IPPB3/423-336/09-2/ER - Zastosowanie art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych w odniesieniu do odsetek wypłacanych przez spółkę na podstawie umowy cash poolingu w przypadku wystąpienia ujemnego salda na rachunku bankowym.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 8 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112 poz. 770 z późn. zm.), Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki, przedstawione we wniosku z dnia 26 maja 2009 r. (data wpływu 19 czerwca 2009 r.), o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w zakresie zastosowania art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 ustawy, do odsetek wypłaconych w ramach umowy o zarządzanie płynnością finansową - jest prawidłowe.

W dniu 19 czerwca 2009 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie zastosowania art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 ustawy, do odsetek wypłaconych w ramach umowy o zarządzanie płynnością finansową.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe.

Spółka zamierza zawrzeć umowę o zarządzanie płynnością finansową na podstawie której bank świadczyć będzie na jej rzecz usługę kompleksowego zarządzania płynnością finansową w ramach grupy kapitałowej. Umowa o zarządzanie płynnością finansową będzie umową nienazwaną typu cash-pooling, której celem jest polepszenie płynności finansowej spółek w prowadzonej działalności gospodarczej, jak również zmniejszenie kosztów finansowania zewnętrznego.

Zasadniczym elementem przedmiotowej umowy będzie wdrożenie procesu zarządzania środkami pieniężnymi posiadanymi na rachunkach bankowych przez Spółkę oraz inne strony umowy z bankiem oraz zadłużeniem wyżej wskazanych podmiotów, tak aby kwota odsetek płaconych bankowi z tytułu zadłużenia istniejącego w momencie dokonywania rozliczeń była jak najmniejsza, a jednocześnie, aby dochody uzyskiwane przez wyżej wskazane podmioty z nadwyżek finansowych były wyższe od standardowego oprocentowania depozytów bankowych. Celem umowy o zarządzanie płynnością finansową będzie więc wykorzystanie istniejących na rynku bankowym różnic w oprocentowaniu depozytów oraz pożyczek. Przedmiotowa umowa zawarta będzie pomiędzy bankiem, agentem oraz pozostałymi uczestnikami systemu zarządzania płynnością finansową (do których będzie zaliczać się także Spółka). W przedmiotowej umowie Spółka oraz inni uczestnicy systemu zarządzania płynnością finansową udzielą pełnomocnictwa agentowi do przekazywania za pośrednictwem banku środków pieniężnych niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania sytemu zarządzania płynnością finansową. Dla podmiotu będącego agentem bank będzie prowadzić specjalny rachunek będący rachunkiem konsolidacyjnym dla całego systemu zarządzania płynnością finansową. Dodatkowo, w zawartej umowie agent upoważni bank do dokonywania zleceń zgodnie z warunkami zawartej umowy.

Na koniec każdego dnia roboczego bank będzie przenosić wszystkie salda dodatnie występujące na rachunkach uczestników systemu zarządzania płynnością finansową (np. Spółki) na rachunek agenta. W następnej kolejności agent będzie składać bankowi dyspozycję przelania określonej kwoty środków pieniężnych niezbędnych do uregulowania sald ujemnych posiadaczy rachunków uczestniczących w prowadzonym przez bank systemie zarządzania płynnością finansową (w tym także Spółki, jeśli w tym czasie na jej rachunku wystąpi saldo ujemne). W zależności od wysokości przelewanych środków pieniężnych, bank realizując tę dyspozycję będzie dokonywać "wyzerowania" ujemnych sald posiadaczy rachunków lub zmniejszenia ich proporcjonalnie (w zależności od dostępnych środków lub linii kredytowej na rachunku konsolidacyjnym agenta). W celu zapewnienia każdorazowego "zerowania" sald ujemnych posiadaczy rachunków bank będzie mógł zapewnić agentowi linię kredytową. Wszelkie operacje na rachunku konsolidacyjnym agenta będą dokonywane jedynie do kwoty przyznanego kredytu w rachunku konsolidacyjnym agenta. Saldo pozostałe na rachunku konsolidacyjnym agenta po dokonaniu przelewu środków pieniężnych na pokrycie sald ujemnych posiadaczy rachunków będzie stanowić podstawę do wyliczenia odsetek należnych agentowi od banku - w przypadku wystąpienia dodatniego salda na rachunku konsolidacyjnym agenta lub należnych bankowi od agenta w przypadku wykazania na rachunku konsolidacyjnym agenta ujemnego salda. Przedmiotowe odsetki alokowane będą następnie do pozostałych uczestników systemu zarządzania płynnością finansową w tymi także do Spółki.

Po upływie ustalonego w umowie okresu i na warunkach wskazanych w umowie, bank będzie dokonywać odwrócenia wszystkich opisanych powyżej czynności. Bank będzie automatycznie przenosić środki pieniężne wykorzystane do "zerowania sald ujemnych posiadaczy rachunków na rachunek konsolidacyjny agenta i w dalszej kolejności na rachunki bankowe, które uprzednio (tj. przed dokonaniem odwracanych czynności) wykazały salda dodatnie (w tym także na rachunek Spółki, jeśli uprzednio miał on saldo dodatnie). Ostatniego dnia roboczego każdego miesiąca, bank uzna bądź obciąży rachunek agenta odsetkami od posiadanego przez agenta na rachunku salda dodatniego lub ujemnego według określonej umownie stawki za każdy dzień danego miesiąca, w którym saldo rachunku będzie odpowiednio dodatnie albo ujemne. W dalszej kolejności (na bazie miesięcznej) odsetki te będą podlegać alokacji pomiędzy wszystkich posiadaczy rachunków (wliczając w to Spółkę), w zależności od wysokości sald dodatnich albo ujemnych występujących każdego dnia na ich rachunkach.

Za świadczone w ramach usługi zarządzania płynnością finansową bank będzie pobierać miesięczne wynagrodzenie.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy w odniesieniu do odsetek, które będą płacone przez Spółkę na podstawie umowy o zarządzanie płynnością finansową, w przypadku wystąpienia w danym miesiącu ujemnego salda na jej rachunku, znajda zastosowanie przepisy dotyczące tzw. niedostatecznej kapitalizacji (tj. art. 16 ust. 1 pkt 60 oraz 61 ustawy o p.d.o.p.)...

Zdaniem wnioskodawcy.

W opinii Spółki przepisy ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn. Dz. U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 z późn. zm.), dotyczące niedostatecznej kapitalizacji nie znajdą zastosowania do przedmiotowej umowy o zarządzanie płynnością finansową.

Przepisy ustawy o p.d.o.p. implementują do polskiego systemu instytucję tzw. "niedostatecznej kapitalizacji", ograniczającą możliwość zaliczenia do kosztów uzyskania przychodu odsetek od pożyczek udzielanych podatnikowi przez kwalifikowane podmioty powiązane, o ile takie odsetki przekraczają wartości wskazane w przepisach podatkowych.

Zgodnie z art. 16 ust. 60 ustawy, do kosztów uzyskania przychodów nie zalicza się odsetek od pożyczek (kredytów) udzielonych spółce przez jej udziałowca (akcjonariusza) posiadającego nie mniej niż 25% udziałów (akcji) tej spółki albo udziałowców (akcjonariuszy) posiadających łącznie nie mniej niż 25% udziałów (akcji) tej spółki, jeżeli wartość zadłużenia spółki wobec udziałowców (akcjonariuszy) tej spałki posiadających co najmniej 25% udziałów (akcji) i wobec innych podmiotów posiadających co najmniej 25% udziałów w kapitale takiego udziałowca (akcjonariusza) osiągnie łącznie trzykrotność wartości kapitału zakładowego spółki - w części, w jakiej pożyczka (kredyt) przekracza tę wartość zadłużenia, określoną na dzień zapłaty odsetek; przepisy te stosuje się odpowiednio do spółdzielni, członków spółdzielni oraz funduszu udziałowego takiej spółdzielni".

Zgodnie natomiast z art. 16 ust. 61 ustawy do kosztów uzyskania przychodów nie zalicza się "odsetek od pożyczek (kredytów) udzielonych przez spółkę innej spółce, jeżeli w obu tych podmiotach ten sam udziałowiec (akcjonariusz) posiada nie mniej niż po 25% udziałów (akcji), a wartość zadłużenia spółki otrzymującej pożyczkę (kredyt) wobec udziałowców (akcjonariuszy) tej spółki posiadających co najmniej 25% jej udziałów (akcji) i wobec innych podmiotów posiadających co najmniej 25% udziałów w kapitale tych udziałowców (akcjonariuszy) oraz wobec spółki udzielającej pożyczki (kredytu) osiągnie łącznie trzykrotność wartości kapitału zakładowego spółki - w części, w jakiej pożyczka (kredyt) przekracza tę wartość zadłużenia, określoną na dzień zapłaty odsetek; przepisy te stosuje się odpowiednio do spółdzielni, członków spółdzielni oraz funduszu udziałowego takiej spółdzielni."

Jednocześnie zgodnie z art. 16 ust. 7b ustawy "przez pożyczkę, o której mowa w art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 oraz w ust. 7, rozumie się każdą umowę, w której dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy; przez pożyczkę tę rozumie się także emisję papierów wartościowych o charakterze dłużnym, depozyt nieprawidłowy lub lokatę".

W opinii Spółki, podmioty, które będą uczestniczyć w umowie zarządzania płynnością finansową (w tym Spółka) nie będą zawierać ze sobą pożyczek, o których mowa w art. 16 ust. 7b ustawy. W konsekwencji do opisywanego zdarzenia przyszłego nie mogą znaleźć zastosowania przepisy art. 16 ust. 1 pkt 60 oraz 61 ustawy o p.d.o.p. wskazujące na ograniczenie możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów odsetek w związku z udzieleniem pożyczki przez udziałowca.

Wszystkie płatności w ramach umowy o zarządzanie płynnością finansową, które będą dokonywane przez uczestników systemu zarządzania płynnością finansową (w tym przez Spółkę i na rzecz Spółki) będą następować za pośrednictwem banku i z wykorzystaniem finansowego wsparcia banku, w konsekwencji jedynie bank będzie w stanie wskazać, iż transfer środków pieniężnych w obrębie grupy rachunków jest konieczny oraz określić wysokość transferowanych środków pieniężnych, konieczną do zoptymalizowania wysokości płaconych przez grupę kapitałową odsetek. Bank będzie stroną każdej transakcji, która będzie realizowana w ramach umowy o zarządzanie płynnością finansową i to bank będzie dokonywać rozdysponowania środków pieniężnych w obrębie całej struktury pomiędzy poszczególnych uczestników systemu zarządzania płynnością finansową w sytuacjach zaistnienia nadwyżek lub niedoborów na rachunkach poszczególnych uczestników systemu. W konsekwencji, przed dokonaniem każdorazowego transferu środków pieniężnych przez bank nie będzie wymagana zgoda posiadacza rachunku z dodatnim saldem (np. Spółki, o ile na jej rachunku wystąpi dodatnie saldo) na przelanie ściśle określonej ilości środków pieniężnych na rachunek agenta.

Pozostając w systemie zarządzania płynnością finansową ani Spółka, ani żaden inny z uczestników systemu nie będzie mógł przeciwstawić się wykorzystywaniu przez bank środków pieniężnych w celu minimalizowania obciążeń całej grupy kapitałowej. W konsekwencji, w opinii Spółki, w ramach usługi zarządzania płynnością finansową nie będzie można w ogóle mówić o "pożyczkach (kredytach) udzielonych spółce przez jej udziałowca (akcjonariusza)".

Dodatkowo, Spółka wskazuje, iż podstawą kalkulowania odsetek dla celów rozliczenia odsetek z tytułu wszystkich transakcji przeprowadzonych przez bank w odniesieniu do uczestników systemu zarządzania płynnością finansową będzie wysokość ujemnego lub dodatniego salda posiadacza rachunku wykazywana w stosunku do banku, udzielającego debetu lub przyjmującego środki pieniężne. Bank będzie dokonywać płatności odsetek w pierwszej kolejności w relacji do agenta i dopiero później odsetki zostają alokowane proporcjonalnie do wykazywanego przez poszczególnych uczestników systemu salda dodatniego lub ujemnego w poszczególne dni rozliczanego miesiąca. W konsekwencji, w systemie zarządzania płynnością finansową brak będzie płatności stanowiących płatności odsetkowe, o których mowa w przepisach dotyczących niedostatecznej kapitalizacji. Jedynym podmiotem dokonującym lub otrzymującym płatności odsetek z tytułu pożyczek, o których mowa w przepisach art. 16 ust. 1 pkt 60 oraz 61 ustawy o p.d.o.p. będzie bank, który będzie podmiotem niezwiązanym z uczestnikami systemu zarządzania płynnością finansową (w tym ze Spółka) i w konsekwencji udzielane przez niego w rachunku bieżącym "pożyczki" nie podlegają przepisom o niedostatecznej kapitalizacji.

Spółka podkreśla, iż przedmiotowe stanowisko potwierdzone zostało w postanowieniu Naczelnika Pierwszego Mazowieckiego Urzędu Skarbowego w Warszawie z 8 listopada 2006 r. (1471/DPD1/423/119/06/MK), wydanego na rzecz banku oferującego przedmiotową usługę zarządzania płynnością finansową. W przedmiotowym postanowieniu Naczelnik wskazał, iż "w przedstawionym stanie faktycznym we wszystkich transakcjach realizowanych na podstawie umowy o zarządzaniu płynnością finansową w ramach grupy kapitałowej stroną jest Bank i to Bank uzyskuje odsetki od uczestników systemu zarządzania płynnością finansową w przypadku wystąpienia salda ujemnego lub wypłaca tym uczestnikom odsetki, jeżeli saldo rachunku będzie dodatnie. Zatem wystąpienie na rachunkach bankowych w ramach zawartej umowy sald ujemnych stanowi udzielenie pożyczki w rozumieniu art. 16 ust. 7b ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Jednakże ponieważ udzielający tej pożyczki w postaci debetu na rachunkach podmiotów biorących udział w systemie zarządzania płynnością finansową nie jest podmiotem powiązanym z uczestnikami tego systemu (...) "do odsetek płaconych na rzecz banku przez uczestników systemu zarządzania płynnością finansową z tytułu ujemnego salda na rachunku bankowym przepisy o niedostatecznej kapitalizacji nie będą miały zastosowania". Identyczne stanowisko przedstawione zostało w postanowieniu Naczelnika Pierwszego Mazowieckiego Urzędu Skarbowego w Warszawie z 26 marca 2006 r. (1471/DPR2/423-211/06/JB).

Dodatkowo Spółka wskazuje, iż przepisy art. 16 ust. 1 pkt 60 oraz 61 ustawy o p.d.o.p. nie znajdą zastosowania w przedmiotowej sytuacji także z uwagi na niemożliwość zrealizowania wskazanej w tych przepisach przesłanki dotyczącej przekroczenia przez wartość zadłużenia podmiotu dokonującego płatności odsetkowych, na dzień zapłaty, wobec podmiotów powiązanych, wysokości trzykrotności wysokości kapitału zakładowego.

W momencie rozliczania przez bank płatności odsetkowych na koniec każdego miesiąca pomiędzy uczestnikami systemu zarządzania płynnością finansową brak będzie zadłużenia, od którego powinny być kalkulowane odsetki. W opinii Spółki, niemożliwość wskazania na dzień zapłaty odsetek zadłużenia, od którego miałyby być liczone ewentualne odsetki, będzie uniemożliwiał stosowanie przepisów o niedostatecznej kapitalizacji do rozliczeń w ramach systemu zarządzania płynnością finansową. Okoliczność ta przemawia, w opinii Spółki, za twierdzeniem, iż intencją ustawodawcy nie było objęcie rozliczeń typu cash-pooling przepisami o niedostatecznej kapitalizacji.

O braku konieczności stosowania przepisów o niedostatecznej kapitalizacji do zawieranej przez bank oraz posiadaczy rachunków umowy o zarządzaniu płynnością finansową decyduje również wykładnia celowościowa tych przepisów. Zdaniem Spółki przedstawione powyżej ograniczenia mają na celu zapobieżenie nadmiernemu finansowaniu działalności spółek kapitałowych przez ich właścicieli inaczej niż poprzez neutralne podatkowo kapitały własne, co może skutkować obniżeniem podstawy opodatkowania. Finansowanie takie ma charakter trwałego przekazywania przez jeden z podmiotów środków pieniężnych do dyspozycji innego podmiotu (agenta) i skutkuje brakiem korelacji pomiędzy wysokości kapitału zakładowego, a wielkością prowadzonej przez podmiot działalności (...) z drugiej zaś strony częstokroć skutkuje możliwością uchylenia się od opodatkowania w Polsce (tak interpretuje cel wprowadzenia przepisów o niedostatecznej kapitalizacji Ministerstwo Finansów, w szczególności w piśmie z grudnia 1999 r. (PB4/AK-802-3156/350/99, podobnie cel niedostatecznej kapitalizacji wyjaśniło Ministerstwo Finansów w interpretacji z dnia 20 grudnia 2000 r., MF PB7-033/RFN/11/2000 Biul. Skarb. 2001/1/12).

W opinii Spółki, w przypadku zaoferowania usługi zarządzania płynności finansową suma płatności odsetkowych wykazywanych przez grupę spółek uczestniczących w systemie będzie znacznie niższa, co w konsekwencji nie powinno wpływać ani na obniżenie podstawy ich opodatkowania ani skutkować naruszeniem interesów fiskalnych Skarbu Państwa, które legły u podstaw wprowadzenia przepisów o niedostatecznej kapitalizacji.

Jednocześnie z uwagi na krótkotrwały charakter transferów, które będą dokonywane w ramach umowy zarządzania płynnością finansową z całą pewnością nie będzie dochodziło do zaburzenia korelacji pomiędzy wysokością kapitału zakładowego Spółki, a wielkością prowadzonej przez nią działalności.

Powyższe prowadzi do wniosku wskazanego, w przywołanym już piśmie Ministerstwa Finansów z grudnia 1999 r., iż pojęcie pożyczki dla celów niedostatecznej kapitalizacji należy rozumieć w ekonomicznym znaczeniu tego słowa. W konsekwencji, w opinii Spółki rozliczenia przeprowadzane w ramach systemu zarządzania płynnością finansową, których celem będzie przede wszystkim zmniejszenie obciążenia płatnościami odsetkowymi całej grupy kapitałowej, nie zaś faktyczne korzystanie z transferowanych środków pieniężnych przez Spółkę lub innych uczestników systemu, nie powinny być traktowane jak pożyczki dla celów przepisów o niedostatecznej kapitalizacji, gdyż ich ekonomicznym celem będzie właściwe zarządzanie grupą rachunków bankowych.

W konsekwencji, Spółka stoi na stanowisku, że w odniesieniu do odsetek, które będą płacone przez nią na podstawie umowy o zarządzanie płynnością finansową, w przypadku wystąpienia w danym miesiącu ujemnego salda na jej rachunku, nie znajdą zastosowania przepisy dotyczące niedostatecznej kapitalizacji.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Mając powyższe na względzie, stosownie do art. 14c § 1 Ordynacji podatkowej, odstąpiono od uzasadnienia prawnego oceny stanowiska wnioskodawcy.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy), w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku ul. 1-go Maja 10, 09-402 Płock.