IPPB3/4510-763/15-2/AG

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r. poz. 613) oraz § 4 pkt 4) rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Z 2015 r., poz. 643) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko - przedstawione we wniosku z dnia 31 sierpnia 2015 r. (data wpływu 4 września 2015 r.) o wydanie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie:

* pytania numer 2 - jest prawidłowe;

* pytania numer 1 i 3 - jest nieprawidłowe.

W dniu 4 września 2015 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych.

We wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe.

Bank tworząc Bankową Grupę Kapitałową nabywał od podmiotów powiązanych i niepowiązanych kapitałowo m.in. za gotówkę po cenie rynkowej akcje/udziały w spółkach zależnych.Spółki należące do Bankowej Grupy Kapitałowej wyposażane są co do zasady, w kapitał zakładowy adekwatny do charakteru i zakresu ich działalności. W toku funkcjonowania aktywność gospodarcza spółek zależnych od Banku może jednakże ulec wzrostowi lub redukcji, zależnie od aktualnej sytuacji rynkowej oraz polityki Banku w tym zakresie.

Bank w przyszłości, w ramach restrukturyzacji Bankowej Grupy Kapitałowej zamierza dokonać w niektórych spółkach zależnych zgodnie z art. 455, 263, 152 oraz 154 ustawy z dnia 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych (tekst jedn.: z 2013 r. poz. 1037 z późn. zm., dalej: k.s.h.) obniżenia kapitału zakładowego poprzez obniżenie wartości nominału akcji/udziałów, celem dostosowania wielkości tego kapitału do aktualnej lub docelowej aktywności tych spółek, przy równoczesnym zachowaniu jego struktury.

Obniżenie wartości nominalnej akcji/udziałów jest jedną z metod obniżenia kapitału zakładowego w spółce, przewidzianą przepisami k.s.h., niezależną od możliwego do przeprowadzenia w kilku wariantach umorzenia udziałów, w tym m.in. umorzenia dobrowolnego.

Wybór konkretnej metody powinien być dostosowany do przyczyn, dla których dokonywane jest obniżenie kapitału zakładowego. Wskazać należy, że jedną z najczęstszych przyczyn obniżania wartości kapitału zakładowego jest redukcja nadmiarowych pasywów spółki lub istnienie straty bilansowej, która może zostać w ten sposób pokryta. Na gruncie k.s.h., w ramach działań zmierzających do obniżenia wartości kapitału zakładowego, może dochodzić do umorzenia udziałów/akcji, co prowadzi do ich faktycznego unicestwienia (art. 199 k.s.h.), jak również do zmniejszeniu jedynie ich wartości nominalnej (art. 455 k.s.h.), co skutkuje, iż akcje/udziały dalej istnieją i mogą dalej uczestniczyć w obrocie gospodarczym.

W przypadku dobrowolnego umorzenia udziałów/akcji przepisy k.s.h. stanowią że takiego umorzenia można dokonać tylko za zgodą wspólników. Co więcej, wymaga ono także podjęcia uchwały przez zgromadzenie wspólników, która powinna określać w szczególności podstawę prawną umorzenia i wysokość wynagrodzenia przysługującego wspólnikowi za umorzony udział/akcję. Wybór tej metody jest obwarowany szeregiem warunków formalnych, które muszą zostać spełnione, aby umorzenie doszło do skutku. Umorzenie udziałów/akcji jest działaniem powodującym redukcję ich liczby poprzez unicestwienie w części podlegającej umorzeniu, a w konsekwencji zamieniającym strukturę w tym zakresie.

W tym kontekście, jako przykład można wskazać, iż w przedmiotowym stanie faktycznym jedna ze spółek zależnych Banku, jest Powszechnym Towarzystwem Emerytalnym (dalej: PTE). Zgodnie z wykładnią literalną przepisów art. 50 ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych (Dz. U. z 2013 r. poz. 899 z późn. zm.), obniżenie kapitału zakładowego w drodze dobrowolnego umorzenia części akcji byłoby obarczone ryzykiem, gdyż ustawa wskazuje, że PTE nie może nabywać jakichkolwiek akcji, w tym akcji własnych w celu umorzenia. Wobec tego w przypadku nabycia akcji własnych przez PTE istnieje ryzyko uznania czynności prawnej nabycia akcji celem umorzenia za nieważną. Potencjalnie więc sąd rejestrowy na etapie postępowania rejestrowego mógłby kwestionować możliwość obniżenia kapitału zakładowego w PTE poprzez umorzenie dobrowolne części akcji, co potwierdza słuszność wyboru metody obniżenia kapitału zakładowego poprzez obniżenie wartości nominalnej akcji.

Odmienne pod tym względem jest obniżenie kapitału zakładowego poprzez obniżenie wartości nominalnej akcji/udziałów, które ze względu na brak ingerencji w strukturę ilościową akcji/udziałów w kapitale zakładowym spółki jest dużo bardziej szybkie i elastyczne, dzięki czemu może być zastosowane w różnych typach spółek. Sytuacja taka nie wywołuje zmiany struktury kapitału zakładowego, co umożliwić może w przyszłości, w przypadku ewentualnego podjęcia przez Bank decyzji o sprzedaży niewielkiej liczby udziałów/akcji, zbycie mniejszościowego pakietu akcji/udziałów, bez konieczności dokonywania większych zmian w strukturze kapitału zakładowego. Natomiast przykładowo, w przypadku dobrowolnego umorzenia udziałów/akcji doszłoby do ich definitywnego unicestwienia, co w przypadku późniejszej sprzedaży części pozostałych akcji/udziałów mogłoby pociągnąć za sobą ewentualne ryzyko zachwiania proporcji udziału w zyskach wbrew przyjętym dotychczas w Banku zasadom.

W zamian za obniżenie wartości nominalnej akcji/udziałów Bank otrzyma wynagrodzenie. Bank nie wyklucza ponadto, iż w przyszłości podjąć może decyzję o odsprzedaży na rzecz podmiotów trzecich przedmiotowych akcji/udziałów, w których uprzednio dokonać może obniżenia kapitału zakładowego w drodze obniżenia wartości nominalnej akcji/udziałów.

Bank w odniesieniu do spółek, w których zamierza dokonać obniżenia kapitału zakładowego poprzez obniżenie wartości nominału akcji/udziałów najprawdopodobniej spełniać będzie wymogi określone w art. 22 ust. 4-4a u.p.d.o.p. tj. będzie posiadać 100% akcji/udziałów w spółkach zależnych z siedzibą na terytorium Polski, podlegać w Rzeczypospolitej Polskiej opodatkowaniu od całości swoich dochodów, bez względu na miejsce ich osiągania i nie będzie korzystać ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem dochodowym od całości swoich dochodów, bez względu na miejsce ich osiągania, ponadto w dniu wypłaty wynagrodzenia w związku z obniżeniem wartości nominalnej akcji/udziałów, będzie posiadać bezpośrednio 100% akcji/udziałów w spółkach zależnych nieprzerwanie od przynajmniej 2 lat.

Przepisy u.p.d.o.p. nie normują wprost zdarzenia jakim jest określony w k.s.h. sposób obniżenia kapitału zakładowego poprzez obniżenie wartości nominalnej udziału/akcji, w przeciwieństwie do ich umorzenia, które zostało w u.p.d.o.p. wyspecyfikowane w art. 10 ust. 1 pkt 1 u.p.d.o.p., art. 12 ust. 3 - u.p.d.o.p. oraz art. 12 ust. 4 pkt 3 u.p.d.o.p.

Równocześnie, wynagrodzenie uzyskane przez akcjonariusza/udziałowca w związku z obniżeniem wartości nominalnej akcji/udziałów, jako nierozerwalnie związane i wynikające z faktu posiadania prawa do udziału w zyskach osób prawnych w formie tych akcji/udziałów, spełnia kryteria dla uznania, że jest dochodem (przychodem) uzyskanym z tych udziałów, jakkolwiek niewyspecyfikowanym w otwartym katalogu art. 10 u.p.d.o.p., podlegającym, co do zasady opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób prawnych zgodnie z art. 22 ust. 1 u.p.d.o.p.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytania.

1. Czy wynagrodzenie otrzymane przez Bank z tytułu obniżenia wartości nominału udziałów/akcji w spółkach zależnych należy kwalifikować jako przychód z tytułu udziału w zyskach osób prawnych, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 1 u.p.d.o.p.

2. Czy w sytuacji spełnienia przez Bank przesłanek zawartych w art. 22 ust. 4-4a u.p.d.o.p., możliwe będzie, co do zasady zastosowanie zwolnienia z opodatkowania przedmiotowego przychodu.

3. Czy w przypadku dalszej ewentualnej odsprzedaży akcji/udziałów, co do których dokonano obniżenia ich wartości nominalnej, Bank zachowa prawo do zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wartości odpowiadającej pełnej cenie ich uprzedniego nabycia, zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 8 u.p.d.o.p.

Zdaniem Wnioskodawcy.

Ad. 1)

W analizowanym stanie faktycznym uzyskany dochód osiągnięty w wyniku wypłaty Bankowi wynagrodzenia z tytułu obniżenia wartości nominału akcji/udziałów podlegać będzie na podstawie art. 10 ust. 1 u.p.d.o.p. opodatkowaniu podatkiem dochodowym z udziału w zyskach osób prawych.

W ocenie Banku w przypadku obniżenia kapitału zakładowego spółki zależnej poprzez zmniejszenie wartości nominału akcji/udziału nie dochodzi do umorzenia (unicestwienia) tych akcji/udziałów. W związku z tym na gruncie u.p.d.o.p. operacja obniżenia wartości nominalnej akcji/udziału za wynagrodzeniem powinna być traktowana odrębnie od umorzenia akcji/ udziału. Na takie podejście wskazuje fakt, iż k.s.h. jednoznacznie rozróżnia te dwie, różne formy obniżenia kapitału zakładowego.

Zgodnie z art. 10 ust. 1 u.p.d.o.p., dochodem (przychodem) z udziału w zyskach osób prawnych jest - z pewnymi zastrzeżeniami niemającymi zastosowania w sprawie - dochód (przychód) faktycznie uzyskany z tego udziału, przy czym w przepisie tym określono przykładowy katalog takich dochodów (przychodów), wśród których nie został jednakże wymieniony dochód (przychód) z obniżenia wartości nominalnej udziałów/akcji.

W świetle literalnej treści powyższego przepisu nie ulega jednakże wątpliwości, że wypłacone przez spółki zależne na rzecz właściciela (Banku) wynagrodzenie z tytułu obniżenia wartości nominalnej działów będzie stanowiło dochód (przychód) Banku z tytułu udziału w zyskach osób prawnych. Uzyskanie tego przychodu nie jest bowiem możliwe w inny sposób niż w konsekwencji posiadania określonej liczby praw do akcji/udziałów.

Ad. 2)

Dochód ten podlegać będzie zwolnieniu ze zryczałtowanego podatku dochodowego, w związku ze spełnieniem przez Bank norm określonych w art. 22 ust. 4-4a u.p.d.o.p.

Zgodnie z art. 26 ust. 1 u.p.d.o.p., osoby prawne, które dokonują wypłat należności m.in. z tytułów wymienionych w art. 22 ust. 1 u.p.d.o.p. (z tytułu dywidend i innych przychodów z tytułu udziału w zyskach osób prawnych) są obowiązane, jako płatnicy, pobierać w dniu dokonania wypłaty, zryczałtowany podatek dochodowy od tych wypłat. Jednocześnie jednak w art. 22 ust. 4 u.p.d.o.p. przewidziano zwolnienie od podatku dochodowego dla dochodów (przychodów) z dywidend oraz innych przychodów z tytułu udziału w zyskach osób prawnych, które znajduje zastosowanie w sytuacji łącznego spełnienia szeregu przesłanek wymienionych w tym przepisie oraz w przepisach, art. 22 ust. 4a-6 u.p.d.o.p.

Dodatkowo zgodnie z art. 26 ust. 1f u.p.d.o.p. zastosowanie powyższego zwolnienia jest możliwe pod warunkiem uzyskania przez podmiot dokonujący wypłaty pisemnego oświadczenia, że w stosunku do wypłacanych należności został spełniony warunek nie korzystania - przez spółkę uzyskującą dochody (przychody) z dywidend oraz inne przychody z tytułu udziału w zyskach osób prawnych, ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem dochodowym od całości swoich dochodów bez względu na miejsce ich osiągania.

W analizowanej sytuacji wszystkie przesłanki oraz wymogi przewidziane w u.p.d.o.p. do zastosowania powyższego zwolnienia, i w konsekwencji - niepobrania zryczałtowanego podatku dochodowego przez spółki zależne wypłacające Bankowi przedmiotowe wynagrodzenie są spełnione, tak w szczególności:

* podmiot wypłacający dywidendę oraz inne przychody z tytułu udziału w zyskach osób prawnych (a zatem - spółka zależna) jest spółką będąca podatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych mającą siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej - tym samym spełniona jest przesłanka z art. 22 ust. 4 pkt 1 u.p.d.o.p.,

* podmiot uzyskujący powyższe dochody (przychody) z tytułu udziału w zyskach osób prawnych (a zatem - Bank) jest spółką podlegającą w Rzeczypospolitej Polskiej opodatkowaniu od całości swoich dochodów bez względu na miejsce ich osiągania - tym samym spełniona jest przesłanka z art. 22 ust. 4 pkt 2 u.p.d.o.p.,

* w dniu wypłaty wynagrodzenia Bank będzie posiadała bezpośrednio 100% akcji/udziałów w spółce Zależnej nieprzerwanie od przynajmniej 2 lat - tym samym spełniona jest przesłanka z art. 22 ust. 4 pkt 3 u.p.d.o.p. oraz wymóg nieprzerwanego posiadania udziałów przez okres dwóch lat przewidziany w art. 22 ust. 4a u.p.d.o.p.,

* Bank nie korzysta ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem dochodowym od całości swoich dochodów, bez względu na miejsce ich osiągania, przy czym spółki zależne uzyskają od Banku pisemne oświadczenie w tym zakresie - tym samym spełniona jest przesłanka z art. 22 ust. 4 pkt 4 u.p.d.o.p. oraz wymóg uzyskania oświadczenia w tym zakresie przewidziany w art. 26 ust. 1f u.p.d.o.p.,

* Bank posiada akcje/udziały na podstawie tytułu własności - tym samym spełniony jest również wymóg z art. 22 ust. 4d u.p.d.o.p.

W świetle powyższego w przypadku wypłaty przez spółki zależne wynagrodzenia dla Banku w związku z obniżeniem wartości nominalnej akcji/udziałów, Bank osiągnie przychód z tytułu udziału w C zyskach osób prawnych, który będąc co do zasady opodatkowanym podatkiem u źródła, będzie f korzystał ze zwolnienia z opodatkowania na podstawie art. 22 ust. 4 u.p.d.o.p.

Zgodnie z literalną treścią art. 26 ust. 1f u.p.d.o.p., spółki zależne nie będą w konsekwencji zobowiązane jako płatnik do pobrania zryczałtowanego podatku dochodowego w dniu dokonania wypłaty wynagrodzenia z tytułu obniżenia wartości nominału akcji/udziału, po dostarczeniu im, oświadczenia wyszczególnionego w tym przepisie.

Powyższe stanowisko potwierdzają liczne interpretacje organów podatkowych w tym m.in.:

* Interpretacja Dyrektora IS w Katowicach z dnia 19 lipca 2010 r., znak IBPBII/2/423-11/10/MW, zgodnie z którą: "Z przedstawionego we wniosku zdarzenia przyszłego wynika, że zgromadzenie wspólników spółki będącej wnioskodawcą ma zamiar dokonać obniżenia kapitału zakładowego poprzez obniżenie wartości nominalnej udziałów (...). Mając na uwadze powołane wyżej przepisy oraz przedstawione we wniosku zdarzenie przyszłe stwierdzić należy, iż w przypadku uzyskania przez udziałowców wnioskodawcy dochodu, przy spełnieniu warunku udokumentowania miejsca siedziby dla celów podatkowych certyfikatem rezydencji, podlegał on będzie zwolnieniu na mocy omawianego przepisu art. 22 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, co w konsekwencji skutkuje - po stronie wnioskodawcy - brakiem obowiązku poboru zryczałtowanego podatku dochodowego od środków wypłaconych z tytułu obniżenia kapitału zakładowego spółki."

* Interpretacja Dyrektora IS w Warszawie z dnia 6 kwietnia 2010 r., znak IPPB3/423-946/09-6/JB, zgodnie z którą "Z opisu przedstawionego we wniosku wynika, że udziałowcy Spółki podjęli decyzję o obniżeniu kapitału zakładowego spółki poprzez obniżenie wartości nominalnej udziałów. W związku z obniżeniem kapitału zakładowego Spółka dokona na rzecz wspólników wypłaty tytułem obniżenia kapitału zakładowego. Wypłaty te, zgodnie z art. 10 ust. 1 ustawy, stanowią dla wspólników przychód z tytułu udziału w zyskach osoby prawnej (...) w ocenie Organu istnieją podstawy do zwolnienia Wnioskodawcy z obowiązku pobrania podatku dochodowego z tytułu wypłaty środków udziałowcom w związku z obniżeniem kapitału zakładowego spółki." itd.

Ad. 3)

W ocenie Banku w przypadku podjęcia decyzji o ewentualnej odsprzedaży na rzecz podmiotów trzecich akcji/udziałów spółek zależnych, w których dokonano obniżenia kapitału - zakładowego poprzez obniżenie wartości nominalnej akcji/udziałów, Bank na podstawie art. 16 ust. 1 pkt 8 u.p.d.o.p. zachowa prawo do zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wartości odpowiadającej pełnej cenie ich nabycia.

Zgodnie z normą art. 16 ust. 1 pkt 8 u.p.d.o.p. nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wydatków na nabycie lub objęcie akcji/udziałów do dnia ich odpłatnego zbycia. Zgodnie więc z literalnym brzmieniem powołanego przepisu podatnik, w momencie sprzedaży akcji/udziałów uprawniony jest do rozpoznania kosztów uzyskania przychodów w wysokości wydatków historycznie poniesionych na nabycie akcji/udziałów, niezależnie od faktu, iż w okresie pomiędzy nabyciem a sprzedażą akcji/udziałów doszło do obniżenia ich wartości nominalnej.

W konsekwencji, w ocenie Banku, obniżenie wartości nominalnej posiadanych przez niego akcji/udziałów w spółkach zależnych, pozostaje bez wpływu na możliwość rozpoznania jako kosztów uzyskania przychodów pełnej kwoty wydatków poniesionych na ich nabycie w momencie odpłatnego zbycia tych akcji/udziałów.

Stanowisko to znajduje potwierdzenie w interpretacji indywidualnej z dnia 5 maja 2014 r., sygn. IBPBI/2/423-159/14/AK Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach, w której wskazuje, że "...w u.p.d.o.p. brak jest regulacji, która ograniczałaby możliwość zaliczenia pełnej kwoty wydatków poniesionych na nabycie udziałów do kosztów uzyskania przychodów w sytuacji, gdy po ich nabyciu dokonane zostało obniżenia kapitału zakładowego spółki, której udziały są sprzedawane poprzez proporcjonalne obniżenie wartości nominalnej wszystkich udziałów...".

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego, w zakresie pytania numer 2, jest prawidłowe.

Mając powyższe na względzie, stosownie do art. 14c § 1 Ordynacji podatkowej, odstąpiono od uzasadnienia prawnego dokonanej w tym zakresie oceny stanowiska wnioskodawcy.

Natomiast w świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego, w zakresie pytania numer 1 i 3, jest nieprawidłowe.

Na podstawie art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2014 r. poz. 851, z późn. zm.), przedmiotem opodatkowania podatkiem dochodowym jest dochód bez względu na rodzaj źródeł przychodów, z jakich dochód ten został osiągnięty; w wypadkach, o których mowa w art. 21 i 22, przedmiotem opodatkowania jest przychód. W myśl art. 7 ust. 2 tej ustawy, dochodem jest, z zastrzeżeniem art. 10 i 11, nadwyżka sumy przychodów nad kosztami ich uzyskania, osiągnięta w roku podatkowym; jeżeli koszty uzyskania przychodów przekraczają sumę przychodów, różnica jest stratą.

Zgodnie zaś z art. 10 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy dochodem (przychodem) z udziału w zyskach osób prawnych, z zastrzeżeniem art. 12 ust. 1 pkt 4a i 4b, jest dochód (przychód) faktycznie uzyskany z tego udziału, w tym także dochód z umorzenia udziałów (akcji).

Z zacytowanej powyżej regulacji wynika, że katalog przychodów z tytułu udziału w zyskach osób prawnych jest katalogiem otwartym, co oznacza, że wymienione w art. 10 ust. 1 ww. ustawy przykłady nie stanowią jedynych kategorii przychodu podlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób prawnych. Wyrazem tego jest użycie w tym przepisie sformułowania "w tym także". Faktycznie uzyskane mogą więc być także inne postacie przychodu z udziału w zyskach osób prawnych. Podstawowym kryterium uzyskania przychodu z udziału w zyskach osób prawnych jest jego faktyczne uzyskanie i jeżeli podstawą do jego powstania są udziały. Za przychód faktycznie uzyskany należy zaś uważać taki przychód, którym podatnik może sam rozporządzać, a więc przychód rzeczywiście mu wypłacony lub postawiony do dyspozycji.

Zgodnie z art. 263 § 1 ustawy z dnia 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 1030) uchwała o obniżeniu kapitału zakładowego powinna określać wysokość, o jaką kapitał zakładowy ma być obniżony, oraz sposób jego obniżenia, tj. czy nastąpi ono poprzez umorzenie udziałów w całości czy też obniżenie ich wartości nominalnej (umorzenie częściowe).

Obniżenie kapitału zakładowego nie musi wiązać się jedynie ze zmniejszeniem liczby udziałów. Dopuszczalne są różne sposoby dokonania obniżenia kapitału zakładowego, tj. zarówno likwidacja udziałów, jak i zmniejszenie ich wartości nominalnej, połączenie udziałów. W spółce akcyjnej obniżenie kapitału zakładowego następuje przez zmniejszenie wartości nominalnej akcji, połączenie akcji lub przez umorzenie części akcji oraz w przypadku podziału przez wydzielenie (art. 455 § 1 k.s.h.).

Należy podkreślić, że w obu przypadkach dochodzi do umorzenia odpowiednio całości lub części udziału (tak m.in. A. Kidyba, "Kodeks spółek handlowych. Komentarz. Tom I. Komentarz do art. 1-300 ks.h."). Taki pogląd jest również akceptowany przez sądy administracyjne, co znajduje odzwierciedlenie w ich orzecznictwie (tak m.in. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 14 marca 2014 r., sygn. akt II FSK 875/12, Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 14 listopada 2012 r., sygn. akt III SA/Wa 427/12).

Umorzenie udziału powoduje w konsekwencji likwidację określonej cząstki kapitału zakładowego, gdy jest ono połączone z obniżeniem kapitału zakładowego. Stosując różne kryteria klasyfikacji możemy przyjąć następujące rodzaje umorzeń: dobrowolne i przymusowe, odpłatne i bez wynagrodzenia, z obniżeniem kapitału zakładowego i z czystego zysku, automatyczne, w razie ziszczenia się określonego zdarzenia i umorzenie sankcyjne. Zarząd może więc zamiast o umorzeniu całych udziałów/akcji, prowadzącym do ich unicestwienia, postanowić o zmniejszeniu jedynie ich wartości nominalnej. W przypadku obniżenia kapitału zakładowego spółki poprzez obniżenie wartości nominalnej udziałów/akcji (częściowego umorzenia udziałów/akcji) nie zmieni się ilość udziałów/akcji, które posiadać będzie udziałowiec, lecz zmieni się (obniży) ich wartość nominalna. W zamian za obniżenie wartości nominalnej udziałów udziałowiec może otrzymać wynagrodzenie.

Jak wynika z powyższego zarówno umorzenie udziałów/akcji, jak i zmniejszenie wartości nominalnej udziałów/akcji są to dwa różne sposoby obniżenia kapitału zakładowego w spółce, prowadzące jednak do takiego samego efektu w postaci obniżenia kapitału zakładowego (jego umorzenia - częściowego lub całkowitego) z tą różnica jedynie, że w przypadku obniżenia wartości nominalnej udziałów/akcji zawsze ma miejsce częściowe obniżenie wartości tego kapitału (jego częściowe umorzenie). Skutki podatkowe obniżenia wartości nominalnej udziałów powinny być zatem zbieżne z konsekwencjami częściowego umorzenia udziału.

Jakkolwiek powołany wyżej przepis art. 10 ust. 1 w pkt 1 (ani w żadnym innym punkcie) ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych nie odnosi się wprost do obniżenia wartości nominalnej udziałów/akcji to jednak - uwzględniając fakt, że uzyskanie wynagrodzenia z tytułu obniżenia wartości nominalnej udziałów/akcji związane jest z obniżeniem kapitału zakładowego spółki (jego częściowym umorzeniem) w związku z posiadanymi udziałami/akcjami w spółce, podobnie jak obniżenie kapitału (częściowe lub całkowite umorzenie kapitału) w wyniku umorzenia całych udziałów/akcji, zasadne jest kwalifikowanie przychodu z obniżenia wartości nominalnej udziałów/akcji do źródła przychodów/dochodów z udziału w zyskach osób prawnych, określonego w art. 10 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Rozpatrując zatem przypadek obniżenia wartości nominalnej udziałów/akcji posiadanych przez Wnioskodawcę (Spółkę) w spółkach zależnych za wynagrodzeniem (bez zmniejszania ich liczby), należy zauważyć, iż operacja ta podlega rozpatrywaniu na gruncie podatku dochodowego od osób prawnych jako umorzenie udziałów (jako częściowe umorzenie udziałów) i może skutkować powstaniem przychodu/dochodu w świetle art. 10 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Zauważyć w przy tym należy, że w myśl art. 12 ust. 4 pkt 3 tej ustawy, do przychodów nie zalicza się zwróconych udziałów lub wkładów w spółdzielni, umorzenia udziałów (akcji) w spółce, w tym kwot otrzymanych z odpłatnego zbycia udziałów (akcji) na rzecz takiej spółki w celu umorzenia tych udziałów (akcji) - w części stanowiącej koszt ich nabycia bądź objęcia.

Treść powyższej regulacji oznacza, że jeżeli dokonywane jest umorzenie udziałów/akcji posiadanych przez podatnika w danej spółce i podatnik uzyskuje z tego tytułu wynagrodzenie w wyższej wysokości niż poniesione przez niego wydatki na nabycie bądź objęcie tych udziałów/akcji, to do przychodów (dochodów) tego podatnika (w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych) podlega zaliczeniu tylko nadwyżka uzyskanego wynagrodzenia ponad wydatki na nabycie bądź objęcie tych udziałów/akcji, stanowiące szczególny rodzaj kosztów, "tzw. quasi-koszty", które pozwalają już w momencie określenia przychodu (dochodu) pomniejszyć go o te właśnie wydatki.

Ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych nie definiuje przy tym co należy rozumieć pod pojęciem kosztu nabycia bądź objęcia, o którym mowa w art. 12 ust. 4 pkt 3. Nie ulega jednak wątpliwości, iż w przypadku nabycia przez Spółkę udziałów/akcji spółek zależnych za gotówkę po cenie rynkowej, koszty nabycia bądź objęcia umarzanych udziałów/akcji, należy określić w związku z art. 16 ust. 1 pkt 8 tej ustawy. W efekcie, dla celów art. 12 ust. 4 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, koszt nabycia udziałów spółek zależnych, których wartość nominalna będzie obniżana, stanowi cena ich uprzedniego nabycia.

W ocenie organu interpretacyjnego prezentowane przez Spółkę we wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej stanowisko w zakresie pytania numer 1, jest nieprawidłowe z uwagi na uznanie, że " (...) na gruncie u.p.d.o.p. operacja obniżenia wartości nominalnej akcji/udziału za wynagrodzeniem powinna być traktowana odrębnie od umorzenia akcji/udziału.", a ponadto stanowisko Spółki w zakresie opodatkowania przychodu (dochodu) z tytułu otrzymania wynagrodzenia za obniżenie wartości nominalnej udziałów/akcji w spółkach zależnych, nie uwzględnia całokształtu regulacji dotyczących przedmiotowej kwestii, tj. treści art. 12 ust. 4 pkt 3 tej ustawy, który wprost nakazuje pomniejszyć przychód (dochód) uzyskany z tytułu umorzenia udziałów, a więc i częściowego ich umorzenia poprzez obniżenie ich wartości nominalnej, o koszty ich nabycia bądź objęcia. W związku z czym, w przypadku obniżenia wartości nominalnej udziałów/akcji za wynagrodzeniem, część kosztu nabycia bądź objęcia tych udziałów/akcji, obliczona proporcjonalnie do dokonanego obniżenia, powinna mieć wpływ na wysokość przychodu (dochodu) podatnika otrzymującego wynagrodzenie.

W konsekwencji, z tytułu wynagrodzenia otrzymanego przez Spółkę za obniżenie wartości nominalnej udziałów/akcji w spółkach zależnych, ma ona obowiązek określić przychód (dochód) na podstawie art. 10 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, z uwzględnieniem regulacji art. 12 ust. 4 pkt 3 tej ustawy, tj. poprzez wyłączenie od opodatkowania tej wartości przychodu (wartości wynagrodzenia), która odpowiada kosztowi nabycia częściowo umarzanych w ten sposób udziałów/akcji (czyli cenie ich nabycia) - odpowiadającemu proporcjonalnie wysokości umarzanej nominalnej wartości udziałów/akcji.

Powyższe ustalenia mają decydujący wpływ na sposób ustalenia kosztów uzyskania przychodów z tytułu ewentualnej dalszej odsprzedaży udziałów/akcji, co do których dokonano obniżenia ich wartości nominalnej (pytanie numer 3).

Stosownie do treści art. 16 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wydatków na objęcie lub nabycie udziałów albo wkładów w spółdzielni, udziałów (akcji) oraz papierów wartościowych, a także wydatków na nabycie tytułów uczestnictwa w funduszach kapitałowych; wydatki takie są jednak kosztem uzyskania przychodu z odpłatnego zbycia tych udziałów (akcji) oraz papierów wartościowych, w tym z tytułu wykupu przez emitenta papierów wartościowych, a także z odkupienia albo umorzenia tytułów uczestnictwa w funduszach kapitałowych, z zastrzeżeniem 7e.

Powyższy przepis stanowi, iż wydatki na objęcie lub nabycie udziałów (akcji) w spółce są kosztem uzyskania przychodów w przypadku odpłatnego ich zbycia. Użyte w nim określenie "wydatków na objęcie lub nabycie udziałów (akcji)" oznacza, że do kosztów uzyskania przychodów - ale dopiero z chwilą ich zbycia - zalicza się wydatki bezpośrednio warunkujące nabycie udziałów/akcji, bez których poniesienia skuteczne ich nabycie nie byłoby możliwe. Do typowych kosztów warunkujących nabycie udziałów/akcji zaliczyć należy cenę udziałów/akcji oraz inne koszty bezpośrednio związane z tym nabyciem np. koszty wyceny udziałów/akcji, prowizję maklerską, opłaty notarialne i administracyjne, opłatę skarbową, podatek od czynności cywilnoprawnych i opłatę skarbową.

W związku z powyższym, w przypadku sprzedaży przez Spółkę udziałów/akcji spółek zależnych, nabytych za gotówkę po cenie rynkowej, może ona pomniejszyć przychód uzyskany z tego tytułu, na podstawie art. 16 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, o koszty jego uzyskania w postaci wydatków na nabycie sprzedawanych udziałów/akcji, w wysokości pomniejszonej o wartość takich wydatków, uwzględnionych uprzednio przy ustalaniu przychodu (dochodu) w związku z obniżeniem wartości nominalnej (częściowym umorzeniem) udziałów/akcji spółek zależnych.

W przypadku bowiem obniżenia wartości nominalnej udziałów/akcji w wyniku częściowego ich umorzenia za wynagrodzeniem część wydatków poniesionych na nabycie tych udziałów/akcji będzie miała wpływ na wysokość przychodu (dochodu) z tytułu umorzenia przedmiotowych udziałów, a tym samym, w tej części nie może być ponownie uwzględniana jako koszt uzyskania przychodów w przypadku późniejszej sprzedaży tych udziałów/akcji. W przeciwnym wypadku doszłoby do, niedopuszczalnej na gruncie ustawy podatkowej, sytuacji, w ramach której te same wydatki mogłyby po raz kolejny pomniejszać przychód podatkowy podatnika (z innego tytułu).

Tym samym, jeśli w okresie od nabycia udziałów/akcji do ich zbycia dojdzie do częściowego umorzenia udziałów/akcji za wynagrodzeniem, skutkującego obniżeniem ich wartości nominalnej, przy ustalaniu kosztów uzyskania przychodów na moment odpłatnego zbycia udziałów/akcji, koszty uzyskania przychodów stanowić będą wydatki na ich nabycie określone zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, pomniejszone o część tych wydatków, która odpowiadała kosztom nabycia udziałów/akcji, o których mowa w art. 12 ust. 4 pkt 3 tej ustawy, w związku z częściowym umorzeniem udziałów/akcji (obniżeniem ich wartości nominalnej). W efekcie, dochodem (stratą) dla Spółki w momencie ewentualnej sprzedaży udziałów/akcji spółek zależnych będzie wyłącznie ta część wydatków poniesionych na nabycie sprzedawanych udziałów/akcji, które nie zostały wcześniej rozpoznane w momencie obniżenia kapitału zakładowego spółek zależnych poprzez obniżenie wartości nominalnej ich udziałów/akcji.

Reasumując, Spółka błędnie uznała w zakresie pytania numer 3, że " (...) w ocenie Banku, obniżenie wartości nominalnej posiadanych przez niego akcji/udziałów w spółkach zależnych, pozostaje bez wpływu na możliwość rozpoznania jako kosztów uzyskania przychodów pełnej kwoty wydatków poniesionych na ich nabycie w momencie odpłatnego zbycia tych akcji/udziałów".

Podkreślić przy tym należy, że nawet w przypadku, gdy do przychodu (dochodu) Spółki z tytułu częściowego umorzenia udziałów/akcji spółek zależnych (poprzez obniżenie ich wartości nominalnej) znajdzie zastosowanie zwolnienie, o którym mowa w art. 22 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, nie zmienia wskazanego wyżej sposobu ustalenia kosztów uzyskania przychodów z tytułu następnie sprzedanych udziałów/akcji spółek zależnych. Zgodnie bowiem z treścią tego przepisu, zwolnienie w nim określone odnosi się do przychodu (dochodu) z dywidend oraz innych przychodów z tytułu udziału w zyskach osób prawnych. Zastosowanie tego zwolnienia wymaga zatem najpierw określenia przychodu (dochodu) z tytułu obniżenia wartości nominalnej udziałów/akcji, w sposób określony wyżej (odnośnie pytania numer 1), a co za tym idzie obniżenia go proporcjonalnie, o wydatki na nabycie tych udziałów (koszty ich nabycia, o których mowa w art. 12 ust. 4 pkt 3 tej ustawy). Dopiero do tak określonego przychodu (dochodu) zastosować można ewentualnie zwolnienie wskazane w art. 22 ust. 4 i nast. ustawy.

Odnosząc się natomiast do powołanej przez Spółkę, w zakresie pytania numer 3, interpretacji indywidualnej organ podkreśla, że wydana ona została w indywidualnej sprawie innego podatnika i nie jest wiążąca dla organu wydającego przedmiotową interpretację. Podstawą dokonania przez organ indywidualnej interpretacji są same przepisy prawa podatkowego, w tym ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Ponadto organ pragnie zauważyć, że wydana ona została w odmiennym stanie faktycznym, w którym miał miejsce podział przez wydzielenie.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2012 r. poz. 270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1-go Maja 10, 09-402 Płock.