IPPB4/415-218/11-2/JS - Możliwość skorzystania z preferencyjnych zasad obliczania podatku dochodowego dla osób samotnie wychowujących dzieci przez rozwiedzionego podatnika żyjącego w konkubinacie.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Pani, przedstawione we wniosku z dnia 9 marca 2011 r. (data wpływu 14 marca 2011 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie możliwości rozliczenia dochodów jako osoba samotnie wychowująca dziecko - jest nieprawidłowe.

W dniu 14 marca 2011 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie możliwości rozliczenia dochodów jako osoba samotnie wychowująca dziecko.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny.

Wnioskodawczyni jest osobą rozwiedzioną żyjącą w konkubinacie. Wraz z partnerem życiowym są rodzicami córki urodzonej 6 kwietnia 2009 r.. To na Wnioskodawczyni spoczywa obowiązek wychowania i troszczenie się o dziecko. Wnioskodawczyni jest zaangażowana w opiekę na dzieckiem i w jego wychowanie. Zajmuje się dzieckiem na co dzień jak również ponosi wszystkie trudy z tym związane, zarówno fizyczne, psychiczne jak i materialne. Wnioskodawczyni dba o rozwój dziecka oraz zapewnia mu wszystkie potrzeby materialne. Na Wnioskodawczyni ciąży konieczność podejmowania decyzji związanych z wychowaniem dziecka, a co za tym idzie ponosi całą odpowiedzialność związaną z ich podejmowaniem. Wnioskodawczyni zapewnia dziecku stałą opiekę pozwalającą na jego rozwój zarówno fizyczny jak i psychiczny. Pomimo faktu, iż Wnioskodawczyni mieszka wspólnie razem z ojcem dziecka, to jednak jest Ona osobą pokrywającą koszty utrzymania dziecka (rachunki za jedzenie, niezbędne ubrania jak i inne rzeczy dla dziecka). Również Wnioskodawczyni sprawuje opiekę nad dzieckiem, które pozostawało pod opieką osób trzecich w godzinach pracy Wnioskodawczyni. Natomiast po powrocie z pracy Wnioskodawczyni była i jest osobą, która przejmuje obowiązek opieki nad dzieckiem.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy w opisanym stanie faktycznym Wnioskodawczyni przysługuje prawo do rozliczenia w sposób określony w art. 6 ust. 4 ustawy.

Zdaniem Wnioskodawczyni:

Jest osobą samotnie wychowującą dziecko w rozumieniu art. 6 ust. 4 ustawy. Art. 6 ust. 4 ustawy określa jedynie tryb rozliczenia - nie definiując warunków uprawniających do jego zastosowania. Wynika to z treści przepisu, który w hipotezie podmiotowej jedynie posługuje się pojęciem osób uprawnionych do rozliczenia "wraz z dzieckiem" - nie definiując go (zwrot: "od osób, o których mowa w art. 3 ust. 1, samotnie wychowujących w roku podatkowym dzieci").

Zakres podmiotowy art. 6 ust. 4 ustawy określony jest w art. 6 ust. 5. Przepis ten określając definiowane pojęcie posługuje się zwrotem za osobę samotnie wychowującą dzieci uważa się (...)". A zatem przedmiotem definicji nie jest "osoba, o której mowa w art. 6 ust. 5 ustawy" (w takim przypadku zwrot "samotnie wychowująca dzieci" - mógłby zostać uznany za dodatkową przesłankę warunkującą zastosowanie art. 6 ust. 4), ale osoba samotnie wychowująca dziecko. Skoro zakres definicji obejmuje również element "samotnego wychowywania dzieci", każda osoba spełniająca wymóg art. 6 ust. 5 - jest osobą samotnie wychowującą dziecko w rozumieniu art. 6 ust. 4 ustawy. Dla objęcia danej osoby art. 6 ust. 4 i 5 ustawy istotny prawnie jest jedynie stan cywilny, a nie sposób prowadzenia gospodarstwa domowego oraz formy pomocy (stałej lub doraźnej) w procesie wychowywania dziecka. Stąd też - np. osoba pozostająca w formalnym związku małżeńskim, ale samodzielnie prowadząca proces wychowawczy dziecka - nie mieści się w rygorze art. 6 ust. 4 i 5 ustawy.

W świetle przepisu nie są istotne precyzyjnie wyliczane proporcje opieki nad dzieckiem przez jednego z rodziców oraz inne osoby (drugi rodzic, opiekun prawny, członek rodziny pomagający w wychowaniu dziecka, zatrudniony opiekun itp.). Stąd też dla opisu stanu faktycznego kluczowe znaczenie mają okoliczności stanu cywilnego, a nie wymierzanie za pomocą kryteriów czasowych, finansowych i innych zaangażowania w opiekę nad dzieckiem.

Artykuł 6 ust. 5 odnosi się do stanu cywilnego podatników - obejmując również osobę rozwiedzioną. Ponieważ Wnioskodawczyni spełnia ten wymóg, jest osobą samotnie wychowującą dziecko - w rozumieniu art. 6 ust. 4 ustawy.

Na tle przedstawionego stanu faktycznego stwierdzam, co następuje.

Na wstępie należy zaznaczyć, iż Wnioskodawczyni wskazała jako przepisy prawa podatkowego będące przedmiotem interpretacji indywidualnej art. 6 ust. 4 i ust. 5 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2010 r. i mającym zastosowanie do rozliczenia podatku za 2010 r.

Zgodnie z art. 6 ust. 4 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz. U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307 z późn. zm.) w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2010 r., od osób, o których mowa w art. 3 ust. 1 samotnie wychowujących w roku podatkowym dzieci:

Stosownie do art. 6 ust. 5 ww. ustawy za osobę samotnie wychowującą dzieci uważa się jednego z rodziców albo opiekuna prawnego, jeżeli osoba ta jest panną, kawalerem, wdową, wdowcem, rozwódką, rozwodnikiem albo osobą, w stosunku do której orzeczono separację w rozumieniu odrębnych przepisów. Za osobę samotnie wychowującą dzieci uważa się również osobę pozostającą w związku małżeńskim, jeżeli jej małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności.

Zgodnie z art. 6 ust. 8 powołanej ustawy sposób opodatkowania, o którym mowa w ust. 2 i 4, nie ma zastosowania w sytuacji, gdy chociażby do jednego z małżonków, osoby samotnie wychowującej dzieci lub do jej dziecka mają zastosowanie przepisy art. 30c lub ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym lub ustawy z dnia 24 sierpnia 2006 r. o podatku tonażowym.

Ponadto art. 6 ust. 10 omawianej ustawy stanowi, iż sposób opodatkowania, o którym mowa w ust. 2 i 4, nie ma zastosowania do podatników, którzy wniosek, wyrażony w zeznaniu podatkowym, określony w ust. 2 i 4, złożą po terminie, o którym mowa w art. 45 ust. 1 ustawy.

Z powyższego wynika, że ustawodawca uzależnił prawo do skorzystania z preferencyjnych zasad obliczania podatku dochodowego dla osób samotnie wychowujących dzieci od spełnienia wszystkich warunków określonych w ww. przepisach. Jednym z tych warunków jest samotne wychowywanie w roku podatkowym dzieci (dziecka).

Wskazać należy, iż z istoty pojęcia "osoby samotnie wychowującej dziecko" wynika, że jest to osoba, która w określonej sytuacji, w określonym czasie zupełnie sama zajmuje się wychowywaniem dziecka. Natomiast "wychowywać" kogoś to - jak wynika z definicji słownikowej - "zapewnić osobie niedorosłej osiągnięcie rozwoju fizycznego, psychicznego, zapewnić opiekę istocie niedorosłej oraz doprowadzić ją do samodzielności" (Słownik Języka Polskiego PWN 1992 r.).

Z preferencyjnego sposobu opodatkowania przewidzianego dla osób samotnie wychowujących dzieci można skorzystać po spełnieniu łącznych kryteriów określonych przez ustawodawcę. Przy czym cytowany wyżej art. 6 ust. 5 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, stanowi zarówno o cywilnoprawnym statusie osoby wychowującej dzieci, jak i o tym, że osoba ta musi wychowywać dzieci samotnie, tj. bez wsparcia drugiego z rodziców. O samotnym wychowywaniu dziecka nie musi przesądzać orzeczenie sądowe o sprawowaniu władzy rodzicielskiej przez jedno z rodziców. W sytuacji bowiem, gdy żadne z rodziców nie jest pozbawione władzy rodzicielskiej, a oboje są stanu wolnego, zarówno jedno, jak i drugie może samotnie wychowywać dziecko. Jednak prawo do omawianej preferencji podatkowej będzie przysługiwało jedynie temu z rodziców, opiekunów prawnych, które faktycznie w roku podatkowym dziecko wychowuje, czyli sprawuje nad nim ciągłą opiekę, zamieszkuje z nim. Spełnienie tylko jednej z przesłanek, tj. statusu cywilnego rodzica nie daje prawa do korzystania z omawianego sposobu opodatkowania dochodów.

Podkreślenia wymaga, iż wprowadzenie do przepisów ustawowych regulacji dotyczącej preferencyjnego opodatkowania dochodów osoby samotnie wychowującej dzieci, miało na celu zrównanie tych osób w prawach korzystania z preferencji podatkowej z podatnikami pozostającymi w związku małżeńskim, mającymi prawo do łącznego opodatkowania swoich dochodów. Uznanie, że kryterium stanu cywilnego określone w art. 6 ust. 5 ustawy, jest wystarczającym do skorzystania z preferencji przez rodzica, który samotnym rodzicem może być jedynie z formalnego punktu widzenia, może prowadzić do zaprzeczenia powyższej zasadzie i stanowić pole do nadużyć. Przyjęcie takiej interpretacji mogłoby bowiem doprowadzić do sytuacji, w której obojgu rodzicom dziecka pozostającym w konkubinacie, razem mieszkającym i wychowującym wspólne dziecko, przysługiwałoby prawo do korzystania z preferencji wyłącznie z tej racji, że spełniają warunek dotyczący ich stanu cywilnego.

Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, iż Wnioskodawczyni jest osobą rozwiedzioną, żyjącą w konkubinacie. Wraz z partnerem życiowym są rodzicami córki urodzonej 6 kwietnia 2009 r.. W orzecznictwie i judykaturze ugruntowany został pogląd, że konkubinat to wspólne pożycie analogiczne do małżeńskiego, tyle, że pozbawione legalnego węzła. Oznacza ono istnienie ogniska domowego charakteryzującego się duchową, fizyczną i ekonomiczną więzią, łączącą kobietę i mężczyznę. Konkubinat pełni podobną do małżeństwa rolę, przy czym brakuje mu cech sformalizowania woli wzajemnego pożycia. Z wyroku Sądu Najwyższego z dnia 6 grudnia 2007 r., sygnatura akt IV CSK 301/07 wynika, że do kryteriów konkubinatu zalicza się z reguły brak formalnej podstawy pożycia partnerów oraz ograniczeń zakończenia związku, jego stabilność, istnienie osobisto-majątkowej wspólnoty życiowej oraz odmienność płci partnerów.

Analizując powyżej przedstawiony stan faktyczny stwierdzić należy, iż jako osoba rozwiedziona Wnioskodawczyni spełnia jeden z warunków wynikających z definicji zawartej w art. 6 ust. 5 ww. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Spełnienie tego warunku jest jednak nie wystarczające do skorzystania z możliwości rozliczenia się z podatku dochodowego od osób fizycznych w sposób przewidziany dla osoby samotnie wychowującej dziecko. Nie można uznać Wnioskodawczyni za osobę samotnie wychowująca dziecko, ponieważ wychowaniem tego dziecka zajmuje się wspólnie z jego ojcem, który jest jej życiowym partnerem i z którym razem zamieszkuje. Nie sposób na tle przedstawionego stanu faktycznego przyjąć, że ojciec dziecka - osoba, którą nazywa Pani "życiowym partnerem", "konkubentem" nie wychowuje Państwa wspólnego dziecka.

Zatem biorąc powyższe pod uwagę należy stwierdzić, iż Wnioskodawczyni nie może być uznana za osobę samotnie wychowującą dziecko. Tym samym Wnioskodawczyni nie może rozliczyć się z podatku dochodowego w sposób przewidziany dla osób samotnie wychowujących dzieci.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawczynię i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1 Maja 10, 09-402 Płock.