IPPB3/423-209/09-4/AG - Koszty uzyskania przychodu a wydatki poniesione z tytułu zapłaconych odsetek oraz prowizja zapłacona bankowi za świadczenie usług cash poolingu.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki, przedstawione we wniosku z dnia 16 kwietnia 2009 r. (data wpływu 23 kwietnia 2009 r.), uzupełnionym na wezwanie z dnia 3 czerwca 2009 r. (doręczone w dniu 8 czerwca 2009 r.) pismem z dnia 9 czerwca 2009 r. (dat stempla pocztowego 12 maja 2009 r., data wpływu 15 czerwca 2009 r.) - w sprawie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej m.in. podatku dochodowego od osób prawnych odnośnie konsekwencji zawarcia umowy cash poolingu (pytania oznaczone numerami od 3 do 5) - jest prawidłowe.

W dniu 23 kwietnia 2009 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie konsekwencji zawarcia umowy cash poolingu.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe.

Wnioskodawca zamierza skorzystać z usługi kompleksowego zarządzania płynnością finansową (tzw. cash pooling) oferowanej przez Bank z siedzibą w G. (dalej: " Bank" lub "bank"). Pozostałymi uczestnikami cash poolingu są polskie i zagraniczne spółki należące do tej samej grupy kapitałowej co wnioskodawca, które posiadają rachunki w Bank, a ponadto zawarły z tym bankiem umowę dotyczącą cash poolingu. Celem usługi cash poolingu jest zwiększenie efektywności gospodarczej podmiotów uczestniczących w przedsięwzięciu, poprzez odpowiednie wykorzystanie sumy dziennych sald występujących na rachunkach wszystkich spółek z grupy.

Funkcjonujący w Bank model cash poolingu oparty jest na następujących zasadach. Każdy z uczestniczących w cash poolingu podmiotów, wśród rachunków posiadanych w Bank, posiada również rachunek służący do ustalania salda wdanej walucie dla celów cash poolingu. Jeżeli klient ma w banku tylko jeden rachunek w danej walucie, wówczas rachunek ten służy ustalaniu salda dla celów cash poolingu (rachunek ten zostaje zgłoszony bankowi przez klienta celem objęcia usługą cash poolingu). Jeśli natomiast klient posiada w banku więcej niż jeden rachunek w danej walucie, wówczas może on wskazać jeden z tych rachunków, jako służący do ustalenia salda dla potrzeb cash poolingu.

Na zakończenie każdego dnia roboczego bank ustala saldo każdego z uczestników cash poolingu w danej walucie na rachunku zgłoszonym bankowi przez klienta dla celów cash poolingu. Saldo danego rachunku zgłoszonego do objęcia usługą cash poolingu na zakończenie dnia roboczego może być wynikiem uprzedniego przeniesienia na ten rachunek stanów innych rachunków klienta posiadanych w banku i prowadzonych w tej samej walucie co dany rachunek zgłoszony do objęcia usługą cash poolingu.

W oparciu o powyższe bank stwierdza, który z uczestników cash poolingu na zakończenie danego dnia roboczego posiada saldo dodatnie (tzw. posiadacz dodatni), który zaś posiada saldo ujemne (tzw. posiadacz ujemny). Następnie, na zakończenie danego dnia roboczego, bank przenosi na posiadaczy dodatnich całość lub część wierzytelności, które przysługiwały bankowi wobec posiadaczy ujemnych, otrzymując od posiadaczy dodatnich równowartość tych wierzytelności. Przeniesienie to opiera się bądź na metodzie alokacji proporcjonalnej, bądź na metodzie alokacji priorytetowej.

Metoda alokacji proporcjonalnej polega ona na tym, iż w zależności od sytuacji:

Metoda alokacji priorytetowej polega na tym, iż ogólna suma wierzytelności przysługujących bankowi wobec posiadaczy ujemnych nie jest dzielona proporcjonalnie pomiędzy posiadaczy dodatnich, lecz w zależności od tego, czy saldo na koniec dnia roboczego na rachunku danego posiadacza, służącym do ustalenia salda dla potrzeb cash poolingu, zgłoszonym do usługi cash poolingu, jest dodatnie, czy ujemne - stosuje się odpowiednie priorytety określone cyfrą, wskazujące pierwszeństwo w nabywaniu wierzytelności przez poszczególnych posiadaczy dodatnich bądź w zbywaniu wierzytelności przysługujących bankowi wobec poszczególnych posiadaczy ujemnych. Na początku następnego dnia roboczego posiadacz dodatni, który pod koniec poprzedniego dnia roboczego nabył od banku wierzytelności banku wobec posiadaczy ujemnych, dokonuje zwrotnego przelewu przedmiotowych wierzytelności w wyniku którego ponownie bankowi (a nie - jak przez okres od zakończenia poprzedniego dnia roboczego do rozpoczęcia następnego dnia roboczego - posiadaczowi dodatniemu) przysługują wierzytelności wobec posiadaczy ujemnych. W efekcie uczestniczenia w cash poolingu spółka, u której w danym dniu wystąpiło na rachunku służącym do ustalenia salda dla potrzeb cash poolingu saldo dodatnie, otrzymuje odsetki wyższe od tych, jakie otrzymałaby w przypadku zdeponowania na rachunku bankowym kwoty w wysokości tego salda, natomiast spółka, u której w danym dniu wystąpiło na rachunku służącym do ustalenia salda dla potrzeb cash poolingu saldo ujemne, płaci odsetki niższe od tych, jakie zapłaciłaby w przypadku zaciągnięcia w banku kredytu w wysokości tego salda.

Od każdej spółki uczestniczącej w cash poolingu (a więc zarówno tej, u której na zakończenie poszczególnych dni roboczych danego miesiąca występowało na rachunku służącym do ustalenia salda dla potrzeb cash poolingu saldo dodatnie, jak i tej, u której na zakończenie poszczególnych dni roboczych danego miesiąca występowało na rachunku służącym do ustalenia salda dla potrzeb cash poolingu saldo ujemne) pobierana jest przez bank prowizja (prowizja ta pobierana jest za cały rok z góry). Wysokość odsetek pobieranych od spółki, u której na zakończenie poszczególnych dni roboczych wystąpiło na rachunku służącym do ustalenia salda dla potrzeb cash poolingu saldo ujemne, jak i prowizja pobierana przez bank od tej spółki, kalkulowane są w ten sposób, iż ich suma jest mniejsza niż odsetki, jakie spółka, u której na zakończenie poszczególnych dni roboczych wystąpiło na rachunku służącym do ustalenia salda dla potrzeb cash poolingu saldo ujemne, zapłaciłaby, gdyby była zadłużona wobec banku z tytułu kredytu w wysokości ujemnego salda. Kalkulacji oraz wypłaty odsetek na rzecz posiadacza dodatniego, który nabył od banku wierzytelność banku wobec posiadacza ujemnego dokonuje Bank na podstawie zawartej umowy cash poolingu.

Wszelkie operacje związane z przelewami wierzytelności i zwrotnymi przelewami wierzytelności oraz rozliczeniami związanymi z tymi przelewami są dokonywane przez bank w odniesieniu do każdej waluty osobno.

Wszelkie operacje związane z przelewami wierzytelności i zwrotnymi przelewami wierzytelności oraz rozliczeniami związanymi z tymi przelewami są dokonywane przez bank w odniesieniu do każdej waluty osobno.

Spółka nie jest w żaden sposób powiązana z bankiem świadczącym usługę cash poolingu.

W związku z powyższym Spółka wniosła o potwierdzenie, w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych (pytania od 3 do 5):

Stanowisko wnioskodawcy.

Ad. 3)

W ocenie wnioskodawcy dla uczestników cash poolingu niebędących bankiem przychodem są kwoty odsetek otrzymanych w związku z udziałem w cash poolingu, a kosztem uzyskania przychodu wydatki poniesione z tytułu zapłaconych odsetek oraz prowizja zapłacona bankowi, natomiast pozostałe środki finansowe przelewane pomiędzy uczestnikami cash poolingu niebędącymi bankiem, nie stanowią przychodów, ani kosztów ich uzyskania.

W zakresie przychodów z tytułu odsetek wskazać należy przepisy art. 12 ust. 1 pkt 1 oraz art. 12 ust. 4 pkt 2 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn. Dz. U. z 2000 r., Nr 54, poz. 654 z późn. zm.). Zgodnie z art. 12 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych przychodami są m.in. otrzymane pieniądze. Z kolei w myśl art. 12 ust 4 pkt 2 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych do przychodów nie zalicza się m.in. kwot naliczonych, lecz nieotrzymanych odsetek od należności, w tym również od udzielonych pożyczek (kredytów). Z powołanych przepisów wynika, iż przychód posiadacza dodatniego uczestniczącego w cash poolingu stanowię jedynie te odsetki, które zostaną przez ni ego faktycznie otrzymane.

Z kolei odnośnie kosztów uzyskanie przychodów z tytułu odsetek wskazać należy przepisy art. 15, art. 16 ust. 1 pkt 10 lit na" oraz art. 16 ust 1 pkt 11 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1 tej ustawy. Zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 10 lit a) ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych nie uważa się za koszt uzyskania przychodu wydatków na spłatę pożyczek (kredytów), z wyjątkiem skapitalizowanych odsetek od tych pożyczek (kredytów). Z kolei w myśl art. 16 ust. 1 pkt 11 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych do kosztów uzyskania przychodów nie zalicza się naliczonych, lecz niezapłaconych albo umorzonych odsetek od zobowiązań, w tym również od pożyczek (kredytów). Z cytowanych przepisów wynika, iż kosztami uzyskania przychodów są naliczone i zapłacone lub skapitalizowane i zapłacone odsetki od zobowiązań, w tym również od pożyczek.

Ponadto, zgodnie z art. 15 powoływanej ustawy, kosztem uzyskania przychodu są wydatki poniesione przez uczestnika cash poolingu na prowizję dla banku będącego organizatorem cash poolingu.

Zdaniem wnioskodawcy środki finansowe niebędące odsetkami ani prowizją dla banku, przelewane pomiędzy stronami uczestniczącymi w cash poolingu niebędącymi bankiem, nie stanowią dla nich przychodu ani kosztów jego uzyskania. W zakresie przychodów zastosowanie znajduje art. 12 ust 4 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, zgodnie z którym do przychodów nie zalicza się otrzymanych lub zwróconych pożyczek (kredytów). Natomiast w zakresie kosztów uzyskania przychodów zastosowanie będzie miał art. 16 ust. 1 pkt 10 lit. a) ww. ustawy, na podstawie którego kosztami uzyskania przychodów nie są wydatki na spłatę pożyczek (kredytów) z wyjątkiem skapitalizowanych odsetek od tych pożyczek (kredytów).

Ad.4)

Uczestnicy cash poolingu niebędący bankiem mogą, w związku z uczestnictwem w tym produkcie, uzyskiwać przychód z tytułu otrzymanych odsetek. W przypadku, gdy przychód taki otrzymuje uczestnik cash poolingu niebędący polskim rezydentem podatkowym, co do zasady pojawia się obowiązek poboru przez płatnika zryczałtowanego podatku dochodowego (tzw. podatku u źródła), o którym mowa w art. 21 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (chyba że, zgodnie ze stosownymi postanowieniami umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, dochód ten jest zwolniony w Polsce od przedmiotowego podatku). W związku z powyższym pojawia się problem, czy podmiotem zobowiązanym do poboru zryczałtowanego podatku u źródła w myśl art. 26 ust 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych jest w tym wypadku bank organizujący cash pooling, czy też uczestnik cash poolingu będący posiadaczem ujemnym, od którego przysługują odsetki posiadaczowi dodatniemu, niebędącemu polskim rezydentem podatkowym.

W ocenie wnioskodawcy obowiązek poboru zryczałtowanego podatku dochodowego (tzw. podatku u źródła) w rozważanym przypadku spoczywa na banku, gdyż to on, a nie uczestnik cash poolingu będący posiadaczem ujemnym, dokonuje kalkulacji i wypłaty odsetek na rzecz posiadacza dodatniego, niebędącego polskim rezydentem podatkowym.

Za zasadnością powyższego stanowiska przemawiają poglądy prezentowane przez organy skarbowe. Tytułem przykładu można tu wskazać informację o zakresie stosowania przepisów prawa podatkowego Drugiego Mazowieckiego Urzędu Skarbowego w Warszawie z dnia 28 czerwca 2004 r. (sygn. US 72/RPŁ/423-43/04/EŁ), Przedmiotem analizy organu było ustalenie, na kim spoczywa obowiązek pobrania podatku w przypadku, gdy ustalona w ramach cash poolingu, organizowanego przez bank, kwota odsetek będzie wyplatana jednemu uczestnikowi programu, a następnie przez niego dzielona na pozostałych klientów banku, biorących udział w programie. Udzielając odpowiedzi w powyższym zakresie organ stwierdził, iż: "Z przedstawionego w piśmie planowanego działania wynikało, że Bank będzie wypłacał na konto jednej osoby - rezydenta (klienta Banku) kwotę, na którą składać się będą nadwyżki sumy odsetek które powstaną od kwoty odsetek naliczonych po zsumowaniu sald z rachunków klientów Banku, biorących udział w programie. Z uwagi na to, iż osobą, która dokonywać będzie wypłat łącznej kwoty odsetek będzie Bank na nim jako płatniku stosownie do art. 41 ust. 4 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. a podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14 poz. 176 z późn. zm.), spoczywa obowiązek pobrania w dniu dokonania wypław, zryczałtowanego podatku dochodowego od tych wypłat. Dla oceny ww. obowiązków bez znaczenia jest okoliczność iż z umowy zawartej z uczestnikami programu, którego przedmiotem jest nowy produkt bankowy notional cash pooling będzie wynikał, że dysponentem kwoty odsetek będzie jeden z klientów Banku. W związku z powyższym obowiązek pobrania podatku będzie należał do Banku".

Ad. 5)

W ocenie wnioskodawcy w stosunku do odsetek obliczanych i wypłacanych przez bank uczestnikowi cash poolingu będącemu posiadaczem dodatnim, nie znajdują zastosowania ograniczenia w zakresie uznawania odsetek za koszty uzyskania przychodu, wynikające z przepisów o tzw. niedostatecznej kapitalizacji zawartych w art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Na wstępie analizy przedmiotowego problemu trzeba wskazać, iż stosownie do art. 16 ust 1 pkt 60 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych nie uważa się za koszt uzyskania przychodów odsetek od pożyczek (kredytów) udzielonych spółce przez jej udziałowca (akcjonariusza) posiadającego nie mniej niż 25% udziałów (akcji) tej spółki albo udziałowców (akcjonariuszy) posiadających łącznie nie mniej niż 25% udziałów (akcji) tej spółki, jeżeli wartość zadłużenia spółki wobec udziałowców (akcjonariuszy) tej spółki posiadających co najmniej 25% udziałów (akcji) i wobec innych podmiotów posiadających co najmniej 25% udziałów w kapitale takiego udziałowca (akcjonariusza), osiągnie łącznie trzykrotność wartości kapitału zakładowego spółki - w części, w jakiej pożyczka (kredyt) przekracza tę wartość zadłużenia, określoną na dzień zapłaty odsetek.

Natomiast przepis art. 16 ust. 1 pkt 61 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych zawiera w swej treści analogiczne rozwiązania dotyczące odsetek od pożyczek (kredytów) udzielonych spółce przez jej spółkę siostrzaną. Zgodnie z jego brzmieniem, nie uważa się za koszt uzyskania przychodów odsetek od pożyczek (kredytów) udzielonych przez spółkę innej spółce, jeżeli w obu tych podmiotach ten sam udziałowiec (akcjonariusz) posiada nie mniej niż po 25% udziałów (akcji), a wartość zadłużenia spółki otrzymującej pożyczkę (kredyt) wobec udziałowców (akcjonariuszy) tej spółki posiadających co najmniej 25% jej udziałów (akcji) i wobec innych podmiotów posiadających co najmniej 25% udziałów w kapitale tych udziałowców (akcjonariuszy) oraz wobec spółki udzielającej pożyczki (kredytu) osiągnie łącznie trzykrotność wartości kapitału zakładowego spółki - w części, w jakiej pożyczka (kredyt) przekracza tę wartość zadłużenia, określoną na dzień zapłaty odsetek. Sposób ustalenia wartości kapitału zakładowego - dla potrzeb omawianej regulacji - określa art. 16 ust. 7 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Z kolei art. 16 ust. 7b tej ustawy zawiera definicję pożyczki. Z cytowanych regulacji wynika, iż podstawową przesłanką stosowania przepisów dotyczących niedostatecznej kapitalizacji jest to, aby płatność odsetek była dokonywana z tytułu pożyczki, udzielanej danemu podmiotowi przez określone jednostki powiązane. Zgodnie z art. 16 ust. 7b ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych przez pożyczkę, o której mowa w art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 oraz w ust. 7 tej ustawy, rozumie się każdą umowę, w której dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy; przez pożyczkę tę rozumie się także emisję papierów wartościowych o charakterze dłużnym, depozyt nieprawidłowy lub lokatę.

Odnosząc treść cytowanej definicji do analizowanej sytuacji dostrzec należy, iż w przypadku cash poolingu nie można uznać, iż mamy do czynienia z pożyczką udzielaną posiadaczowi ujemnemu przez posiadacza dodatniego. Posiadacz ujemny zawarł bowiem wielostronną umowę cash poolingu z bankiem, nie zawierał on natomiast umowy pożyczki z posiadaczem dodatnim. Posiadacz dodatni poprzez uczestnictwo w cash poolingu wyraził jedynie gotowość do chwilowego (na okres pomiędzy zakończeniem jednego dnia roboczego, a rozpoczęciem następnego dnia roboczego) przejęcia zobowiązań posiadacza ujemnego wobec banku. Z uwagi na fakt, iż dokonywane przez uczestników cash poolingu

Zasadność powyższego stanowiska potwierdzają poglądy prezentowane przez organy skarbowe.

Ponadto z cytowanych uregulowań wynika, iż ograniczenia w nich przewidziane znajdują zastosowanie, jeżeli wartość zadłużenia podatnika wobec jego kwalifikowanych udziałowców przekroczy określony próg w dniu zapłaty odsetek. Dostrzec należy, iż w przypadku cash poolingu codzienna likwidacja sald ujemnych powoduje wprawdzie powstanie czasowego zadłużenia posiadacza ujemnego wobec posiadacza dodatniego, ma ono jednak charakter krótkotrwały i trwa jedynie od zakończenia jednego dnia roboczego do rozpoczęcia następnego dnia roboczego, kiedy bank dokonuje zwrotnego przeniesienia sald. Zadłużenie to nie istnieje natomiast w momencie zapłaty odsetek, gdyż zobowiązania z tytułu przeniesionych wierzytelności w chwil! płatności odsetek faktycznie już nie istnieją. Okoliczność ta ma fundamentalne znaczenie dla analizowanego zagadnienia. Skoro bowiem w chwili zapłaty odsetek zadłużenie wobec kwalifikowanych udziałowców nie istnieje, to ograniczenia w zakresie tzw. niedostatecznej kapitalizacji, zawarte w przepisach art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, nie mogą znaleźć zastosowania.

Biorąc pod uwagę przytoczone wyżej argumenty stwierdzić należy, iż w stosunku do odsetek wypłacanych przez uczestnika cash poolingu u którego wystąpiło saldo ujemne, uczestnikowi cash poolingu u którego wystąpiło saldo dodatnie, nie znajdują zastosowania ograniczenia w zakresie uznawania odsetek za koszty uzyskania przychodu, wynikające z przepisów o tzw. niedostatecznej kapitalizacji zawartych w art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Mając powyższe na względzie, stosownie do art. 14c § 1 Ordynacji podatkowej, odstąpiono od uzasadnienia prawnego dokonanej w tym zakresie oceny stanowiska wnioskodawcy.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Jednocześnie informujemy, że wniosek w części dotyczącej podatku czynności cywilnoprawnych oraz podatku od towarów i usług podlega rozstrzygnięciu w odrębnej interpretacji indywidualnej.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1-go Maja 10, 09-402 Płock.