IPPB4/415-489/09-2/JK - Możliwość zwolnienia od podatku dochodowego od osób fizycznych wynagrodzenia podatnika zatrudnionego w związku z realizacją projektu finansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2007 r. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Pana przedstawione we wniosku z dnia 14 lipca 2009 r. (data wpływu 17 lipca 2009 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie zwolnienia od podatku dochodowego wynagrodzeń współfinansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego - jest nieprawidłowe.

W dniu 17 lipca 2009 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie zwolnienia od podatku dochodowego wynagrodzeń współfinansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

W latach 2005 - 2008 Wnioskodawca był pracownikiem Fundacji Skarbu Państwa "Fundusz Współpracy", która w latach 2004-2008 pełniła funkcję Krajowej Struktury Wsparcia dla Programu Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL. PIW EQUAL był w 75 % finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego, a w 25 % przez budżet państwa. Analogicznie finansowana jest Krajowa Struktura Wsparcia w ramach budżetu pomocy technicznej dostępnego w ramach środków EFS. W Polsce PIW EQUAL realizowany był od 2004 r. do 2008 r. (Rozporządzenie Ministra Gospodarki Pracy z dnia 11 sierpnia 2004 r. w sprawie przyjęcia programu operacyjnego - Program Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL dla Polski 2004 - 2006 (Dz. U. z 2004 r. Nr 189, poz. 1948), Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 21 września 2004 r. w sprawie przyjęcia Uzupełnienia Programu Operacyjnego - Program Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL dla Polski 2004-2006) w pięciu Tematach oraz czterech Działaniach: Tematy: Vl.1.1. Temat A: Ułatwianie wchodzenia i powrotu na rynek pracy osobom mającym trudności z integracją lub reintegracją na rynku pracy, celem programowania rynku pracy otwartego dla wszystkich, Vl.1.2. Temat D: Wzmocnienie krajowej gospodarki społecznej (trzeciego sektora), a w szczególności usług na rzecz społeczności lokalnych, oraz poprawa jakości miejsc pracy, VI.1.3. Temat F: Wspieranie zdolności przystosowawczych przedsiębiorstw i pracowników do zmian strukturalnych w gospodarce oraz wykorzystania technologii informacyjnych i innych nowych technologii, Vl.1.4. Temat G: Godzenie życia rodzinnego i zawodowego oraz ponowna integracja kobiet i mężczyzn, którzy opuścili rynek pracy, poprzez wdrażanie bardziej elastycznych i efektywnych form organizacji pracy oraz działań towarzyszących, VI.1.5. Temat 1: Pomoc w społecznej i zawodowej. Działania: Działanie 1, 2, 3 oraz Działanie 4 - Pomoc techniczna. Działanie 1 obejmowało utworzenie lub konsolidację efektywnego Partnerstwa na rzecz Rozwoju oraz jego strategii z uwzględnieniem ponadnarodowej współpracy, która wnosić miała wartość dodaną do działań realizowanych przez partnerstwa krajowe. Kolejna faza realizacji Inicjatywy EQUAL (Działanie 2) odnosiła się do wdrażania programu prac określonego w Umowie o Partnerstwie na rzecz Rozwoju oraz w Umowie o Partnerstwie Ponadnarodowym. Działanie 3 służyło wykorzystywaniu rezultatów i doświadczeń Partnerstw na Rzecz Rozwoju dla upowszechnienia informacji i oddziaływania na proces opracowywania polityki oraz praktykę organizacji i instytucji (tzw. proces włączenia rezultatów do głównego nurtu polityki krajowej i europejskiej - mainstreaming). Działanie 4 to Pomoc Techniczna świadczona przez Instytucję Wdrażającą tzw. Krajową Strukturę Wsparcia oraz Instytucję Zarządzającą dla EQUAL przez cały okres wdrażania Programu. Pomoc Techniczna wspierała wdrażanie Programu EQUAL i była przeznaczona na realizację zadań wspierających prawidłowe wdrażanie Programu zgodnie z rozporządzeniem nr 1145/2003/WE z dnia 27 czerwca 2003 r. zmieniającym rozporządzenie WE nr 1685/2000 w odniesieniu do zasad kwalifikowania do współfinansowania z funduszy strukturalnych (Dz. Urz. WE L 160 z 28 marca 2003 r.). Na podstawie przepisów ww. rozporządzenia właściwy Minister (Instytucja Zarządzająca) powierzył wyłączne prawo do realizacji działań związanych z pomocą Techniczną Fundacji "Fundusz Współpracy", która pełniła rolę Krajowej Struktury Wsparcia. W punkcie VII i VIII Załącznika do ww. rozporządzenia wskazano, jakie działania i jakie systemy wdrażania będą podejmowane przez poszczególne podmioty. W pkt VIII ww. rozporządzenia wskazano, że celem KSW jest pomoc Instytucji Zarządzającej w realizacji zadań wskazanych w Programie PIW EQUAL. Do zadań tych należy m in.: promocja PIW EQUAL, doradztwo dla wnioskodawców oraz dla Partnerstw na rzecz Rozwoju wybranych do realizacji projektów w ramach programu, upowszechnianie i włączenie rezultatów PIW EQUAL do głównego nurtu polityki, organizacja szkoleń, konferencji i konkursów. W celu realizacji tych zadań KSW: uruchomiła mechanizmy wsparcia dla zapewnienia wszechstronnych usług poradnictwa, doradztwa, szkolenia i wsparcia dla potencjalnych partnerów uczestniczących w Programie EQUAL (Partnerstwa na rzecz Rozwoju); wspierała wdrażanie krajowej strategii włączania rezultatów do głównego nurtu polityki; utworzyła platformy wymiany doświadczeń i informacji - Krajowe Sieci Tematyczne; opracowała i wdrażała plan działań komunikacyjnych w ramach Programu EQUAL; monitorowała, kontrolowała i przygotowywała sprawozdania; promowała i upowszechniała rezultaty wypracowane w ramach PIW EQUAL między innymi poprzez organizację konferencji, konkursów, sieci tematycznych, uruchomiła system zarządzania jakością dla usług pomocy technicznej. Jak wynika z pkt VIII.1.4.2. w celu zapewnienia profesjonalnych usług KSW ma zapewnić personel posiadający niezbędne umiejętności i doświadczenie, organizować szkolenia, świadczyć usługi doradcze, a także promować PIW EQUAL poprzez organizację różnych wydarzeń, włączać rezultaty PIW EQUAL do głównego nurtu polityki między innymi poprzez organizację platform wymiany doświadczeń - Krajowych Sieci Tematycznych. KSW otrzymywała środki na podstawie wniosków o płatność, tak jak beneficjenci końcowi. Realizując bezpośrednio zadania i cele wskazane w przywołanych wyżej postanowieniach Załącznika do rozporządzenia, Fundacja Fundusz Współpracy dokonała wyboru i zatrudniła pracowników wypełniających nałożone na Fundację przepisami rozporządzenia zadania i cele. Wynagrodzenia osób zatrudnionych w Fundacji w ramach pełnienia funkcji KSW były finansowane w wysokości 75% ze środków EFS oraz 25% ze środków z budżetu państwa. Pracownicy Fundacji realizujący PIW EQUAL w ramach KSW bezpośrednio realizowali cele PIW EQUAL w zakresie wyznaczonym ww. rozporządzeniem. Jako pracownik merytoryczny Krajowej Struktury Wsparcia, zatrudniony na cały etat do realizacji celów Programu Wnioskodawca wykonywał zadania realizujące bezpośrednio cel Programu m.in. poprzez doradztwo, programowanie szkoleń dla beneficjentów, ocenę strategii beneficjentów i pomoc w prawidłowym przygotowaniu projektów i ich obsługę jak również promocję programu. Z opisu roli Krajowej Struktury Wsparcia w ramach Pomocy Technicznej oraz w myśl art. 21, zdaniem Wnioskodawcy wynika, że Jego dochody związane z realizacją Programu, uzyskane na podstawie umowy o pracę zawartej z podmiotem, który "pierwszy" otrzymał bezzwrotną pomoc (w tym przypadku Pomoc Techniczna), której przedmiotem jest bezpośrednia realizacja celu programu nie powinny podlegać opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy w świetle przepisu art. 21 ust. 1 pkt 46a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wynagrodzenie Wnioskodawcy za okres wykonywanej pracy dla PIW EQUAL, w 75 % powinno zostać zwolnione z podatku dochodowego.

Zdaniem Wnioskodawcy, zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 46 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn. zm.), tylko 25 % wynagrodzenia Wnioskodawcy powinna podlegać opodatkowaniu, natomiast wynagrodzenie w części finansowanej z Europejskiego Funduszu Społecznego - EFS (75%) powinno zostać zwolnione z opodatkowania.

Według ww. przepisu zwolnione z podatku dochodowego od osób fizycznych są dochody otrzymane przez podatnika, jeżeli spełnione są obie z poniższych przesłanek:

W rozumieniu Wnioskodawcy przesłanka pochodzenia środków przeznaczonych na wynagrodzenia jest spełniona ponieważ środki finansowe na PIW EQUAL w Polsce pochodzą z budżetu Unii Europejskiej w 75%. Zgodnie z orzeczeniem (np. wyrok NSA z dnia 15.01.2009 w sprawie sygn. akt II FSK 1457/07 czy też wyrok WSA z 27 marca 2008 r. sygn. akt II SA/Wa 2165/07) nie ma znaczenia, że środki te są refinansowane z budżetu Państwa, a następnie odbierane z budżetu UE. Fundacja otrzymała ww. środki finansowe od ich dysponenta - Instytucji Zarządzającej EQUAL na realizację "Programu Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL dla Polski 2004 - 2006", przyjętego rozporządzeniem Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 11 sierpnia 2004 r. (Dz. U. Nr 189, poz. 1948 oraz Dz. U. Nr 241, poz. 2172). Druga z wymienionych przesłanek jest też zdaniem Wnioskodawcy wypełniona, ponieważ wynagrodzenie Wnioskodawcy - pracownika merytorycznego PIW EQUAL było finansowane z Pomocy Technicznej, która wpisuje się w sposób określony w rozporządzeniu Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 21 września 2004 r. w sprawie przyjęcia Uzupełnienia Programu Operacyjnego - Program Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL dla Polski 2004-2006 w Priorytet 1 - Zwalczanie dyskryminacji i nierówności na rynku pracy - Programu EQUAL. Na podstawie ww. rozporządzenia w ten Priorytet wpisują się także pozostałe Tematy PIW EQUAL. Tym samym, Wnioskodawca uważa, że na podstawie ww. rozporządzenia zadania przypisane Pomocy Technicznej są związane bezpośrednio z realizacją celu Programu i Priorytetu EQUAL. Tym samym niesłusznie opodatkowaniu podlegało 100 % wynagrodzenia. Zdaniem Wnioskodawcy opodatkowaniu powinno podlegać tylko 25 % wynagrodzenia, które było finansowane z budżetu Państwa, natomiast środki pochodzące w 75% z Europejskiego Funduszu Społecznego powinny być zwolnione z podatku dochodowego od osób fizycznych.

Na tle przedstawionego stanu faktycznego stwierdzam co następuje:

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn. zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku. Zatem wszelkie dochody podatnika nie wymienione enumeratywnie w katalogu zwolnień przedmiotowych podlegają opodatkowaniu. Natomiast wymieniony w ww. przepisie art. 21 ustawy zawiera katalog zwolnień z podatku dochodowego od osób fizycznych.

Warunki zwolnienia z opodatkowania podatkiem dochodowym dochodów uzyskanych przez podatników, w związku z realizowaniem przez nich zadań związanych z projektami finansowanymi ze środków bezzwrotnej pomocy określa art. 21 ust. 1 pkt 46 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zgodnie z tym przepisem wolne od podatku dochodowego są dochody otrzymane przez podatnika, jeżeli:

Na podstawie powołanego przepisu wolne od podatku dochodowego są dochody otrzymane przez podatnika, z tak zwanych środków pomocowych, o ile dochody te spełniają łącznie dwa warunki.:

Wsparcie Wspólnoty dla Polski w latach 2004 - 2006 było i jest realizowane przede wszystkim za pomocą jednofunduszowych sektorowych programów operacyjnych (SPO) oraz wielofunduszowego Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego (ZPORR).

Status prawny środków pochodzących z funduszy strukturalnych regulują przepisy Rozporządzenia Rady (WE) Nr 1260/1999 z dnia 21 czerwca 1999 r. ustanawiające przepisy ogólne w sprawie funduszy strukturalnych oraz Rozporządzenia Komisji (WE) Nr 438/2001 z dnia 2 marca 2001 r. ustanawiające szczegółowe zasady wykonania Rozporządzenia Rady (WE) Nr 1260/1999 dotyczącego zarządzania i systemów kontroli pomocy udzielanej w ramach funduszy strukturalnych, ustawy o finansach publicznych oraz ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o Narodowym Planie Rozwoju 2004 - 2006 (Dz. U. Nr 116, poz. 1206 z późn. zm.)

W myśl art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o Narodowym Planie Rozwoju (Dz. U. Nr 116, poz. 1206 z późn. zm.) w celu realizacji Planu tworzy się:

Stosownie do art. 8 ust. 2 tej ustawy programy, o których mowa w art. 8 ust. 1 pkt 1-3 są finansowane z publicznych środków krajowych lub współfinansowane z publicznych środków wspólnotowych.

Zgodnie z art. 2 pkt 11 ww. ustawy określenie publiczne środki wspólnotowe oznacza - środki finansowe pochodzące z budżetu Wspólnot Europejskich, a w szczególności z funduszy strukturalnych, o których mowa w przepisach Unii Europejskiej w sprawie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, w sprawie Europejskiego Funduszu Społecznego, w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich z Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej (EFOiGR) oraz zmieniających i uchylających niektóre rozporządzenia, rozporządzeniu w sprawie Instrumentu Finansowego Wspierania Rybołówstwa oraz rozporządzeniu ustanawiającym Fundusz Spójności, ujęte w załączniku do ustawy budżetowej, służące realizacji Narodowego Planu Rozwoju.

Zgodnie zaś z art. 5 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 30 czerwca 2005 r. o finansach publicznych (Dz. U. Nr 249, poz. 2104 z późn. zm.) środkami publicznymi są środki pochodzące z budżetu Unii Europejskiej oraz nie podlegające zwrotowi środki z pomocy udzielonej przez państwa członkowskie Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA).

Do środków, o których mowa w ust. 1 pkt 2, zalicza się środki pochodzące z funduszy strukturalnych, Funduszu Spójności i Europejskiego Funduszu Rybołówstwa (art. 5 ust. 3 pkt 2 tej ustawy).

Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, iż w latach 2005 - 2008 Wnioskodawca był pracownikiem Fundacji Skarbu Państwa "Fundusz Współpracy", która w latach 2004 - 2008 pełniła funkcję Krajowej Struktury Wsparcia (KSW) dla Programu Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL. PIW EQUAL był w 75% finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS), a w 25 % przez budżet państwa.

Na podstawie przepisów Rozporządzenia Ministra Gospodarki Pracy z dnia 11 sierpnia 2004 r. w sprawie przyjęcia programu operacyjnego - Program Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL dla Polski 2004-2006 (Dz. U. z 2004 r. Nr 189, poz. 1948), Rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 21 września 2004 r. w sprawie przyjęcia Uzupełnienia Programu Operacyjnego - Program Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL dla Polski 2004-2006, właściwy Minister (Instytucja Zarządzająca) powierzył wyłączne prawo do realizacji działań, związanych z pomocą Techniczną Fundacji "Fundusz Współpracy". Celem KSW jest pomoc Instytucji Zarządzającej w realizacji zadań wskazanych w Programie PIW EQUAL. Do zadań tych należy m in.: promocja PIW EQUAL, doradztwo dla wnioskodawców oraz dla Partnerstw na rzecz Rozwoju wybranych do realizacji projektów w ramach programu, upowszechnianie i włączenie rezultatów PIW EQUAL do głównego nurtu polityki, organizacja szkoleń, konferencji i konkursów.

Wynagrodzenia osób zatrudnionych w Fundacji w ramach pełnienia funkcji KSW były finansowane w wysokości 75% ze środków EFS oraz 25% ze środków z budżetu państwa. Jako pracownik merytoryczny Krajowej Struktury Wsparcia, zatrudniony na cały etat do realizacji celów programów, Wnioskodawca wykonywał zadania realizujące bezpośrednio cel Programu m.in. poprzez doradztwo, programowanie szkoleń dla beneficjentów, ocenę strategii beneficjentów i pomoc w prawidłowym przygotowaniu projektów i ich obsługę, jak również promocję programu.

W przypadku projektów realizowanych w ramach Funduszy Strukturalnych środki pomocowe z Unii Europejskiej stanowią refundację wcześniej poniesionych wydatków, których źródłem finansowania były krajowe środki publiczne. Zasadą finansowania projektów realizowanych w ramach poakcesyjnych Funduszy Strukturalnych jest więc prefinansowanie wydatków na ich realizację ze środków budżetu Państwa.

Ponadto, środki pomocowe w części współfinansowane z budżetu nie mogą być uznane za pomoc pochodzącą z dotacji, o których mowa w art. 106 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 30 czerwca 2005 r. o finansach publicznych w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2006 r. A zatem pomoc otrzymana przez beneficjenta również nie korzysta ze zwolnienia z podatku dochodowego, ponieważ zwolnieniu podlegają tylko dotacje w rozumieniu ustawy o finansach publicznych.

Skoro pomoc, jaką otrzymują beneficjenci, pochodzi ze środków pożyczonych z budżetu państwa to nie jest to pomoc otrzymana z bezzwrotnej pomocy, a tylko takie pochodzenie warunkuje zwolnienie przedmiotowe z podatku dochodowego na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 46 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zwolnienie określone w ww. przepisie art. 21 ust. 1 pkt 46 ww. ustawy nie ma więc zastosowania do dochodów osób fizycznych finansowanych z Funduszy Strukturalnych, gdyż pomoc ta stanowi refundację wcześniej poniesionych wydatków, których źródłem finansowania były krajowe środki publiczne.

Należy wskazać, iż w 2007 r. obowiązują przepisy ustawy z dnia 8 grudnia 2006 r. nowelizujące ustawę o finansach publicznych, które zmieniają zasady finansowania programów operacyjnych, o których mowa w ustawie o zasadach prowadzenia polityki rozwoju. Jednakże przepis przejściowy art. 20 ustawy nowelizującej ustawę o finansach publicznych (Dz. U. z 2006 r. Nr 249, poz. 1832) wyraźnie przewiduje, iż przepisy nowelizujące ustawę o finansach publicznych nie będą miały zastosowania do programów i projektów realizowanych w ramach Narodowego Planu Rozwoju 2004-2006. Wobec tego w 2007 r. zasady finansowania kontynuowanych programów operacyjnych w ramach Narodowego Planu Rozwoju, w tym również Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego pozostają takie same jak w 2006 r.

Wobec powyższego, wynagrodzenie Wnioskodawcy zatrudnionego w związku z realizacją projektu finansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL, nie podlegają zwolnieniu z podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 46 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, gdyż w momencie wypłaty wynagrodzenie to nie było finansowane ze środków bezzwrotnej pomocy, o których mowa w tym przepisie.

Odnosząc się do powołanych we wniosku wyroków sądowych, należy stwierdzić, iż rozstrzygnięcie to zapadło w indywidualnej sprawie i nie jest wiążące dla organu wydającego interpretację. Orzeczenia sądów administracyjnych nie stanowią wiążącej wykładni ani źródła prawa powszechnie obowiązującego, tym samym nie stanowią podstawy wydania interpretacji indywidualnej.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1 Maja 10, 09-402 Płock.