IPPB3/423-464/09-5/AG

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki, przedstawione we wniosku z dnia 5 lipca 2009 r. (data wpływu 10 lipca 2009 r.), uzupełnionym na wezwanie nr IPPB3/423-464/09-2/AG z dnia 1 września 2009 r. (data doręczenia 7 września 2009 r.) w dniu 14 września 2009 r. (data stempla pocztowego 9 września 2009 r., w sprawie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych odnośnie konsekwencji podatkowych związanych z umowami ramowymi dotyczącymi opcji walutowych (pytanie oznaczone numerem 2) - jest nieprawidłowe.

W dniu 10 lipca 2009 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych odnośnie konsekwencji podatkowych związanych z umowami ramowymi dotyczącymi opcji walutowych.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny/darzenie przyszłe.

Wnioskodawca w połowie roku 2008 zawarł z bankami - umowy ramowe dotyczące opcji walutowych. Termin realizacji umów przypadał na okres 2008-2010, w tym istotna część na 2009 r. Celem zawarcia umów opcyjnych było zabezpieczenie planowanych wpływów eksportowych Wnioskodawcy. Zawarte umowy opcyjnie w większości miały charakter opcyjnych strategii zerokosztowych. Polegają one na jednoczesnym kupowaniu oraz sprzedawaniu przez Wnioskodawcę (określanym jako wystawianie) opcji, przy czym ceny opcji kupowanych i wystawianych są równe. Terminy wykonania obu opcji były identyczne. Wnioskodawca, otwierając pozycje zabezpieczające, nic bankom nie płacił, gdyż w momencie wystawienia opcji premia należna Wnioskodawcy od banków za wystawienie opcji była w całości kompensowana z premią należną bankowi od Wnioskodawcy za wystawie-nie opcji.

Wnioskodawca zawarł umowy oraz kupował i sprzedawał opcje w 2008 r.

Do końca 2008 r. Wnioskodawca zrealizował niewielką ilości transakcji.

Na koniec 2008 r. Wnioskodawca - zgodnie z zasadami wynikającymi z ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694 z późn. zm.), ("ustawa o rachunkowości") dokonał wyceny bilansowej opcji na koniec 2008 r. - wycena księgowa - co spowodowało powstanie pozycji kosztowych w bilansie, jednakże nie stanowiących koszów uzyskania przychodu w podatku dochodowym od osób prawnych.

W I kwartale 2009 r. doszło do realizacji kolejnych transakcji opcyjnych, zgodnie z którymi Wnioskodawca był zobowiązany do zapłaty określonej kwoty na rzecz banków, która została zapłacona, co zostało uznane za koszt uzyskania przychodu w CIT. Następnie również w I kwartale 2009 r. doszło do wypowiedzenia części umów przez jeden z banków. Opcje zostały zamknięte przez bank. Wnioskodawca kwestionuje zasadność zamknięcia opcji w związku z czym nie doszło do zapłaty kwoty zobowiązania wobec banku wyliczonej przez bank w związku z zaniknięciem opcji. Jednocześnie Wnioskodawca na koniec I kwartału 2009 r. dokonał wycena bilansowej pozostałych niezamkniętych opcji (wynik również nie ujęty w rachunku podatkowym).

W II kwartale 2009 r. nastąpiło wypowiedzenie pozostałych umów opcyjnych, w związku z czym opcje zostały zamknięte przez bank. Do dnia złożenia niniejszego wniosku opcje te nie zostały zapłacone.

Wycena opcji na dzień bilansowy oraz wypowiedzenie umów przez banki (opcje zamknięte niezrealizowane) skutkowały ujęciem bilansowym (koszt finansowy i zobowiązanie) - nie skutkowały ujęciem podatkowym.

Rok podatkowy (obrotowy) Wnioskodawcy jest rokiem kalendarzowym.

W związku z powyższym Spółka wniosła o potwierdzenie, w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych (pytanie 2):

Czy prawidłowe jest stanowisko, iż na podstawie art. 12, art. 15 i art. 16 ust. 1 pkt 8b ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, u Wnioskodawcy z tytułu wykonania opcji wystawionej przez bank oraz opcji wystawionej przez Wnioskodawcę - powstanie - odpowiednio - przychód w dacie faktycznego otrzymania przez Wnioskodawcę płatności kwot wynikających z rozliczenia opcji albo koszt uzyskania przychodu w dacie zapłaty przez Wnioskodawcę kwot wynikających z rozliczenia opcji.

Stanowisko wnioskodawcy.

Zdaniem Wnioskodawcy, prawidłowe jest stanowisko, iż na podstawie art. 12, art. 15 i art. 16 ust. 1 pkt 8b ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, u Wnioskodawcy z tytułu wykonania opcji wystawionej przez bank oraz opcji wystawionej przez Wnioskodawcę - powstanie - odpowiednio - przychód w dacie faktycznego otrzymania przez Wnioskodawcę płatności kwot wynikających z rozliczenia opcji albo koszt uzyskania przychodu w dacie zapłaty przez Wnioskodawcę kwot wynikających z rozliczenia opcji.

Stosownie do art. 2 ust. 1 pkt 2 lit. c) ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz. U. z 2005 r. Nr 183, poz. 1538 z późn. zm.) ("ustawa o obrocie instrumentami finansowymi"), "instrumentami finansowymi w rozumieniu ustawy są finansowe kontrakty terminowe oraz inne równoważne instrumenty finansowe w rozliczane pieniężnie, umowy forward dotyczące stóp procentowych: swapy akcyjne, swapy na stopy procentowe, swapy walutowe". Definicję "pochodnych instrumentów finansowych" zawiera art. 16 ust. 1b ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Przepis ten stanowi, iż za pochodne instrumenty finansowe, uważa się prawa majątkowe, których cena zależy bezpośrednio lub pośrednio od ceny towarów, walut obcych, waluty polskiej, złota dewizowego, platyny dewizowej lub papierów wartościowych, albo od wysokości stóp procentowych lub indeksów, a w szczególności opcje i kontrakty terminowe."

W momencie zawarcia umowy, u Wnioskodawcy nie występuje przychód i koszt uzyskania przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Chociaż z dniem zawarcia umowy strony nabywają prawo majątkowe do ewentualnego uzyskania świadczenia w przyszłości, to jednak nie jest to równoznaczne z uzyskaniem przychodu należnego.

Dopiero więc od chwili, gdy uprawniony zrealizował prawa wynikające z instrumentu pochodnego, uzyskuje przychód należny w rozumieniu art. 12 ust. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. W związku z tym, należy przyjąć, że realizacja praw wynikających z instrumentu pochodnego jest warunkiem dla tego, by przychód należny mógł się pojawić, a co za tym idzie przychód (koszt uzyskania przychodu) wystąpi dopiero w momencie rozliczenia opcji.

W związku z tym w razie, gdy strony umowy dokonują jego rozliczenia finansowego stanowiącego różnicę pomiędzy (i) bieżącą wartością instrumentu bazowego, a (ii) jego wartością określoną w kontrakcie, przychód należny u Wnioskodawcy powstaje w dacie realizacji umowy. Analogicznie do tego następuje ujęcie w podatku dochodowym od osób prawnych u Wnioskodawcy - jako kosztu uzyskania przychodu - kwot wydatkowanych przez Wnioskodawcę w związku z zamknięciem transakcji. Zdaniem Wnioskodawcy prawidłowa wykładania art. 16 ust. 1 pkt 8b ww. ustawy, prowadzi do wniosku, że kosztem uzyskania przychodu są wydatki poczynione przez podatnika w związku z realizacją opcji po dniu jej zamknięcia. Jednocześnie możliwość zaliczenia przez Wnioskodawcę w koszty uzyskania przychodów jest uzależniona od ich poniesienia, czyli dopiero kwoty zapłacone przez Wnioskodawcę, mogą być uznane za koszt uzyskania przychodu.

Stanowisko Wnioskodawcy ma potwierdzenie w interpretacji indywidualnej wydanej przez Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu jako organ umocowany przez Ministra Finansów (sygnatura ILPB3/423W-100/08-2/BN) z dnia 23 stycznia 2009 r.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego, stwierdzam co następuje.

Stosownie do art. 2 ust. 1 pkt 2 lit. c) ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz. U. z 2005 r. Nr 183, poz. 1538 z późn. zm.) instrumentami finansowymi w rozumieniu ustawy są finansowe kontrakty terminowe oraz inne równoważne instrumenty finansowe rozliczane pieniężnie, umowy forward dotyczące stóp procentowych, swapy akcyjne, swapy na stopy procentowe, swapy walutowe.

W praktyce obrotu instrumentami pochodnymi występują:

* transakcje rzeczywiste, w których następuje faktyczne przeniesienie prawa własności ze sprzedającego na kupującego w drodze fizycznego dostarczenia instrumentu bazowego kupującemu przez sprzedającego, w określonym terminie i miejscu w zamian za ekwiwalent pieniężny

* transakcje nierzeczywiste, w których nie następuje fizyczna dostawa instrumentu bazowego, natomiast realizacja transakcji jest dokonywana poprzez rozliczenie między stronami różnicy pomiędzy terminowym a bieżącym kursem waluty

Definicję pochodnych instrumentów finansowych dla celów podatkowych zawiera art. 16 ust. 1b ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn. Dz. U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 z późn. zm.). Przepis ten stanowi, iż za pochodne instrumenty finansowe uważa się prawa majątkowe, których cena zależy bezpośrednio lub pośrednio od ceny towarów, walut obcych, waluty polskiej, złota dewizowego, platyny dewizowej lub papierów wartościowych, albo od wysokości stóp procentowych lub indeksów, a w szczególności opcje i kontrakty terminowe.

Zgodnie z art. 7 ust. 1 i 2 ustawy o podatku dochodowym od osób, przedmiotem opodatkowania podatkiem dochodowym jest dochód bez względu na rodzaj źródeł przychodów, z jakich dochód ten został osiągnięty, w wypadkach, o których mowa w art. 21 i 22, przedmiotem opodatkowania jest przychód. Dochodem jest z zastrzeżeniem art. 10 i 11, nadwyżka sumy przychodów nad kosztami ich uzyskania, osiągnięta w roku podatkowym; jeżeli koszty uzyskania przychodów przekraczają sumę przychodów, różnica jest stratą.

Ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych nie zawiera przepisu, który przewidywałby szczególny sposób ustalania przychodów z realizacji praw pochodnych, co oznacza że objęte są one reżimem ogólnym art. 12 tej ustawy.

Stosownie do treści art. 12 ust. 1 pkt 1 przychodami, z zastrzeżeniem ust. 3 i 4 oraz art. 13 i 14 są w szczególności otrzymane pieniądze, wartości pieniężne, w tym również różnice kursowe. Za przychody związane z działalnością gospodarczą i działami specjalnymi produkcji rolnej, osiągnięte w roku podatkowym, uważa się także należne przychody, choćby nie zostały jeszcze faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont (art. 12 ust. 3 ww. ustawy).

Zgodnie z treścią art. 12 ust. 3a ww. ustawy, za datę powstania przychodu, o którym mowa w ust. 3, uważa się, z zastrzeżeniem ust. 3c-3e, dzień wydania rzeczy, zbycia prawa majątkowego lub wykonania usługi albo częściowego wykonania usługi, nie później niż dzień:

* wystawienia faktury albo

* uregulowania należności.

Z kolei, zgodnie z ust. 3c, jeżeli strony ustalają, że usługa jest rozliczana w okresach rozliczeniowych, za datę powstania przychodu uznaje się ostatni dzień okresu rozliczeniowego określonego w umowie lub na wystawionej fakturze, nie rzadziej niż raz w roku.

W przypadku otrzymania przychodu, o którym mowa w cyt. powyżej ust. 3, do którego nie mają zastosowania regulacje zawarte w ust. 3a i 3c, zgodnie z ust. 3e - za datę powstania przychodu uznaje się dzień otrzymania zapłaty.

Należy zauważyć, że w momencie nabycia pochodnego instrumentu finansowego, nie dochodzi do rzeczywistego nabycia waluty, jak również nie następuje wydatkowanie środków pieniężnych na jej nabycie. Chociaż z dniem zawarcia umowy strony nabywają prawo majątkowe wynikające z nabytego instrumentu, to do skonkretyzowania tego prawa, w postaci żądania określonego świadczenia od drugiej strony transakcji, dochodzi dopiero w momencie realizacji transakcji. W tym też momencie uprawniony uzyskuje przychód należny w rozumieniu art. 12 ust. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

W przypadku nierzeczywistych instrumentów pochodnych realizacja prawa wynikającego z tego rodzaju instrumentu pochodnego, polega na dokonaniu przez strony rozliczenia wzajemnych zobowiązań i należności i nabyciu na dzień realizacji transakcji roszczenia o wypłatę środków pieniężnych w wysokości różnicy pomiędzy kursem terminowym oraz kursem bieżącym waluty. W ocenie organu podatkowego, w przypadku wykonania opcji, to właśnie na ten moment Wnioskodawca powinien rozpoznać przychód podatkowy jako kwotę należną, niezależnie od okoliczności faktycznego otrzymania płatności, co może nastąpić w innym terminie. Zgodnie z brzmieniem powołanego art. 12 ust. 3a przychód powstaje w dniu wydania rzeczy, zbycia prawa majątkowego lub wykonania usługi (w całości lub w części), nie później niż w dniu wystawienia faktury lub uregulowania należności. Realizację nierzeczywistej opcji walutowej można utożsamić ze zbyciem prawa majątkowego, gdyż w dniu, w którym następuje rozliczenie nabywca instrumentu pochodnego traci prawo wynikające z nabytego instrumentu.

Natomiast kwestię kosztów reguluje art. 15 ust. 1 ww. ustawy, według którego kosztami uzyskania przychodów, są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1. Koszty poniesione w walutach obcych przelicza się na złote według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień poniesienia kosztu.

Zgodnie zaś z art. 16 ust. 1 pkt 8b ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, który stanowi, iż nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wydatków związanych z nabyciem pochodnych instrumentów finansowych - do czasu realizacji praw wynikających z tych instrumentów albo rezygnacji z realizacji praw wynikających z tych instrumentów albo ich odpłatnego zbycia - o ile wydatki te, stosownie do art. 16g ust. 3 i 4, nie powiększają wartości początkowej środka trwałego oraz wartości niematerialnych i prawnych.

Zatem wydatki wymienione w art. 16 ust. 1 pkt 8b nie są kosztem uzyskania przychodów w momencie ich poniesienia. Stają się nimi natomiast przy ustalaniu dochodu:

* w związku z realizacją praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych,

* rezygnacji z realizacji praw wynikających z tych instrumentów,

* z odpłatnego zbycia pochodnych instrumentów finansowych.

Odnosząc powołane wyżej przepisy do analizowanego stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego, należy podkreślić, że - jak wskazał wnioskodawca - celem przedmiotowej umowy było zabezpieczenie planowanych wpływów eksportowych Wnioskodawcy. Wydatki związane z tą transakcją spełniają zatem przesłankę celowości z art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 8b w związku z art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych wydatki z tytułu wykonania opcji w postaci zapłaty przez Wnioskodawcę kwoty rozliczenia finansowego stanowiącego różnicę pomiędzy bieżącą wartością instrumentu bazowego, a jego wartością określoną w kontrakcie (ujemny wynik transakcji), podlegają zaliczeniu do kosztów uzyskania przychodów w momencie realizacji transakcji opcyjnych.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1-go Maja 10, 09-402 Płock.