 r. (Dz. U. z 2005. 228. 1947), obowiązującej do dnia 1 stycznia 2012 r.

"Dział V, Stosunki sąsiedzkie i odpowiedzialność za szkody.

Artykuł 91.

1. Właściciel nie może sprzeciwić się zagrożeniom spowodowanym ruchem zakładu górniczego, jeżeli ruch ten odbywa się zgodnie z zasadami określonymi w ustawie. Może żądać naprawienia wyrządzonej tym ruchem szkody zgodnie z przepisami tej ustawy.

2. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio do innych podmiotów zagrożonych ruchem zakładu górniczego.

3. Jeżeli nie zachodzą okoliczności przewidziane w ust. 1 i 2, przedsiębiorca odpowiada za szkodę według zasad określonych w Kodeksie cywilnym.

Artykuł 92. Do naprawiania szkód, o których mowa w art. 91 ust. 1 i 2, stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego, o ile ustawa nie stanowi inaczej."

Od dnia 1 stycznia 2012 r. obowiązuje Ustawa Prawo geologiczne i górnicze z dnia 9 czerwca 2011 r. (Dz. U. z 2011 r. Nr 163, poz. 981, tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 613.)

"Dział VIII Odpowiedzialność za szkody

Artykuł 144.

1. Właściciel nie może sprzeciwić się zagrożeniom spowodowanym ruchem zakładu górniczego, który jest prowadzony zgodnie z ustawą. Może on jednak żądać naprawienia wyrządzonej tym ruchem szkody, na zasadach określonych ustawą.

2. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio do innych podmiotów, których prawa majątkowe są zagrożone ruchem zakładu górniczego. 3. Jeżeli nie zachodzą okoliczności przewidziane w ust. 1 i 2, przedsiębiorca odpowiada za szkodę według zasad określonych w Kodeksie cywilnym.

Artykuł 145 Jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, do naprawiania szkód, o których mowa w art. 144 stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego."

Z regulacji ww. ustaw wynika, że dla powstania odpowiedzialności cywilnej z tytułu szkody wyrządzonej ruchem zakładu górniczego (tzw. szkody górniczej) niezbędne jest łączne zaistnienie trzech przesłanek:

* zdarzenia, z którym łączy się obowiązek naprawienia szkody (ruch zakładu górniczego),

* powstania szkody,

* związku przyczynowego między zdarzeniem a szkodą.

Wszystkie ww. przesłanki zaistniały. Nie było możliwości naprawy, poprzez przywrócenie stanu poprzedniego, również ze względu na charakter i rozmiar szkód oraz niezgodne z prawem postępowanie pozwanej. Możliwe było jedynie dochodzenie naprawienia szkody poprzez zapłatę odszkodowania za straty poniesione na nieruchomości według zasad określonych w Kodeksie cywilnym. Otrzymane odszkodowanie jest odszkodowaniem całkowitym, to znaczy, że obejmuje ono wszelkie szkody zaistniałe na nieruchomości oraz, że nie było innej możliwości dochodzenia roszczeń.

W czasie trwania procesu, w następstwie ustalenia rzeczywistego położenia obiektów zakładu górniczego na działce 188/13, nastąpiła zmiana powództwa, polegająca na zmianie jego elementów i doprecyzowaniu kierunku postępowania dowodowego. Objęto powództwem roszczenie o odszkodowanie za udokumentowane szkody górnicze w postaci wyrobisk górniczych i pasów (filarów) ochronnych wyrobisk.

Powyższa część odszkodowania, jako spełniająca wymogi art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych i mająca na celu zrekompensowanie poszkodowanemu poniesionej przez niego szkody, a nie jego wzbogacenie, nie powinna być rozpatrywana w kategorii "inne odszkodowania", odpowiednio do regulacji art. 21 ust. 1 pkt 3b.

Jako warunek zastosowania zwolnienia z podatku dochodowego od odszkodowania, art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowego wskazała na trzy przesłanki:

* wyrok lub ugodę sądową jako podstawę do wypłaty odszkodowania,

* podatnik nie może otrzymać odszkodowania w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,

* odszkodowanie nie może dotyczyć korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby szkody mu nie wyrządzono, czyli odszkodowanie nie może dotyczyć lucrum cessans.

W związku ze spełnieniem dwóch pierwszych przesłanek, kluczowe w przedmiotowej sprawie jest ustalenie czy wyrok jest rekompensatą za rzeczywiste szkody, czyli damnum emergens, czy za korzyści przyszłe (lucrum cessans).

Wnioskodawca wystąpił z powództwem dotyczącym około 10000 m², a dostał odszkodowanie za 19549 m², z czego 600 m² to droga, 7792 m² to powierzchnia góry z piasku = plac manewrowy, 5602 m² to 20 m głębokości dziura w ziemi, a 5553 m² to teren niedostępny, skarpa, zagrożona osunięciem. Ujawnione i udokumentowane w czasie trwania procesu, szkody górnicze powstały w wyniku długotrwałej eksploatacji ściany urobku na granicy działek 188/13 i 188/14 i trwale zmieniły ukształtowanie terenu nieruchomości.

Przyjmując powierzchnię wyrobiska: 5600 m² i głębokość 10 m otrzymamy iloraz 56 000 m³, razy 1,4 (przelicznik objętościowy dla żwiru wynosi 1,4T/³) daje wynik 78400 Ton. Ilość ta mogła być dwa razy większa gdyby została przyjęta głębokość 20 m, którą podają biegli. Wywiezienie takiej ilości żwiru, 156 000 T, wymagało 7800 kursów 20 tonowych ciężarówek, zajęło co najmniej pół roku. Część urobku pozostała, jako odpad po płukaniu, na terenie kopalni i działki Wnioskodawcy. Z takich odpadów piasku i kamieni został uformowany "nasyp".

Przyjmując realną stawkę 10 zł za 1 tonę wydobytego żwiru, Wnioskodawca mógłby był spodziewać się korzyści rzędu od 1.500.000 zł do 3.000.000 zł, gdyby zakład górniczy zgodnie z prawem prowadził wydobycie i respektował tytuł własności. Niewielka suma tej części odszkodowania, którą wypłacono za wyrobisko i pas ochronny, dotyczyła pozbawienia możliwości korzystania z nieruchomości, przez okres blisko 7 lat. Malowniczo położona działka na skraju wsi, nad jeziorem, przy rzece i przy lesie, z gruntami klasy IV i V, została zamieniona w pustynię, nieużytki i wyrobiska.

Zdaniem Wnioskodawcy, odszkodowanie za wyrobisko i pas ochronny jest rekompensatą za szkody rzeczywiste i powinno być zwolnione z podatku dochodowego od osób fizycznych.

Zdaniem Wnioskodawcy, otrzymane odszkodowanie w części dotyczącej wyrobiska i pasa ochronnego wyrobisk (i być może nasypu), powinna być zwolniona z podatku dochodowego również na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3d), jako odszkodowanie otrzymane na podstawie przepisów prawa geologicznego i górniczego. Odszkodowanie otrzymane na podstawie przepisów prawa rangi ustawowej, o ile nie znalazło się w katalogu wyłączeń z art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, powinno korzystać ze zwolnienia od podatku dochodowego.

Na tle przedstawionego stanu faktycznego, stwierdzam, co następuje.

Zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r. poz. 361, z późn. zm.), osoby fizyczne, jeżeli mają miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów (przychodów) bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów (nieograniczony obowiązek podatkowy).

Stosownie do treści art. 3 ust. 1a cytowanej ustawy, za osobę mającą miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej uważa się osobę fizyczną, która:

Zgodnie z art. 3 ust. 2a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych osoby fizyczne, jeżeli nie mają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej miejsca zamieszkania, podlegają obowiązkowi podatkowemu tylko od dochodów (przychodów) osiąganych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (ograniczony obowiązek podatkowy).

Stosownie do art. 3 ust. 2b ww. ustawy, za dochody (przychody) osiągane na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej uważa się w szczególności dochody (przychody) z:

Zatem, rozstrzygające znaczenie w przedmiotowej sprawie ma ustalenie miejsca zamieszkania Wnioskodawcy.

Definicja "osoby mającej miejsce zamieszkania w Umawiającym się Państwie" odnosi się bezpośrednio do określenia "miejsca zamieszkania" przyjętego w ustawodawstwach wewnętrznych państw i uwzględnia różne formy więzi osobistej z państwem, które we własnym ustawodawstwie ustala podstawę do nieograniczonego obowiązku podatkowego.

Przepis art. 3 ust. 1a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wskazuje na dwa warunki, od spełnienia których uzależnia się kwalifikację danej osoby jako mającej miejsce zamieszkania w Polsce. Powyższe przesłanki są rozdzielone spójnikiem "lub", co jest równoznaczne z tym, że wystarczy spełnienie którejkolwiek z nich, aby uznać, że osoba posiada miejsce zamieszkania w Polsce, a co za tym idzie - podlega w kraju nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu, czyli opodatkowaniu od wszystkich osiąganych dochodów.

Jako pierwszy warunek pozwalający na uznanie osoby za mającą miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przepis wskazuje posiadanie centrum interesów osobistych lub gospodarczych (ośrodek interesów życiowych). Przesłanka ta została skonstruowana w bardzo szeroki sposób, jeśli chodzi o zakreśloną grupę osób, które na potrzeby podatku dochodowego od osób fizycznych posiadają w Polsce ośrodek interesów życiowych. Wynikać może to z użycia w powołanym powyżej przepisie spójnika "lub" w sformułowaniu "centrum interesów osobistych lub gospodarczych" dla doprecyzowania, kiedy uznaje się daną osobę za mającą miejsce zamieszkania na terytorium RP.

Przez "centrum interesów osobistych" należy rozumieć wszelkie powiązania rodzinne, tzn. ognisko domowe, aktywność społeczna, polityczna, kulturalna, obywatelska, przynależność do organizacji/klubów, uprawiane hobby itp. Z kolei "centrum interesów gospodarczych" to przede wszystkim miejsce prowadzenia działalności zarobkowej, źródła dochodów, posiadane inwestycje, majątek nieruchomy i ruchomy, polisy ubezpieczeniowe, zaciągnięte kredyty, konta bankowe itd.

Za osobę mającą miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej uważa się również osobę fizyczną, która przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej dłużej niż 183 dni w roku podatkowym. W świetle art. 3 ust. 1a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, warunek ten stanowi samodzielną podstawę do uznawania określonej kategorii osób za rezydentów, niezależną od omówionego powyżej posiadania na terytorium RP centrum interesów życiowych.

Ustalenie miejsca zamieszkania podatnika decyduje o zakresie ciążącego na nim obowiązku podatkowego. Inaczej mówiąc, od miejsca zamieszkania zależy czy podatnik podlega nieograniczonemu, czy ograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w Polsce. Nieograniczonym obowiązkiem podatkowym objęci są podatnicy, którzy w Polsce mają miejsce zamieszkania. Podlegają oni obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów (przychodów) bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów. Natomiast, jeśli podatnik będzie miał miejsce zamieszkania za granicą, to w Polsce będzie płacił podatek tylko od dochodów (przychodów) uzyskanych w danym roku podatkowym w Polsce (ograniczony obowiązek podatkowy).

Na podstawie art. 4a ustawy, powyższe przepisy stosuje się z uwzględnieniem umów w sprawie unikania podwójnego opodatkowania, których stroną jest Rzeczpospolita Polska.

W przedmiotowej sprawie zastosowanie znajdzie Konwencja z dnia 20 lipca 2006 r. między Rzecząpospolitą Polską a Zjednoczonym Królestwem Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej w sprawie unikania podwójnego opodatkowania i zapobiegania uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i od zysków majątkowych (Dz. U. Nr 250, poz. 1840).

Stosownie do art. 4 ust. 1 w rozumieniu niniejszej Konwencji, określenie "osoba mająca miejsce zamieszkania lub siedzibę w Umawiającym się Państwie" oznacza każdą osobę, która według prawa tego Państwa podlega tam opodatkowaniu, z uwagi na jej miejsce zamieszkania, miejsce stałego pobytu, siedzibę zarządu, miejsce utworzenia albo inne kryterium o podobnym charakterze, i obejmuje również to Państwo oraz jakąkolwiek jego jednostkę terytorialną lub organ lokalny. Jednakże, określenie to nie obejmuje osoby, która podlega opodatkowaniu w tym Państwie tylko dlatego, że osiąga ona dochód lub zyski majątkowe ze źródeł w nim położonych.

Natomiast zgodnie z art. 4 ust. 2 ww. Konwencji, jeżeli stosownie do postanowień ustępu 1 niniejszego artykułu osoba fizyczna ma miejsce zamieszkania w obu Umawiających się Państwach, wówczas jej status określa się zgodnie z następującymi zasadami:

Dla potrzeb dokonania interpretacji ww. przepisu, należy sięgnąć do Komentarza do Modelowej Konwencji OECD. Przedtem, jednak wyjaśnienia wymaga, że głównym celem Modelowej Konwencji OECD jest umożliwienie rozwiązywania w sposób jednolity najczęściej występujących problemów w zakresie międzynarodowego prawnego podwójnego opodatkowania. Zgodnie z zaleceniami Rady OECD, państwa członkowskie przy zawieraniu lub rewizji dwustronnych konwencji powinny stosować się do Modelowej Konwencji i do interpretacji zawartej w Komentarzu do tej Konwencji. Postanowienia Konwencji zyskały powszechne (światowe) uznanie wyrażające się włączaniem ich do większości dwustronnych umów. Wiele umów w sprawie unikania podwójnego opodatkowania, które zawarła Polska z innymi krajami została sporządzona w zgodzie z postanowieniami Modelowej Konwencji OECD, w tym Konwencja zawarta między Polską i Królestwem Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej.

Według Komentarza do Modelowej Konwencji OECD posiadanie stałego ogniska domowego oznacza, że osoba fizyczna urządziła je i zastrzegła dla swojego trwałego użytkowania, w przeciwieństwie do przebywania w konkretnym miejscu, ale w takich warunkach, z których wynika, że dany pobyt jest zamierzony na krótki czas. Zgodnie z Komentarzem, istotnym czynnikiem jest trwałość zamieszkania, dbałość o ognisko domowe, co należy rozumieć, że osoba zainteresowana czyni wszystko, co jest niezbędne, aby mieć to mieszkanie do własnej dyspozycji w każdym czasie, w sposób ciągły, a nie od czasu do czasu, na pobyt, który z różnych względów może mieć charakter krótkotrwały. Jeżeli osoba fizyczna posiada ognisko domowe w obu Umawiających się państwach, wówczas pierwszeństwo ma państwo, z którym osobiste i ekonomiczne powiązania danej osoby są ściślejsze. Przez takie powiązania, Komentarz nakazuje rozumieć ośrodek interesów życiowych, przy ustalaniu którego należy wziąć pod uwagę stosunki rodzinne i towarzyskie, zatrudnienie, działalność polityczną, kulturalną i wszelką inną, miejsce działalności gospodarczej i miejsce, z którego zarządza swoim mieniem. Wszystkie te okoliczności należy rozważyć w całości, uwzględniając indywidualne postępowanie danej osoby. Jeśli miejsca zamieszkania nie można ustalić na podstawie tego kryterium, należy ustalić je biorąc pod uwagę przede wszystkim miejsce, w którym osoba fizyczna zwykle przebywa, a następnie obywatelstwo danej osoby.

Tekst Modelowej Konwencji stanowiącej wzór umów w sprawie unikania podwójnego opodatkowania zawieranych przez Polskę, jak i brzmienie Komentarza do niej zostały wypracowane w drodze konsensusu przez wszystkie państwa członkowskie OECD, które zobowiązały się tym samym do stosowania zawartych w nich postanowień. Modelowa Konwencja, jak i Komentarz do niej, nie są źródłem powszechnie obowiązującego prawa, natomiast stanowią wskazówkę, jak należy interpretować zapisy umów w sprawie unikania podwójnego opodatkowania. Ustalenie miejsca zamieszkania podatnika decyduje o zakresie ciążącego na nim obowiązku podatkowego. Inaczej mówiąc, od miejsca zamieszkania zależy czy podatnik podlega nieograniczonemu, czy ograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w Polsce. Nieograniczonym obowiązkiem podatkowym objęci są podatnicy, którzy w Polsce mają miejsce zamieszkania. Podlegają oni obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów (przychodów) bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów. Natomiast, jeśli podatnik będzie miał miejsce zamieszkania za granicą, to w Polsce będzie płacił podatek tylko od dochodów (przychodów) uzyskanych w danym roku podatkowym w Polsce (ograniczony obowiązek podatkowy).

Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, że od dnia 11 lipca 2004 r. do chwili obecnej Wnioskodawca mieszka i pracuje w Wielkiej Brytanii, gdzie jest rezydentem. W okresie czasu, będącym przedmiotem zapytania, nie posiadał na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej miejsca zamieszkania w rozumieniu art. 3 pkt 1a Ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Przebywał na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej około 30 dni w roku podatkowym i nie posiadał na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej centrum interesów osobistych lub gospodarczych (ośrodek interesów życiowych). Jego centrum interesów osobistych i gospodarczych znajduje się w Wielkiej Brytanii. Od listopada 2005 r. Wnioskodawca mieszka w wynajętym od Urzędu Miasta mieszkaniu. Posiada prawo do wykupu tego mieszkania za znacznie obniżoną cenę, tzw. "right to buy". Od lipca 2004 r. pracuje na pełen etat, a od października 2010 r. do teraz, jest zatrudniony w tej samej firmie: K. Dochody z tej pracy są głównym źródłem dochodu całej rodziny. Podatek, ubezpieczenie zdrowotne i emerytalne są płacone w Wielkiej Brytanii. Żona Wnioskodawcy część czasu spędzała w Anglii, lecz przez większą część roku przebywała w Polsce, w P., gdzie opiekowała się synem, który uczył się, a obecnie studiuje w P. Córka od 7 lat mieszka na stałe w Niemczech. Żona i syn Wnioskodawcy posiadają aktywne numery ubezpieczenia NINO w Wielkiej Brytanii. Wnioskodawca objęty jest opieką służby zdrowia NHS w Wielkiej Brytanii, a Jego żona i syn mają prawo do tej opieki. Prawo stałego zamieszkania w Wielkiej Brytanii zostało potwierdzone już w 2009 r. Wnioskodawca uzyska certyfikat rezydencji podatkowej z HMRC w Wielkiej Brytanii dla rozpatrywanego okresu czasu - 2014 r. Wnioskodawca posiada wspólnie z żoną konto bankowe w Polsce (założone w 1992 r.) oraz osobisty rachunek bankowy w HSBC w Wielkiej Brytanii (założony w 2004 r.), z którego spłaca kredyt 8000 GBP, zaciągnięty w 2014 r. Jego majątek ruchomy w Wielkiej Brytanii to wyposażenie mieszkania i samochód osobowy X., zarejestrowany w Wielkiej Brytanii. Rodzina Wnioskodawcy znajduje się w Polsce, w Wielkiej Brytanii i Niemczech. Krąg znajomych i przyjaciół jest zdecydowanie większy w Wielkiej Brytanii niż w Polsce.

Mając na uwadze opisany stan faktyczny oraz przedstawiony powyżej stan prawny, należy stwierdzić, że Wnioskodawca spełnia przesłanki pozwalające uznać Go za osobę mającą miejsce zamieszkania dla celów podatkowych zarówno w Polsce, jak i w Wielkiej Brytanii, z uwagi na fakt, że Wnioskodawca pracuje w Wielkiej Brytanii na podstawie umowy o pracę, tam posiada majątek ruchomy (wyposażenie mieszkania, samochód), płaci podatki, składki zdrowotne i emerytalne, posiada większy krąg znajomych i przyjaciół oraz uzyska certyfikat rezydencji, natomiast w Polsce mieszka Jego żona i syn, jest współwłaścicielem nieruchomości.

W konsekwencji miejsce zamieszkania dla celów podatkowych Wnioskodawcy należy ustalić zgodnie z regułami kolizyjnymi zawartymi w art. 4 ust. 2 Konwencji.

Zgodnie z komentarzem do Modelowej Konwencji w sprawie podatku od dochodu i majątku, oznacza, że przy stosowaniu Konwencji (gdy istnieje kolizja ustawodawstw obu państw) uważa się, że miejsce zamieszkania osoby fizycznej znajduje się tam, gdzie osoba ta posiada stałe ognisko domowe, ognisko to musi być trwałe, co oznacza, że osoba ta urządziła je i zastrzegła dla swojego trwałego użytkowania, w przeciwnym do przebywania w konkretnym miejscu, ale w takich warunkach, z których wynika, że dany pobyt jest zamierzony na krótki okres.

Jeżeli osoba fizyczna posiada stałe ognisko domowe w obu Umawiających się Państwach, to postanowienia ust. 2 przyznają pierwszeństwo państwu, z którym jego osobiste i gospodarcze powiązania są ściślejsze. Przez takie powiązania rozumie się ośrodek interesów życiowych.

Po dokonaniu analizy stopnia powiązań osobistych i gospodarczych Wnioskodawcy, należy stwierdzić, że nie można określić państwa, w którym w 2014 r. znajduje się Jego ośrodek interesów życiowych. W Wielkiej Brytanii Wnioskodawca pracuje, uzyskuje dochody, a jednocześnie w Polsce mieszka Jego żona. Wnioskodawca posiada powiązania osobiste i gospodarcze z Wielką Brytanią i z Polską. Wnioskodawca wskazał, że przebywał na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej około 30 dni w roku podatkowym. W związku z powyższym, większą część 2014 r.- okresu podatkowego będącego przedmiotem zapytania- Wnioskodawca przebywał poza granicami Polski, tj. w Wielkiej Brytanii. Zastosowanie zatem znajdzie przepis art. 4 ust. 2 lit. b Konwencji, który pierwszeństwo opodatkowania przyznaje państwu,w którym osoba fizyczna zazwyczaj przebywa.

W konsekwencji, w 2014 r. Wnioskodawca podlega w Polsce ograniczonemu obowiązkowi podatkowemu, tj. w Polsce podlega opodatkowaniu jedynie od dochodów osiąganych na terytorium Polski na zasadach określonych w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych, z uwzględnieniem postanowień konwencji o unikaniu podwójnego opodatkowania.

Stanowisko Wnioskodawcy w zakresie obowiązku podatkowego jest prawidłowe.

Kolejną kwestią do rozstrzygnięcia jest opodatkowanie otrzymanego przez Wnioskodawcę wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości.

Za dochody (przychody) osiągane na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez osobę, która nie posiada miejsca zamieszkania w Polsce uważa się, zgodnie z art. 3 ust. 2b pkt 4 ww. ustawy, dochody (przychody) z położonej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej nieruchomości, w tym ze sprzedaży takiej nieruchomości.

Przepisy art. 3 ust. 2a i 2b stosuje się z uwzględnieniem umów w sprawie unikania podwójnego opodatkowania, których stroną jest Rzeczypospolita Polska (art. 4a ww. ustawy).

Zgodnie z art. 6 ust. 1 Konwencji z dnia 20 lipca 2006 r. między Rzecząpospolitą Polską a Zjednoczonym Królestwem Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej w sprawie unikania podwójnego opodatkowania i zapobiegania uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i od zysków majątkowych (Dz. U. Nr 250, poz. 1840) dochód, osiągany przez osobę mającą miejsce zamieszkania lub siedzibę w Umawiającym się Państwie z majątku nieruchomego (włączając dochód z gospodarstwa rolnego lub leśnego), położonego w drugim Umawiającym się Państwie, może być opodatkowany w tym drugim Państwie.

Określenie "majątek nieruchomy" ma takie znaczenie, jakie nadaje mu prawo tego Umawiającego się Państwa, na terytorium którego dany majątek jest położony. Określenie to obejmuje w każdym przypadku mienie przynależne do majątku nieruchomego, żywy i martwy inwentarz gospodarstw rolnych i leśnych, prawa, do których mają zastosowanie przepisy prawa powszechnego dotyczące własności ziemi, prawa użytkowania majątku nieruchomego, jak również prawa do stałych lub zmiennych świadczeń z tytułu eksploatacji lub prawa do eksploatacji złóż mineralnych, źródeł i innych zasobów naturalnych: statki morskie i statki powietrzne nie stanowią majątku nieruchomego (art. 6 ust. 2 Konwencji).

W związku z powyższym wobec osoby nieposiadającej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej miejsca zamieszkania, która uzyskuje dochód z nieruchomości (w przedmiotowej sprawie - wynagrodzenie związane z tą nieruchomością) położonej na terytorium Polski mają zastosowanie przepisy ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Z treści wniosku wynika, że Wnioskodawca stale zamieszkuje poza terytorium Rzeczpospolitej Polski (w Wielkiej Brytanii). Wobec tego należy stwierdzić, że w świetle powołanych wyżej przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz ww. Konwencji, przychody z tytułu wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości położonej w Polsce przez osobę zamieszkałą w Wielkiej Brytanii podlegają opodatkowaniu w Polsce, według zasad wynikających z ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W myśl art. 9 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Jednocześnie, jak wynika z treści przepisu art. 9 ust. 2 ww. ustawy, dochodem ze źródła przychodów, jeżeli przepisy art. 24-25 nie stanowią inaczej, jest nadwyżka sumy przychodów z tego źródła nad kosztami ich uzyskania osiągnięta w roku podatkowym. Jeżeli koszty uzyskania przekraczają sumę przychodów, różnica jest stratą ze źródła przychodów.

Stosownie do przepisu art. 11 ust. 1 ww. ustawy, przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Rodzaje źródeł przychodów zostały określone w art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, gdzie w pkt 9 wymieniono inne źródła.

Zgodnie z postanowieniami z art. 20 ust. 1 ww. ustawy, za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

Jak dowodzi użycie sformułowania "w szczególności", definicja źródeł przychodów ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie. Z przychodem z innych źródeł mamy zatem do czynienia w każdym przypadku, kiedy podatnik osiąga korzyść majątkową.

Jednakże, zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, z wyjątkiem:

Ponadto, w myśl art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy, wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień:

Zgodnie z przepisem art. 21 ust. 1 pkt 3d ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wolne od podatku dochodowego są odszkodowania otrzymane przez właściciela nieruchomości na podstawie przepisów prawa geologicznego i górniczego.

Jak wskazano we wniosku w 2014 r. na konto Wnioskodawcy i Jego żony wpłynęło świadczenie otrzymane na podstawie wyroku sądowego. Tytułem do ww. wypłaty było zasądzenie wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z gruntu należącego do małżonków wraz z odsetkami ustawowymi.

Zauważyć należy, że zagadnienia dotyczące bezumownego korzystania z nieruchomości zostały uregulowane w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.; dalej: "k.c.").

W myśl art. 224 § 1 Kodeksu cywilnego samoistny posiadacz w dobrej wierze nie jest obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i nie jest odpowiedzialny ani za jej zużycie, ani za jej pogorszenie lub utratę. Nabywa własność pożytków naturalnych, które zostały od rzeczy odłączone w czasie jej posiadania, oraz zachowuje pobrane pożytki cywilne, jeżeli stały się w tym czasie wymagalne.

Jednakże od chwili, w której samoistny posiadacz w dobrej wierze dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy, jest on obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i jest odpowiedzialny za jej zużycie, pogorszenie lub utratę, chyba że pogorszenie lub utrata nastąpiła bez jego winy. Obowiązany jest zwrócić pobrane od powyższej chwili pożytki, których nie zużył, jak również uiścić wartość tych, które zużył (art. 224 § 2 ww. ustawy).

Na podstawie art. 225 Kodeksu cywilnego, obowiązki samoistnego posiadacza w złej wierze względem właściciela są takie same jak obowiązki samoistnego posiadacza w dobrej wierze od chwili, w której ten dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy. Jednakże samoistny posiadacz w złej wierze obowiązany jest nadto zwrócić wartość pożytków, których z powodu złej gospodarki nie uzyskał, oraz jest odpowiedzialny za pogorszenie i utratę rzeczy, chyba że rzecz uległaby pogorszeniu lub utracie także wtedy, gdyby znajdowała się w posiadaniu uprawnionego.

W orzecznictwie przyjmuje się, że wynagrodzenie o jakim mowa w przywoływanych normach nie jest odszkodowaniem. Stanowi ono natomiast sposób regulowania stosunków między właścicielem a nieuprawnionym posiadaczem, ochronę interesów właściciela i przywracania zakłóconej równowagi między tymi podmiotami.

Należy przy tym zaznaczyć, że przepisy art. 224 § 2 i art. 225 Kodeksu cywilnego w zakresie wymienionych w nich roszczeń wyłączają inne podstawy odpowiedzialności posiadacza wobec właściciela. Zarówno powstanie roszczenia o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy, jak i wysokość wynagrodzenia nie zależy od tego, czy właściciel w rzeczywistości poniósł jakiś uszczerbek, a posiadacz uzyskał jakąś korzyść. O wysokości należnego właścicielowi wynagrodzenia decydują stawki rynkowe za korzystanie z danego rodzaju rzeczy i czas posiadania rzeczy przez adresata roszczenia. Wynagrodzenie za bezumowne korzystanie nie jest i nie może być odszkodowaniem z tytułu pozbawienia posiadania rzeczy, wiąże się bowiem z faktem wykonywania posiadania samoistnego (art. 225 k.c.), a nie wyrządzeniem szkody w jakiejkolwiek postaci.

Tym samym świadczenie przysługujące z tytułu bezumownego korzystania z rzeczy, nie jest naprawieniem szkody wyrządzonej właścicielowi, lecz zapłatą za korzystanie z jego rzeczy, którą korzystający z rzeczy musiałby uiścić właścicielowi, gdyby to korzystanie oparte było na istniejącej podstawie prawnej; a więc tym co uzyskałby właściciel, gdy rzecz oddał w odpłatne korzystanie na podstawie ważnego stosunku prawnego. W związku z powyższym, tak wypłacone świadczenie nie jest odszkodowaniem, do którego miałyby zastosowanie przepisy prawa cywilnego regulujące wysokość lub zasady ustalania roszczeń odszkodowawczych.

Jak już wcześniej wskazano ustawa podatkowa nie zawiera definicji szkody czy odszkodowania, jednakże dokonując jego wykładni nie należy odbiegać od jego rozumienia jakie temu pojęciu zostało nadane w systemie prawa cywilnego. O tym co stanowi szkodę oraz jakie są zasady i sposoby jej naprawienia decydują co do zasady przepisy art. 361 i art. 363 Kodeksu cywilnego. Natomiast przedmiotowe świadczenie jako nie służące naprawieniu szkody, nie ma charakteru odszkodowawczego, podobnie jak korzystanie z nieruchomości przez posiadacza nie oznacza wyrządzenie jej właścicielowi szkody tylko dlatego, że nie łączy ich ważny stosunek prawny, a właściciel nie mógł z nieruchomości tej korzystać. Wynagrodzenie, o którym mowa w art. 224 § 2 i art. 225 jest należne bez względu na uszczerbek majątkowy, jaki poniósł lub mógłby ponieść właściciel rzeczy.

Zaakcentować należy, że specyfika postępowania interpretacyjnego polega na tym, że upoważniony do wydania interpretacji indywidualnej organ podatkowy orzeka tylko i wyłącznie w obrębie stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę. Co oznacza, że organ rozpatrujący konkretną sprawę nie ma możliwości modyfikowania (uzupełniania, odtwarzania) stanu faktycznego tej sprawy, nie prowadzi również postępowania dowodowego w trybie działu IV Ordynacji podatkowej. Skoro Wnioskodawca wskazał we wniosku, że sąd zasądził na Jego rzecz wypłatę wynagrodzenia z tytułu bezumownego korzystania - a nie odszkodowania - tut. Organ nie ma podstaw do rozpatrzenia przedmiotowej sprawy pod kątem skutków podatkowych wypłaty odszkodowania. Powtórzyć bowiem należy, że organ upoważniony do wydania interpretacji nie miał umocowania zbadania przedmiotowej sprawy poza nakreślony we wniosku opis stanu faktycznego.

W świetle powyższego, stwierdzić należy, że wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z nieruchomości należącej do Wnioskodawcy i Jego żony zgodnie z art. 6 Konwencji podlega opodatkowaniu w Polsce jako przychód z innych źródeł, o którym mowa w art. 20 ust. 1 w zw. z art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, bowiem każdy z beneficjentów ww. wynagrodzenia otrzymuje realne przysporzenie majątkowe. W odniesieniu do wypłaty ww. świadczeń brak jest podstaw do zastosowania zwolnień od podatku, o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Podkreślić bowiem należy, że ewentualne zwolnienie znajduje zastosowanie wyłącznie w odniesieniu do otrzymania odszkodowania, co na gruncie badanej sprawy nie miało miejsca.

Z powyższego względu stanowisko Wnioskodawcy, zgodnie z którym wynagrodzenie (według Wnioskodawcy - odszkodowanie) wypłacone za drogę stanowi inne odszkodowanie, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy jest nieprawidłowe.

W przedmiotowej sprawie do wynagrodzenia za wyrobisko i nasyp nie znajdzie również zastosowania zwolnienie wynikające z art. 21 ust. 1 pkt 3d ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, gdyż jak wyjaśniono wyżej przedmiotowe świadczenie nie jest odszkodowaniem, a ww. przepis dotyczy zwolnienia od podatku odszkodowań otrzymanych na podstawie przepisów prawa geologicznego i górniczego.

Wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z nieruchomości (za drogę, nasyp, wyrobisko z pasem ochronnym) należącej do Wnioskodawcy i Jego żony nie jest zwolnione z podatku stanowi przychód z innych źródeł, o którym mowa w art. 20 ust. 1 w zw. z art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych podlegający opodatkowaniu. Przedmiotowe wynagrodzenie należy wykazać w zeznaniu rocznym.

Badając kwestię odsetek należy w pierwszej kolejności odnieść się do zapisu art. 11 ust. 1 ww. Konwencji, zgodnie z którym odsetki, które powstają w Umawiającym się Państwie i są wypłacane osobie mającej miejsce zamieszkania lub siedzibę w drugim Umawiającym się Państwie mogą być opodatkowane w tym drugim Państwie.

Jednakże, takie odsetki mogą być także opodatkowane w tym Umawiającym się Państwie, w którym powstają, i zgodnie z prawem tego Państwa, ale jeżeli osoba uprawniona do odsetek ma miejsce zamieszkania lub siedzibę w drugim Umawiającym się Państwie, to podatek w ten sposób ustalony nie może przekroczyć 5 procent kwoty brutto tych odsetek. Właściwe organy Umawiających się Państw ustalą, w drodze wzajemnego porozumienia, sposób stosowania tego ograniczenia.

Jadnak że zgodnie z art. 11 ust. 4 Konwencji, użyte w tym artykule określenie "odsetki" oznacza dochód z wszelkiego rodzaju wierzytelności zarówno zabezpieczonych, jak i niezabezpieczonych hipoteką lub prawem do uczestniczenia w zyskach dłużnika, a w szczególności dochody z pożyczek rządowych oraz dochody z obligacji lub skryptów dłużnych. Określenie to nie obejmuje żadnego dochodu, który jest traktowany jako dywidenda zgodnie z postanowieniami artykułu 10 niniejszej Konwencji.

Z powyższego wynika, że nie każde świadczenie, które strony stosunku zobowiązaniowego określają "wypłatą odsetek" stanowić będzie przedmiot opodatkowania na podstawie wyżej cytowanego art. 11 Konwencji.

Konwencja zawarta między Rzecząpospolitą Polską a Królestwem Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej w sprawie unikania podwójnego opodatkowania i zapobiegania uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i od zysków majątkowych nie zawiera w swej treści uregulowań dotyczących opodatkowania odsetek ustawowych od wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości. Wobec powyższego skutki podatkowe otrzymanych przez Wnioskodawcę odsetek należy rozpatrzyć w oparciu o art. 21 ust. 1 Konwencji - "Inne dochody".

W świetle art. 21 ust. 1 Konwencji, części dochodu, inne niż dochód wypłacony przez trust lub z majątku spadkowego w wyniku zarządzania tym majątkiem, bez względu na to gdzie powstają, osiągane przez osobę mającą miejsce zamieszkania lub siedzibę w Umawiającym się Państwie (w Wielkiej Brytanii), które nie zostały objęte postanowieniami poprzednich artykułów niniejszej Konwencji, podlegają opodatkowaniu tylko w tym państwie (w Wielkiej Brytanii).

Należy więc stwierdzić, że dochody z tytułu odsetek ustawowych od wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości uzyskane przez osobę zamieszkałą w Wielkiej Brytanii w świetle postanowień umowy międzynarodowej nie podlegają opodatkowaniu w Polsce.

Podsumowując, w 2014 r. Wnioskodawca podlega w Polsce ograniczonemu obowiązkowi podatkowemu, tj. w Polsce podlega opodatkowaniu jedynie od dochodów osiąganych na terytorium Polski na zasadach określonych w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych, z uwzględnieniem postanowień konwencji o unikaniu podwójnego opodatkowania. Wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z nieruchomości należącej do Wnioskodawcy i Jego żony zgodnie z art. 6 Konwencji podlega opodatkowaniu w Polsce jako przychód z innych źródeł, o którym mowa w art. 20 ust. 1 w zw. z art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Wynagrodzenie to podlega obowiązkowi wykazania w zeznaniu rocznym. W odniesieniu do wypłaty ww. świadczeń brak jest podstaw do zastosowania zwolnień od podatku, o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Podkreślić bowiem należy, że ewentualne zwolnienie znajduje zastosowanie wyłącznie w odniesieniu do otrzymania odszkodowania, co na gruncie badanej sprawy nie było miejsca. Z powyższego względu również stanowisko Wnioskodawcy, zgodnie z którym wynagrodzenie (według Wnioskodawcy - odszkodowanie) wypłacone za drogę stanowi inne odszkodowanie, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy, należało uznać za nieprawidłowe. W przedmiotowej sprawie nie znajdzie również zastosowania zwolnienie wynikające z art. 21 ust. 1 pkt 3d ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Dochody z tytułu odsetek ustawowych od wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości uzyskane przez osobę zamieszkałą w Wielkiej Brytanii w świetle postanowień art. 21 ust. 1 Konwencji nie podlegają opodatkowaniu w Polsce.

Ponadto, informuje się, że dołączone do wniosku dokumenty nie podlegały analizie w toku postępowania w sprawie wydania interpretacji indywidualnej. Organ wydający interpretację indywidualną bazuje tylko i wyłącznie na przedstawionym przez Wnioskodawcę opisie stanu faktycznego.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację - w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2012 r. poz. 270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy), w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy). Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku ul. 1 Maja 10, 09-402 Płock.