IPPB4/415-247/11-2/SP - Opodatkowanie podatkiem dochodowym od osób fizycznych kwoty pieniężnej zasądzonej od Skarbu Państwa na skutek uwzględnienia skargi na przewlekłość postępowania.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Pana przedstawione we wniosku z dnia 7 marca 2011 r. (data wpływu do Izby Skarbowej w Warszawie 14 marca 2011 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania kwoty zasądzonej przez Sąd - jest nieprawidłowe.

W dniu 14 marca 2011 r. został złożony wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania kwoty zasądzonej przez Sąd.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

Prawomocnym Postanowieniem Sądu Okręgowego z dnia 11 stycznia 2010 r. zasądzono na rzecz Wnioskodawcy kwotę 2.000 zł od Skarbu Państwa -Prezesa Sądu Rejonowego kwotę 2.000 zł oraz 100 zł tytułem zwrotu wniesionej opłaty od skargi. Orzeczenie zapadło na podstawie art. 12 ust. 4 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz. U. Nr 179, poz. 1843), z jednoczesnym orzeczeniem przewlekłości postępowania. Sąd Rejonowy wykonał wyrok wypłacając Wnioskodawcy zasądzone kwoty w 2010 r. Obecnie Wnioskodawca otrzymał wypełniony PIT-8C wraz z informacją o przekazaniu go również do Urzędu Skarbowego.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy kwota zasądzona przez Sąd Okręgowy na podstawie art. 12 ust. 4 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz. U. z 2004 r. Nr 179, poz. 1843) podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych w kontekście przepisu art. 21 ust. 1 pkt 3 tej ustawy i czy podlega wykazywaniu i przesyłaniu do Urzędu Skarbowego przez płatnika w PIT-8C.

Zdaniem Wnioskodawcy.

Zgodnie z art. 21 pkt 1 ust. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wolne od podatku dochodowego są:"otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, z wyjątkiem" żaden z wymienionych w ustawie wyjątków nie dotyczy przedstawionego stanu faktycznego.

Zdaniem Wnioskodawcy suma pieniężna zasądzona w oparciu o przepisy art. 12 ust. 4 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz. U. z 2004 r. Nr 179, poz. 1843 z późn. zm.) jest zadośćuczynieniem, kumulującym w sobie funkcje: kompensacyjną prewencyjną i represyjną, o którym mowa w art. 21 pkt 1 ust. 3 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych Dz. U. z 1991 Nr 80 poz. 350 z późn. zm. Potwierdza to również stanowisko Ministerstwa Finansów zawarte w odpowiedzi z 15 czerwca 2007 r. na interpelację poselską Nr 8206, której w imieniu MF udzielił- Podsekretarz Stanu w MF.

W odpowiedzi tej stwierdzono, że na gruncie przepisów u.p.d.o.f. pojęcie odszkodowania jest tożsame z pojęciem zadośćuczynienia i stanowi przychód z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w związku z art. 20 ust. 1 ustawy.

Dlatego też, zdaniem Wnioskodawcy, zadość uczynienie przyznane wyrokiem sądu powinno korzystać ze zwolnienia przewidzianego dla odszkodowań w art. 21 ust. 1 pkt 3b u.p.d.o.f. Znowelizowany od 1 stycznia 2009 r. (Dz. U. z 2008 Nr 209 poz. 1316) katalog zwolnień od podatku dochodowego obejmuje nie tylko określone rodzaje odszkodowań, lecz także zadośćuczynienia. Zgodnie z nowym brzmieniem art. 21 ust. 1 pkt 3, 3a i 3b ustawy o PIT zwolnione z opodatkowania są zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw (z pewnymi wyjątkami); zadośćuczynienia otrzymane na podstawie przepisów o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu państwa polskiego; inne zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie (z pewnymi wyjątkami).Dotychczasowe przepisy wprost zwalniały z podatku jedynie określone odszkodowania. Tymczasem w prawie cywilnym istnieją dwa pojęcia: odszkodowanie (za szkodę majątkowa) i zadośćuczynienie (za szkodę niemajątkową). Zadośćuczynienia nie były wyraźnie objęte zwolnieniami. W praktyce urzędy skarbowe często odmawiały podatnikom stosowania zwolnienia dla uzyskanego zadośćuczynienia, co budziło liczne spory. Choć zdarzały się i takie urzędy, które twierdziły, że pojęcie odszkodowania zawarte w przepisach ustawy o PIT odnosi się również do zadośćuczynienia. Nowelizacja ustawy o PIT z 6 listopada 2008 r. jednoznacznie rozstrzygnęła wątpliwości.

Na tle przedstawionego stanu faktycznego, stwierdzam, co następuje.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz. U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307 z późn. zm.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

W art. 10 ust. 1 omawianej ustawy wymienione zostały źródła przychodów, do których w pkt 9 zaliczono inne źródła.

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlegają zatem wszelkie dochody osiągane przez podatnika, z wyjątkiem tych dochodów, które zostały enumeratywnie wymienione przez ustawodawcę jako zwolnione z podatku, bądź od których zaniechano poboru podatku, w drodze rozporządzenia wydanego przez Ministra Finansów.

Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy, wolne od podatku są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, z wyjątkiem:

W myśl natomiast art. 21 ust. 1 pkt 3a) ww. ustawy, wolne od podatku dochodowego są odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie przepisów o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu państwa polskiego.

W myśl natomiast art. 21 ust. 1 pkt 3b) ww. ustawy, wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień:

Ze zwolnienia określonego w art. 21 ust. 1 pkt 3b) omawianej ustawy skorzystają inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej, do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie, czyli odszkodowania otrzymane za tzw. szkodę rzeczywistą, nie skorzystają natomiast odszkodowania za utracone korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Z przedstawionego we wniosku opisu stanu faktycznego wynika, że prawomocnym Postanowieniem Sądu Okręgowego zasądzono na rzecz Wnioskodawcy kwotę 2.000 zł od Skarbu Państwa - Prezesa Sądu Rejonowego kwotę 2.000 zł oraz 100 zł tytułem zwrotu wniesionej opłaty od skargi. Orzeczenie zapadło na podstawie art. 12 ust. 4 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz. U. Nr 179, poz. 1843), z jednoczesnym orzeczeniem przewlekłości postępowania. Sąd Rejonowy wykonał wyrok wypłacając Wnioskodawcy zasądzone kwoty w 2010 r. Obecnie Wnioskodawca otrzymał wypełniony PIT-8C wraz z informacją o przekazaniu go również do Urzędu Skarbowego.

Na wstępie organ podatkowy wyjaśnia, iż powołana przez Wnioskodawcę ustawa z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz. U. z 2004 r. Nr 179, poz. 1843) zmieniona została ustawą z dnia 20 lutego 2009 r. o zmianie ustawy o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz. U. z 2009 r. Nr 61, poz. 498). Z treści art. 3 ustawy zmieniającej wynika, iż ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia, czyli od dnia 16 kwietnia 2009 r., a zatem nowe brzmienie ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki obowiązuje od dnia 1 maja 2009 r. i w brzmieniu tym ma zastosowanie w przedmiotowej sprawie.

W art. 1 ust. 1 ustawodawca wskazał, iż ustawa reguluje zasady i tryb wnoszenia oraz rozpoznawania skargi strony, której prawo do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki zostało naruszone na skutek działania lub bezczynności sądu lub prokuratora prowadzącego lub nadzorującego postępowanie przygotowawcze.

Zgodnie z art. 6 ust. 3 omawianej ustawy, skarga może zawierać żądanie wydania sądowi rozpoznającemu sprawę albo prokuratorowi prowadzącemu lub nadzorującemu postępowanie przygotowawcze zalecenia podjęcia w wyznaczonym terminie odpowiednich czynności oraz zasądzenia odpowiedniej sumy pieniężnej, o której mowa w art. 12 ust. 4.

Uwzględniając skargę strony, sąd stwierdza, że w postępowaniu, którego skarga dotyczy, nastąpiła przewlekłość postępowania (art. 12 ust. 2 tej ustawy). Ustawa przewiduje również możliwość przyznania, na żądanie skarżącego, przyznane od Skarbu Państwa, a w przypadku skargi na przewlekłość postępowania prowadzonego przez komornika - od komornika, sumę pieniężną w wysokości od 2.000 złotych do 20.000 złotych (art. 12 ust. 4 ww. ustawy).

W wypadku przyznania sumy pieniężnej od Skarbu Państwa, wypłaty dokonuje sąd prowadzący postępowanie, w którym nastąpiła przewlekłość postępowania - ze środków własnych tego sądu (art. 12 ust. 5 pkt 1 ww. ustawy).

Charakter prawny użytego w powyższym przepisie wyrażenia "suma pieniężna" jest różnie pojmowany w literaturze przedmiotu. Jednakże analizując powyższe regulacje jak również orzecznictwo sądowe należy podzielić ten pogląd, który przyjmuje, że "suma pieniężna" w rozumieniu przywołanego wyżej art. 12 ust. 4, nie stanowi typowego naprawienia szkody. Przemawia za tym przede wszystkim brzmienie art. 15 ust. 1 tej ustawy, zgodnie z którym strona, której skargę uwzględniono, może w odrębnym postępowaniu dochodzić naprawienia szkody wynikłej ze stwierdzonej przewlekłości od Skarbu Państwa albo solidarnie od Skarbu Państwa i komornika. Postanowienie uwzględniające skargę wiąże sąd w postępowaniu cywilnym o odszkodowanie lub zadośćuczynienie, co do stwierdzenia przewlekłości postępowania (ust. 2 tego artykułu). Natomiast strona, która nie wniosła skargi na przewlekłość postępowania zgodnie z art. 5 ust. 1, może dochodzić - na podstawie art. 417 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93, z późn. zm.) - naprawienia szkody wynikłej z przewlekłości, po prawomocnym zakończeniu postępowania co do istoty sprawy (art. 16 tej ustawy).

Co do zasady przepisy ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. stanowią na gruncie polskiego porządku prawnego samodzielną materialną podstawę prawną do występowania z trzema żądaniami, tj.: z żądaniem podstawowym zmierzającym do stwierdzenia przewlekłości postępowania w sprawie, której skarga dotyczy oraz z dwoma żądaniami dodatkowymi, czyli z żądaniem podjęcia w wyznaczonym terminie odpowiednich czynności przez organ dopuszczający się przewlekłości postępowania i z żądaniem zasądzenia na rzecz skarżącego sumy pieniężnej w razie stwierdzenia takiej przewlekłości.

Stąd też, to przepisy ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r., a nie normy prawa cywilnego, stanowią podstawę prawną dochodzenia żądań ze skargi na przewlekłość postępowania. W konsekwencji regulacje zawarte w ustawie stanowią samodzielne materialnoprawne oparcie do formułowania żądań zmierzających do przeciwdziałania przewlekłości postępowania sądowego bądź egzekucyjnego.

Przechodząc na grunt przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych zauważyć należy, iż przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń (art. 11 ust. 1 ustawy).

Na podstawie art. 20 ust. 1 ustawy, za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

Przepisy ustawy nie różnicują świadczeń odszkodowawczych w zależności od tego, czy dotyczą one naprawienia szkody majątkowej czy niemajątkowej, a zatem użyte przez ustawodawcę pojęcie odszkodowania należy odnosić również do zadośćuczynienia pieniężnego za krzywdę niemajątkową (tj. za doznaną krzywdę). W konsekwencji, postanowienia cytowanego wyżej art. 21 ust. 1 pkt 3), 3a), 3b) ustawy, należy odnosić analogicznie do zadośćuczynienia.

Tym niemniej, otrzymana kwota na podstawie orzeczenia sądowego na mocy ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. stanowiąca dla otrzymującego przychód z innych źródeł, o którym mowa w art. 20 ust. 1 w związku z art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy, nie ma charakteru odszkodowania, ani zadośćuczynienia. W tej sytuacji świadczenie to nie może korzystać ze zwolnienia od podatku dotyczącego odszkodowania (zadośćuczynienia).

Wobec powyższego zasądzona Wnioskodawcy kwota podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym na zasadach ogólnych, jako przychód z innych źródeł, o którym mowa w art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, który zgodnie z treścią art. 45 ust. 1 omawianej ustawy należy wykazać w zeznaniu podatkowym składanym za rok, w którym nastąpiła jej wypłata. Sąd jest zobligowany na podstawie art. 42a ustawy, do sporządzania i przekazania:

informacji PIT-8C o wysokości przychodu z innych źródeł w terminie do końca lutego roku następującego po roku wypłacenie przedmiotowej kwoty.

Organ podatkowy pragnie wyjaśnić, iż powołanego przez Wnioskodawcę w treści wniosku art. 21 pkt 1 ust. 3 nie zawiera ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych, natomiast przedmiotowa ustawa zawiera w swej treści art. 21 ust. 1 pkt 3.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.).

Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1 Maja 10, 09-402 Płock.