IPPB3/423-9/12-2/KK

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki, przedstawione we wniosku z dnia 3 stycznia 2012 r. (data wpływu 5 stycznia 2012 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego, dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wydatków na nabycie usług prawniczych - jest prawidłowe.

W dniu 5 stycznia 2012 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie kosztów uzyskania przychodów.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny.

Spółka (dalej jako: "Spółka") jest wiodącym producentem regałów sklepowych w Europie, z szeroką siecią dystrybucji w wielu krajach. W styczniu 2011 r. w Spółce powstał konflikt pomiędzy akcjonariuszami, wynikający z braku obecności jednego z akcjonariuszy Spółki na Nadzwyczajnym Walnym Zgromadzeniu, które odbyło się dnia 8 stycznia 2011 r. Z oświadczenia nieobecnego akcjonariusza wynika, iż nie został on w sposób prawidłowy o tym zgromadzeniu poinformowany.

Uchwały Nadzwyczajnego Walnego Zgromadzenia z dnia 8 stycznia 2011 r. dotyczyły m in. odwołania dotychczasowych członków Rady Nadzorczej i powołania nowych zmian w Statucie Spółki wyrażenia zgody na sprzedaż zastrzeżonego i chronionego znaku towarowego Spółki oraz zbycie jednej z należących do niej nieruchomości o znacznej wartości. Ponadto Rada Nadzorcza powołana podczas tego Walnego Zgromadzenia podjęła uchwały m in. o odwołaniu dotychczasowych członków Zarządu Spółki i powołaniu nowych.

W związku z nieobecnością jednego z akcjonariuszy na ww. Walnym Zgromadzeniu, podjęte uchwały zostały zaskarżone, a w konsekwencji nie zostały one wpisane do Krajowego Rejestru Sądowego.

Prowadzone w związku z powstałym konfliktem postępowania sądowe mają na celu przede wszystkim zabezpieczenie interesów Spółki oraz umożliwienie prawidłowego jej funkcjonowania. W ich ramach Sądy wydały już m.in. postanowienia o wstrzymaniu wykonywania uchwał ww. Nadzwyczajnego Walnego Zgromadzenia oraz o zakazie podejmowania decyzji przez Radę Nadzorczą powołaną dnia B stycznia 2011 r.

W następnych miesiącach roku 2011 odbyły się kolejne Nadzwyczajne Walne Zgromadzenia, na których podejmowano kolejne uchwały. Z uwagi na ich zaskarżenie również one nie zostały wpisane do Krajowego Rejestru Sądowego. W skutek zaistnienia powyższych zdarzeń powstała sytuacja wpływa nie tylko na wewnętrzne, sprawne funkcjonowanie Spółki, ale także znacząco obniża jej wiarygodność biznesową przede wszystkim względem instytucji finansowych.

W praktyce doszło bowiem do bardzo niekorzystnego z punktu widzenia Spółki równoległego "funkcjonowania" dwóch Zarządów.

Skutkiem ww. zdarzeń dla Spółki było m.in.:

* ograniczenia w wysyłaniu przelewów,

* zablokowanie rachunków bankowych,

* brak rolowania kredytu obrotowego lub rolowanie kredytów na krótkie okresy,

* brak możliwości zaciągania nowych kredytów,

* ograniczenie limitu transakcji faktoringowych,

* brak możliwości podpisywania umów leasingowych.

Zaistniały konflikt przełożył się również na spadek zaufania kontrahentów Spółki, którego wyrazem było żądanie dodatkowych zabezpieczeń transakcji, ustalanie limitów dostaw, a nawet ich blokowanie.

Miało to także wpływ na ponoszenie przez Spółkę kosztów odsetek z tytułu nieterminowego regulowania zobowiązań, a także zakłóceń w dostawach surowców niezbędnych do produkcji i w konsekwencji braku zdolności do właściwej realizacji przez nią zamówień.

W związku z przedmiotowym konfliktem oraz ogólną, bieżącą działalnością, Spółka ponosi wydatki na usługi prawnicze, które w odniesieniu do konfliktu mają na celu jak najszybsze jego zakończenie i wyjaśnienie sytuacji prawnej Spółki zabezpieczenie znaku towarowego oraz majątku Spółki, odbudowę jej wiarygodności biznesowej oraz umożliwienie sprawnego prowadzenia działalności gospodarczej poprzez przywrócenie zdolności do podejmowania przez nią istotnych decyzji a przez to zabezpieczenia źródła dochodów Spółki.

Umowa o świadczenie usług prawniczych, zawarta z kancelarią, obejmuje świadczenie usług doradztwa w zakresie bieżącej obsługi Spółki, w szczególności w zakresie prawa gospodarczego, ze szczególnym uwzględnieniem prawa spółek. Umowa obejmuje ponadto zwrot kosztów dodatkowych, takich jak opłaty sądowe, opłaty skarbowej, dojazdy taksówkami. Świadczone na rzecz Spółki usługi prawnicze są dokumentowane fakturami VAT wystawianymi przez kancelarię i przesyłanymi Spółce, wraz z załącznikami, na których znajduje się szczegółowy wykaz prac, którymi kancelaria zajmowała się w danym okresie.

Zgodnie ze szczegółowymi zestawieniami, Zakres usług świadczonych przez kancelarię prawną na rzecz Spółki obejmuje:

* przygotowywanie i przeprowadzanie walnych zgromadzeń, posiedzeń rad nadzorczych,

* przygotowywanie opinii prawnych, w szczególności dla instytucji finansowych w celu wyjaśnienia sytuacji prawnej Spółki,

* ustalanie sytuacji własnościowej akcjonariuszy, obsługę wniosków sądowych w zakresie udzielania zabezpieczeń,

* uczestniczenie w spotkaniach z bankami, przygotowywanie odpowiedzi na zapytania banków,

* analiza i przygotowywanie umów handlowych oraz innych umów dotyczących bieżącej działalności operacyjnej Spółki,

* wnioski do KRS, ich przygotowywanie, monitorowanie,

* uczestnictwo w przesłuchaniach członków zarządu w sądach i prokuraturze,

* monitoring spraw sądowych Spółki,

* występowanie przed sądami w sprawach Związanych z obroną interesów Spółki,

* przygotowywanie pozwów,

* analiza pism procesowych i wniosków skierowanych przeciwko Spółce.

W związku z wyżej opisanym stanem faktycznym Spółka zadała następujące pytanie:

Czy Spółka prawidłowo przyjmuje, iż wydatki na nabycie usług prawniczych, mające celu jak najszybsze zakończenie przedmiotowego konfliktu i wyjaśnienie sytuacji prawnej Spółki, zabezpieczenie znaku towarowego oraz majątku Spółki, odbudowę jej wiarygodności biznesowej oraz umożliwienie sprawnego prowadzenia przez nią działalności gospodarczej poprzez przywrócenie zdolności do podejmowania przez nią istotnych decyzji stanowią koszty uzyskania przychodów Spółki na gruncie podatku dochodowego od osób prawnych, inne niż koszty bezpośrednio związane z przychodami, związane z zachowaniem oraz zabezpieczeniem źródła przychodów, potrącalne w dacie ich poniesienia, tj. w dniu, w którym ujęto dany koszt w księgach rachunkowych na podstawie otrzymanej faktury VAT.

Stanowisko Wnioskodawcy:

W ocenie Spółki, wydatki na usługi prawnicze ponoszone w związku z przedstawionym stanem faktycznym, mające celu jak najszybsze zakończenie konfliktu i wyjaśnienie sytuacji prawnej Spółki, zabezpieczenie znaku towarowego oraz majątku Spółki, odbudowę jej wiarygodności biznesowej oraz umożliwienie sprawnego prowadzenia przez nią działalności gospodarczej poprzez przywrócenie zdolności do podejmowania przez nią istotnych decyzji stanowią koszty uzyskania przychodów inne niż koszty bezpośrednio związane z przychodami, związane z zachowaniem oraz zabezpieczeniem źródła przychodów, potrącalne w dacie ich poniesienia, tj. w dniu, w którym ujęto koszt w księgach rachunkowych na podstawie otrzymanej faktury VAT.

Odnosząc się do kwestii możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wydatków związanych z nabyciem usług prawniczych należy przede wszystkim wykazać ich związek z przychodem. Zgodnie z ogólną zasadą wynikającą z art. 15 ust. 1 Ustawy CIT, kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1. Z uwagi na fakt, iż przepisy ww. ustawy nie przewidują bezpośredniego wyłączenia wydatków dotyczących pomocy prawnej nabywanej przez podmioty gospodarcze, zasadnicze znaczenie dla dokonania oceny możliwości zaliczenia wskazanych kosztów do kosztów uzyskania przychodu ma określenie, czy koszty te zostały poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów.

Jakkolwiek Spółka stoi na stanowisku, iż trudno wykazać, że wydatki ponoszone na nabycie usług prawniczych są kosztami uzyskania przychodów poniesionymi w celu osiągnięcia przychodów, tak w pełni uzasadnione w przedmiotowym stanie faktycznym jest twierdzenie, że wydatki te mają na celu zachowanie oraz zabezpieczenie źródła przychodów.

Zgodnie ze Słownikiem języka polskiego pod red. M. Szymczaka, Warszawa 1996, przez pojęcie "zachować" ("zachowywać") należy rozumieć "dochować coś w stanie nie zmienionym, nie naruszonym, utrzymać". Natomiast "zabezpieczyć" ("zabezpieczać") oznacza "uczynić bezpiecznym - nie zagrożonym; dać ochronę, ochronić". W ocenie Spółki, w pełni zasadne zatem jest przyjęcie, iż koszty poniesione na zachowanie źródła przychodu to takie koszty, które poniesione zostały, aby przychody z danego źródła przychodów w dalszym ciągu występowały w nie naruszonym stanie oraz aby takie źródło w ogóle dalej istniało. Natomiast jako zabezpieczenie źródła przychodów powinno się przyjmować koszty poniesione na ochronę istniejącego źródła przychodów, w taki sposób, aby to źródło funkcjonowało w bezpieczny sposób.

Nie ulega wątpliwości, że ponoszone przez Spółkę wydatki na nabycie usług prawniczych mają na celu jak najszybsze zakończenie powstałego konfliktu i wyjaśnienie sytuacji prawnej Spółki, zabezpieczenie jej majątku oraz odbudowę jej wiarygodności i przywrócenie zdolności do podejmowania przez nią istotnych decyzji celem umożliwienia sprawnego prowadzenia działalności gospodarczej, której istotą jest dążenie do osiągania dochodów.

Jak stwierdził Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z dnia 7 czerwca 2011 r. (sygn. akt III SA/Wa 2518/10):

Wyrażenie w celu osiągnięcia przychodu lub zachowania albo zabezpieczenia> zawarte we wskazanym przepisie art. 15 ust. 1 u.p.d.o.p. oznacza, że nie wszystkie wydatki ponoszone przez podatnika w związku z prowadzoną działalnością, podlegają odliczeniu od podstawy opodatkowania. Aby określony wydatek można było uznać za koszt uzyskania przychodu, między tym wydatkiem, a osiągnięciem przychodu musi zachodzić związek przyczynowy tego typu, iż poniesienie wydatku ma wpływ na powstanie lub zwiększenie tego przychodu, lub zachowanie albo zabezpieczenie źródła przychodów. Zauważyć należy, iż przez sformułowanie "w celu" należy rozumieć dążenie do osiągnięcia jakiegoś stanu rzeczy, w szczególności przychodu, a dążenie podatnika ma przymiot "celowości", jeżeli na podstawie dostępnej wiedzy o związkach przyczynowo - skutkowych można zasadnie uznać, że poniesiony koszt może przynieść oczekiwane następstwo, np. osiągnięcie przychodu".

Wskazane wyżej okoliczności, tj. powstanie konfliktu własnościowego w Spółce, brak przejrzystości jej sytuacji prawnej, ryzyko utraty znaku towarowego oraz majątku Spółki, naruszenie wiarygodności biznesowej, a także brak możliwości sprawnego prowadzenia działalności gospodarczej oraz zdolności do podejmowania przez Spółkę istotnych decyzji należy postrzegać jako czynniki wpływające niekorzystnie nie tylko na wysokość uzyskiwanych przychodów, ale również na samo istnienie takiej możliwości. Ponoszone w związku z tym przez Spółkę wydatki mają na celu obronę jej interesów oraz umożliwienie kontynuowania prowadzonej przez nią działalności gospodarczej. W tym świetle, wydatki te należy postrzegać jako wydatki związane z zachowaniem oraz zabezpieczeniem źródła przychodów.

O możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wydatków na usługi prawne zmierzające do rozwiązania konfliktów pomiędzy akcjonariuszami spółki prawa handlowego wypowiedział się Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z dnia 2 czerwca 2011 r. (sygn. III SA/Wa 2593/10). Orzeczeniem tym Sąd uchylił interpretację indywidualną Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie negującą prawidłowość stanowiska Wnioskodawcy.

W ocenie Sądu, "dla uznania, iż wydatek poniesiony został w celu uzyskania przychodów, zachowania lub zabezpieczenia ich źródła lub może mieć inny wpływ na wielkość osiągniętych przychodów, powinien on okazać się dla uzyskania przychodów niezbędny, a przynajmniej pożyteczny w sensie potencjalnej możliwości (wpływu) na wygenerowanie przychodów. Kosztem uzyskania przychodów byłyby uzasadnione racjonalnie i gospodarczo nakłady i wydatki związane z działalnością gospodarczą podatnika, który przez ich poniesienie ("w celu") zmierza do osiągnięcia przychodów z tego źródła. Jednakże podatnik winien wykazać ową celowość poniesienia wydatku, a także, a może przede wszystkim również to, że wydatek ten został poniesiony racjonalnie, tzn. że podatnik w zamian tego wydatku rzeczywiście uzyskał określone dobra i to, że mogły one, racjonalnie rzecz ujmując, co najmniej hipotetycznie przynieść przychód".

Jak stwierdził dalej WSA w Warszawie:

"Artykuł 15 ust. 1 u.p.d.o.p nie upoważnia organów podatkowych do oceny ekonomicznej zasadności działań, które podejmuje podatnik. Brak jest podstaw do tego, żeby eliminować określone koszty z powodu ich nieracjonalności czy nieprzydatności. O przydatności oraz racjonalności wydatków decyduje podatnik, uwzględniając także ryzyko gospodarcze w swojej działalności.

Wobec powyższego także i w tym zakresie jako nieuprawnione w świetle powołanego wyżej przepisu należy uznać zawarte w zaskarżonej interpretacji stanowisko, że wydatki poniesione przez Spółkę na profesjonalne usługi finansowe i prawne, ukierunkowane na zakończenie sporów i konfliktów między jej akcjonariuszami, nie mają chociażby odległego związku przyczynowo-skutkowego z uzyskaniem przez Spółkę w przyszłości przychodem, albo zachowaniem lub zabezpieczeniem źródła tego przychodu".

Do podobnych wniosków prowadzi interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z dnia 29 stycznia 2010 r. (sygn. ITPB3/423-694/09/DK). Stan faktyczny do którego odnosił się ww. organ podatkowy dotyczył sytuacji, w której jeden ze wspólników spółki był dłużnikiem zewnętrznego podmiotu gospodarczego i posiadał wystawiony na niego tytuł egzekucyjny, który obciążył jego udziały w spółce. Firma która usiłowała przejąć udziały spółki skierowała pozwy do Sądu przeciwko spółce podważając decyzje kolejnych Walnych Zgromadzeń spółki. Firma ta uważała, że na podstawie zawartych umów jest wspólnikiem spółki W związku z tym, aby bronić się przed wrogim przejęciem swoich udziałów spółka wynajęła kancelarię prawną i ponosiła z tego tytułu znaczne koszty.

W wydanej interpretacji indywidualnej Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy podzielił stanowisko wnioskodawcy, który wskazywał, że "koszty obsługi prawnej (występowania przed sądem kancelarii prawnej) zarówno te związane z kwestionowaniem prawidłowości Walnych Zgromadzeń, jak również te związane z obroną Spółki przed przejęciem udziałów przez inną firmę, będą stanowiły koszty uzyskania przychodów ponieważ zgodnie z art. 15 kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1.

Z uwagi na to, iż w art. 16 ust. 1 jako koszty nie stanowiące kosztów uzyskania przychodów nie są wymienione koszty prowadzenia spraw sądowych związanych z obroną interesów Spółki a celem obsługi prawnej jest obrona Spółki przed niepożądanym wspólnikiem i udowodnieniem prawidłowości przeprowadzonych walnych zgromadzeń wspólników, działania te są ściśle związane z prowadzoną działalnością i mają charakter usług doradczych. Wydatki o charakterze doradczym nie są natomiast powiązane z konkretnym przychodem, ale niewątpliwie wiążą się z prowadzoną działalnością i ich celem jest zachowanie źródła przychodów. W chwili obecnej nie są znane intencje firmy, która usiłuje wykupić nasze udziały, nie jest znany również wyrok sądowy w tej kwestii, ponieważ rozstrzygnięcie sprawy skierowanej przeciwko Wnioskodawcy nastąpi z pewnością dopiero w roku kolejnym".

Przywołana wyżej interpretacja indywidualna, odnosząca się do stanu faktycznego bardzo zbliżonego do tego, który jest przedmiotem niniejszego zapytania stanowi potwierdzenie, iż wydatki na nabycie usług prawniczych związanych z obsługą sporu własnościowego dotyczącego podatnika stanowią koszty uzyskania przychodów na gruncie podatku dochodowego od osób prawnych, gdyż są związane z zachowaniem źródła przychodów.

Jak stanowi art. 15 ust. 4d Ustawy CIT koszty uzyskania przychodów inne niż koszty bezpośrednio związane z przychodami są potrącane w dacie ich poniesienia. Jednocześnie w myśl art. 15 ust. 4e tej ustawy za dzień poniesienia kosztu uzyskania przychodów, z zastrzeżeniem ust. 4a i 4f-4h, uważa się dzień, na który ujęto koszt w księgach rachunkowych (zaksięgowano) na podstawie otrzymanej faktury (rachunku) albo dzień, na który ujęto koszt na podstawie innego dowodu w przypadku braku faktury (rachunku), z wyjątkiem sytuacji gdy dotyczyłoby to ujętych jako koszty rezerw albo biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów.

W konsekwencji, Spółka stoi na stanowisku, że wydatki na nabycie usług prawniczych stanowią koszty uzyskania przychodów Spółki wdacie ich poniesienia, a zatem w dniu, na który ujęto dany wydatek jako koszt w księgach rachunkowych Spółki w rachunku zysków i strat. Słuszność tego poglądu potwierdził to. in. Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji indywidualnej z dnia 11 sierpnia 2011 r. (sygn. IPPB5/423-530/11-2/IŚ) oraz Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy w interpretacji z dnia 15 października 2009 r. (sygn. ITPB3/423-390/09/MK).

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Mając powyższe na względzie, stosownie do art. 14c § 1 Ordynacji podatkowej, odstąpiono od uzasadnienia prawnego dokonanej w tym zakresie oceny stanowiska wnioskodawcy.

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1-go Maja 10, 09-402 Płock.