IPPB3/423-990/11-2/GJ

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki, przedstawione we wniosku z dnia 24 listopada 2011 r. (data wpływu 28 listopada 2011 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów kwot wypłaconych z tytułu wypadku przy pracy - jest nieprawidłowe.

W dniu 28 listopada 2011 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów kwot wypłaconych z tytułu wypadku przy pracy.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny.

W dniu 11 października 2002 r. Sp. z o.o. (dalej: Spółka) jako pracodawca zawarła umowę o pracę na czas nieokreślony z Panem J. W. (dalej: Pracownik"). W dniu 16 lutego 2010 r. Pracownik podczas wykonywania pracy przy montażu i uruchamianiu urządzeń linii produkcyjnej do procesu przetwarzania tytoniu, w ramach wykonywania obowiązków pracowniczych uległ wypadkowi, w wyniku którego doszło do zmiażdżenia ręki prawej - amputacji na poziomie śródręcza z uszkodzeniami naczyń tętniczych - tętnicy promieniowej i łokciowej nerwu pośrodkowego, łokciowego, licznych złamań kości śródręcza i paliczków. Na podstawie protokołu powypadkowego uznano, że wypadek ten jest wypadkiem przy pracy w rozumieniu przepisów ustawy o ubezpieczeniu społecznym z przyczyn niezawinionych tak ze strony Spółki jak i Pracownika.

Spółka w związku z wypadkiem przy pracy w drodze ugody pozasądowej (zawartej w dniu 14 kwietnia 2011 r.) zobowiązała się do zapłaty na rzecz Pracownika tytułem zaspokojenia wszelkich roszczeń związanych z tym wypadkiem następujących kwot:

Pracownik oświadczył także, że w związku z zawartą ugodą nie będzie dochodził wobec Spółki jakiegokolwiek roszczenia, przede wszystkim odszkodowania, zadośćuczynienia, renty oraz nie będzie kierował wobec Spółki jakichkolwiek roszczeń celem ustalenia odpowiedzialności na przyszłość - także w postępowaniu sądowym (pkt 5 Ugody).

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy wypłata przez Spółkę kwot wymienionych w pkt 1-4 Ugody, zawartej w następstwie wypadku przy pracy Pracownika stanowi dla Spółki koszt uzyskania przychodów w rozumieniu art. 15 ust. 1 CIT.

Zdaniem Wnioskodawcy wypłata kwot wymienionych w pkt 1 -4 Ugody, zawartej w następstwie wypadku przy pracy, któremu uległ Pracownik, stanowi dla Spółki pośredni koszt uzyskania przychodu w rozumieniu art. 15 ust. 1 CIT, a konkretnie koszt związany z zabezpieczeniem jak i zachowaniem źródła przychodu.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 CIT, kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1. Przepis art. 16 ust. 1 CIT nie zawiera zaś wyłączenia z kosztów uzyskania przychodów wydatków takich jak: zwrot kosztów leczenia, wypłata zadośćuczynienia czy też rent wynikających z przepisów prawa cywilnego, dokonywanych na rzecz osób - pracowników, którzy ulegli wypadkowi przy pracy. Jednocześnie ponoszenie przez pracodawcę ww. rodzajów wydatków znajduje swoją podstawę w przepisach prawa (kodeks cywilny) i jest nierozłącznie związane z zakresem i charakterem prowadzonej przez Spółkę działalności ukierunkowanej na osiąganie przychodów. W konsekwencji, przedmiotowe wydatki - jako związane z zatrudnieniem pracowników - pośrednio związane są z przychodami generowanymi przez Spółkę. Wniosek ten potwierdza także fakt, iż specyficznemu wyłączeniu z kosztów uzyskania przychodów na podstawie przepisu art. 16 ust. 1 pkt 16 CIT podlegają jednorazowe odszkodowania z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych w wysokości określonej przez właściwego ministra. Świadczy to o tym, iż ustawodawca, co do zasady, dostrzega związek między świadczeniami odszkodowawczymi na rzecz pracowników, a uzyskaniem przychodów bądź zachowaniem i zabezpieczeniem źródła przychodów, lecz postanowił konkretną kategorię odszkodowań wyłączyć z kosztów podatkowych. Poniesione przez Spółkę wydatki są konsekwencją zatrudniania pracowników (wydatki pracownicze) i dotyczą całokształtu jej działalności gospodarczej. Wiążą się z rodzajem prowadzonej przez Spółkę działalności, która generuje duże ryzyko wypadków przy pracy (praca przy montażu i uruchamianiu urządzeń linii produkcyjnej). Jednakże najważniejszym aspektem przemawiającym za zaliczeniem poniesionych wydatków w koszty uzyskania przychodów jest motyw związany z umacnianiem relacji z obecnymi pracownikami, pracującymi w takich samych warunkach jak Pracownik i tak samo jak on zagrożonych potencjalnie wypadkiem przy pracy niosącym zagrożenie dla zdrowia a niekiedy i życia. Wywiązywanie się przez Spółkę z obowiązków ustalonych w ugodzie/ugodach z pracownikami, którzy ulegli wypadkom przy świadczeniu pracy, daje pewność pozostałym zatrudnionym, że w podobnej sytuacji również i oni nie zostaną pozbawieni należnych im świadczeń. W ten sposób, poprzez dokonywanie wypłaty odszkodowań poszkodowanym pracownikom, Spółka ogranicza ryzyko odejścia części z pozostałych zatrudnionych i w ten sposób zabezpiecza źródło przychodów, poprzez utrzymywanie stałej, dobrze zgranej i rozumiejącej się kadry pracowniczej. Pozwala to z kolei na wykonywanie w sposób ciągły i zorganizowany działalności gospodarczej przez Spółkę - także poprzez składanie nowych ofert i rozwijanie współpracy nie tylko z dotychczasowymi ale i z nowymi kontrahentami. Stanowisko Spółki przejawiające się w przyjęciu odpowiedzialności za wyrównanie strat moralnych i finansowych, których doznał ranny Pracownik, zyskuje także aprobatę dotychczasowych kontrahentów, wzmacniając ich przekonanie o rzetelności i profesjonalizmie Spółki. W ten sposób dochodzi do wzmocnienia obrazu Spółki jako uczciwego pracodawcy i profesjonalisty, co z kolei przekłada się na kontynuowanie współpracy, a co za tym idzie - na zachowanie dotychczasowych źródeł przychodów. Trzeba także zaznaczyć, iż brak poniesienia przez Spółkę wydatków objętych ugodą, narażałby ją na dochodzenie przez poszkodowanych pracowników swoich racji przed sądami powszechnymi, w związku z czym Spółka mogłaby ponieść jeszcze większe koszty. W sprawie o zapłatę 220.000 Euro, prawdopodobnie byłyby to następujące kwoty; 5% opłaty sądowej od pozwu (a więc 11.000 Euro), koszty opinii biegłych (niezbędny środek dowodowy w sprawach o odszkodowania związane z wypadkami przy pracy) oraz do 43200 PLN z tytułu kosztów zastępstwa procesowego radcy prawnego lub adwokata strony przeciwnej.

Stanowisko analogiczne do stanowiska zaprezentowanego przez Spółkę zaprezentował Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu, w interpretacjach indywidualnych nr: ILPB3/423-1065/09/I1-S-2/DS i ILPB3/423-1065/09/11-S-1/DS, zmienionych w związku z wyrokami Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu w sprawach sygn.: I SA/Wr 538/10 oraz I SA/Wr 539/10.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Spółki w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn. Dz. U. z 2011 r. Nr 74, poz. 397 z późn. zm.) - dalej u.p.d.o.p., kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem wydatków wymienionych w art. 16 ust. 1 u.p.d.o.p. Warunkiem koniecznym pozwalającym zakwalifikować dany wydatek do kosztów podatkowych jest zatem poniesienie go w jednym z celów wymienionych w art. 15 ust. 1 u.p.d.o.p. oraz braku tego wydatku w katalogu wydatków (art. 16 ust. 1 u.p.d.o.p.) wyłączonych z kosztów podatkowych.

Na podstawie art. 16 ust. 1 pkt 16 u.p.d.o.p., nie uznaje się za koszty uzyskania przychodów jednorazowych odszkodowań z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych w wysokości określonej przez właściwego ministra.

Wypadek przy pracy został zdefiniowany w ustawie z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (tekst jedn. Dz. U. z 2009 r. Nr 167, poz. 1322 z późn. zm.), która w art. 3 ust. 1 określa tym mianem nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą:

* podczas wykonywania lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności albo poleceń przełożonych,

* podczas wykonywania lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia,

* w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.

W następstwie wypadków przy pracy pracownikowi przysługują świadczenia, wypłacane z tzw. ubezpieczenia wypadkowego. Świadczenia wypadkowe wypłacane są pracownikom, którzy doznali uszczerbku na zdrowiu wskutek wypadku przy pracy. Jeżeli pracownik zmarł wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej jednorazowe odszkodowanie przysługuje członkom rodziny.

Odpowiedzialność odszkodowawcza pracodawcy ma charakter uzupełniający, można się domagać jej realizacji dopiero po uzyskaniu świadczenia z ubezpieczenia wypadkowego wypłacanego przez ZUS. Podstawą roszczeń pracowników są przepisy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - k.c. (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.).

Zgodnie z art. 444 i 445 k.c. roszczenia mogą obejmować:

* zwrot kosztów leczenia, mającego związek z wypadkiem przy pracy

* przyznanie renty wyrównawczej

* zadośćuczynienie za doznaną krzywdę spowodowaną wypadkiem.

Odnosząc powyższe do przedmiotowej sprawy należy zauważyć, że należności wskazane w ugodzie pozasądowej zawartej z pracownikiem t.j. odszkodowanie, zwrot kosztów leczenia, zadośćuczynienie za doznaną krzywdę oraz renta związane z wypadkiem przy pracy pracownika nie zostały wymienione w katalogu wydatków wyłączonych z kosztów uzyskania przychodów na podstawie art. 16 ust. 1 ustawy, w szczególności nie ma zastosowania ww. wymieniony art. 16 ust. 1 pkt 16 ustawy. Należy zatem mając na uwadze definicję kosztu podatkowego określoną w ww. art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych ustalić, czy na gruncie niniejszej sprawy, wystąpi związek przyczynowo - skutkowy pomiędzy wypłatą powyższych kwot a uzyskaniem przychodów lub zachowaniem albo zabezpieczeniem źródła przychodów Spółki. Przez sformułowanie "w celu" należy rozumieć dążenie do osiągnięcia jakiegoś stanu rzeczy (przychodu), a dążenie podatnika ma przymiot "celowości", jeżeli można zasadnie uznać, że poniesiony koszt może przynieść oczekiwane następstwo (przychód).

Spółka wskazuje jako cel swoich wydatków na rzecz rannego pracownika zachowanie i zabezpieczenie źródła przychodów argumentując to w następujący sposób:

Organ nie zgadza się, że wydatki na świadczenia z tytułu wypadku przy pracy można zaliczyć do kosztów podatkowych ponieważ służą one zachowaniu albo zabezpieczeniu źródła przychodów. Organ zauważa, że źródłem przychodów na gruncie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych jest działalność gospodarcza, w rozumieniu formy organizacyjno-prawnej stanowiącej zespolenie materialnej strony ze sferą instytucjonalną, związaną z funkcjonowaniem podmiotu gospodarczego. Zarówno sfera materialna, związana z posiadanymi urządzeniami, maszynami, ogólnie zasobami majątkowymi, aktywami, jak i sfera instytucjonalna związana z organizacją źródła przychodów, dla sprawnego funkcjonowania źródła przychodów, wymaga ponoszenia kosztów jej zabezpieczenia i zachowania. Wydatki na zachowanie lub zabezpieczenie źródła przychodów w przypadku prowadzenia działalności gospodarczej to wydatki związane z samym funkcjonowaniem firmy jako całości. Do kosztów podatkowych można zaliczyć te koszty zachowania i zabezpieczenia firmy, jako podmiotu przynoszącego dochody, które są wynikiem gospodarczych potrzeb źródła przychodu, związanych z jego eksploatacją w sferze materialnej i organizacyjnej, tak aby utrzymać ciągłość tego źródła przychodu w znaczeniu zapewnienia podatnikowi możności osiągania z niego trwale zysków. Do tej grupy kosztów można zaliczyć wszelkie wydatki na ubezpieczenia, doradztwo, badania rynkowe, usługi księgowe, usługi prawne, wydatki na przekształcenia gospodarcze i wiele innych. Zatem koszty ponoszone w celu zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, to koszty ponoszone w celu utrzymania w sprawności źródła przychodów, jego uchowania i uchronienia tak, aby mogło funkcjonować i dawać przychody w przyszłości. To także koszty ponoszone w celu podtrzymania istnienia źródła przychodów, skutecznej realizacji przedsięwzięć, uczynienia źródła przychodów mocnym i trwałym, odpornym na działanie czynników obniżających jego sprawność. W ocenie organu podatkowego takiego charakteru nie mają wydatki na świadczenia z tytułu wypadku przy pracy. Wnioskowanie Spółki, że tego rodzaju wydatki związane z funkcjonowaniem podatnika pośrednio przyczyniają się do uzyskiwania przychodów, bowiem przez fakt, że Spółka wywiązuje się z ciążących na niej obowiązków w sytuacji, gdy pracownicy ulegną wypadkom przy pracy, pozostałe zatrudnione w Spółce osoby mają pewność, że w podobnej sytuacji również nie zostaną pozbawione należnych im świadczeń należy uznać za nieprawidłowe. Spółka jako pracodawca jest przede wszystkim obowiązana na podstawie art. 15 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn. Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm) zapewnić pracownikom bezpieczne i higieniczne warunki pracy. I pewność w tym względzie powinni mieć pracownicy. W sytuacji zaś wypadku przy pracy pracodawca albo realizuje zobowiązanie wynikające z wyroku sądowego, albo jak w przedmiotowej sprawie doprowadza do ugody, w której strony ustalają wysokość świadczeń. Nie zmienia to stanowiska organu, że w obu przypadkach Spółka jako pracodawca chce zwolnić się ze zobowiązań cywilnoprawnych. A nie stanowi to celu wskazanego przez ustawodawcę zaliczenia wydatków do kosztów podatkowych. Również argument Spółki, że przyjęcie przez nią odpowiedzialności za wyrównywanie strat moralnych i finansowych co zyskuje aprobatę kontrahentów, przekłada się na kontynuowanie współpracy i zachowanie źródła przychodów jest nieprzekonywujący. To rzetelne wykonywanie działalności gospodarczej może być uznane jako działanie budujące obraz Spółki jako rzetelnego, zaufanego i godnego współpracy przedsiębiorcy, a nie jego postępowanie w obliczu wypadku przy pracy, które de facto jest uregulowane w przepisach zarówno prawa pracy jak i kodeksu cywilnego. Ostatni zaś argument, że brak poniesienia przez Spółkę wydatków objętych ugodą narażałby ją na dochodzenie przez poszkodowanych pracowników swoich racji przez sadami powszechnymi przez co Spółka mogłaby ponieść większe koszty niż przy ugodzie w żaden sposób nie przekłada się na zachowanie lub zabezpieczenie źródła przychodów. Cel wynikający z art. 15 ust. 1 ustawy powinien być realizowany poprzez pozytywne działanie podatnika, mające na celu osiągniecie przychodów czy też zabezpieczenie lub zachowanie źródła przychodów. I tylko spełnienie przesłanek z art. 15 ust. 1 ustawy decyduje o zaliczeniu wydatku do kosztów podatkowych. Uznając, że wydatek na należności z tytułu wypadku przy pracy dla byłego pracownika nie przełoży się ani na przychody, ani nie ma wpływu na źródło przychodów kwestia wielkości tego wydatku nie ma znaczenia.

Wobec niespełnienia kryteriów kosztu podatkowego określonych przez ustawodawcę w art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych wydatków określonych w ugodzie Spółka nie może zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów.

Końcowo odnosząc się do powołanych we wniosku interpretacji oraz wyroków sądowych organ zauważa, że interpretacje te wydane po ponownym rozpoznaniu spraw, musiały zgodnie z treścią wyroków uwzględnić stanowisko Sądu, uznające wydatki z tytułu wypadku przy pracy jako koszty podatkowe.

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1 Maja 10, 09-402 Płock