IPPB4/415-420/09-2/JS - Koszt związany z zawarciem przez spółkę umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej członków zarządu jako przychód ze stosunku pracy lub przychód z działalności wykonywanej osobiście, uzyskiwany przez ubezpieczonych.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Państwa, przedstawione we wniosku z dnia 17 czerwca 2009 r. (data wpływu 19 czerwca 2009 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania świadczeń na rzecz członków zarządu w postaci sfinansowania bezimiennego ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej - jest nieprawidłowe.

W dniu 19 czerwca 2009 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania świadczeń na rzecz członków zarządu w postaci sfinansowania bezimiennego ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny.

Wnioskodawca jest spółką akcyjną i zgodnie z wymogami ustawy z dnia 15 września 2000 r. k.s.h. został powołany zarząd. Zarząd działa in corpore oraz indywidualnie przez swoich członków, którym wyznacza określone zadania do realizacji. Z tytułu realizacji swoich zadań członkowie zarządu ponoszą szeroką odpowiedzialność, w tym odpowiedzialność cywilną. Mając to na uwadze spółka zawarła z zakładem ubezpieczeń umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej członków zarządu. Ubezpieczonymi w ramach ww. polisy są byli, obecni i przyszli członkowie zarządu oraz pracownicy inni niż członkowie zarządu podczas wykonywania funkcji zarządczych, a także spółka. W umowie nie wskazano konkretnych osób z imienia i nazwiska. Wysokość składki nie zależy od ilości osób zasiadających w danej chwili w zarządzie. Jest ona ustalana przez ubezpieczycieli w oparciu o specyfikę działalności spółki, informacje o ostatnio wyrządzonych szkodach. Nie jest natomiast uzależniona od składu personalnego organu objętego ubezpieczeniem. Fakt objęcia, czy wyłączenia konkretnej osoby z ubezpieczenia pozostaje bez wpływu na wysokość należnej składki. Spółka jest jednak zobowiązana informować ubezpieczycieli, kto zasiada w zarządzie oraz o zaistniałych zmianach personalnych w obsadzie członków zarządu. Ubezpieczenie to w istocie stanowi ochronę spółki przed konsekwencjami niewłaściwych działań członków jej organów. Ubezpieczyciel zobowiązał się, że zwróci spółce lub wypłaci w imieniu spółki wszelkie kwoty, które zapłaciła lub ma zapłacić w celu naprawienia szkody poniesionej przez osobę trzecią w związku z uchybieniem popełnionym przez ubezpieczonego. W związku z tym, że składka została ustalona w sposób ryczałtowy i nie zależy od ilości członków zarządu ani jego składu personalnego oraz jest opłacana przez spółkę, przekazane kwoty z tego tytułu nie przypisano do przychodów poszczególnych członków zarządu podlegających opodatkowaniu.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy w sytuacji, gdy Wnioskodawca podpisał z firmami ubezpieczeniowymi umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej członków zarządu z tytułu dokonywanych przez nich czynności w związku z powołaniem ich do organów spółki i jako ubezpieczonego wskazano spółkę oraz w sposób abstrakcyjny każdą z osób wchodzących w skład organu spółki (zarówno aktualnie wchodzącą w skład tego organu jak też każdą potencjalną w przyszłości w okresie ubezpieczenia), jednak bez imiennego ich wymieniania, a wysokość składki ubezpieczeniowej została określona w sposób ryczałtowy i finansowana jest ze środków własnych spółki, to nie ma podstawy aby część składki, wyliczona zasadą proporcji partycypowania każdego członka w kosztach przedmiotowego ubezpieczenia, zależną od ilości dni pełnienia tej funkcji w okresie ubezpieczenia, doliczyć do przychodu do opodatkowania u poszczególnych członków zarządu i odprowadzać z tego tytułu zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych...

Zdaniem Wnioskodawcy:

Nie ma podstaw, aby opłaconą składkę przypisać proporcjonalnie do przychodu poszczególnych członków zarządu i odprowadzić z tego tytułu zaliczkę na podatek dochodowy od osób fizycznych. Składka ubezpieczeniowa OC nie może stanowić przychodu dla członków zarządu, jeżeli ubezpieczenie i składka nie jest przypisana konkretnej osobie z imienia i nazwiska. Zgodnie z art. 11 ust. 1, art. 12 ust. 3 oraz art. 11 ust. 2-2b należy określić wartość otrzymanego świadczenia. W tym przypadku jest to niemożliwe, ponieważ składka nie jest przypisana konkretnej osobie z imienia i nazwiska. Ubezpieczonymi są byli, obecni i przyszli członkowie zarządu oraz spółka. Powyższe stanowisko podzielił również Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z dnia 26 lutego 2009 r. sygn. akt III SA/Wa 2019/08. W opinii sądu jedynie umowa ubezpieczeniowa konkretnej osoby z imienia i nazwiska oraz sprawowanej funkcji, z której należna składka została sfinansowana przez spółkę stanowi po stronie tej osoby przychód podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Podobny pogląd zaprezentował ten sam sąd w wyroku z dnia 10 grudnia 2007 r. (sygn. akt III SA/Wa 1302/07).

Mając na uwadze powyższe Wnioskodawca nie znajduje uzasadnienia do ustalenia poszczególnym członkom zarządu przychodu do opodatkowania z tytułu ponoszonych wydatków na ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej członków zarządu za szkody majątkowe wyrządzone osobom trzecim w związku z uchybieniem popełnionym przy wykonywaniu czynności zawodowych, wynikających z pełnionych funkcji członka organu spółki.

Na tle przedstawionego stanu faktycznego stwierdzam, co następuje.

Podstawową zasadą obowiązującą w przepisach ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jest zasada powszechności opodatkowania. W myśl tej zasady wyrażonej w art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn. zm.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Przepis art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2008 r., stanowi, iż przychodami, z zastrzeżeniem art. 14 - 16, art. 17 ust. 1 pkt 6 i 9, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Ustawą z dnia 6 listopada 2008 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2008 r. Nr 209, poz. 1316) zmieniono brzmienie ww. przepisu.

Zgodnie z art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2009 r., z zastrzeżeniem art. 14 - 15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Przy tym, wartość pieniężną innych nieodpłatnych świadczeń ustala się - jeżeli przedmiotem świadczeń są usługi zakupione - według cen zakupu, o czym stanowi art. 11 ust. 2a pkt 2 ww. ustawy.

Dotyczy to zarówno podatników osiągających przychody ze stosunku pracy, jak i podatników uzyskujących przychody z działalności wykonywanej osobiście.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, że Spółka objęła ubezpieczeniem od odpowiedzialności cywilnej byłych, obecnych i przyszłych członków zarządu Spółki. Ubezpieczonymi w ramach polisy są byli, obecni i przyszli członkowie zarządu oraz pracownicy inni niż członkowie zarządu podczas wykonywania funkcji zarządczych a także spółka. Wysokość składki nie zależy od ilości osób zasiadających w danej chwili w zarządzie. Została ona ustalona w sposób ryczałtowy. Polisa nie wskazuje imiennie osób ubezpieczonych. Ubezpieczeniem objęta jest odpowiedzialność cywilna ubezpieczonego za szkody wyrządzone osobom trzecim.

Należy wyjaśnić, iż w praktyce, w pojęciu przychodu mieści się każda realna korzyść, jaką uzyskał podatnik. Do tych korzyści zaliczyć należy również kwoty składek OC pokrywanych przez Spółkę członkom zarządu. Wobec braku przepisów zwalniających je z opodatkowania stanowią one, co do zasady, przychód podlegający opodatkowaniu.

Zgodnie z art. 805 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.) przez umowę ubezpieczenia ubezpieczyciel zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, spełnić określone świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku, a ubezpieczający zobowiązuje się zapłacić składkę. Natomiast stosownie do zapisu art. 822 tejże ustawy przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo ubezpieczony.

Z treści tego przepisu wynika, że umowa ubezpieczenia OC nie musi koniecznie dotyczyć osoby ubezpieczającej. Osoba ta może zawrzeć umowę, której przedmiotem ubezpieczenia będzie odpowiedzialność za szkody spowodowane przez inną osobę (np. członka zarządu). Sytuacja, w której składka opłacana jest przez inną osobę niż ta, w której interesie majątkowym zawierana jest umowa powoduje jednak powstanie przychodu u osoby, na rzecz której zawierana jest umowa. Jest to bowiem odstępstwo od ogólnej zasady pokrywania kosztów ubezpieczenia przez podmiot, którego interesów umowa dotyczy.

Przychody członków zarządu są kwalifikowane do źródeł, których rodzaj określany jest w zależności od sposobu, w jaki powierzono im wykonywanie obowiązków. Jeżeli członkowie zarządu związani są ze Spółką umowami o pracę, wówczas osiągnięty przez te osoby przychód winien być zakwalifikowany do przychodu ze stosunku pracy, o którym mowa w art. 12 ustawy podatkowej. Natomiast jeżeli pełnią swoje funkcje na podstawie aktu powołania, a więc nie są związani ze Spółką umowami o pracę, osiągnięty przychód należy zaliczyć do źródła przychodu, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 2 ww. ustawy, tj. działalności wykonywanej osobiście, jako przychody określone w art. 13 pkt 7 omawianej ustawy.

Stosownie do art. 12 ustawy za przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty, niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.

Użyty powyżej zwrot "w szczególności" oznacza, że wymienione kategorie przychodów stanowią katalog otwarty. Przychodem ze stosunku pracy i stosunków pokrewnych są więc wszelkiego rodzaju wypłaty i świadczenia skutkujące u podatnika powstaniem przysporzenia majątkowego, mające swoje źródło w łączącym pracownika z pracodawcą stosunku pracy lub stosunku pokrewnym.

Jak wynika z art. 12 ust. 3 cytowanej ustawy, wartość pieniężną innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych ustala się według zasad określonych w art. 11 ust. 2-2b.

Natomiast w myśl art. 13 pkt 7 ww. ustawy za przychody z działalności wykonywanej osobiście, o której mowa w art. 10 ust. 1 pkt 2, uważa się przychody otrzymane przez osoby, niezależnie od sposobu ich powoływania, należące do składu zarządów, rad nadzorczych, komisji lub innych organów stanowiących osób prawnych.

Na gruncie prawa podatkowego przychodem podlegającym opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych jest każda forma przysporzenia majątkowego, tzn. zarówno pieniężna jak i nie pieniężna.

Świadczenia pieniężne ponoszone za członków zarządu należą do nieodpłatnych świadczeń. Ich pojęcia nie definiuje jednak ustawa o podatku dochodowym. Termin "świadczenie" pojawia się na gruncie Kodeksu cywilnego i zgodnie z art. 353 § 2 Kodeksu, świadczenie może polegać na działaniu albo na zaniechaniu. Dla celów podatkowych pojęcie "nieodpłatnego świadczenia" ma szerszy zakres niż w prawie cywilnym. Obejmuje ono nie tylko działanie lub zaniechanie na rzecz innej strony, ale w jego zakres wchodzą także wszystkie zjawiska gospodarcze i zdarzenia prawne, których następstwem jest nieodpłatne przysporzenie majątku innej osobie, kosztem majątku innego podmiotu, mające konkretny wymiar finansowy.

Mając na uwadze powyższe, uzyskiwana przez członków zarządu i rady nadzorczej korzyść w postaci opłaconych przez Spółkę składek na ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej stanowi nieodpłatne świadczenie, które należy zakwalifikować do przychodu ze stosunku pracy, o którym mowa w art. 12 ustawy podatkowej, jeżeli podstawą jego uzyskania jest stosunek pracy lub do przychodu z działalności wykonywanej osobiście, w sytuacji gdy dana osoba uzyskuje przychody w oparciu o art. 13 pkt 7 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Argument, iż składka ubezpieczeniowa nie jest przypisana do konkretnej osoby, z uwagi na bezimienną formę polisy, w tym przypadku nie znajduje uzasadnienia, gdyż w chwili wpłaty składki, znany jest skład członków zarządu. Ustalenie, jakiej osobie przysługuje przysporzenie majątkowe z tytułu opłacanej składki, nie budzi wątpliwości. Spółka zna członków zarządu z imienia i nazwiska, zna również dokładnie okresy, kiedy osoby te pełnią swoje funkcje oraz związane są ze Spółką umową o pracę, a tym samym korzystają z ubezpieczenia. To wszystko pozwala na przypisanie przychodu konkretnym osobom.

Tak więc nie ma podstaw, aby umowę ubezpieczenia obejmującą członków zarządu traktować jako zdarzenie niepowodujące przysporzenia po stronie ww. osób. Członkowie zarządu osiągają korzyść finansową, ponieważ nie są zobowiązani do zapłaty składki ubezpieczeniowej na własne ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej, gdyż składkę tę pokrywa za nich Spółka. Dzięki takiemu działaniu u członków zarządu dochodzi do przysporzenia w majątku, gdyż inny podmiot ponosi za nich koszt finansowy ubezpieczenia, a tym samym nie muszą oni uszczuplać swojego majątku. Z tej też przyczyny składkę ubezpieczeniową ponoszoną przez Spółkę na rzecz członków zarządu należy zaliczyć do przychodów tychże osób. Nieodpłatnym świadczeniem będzie zatem zapewnienie ochrony tym osobom przed ewentualnymi stratami finansowymi wynikającymi z obowiązku pokrycia szkód powstałych w wyniku podjętych przez nich decyzji, w sytuacji, kiedy za tę ochronę w postaci polisy członkowie zarządu nie płacą.

Nadmienić należy, iż kwota składki rozkłada się solidarnie na wszystkich członków zarządu objętych przedmiotowym ubezpieczeniem. Składka w częściach odpowiadających poszczególnym członkom zarządu stanowi dla nich przychód ze stosunku pracy lub z działalności wykonywanej osobiście.

Skoro są to nieodpłatne świadczenia ponoszone przez Spółkę za osoby, z którymi łączy je stosunek prawny to przychód u tych osób powstanie w momencie poniesienia tych świadczeń przez Spółkę, a więc w momencie zapłaty składki ubezpieczeniowej.

Reasumując, zgodnie z przedstawionym we wniosku stanem faktycznym koszt związany z zawarciem polisy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej dla przyszłych, byłych i obecnych członków zarządu stanowi dla wskazanych osób dodatkowy przychód ze stosunku pracy lub przychód z działalności wykonywanej osobiście, podlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym, zgodnie z art. 12 i art. 13 pkt 7 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Spółka jest zobowiązana do naliczenia i pobrania należnego podatku dochodowego od osób fizycznych.

W odniesieniu do powołanych wyroków WSA należy stwierdzić, iż wydane są w indywidualnej sprawie osądzonej w określonym stanie faktycznym i nie są wiążące dla organu wydającego przedmiotową interpretację.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1 Maja 10, 09-402 Płock.