IPPB3/423-1670/08-2/JB - Czy w dacie zamknięcia/likwidacji rachunków inwestycyjnych Spółka będzie uprawniona do rozpoznania straty powstałej z tytułu zarządzania portfelem inwestycyjnym, stanowiącej różnicę pomiędzy przychodem/zyskiem wypracowanym przez T w okresie obowiązywania Umowy a kosztami poniesionymi w celu jej wykonania?

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2007 r. Nr 112, poz. 770) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki, przedstawione we wniosku z dnia 3 grudnia 2008 r. (data wpływu do BKIP 19 grudnia 2008 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie ustalenia, czy w dacie zamknięcia/likwidacji rachunków inwestycyjnych Spółka będzie uprawniona do rozpoznania straty powstałej z tytułu zarządzania portfelem inwestycyjnym, stanowiącej różnicę pomiędzy przychodem/zyskiem wypracowanym przez T w okresie obowiązywania umowy, a kosztami poniesionymi w celu jej wykonania - jest nieprawidłowe.

W dniu 19 grudnia 2008 r. wpłynął wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie ustalenia, czy w dacie zamknięcia/likwidacji rachunków inwestycyjnych Spółka będzie uprawniona do rozpoznania straty powstałej z tytułu zarządzania portfelem inwestycyjnym, stanowiącej różnicę pomiędzy przychodem/zyskiem wypracowanym przez T w okresie obowiązywania umowy a kosztami poniesionymi w celu jej wykonania.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny.

W dniu 13 marca 2007 r. A podpisała z Towarzystwo... S.A. (dalej: "T") Umowę o zarządzanie portfelami instrumentów finansowych (dalej: "Umowa"). Umowa zawarta została na czas nieokreślony. Na mocy Umowy Spółka przekazała T w zarządzanie kwotę 9.000.000 PLN. Jednocześnie Spółka udzieliła T pełnomocnictwa do zarządzania portfelem nin. zawierania transakcji oraz dysponowania środkami pieniężnymi zgromadzonymi na rachunku pieniężnym objętym Umową. Przedmiotem inwestycji T były instrumenty finansowe takie jak papiery wartościowe, depozyty bankowe i kontrakty terminowe.

Po zakończeniu każdego miesiąca Spółka otrzymywała raport z wykonania Umowy obejmujący w szczególności aktualną wycenę portfela.

Z tytułu zarządzania, w całym okresie obowiązywania umowy, Spółka poniosła łączny koszt w wysokości 163.052,69 PLN. Składały się na niego stałe opłaty okresowe za zarządzanie, opłaty za zarządzanie uzależnione od wyników inwestycyjnych oraz inne, określone w tabeli opłat i prowizji m.in. związane z obsługą rachunków inwestycyjnych.

W r. 2008 Spółka zleciła T zamknięcie inwestycji, a następnie wycofała wszystkie dostępne środki, otrzymując na rachunek bieżący kwotę 7.504.056,23 PLN. W czasie trwania Umowy aktywa znajdujące się na rachunku inwestycyjnym znajdowały się w wyłącznym zarządzaniu przez T, w oparciu o strategię inwestycyjną zleconą przez Spółkę w Umowie. Do momentu zamknięcia rachunków inwestycyjnych Spółka nie korzystała z powierzonych T środków oraz wypracowanych przez T zysków.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy w dacie zamknięcia/likwidacji rachunków inwestycyjnych Spółka będzie uprawniona do rozpoznania straty powstałej z tytułu zarządzania portfelem inwestycyjnym, stanowiącej różnicę pomiędzy przychodem/zyskiem wypracowanym przez T w okresie obowiązywania Umowy a kosztami poniesionymi w celu jej wykonania...

Stanowisko Wnioskodawcy

Zgodnie z treścią art. 12 ust. 1 pkt 1 u.p.d.o.p. przychodami (...) są w szczególności otrzymane pieniądze, wartości pieniężne, w tym również różnice kursowe (...).

Dokonując analizy przytoczonego powyżej przepisu należy stwierdzić, iż warunkiem rozpoznania przychodu jest faktyczne "otrzymanie" pieniędzy lub wartości pieniężnych. Oznacza to, iż środki pieniężne muszą zostać faktycznie postawione do dyspozycji podatnika poprzez - przykładowo - wpływ na rachunek bankowy, bądź też inny sposób. W analizowanym stanie faktycznym, w trakcie realizacji Umowy, aktywa znajdujące się na rachunku inwestycyjnym Spółki znajdowały się w wyłącznym zarządzaniu T, w konsekwencji Spółka nie mogła dowolnie nimi dysponować.

Biorąc pod uwagę literalne brzmienie art. 12 ust. 1 pkt 1 u.p.d.o.p. momentem, w którym Spółka zobowiązana była do rozpoznania przychodu podatkowego z tytułu zarządzania portfelem inwestycyjnym, byt moment faktycznego wpływu środków na rachunek podstawowy (bieżący) Spółki. W tym momencie Spółka środki "otrzymała".

Spółka zwraca uwagę, iż podejście to jest zgodne z ogólnymi zasadami opodatkowania zgodnie, z którymi przychód podatkowy powstaje w momencie, w którym jest on ostateczny i definitywny. W powołanym przepisie ustawodawca wskazuje, że przychodem może być wyłącznie świadczenie mające charakter ostateczny, a więc niepodlegające zwrotowi. W analizowanej sytuacji, oddane w zarządzanie środki, a także wypracowany przez T zysk, były przedmiotem ciągłego obrotu finansowego, dlatego o ostatecznym charakterze przysporzenia można zdaniem Spółki mówić dopiero w momencie, w którym środki wpłynęły na jej rachunek bieżący.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 u.p.d.o.p., kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1 (...).

Kosztem uzyskania przychodów są zatem wszelkie racjonalne i gospodarczo uzasadnione wydatki, których celem jest zarówno osiągnięcie przychodów, zabezpieczenie albo zachowanie źródła przychodów i to zarówno w zakresie kosztów bezpośrednich, jak i pośrednich, związanych z uzyskiwanymi przychodami - o ile nie zostały wymienione w art. 16 ust. 1 ustawy podatkowej.

Jak wynika natomiast z art. 15 ust. 4b koszty uzyskania przychodów bezpośrednio związane z przychodami są zasadniczo potrącane w r. podatkowym, w którym osiągnięte zostały odpowiadające im przychody.

Ustalając moment uznania danego wydatku za koszt podatkowy, należy zatem w pierwszej kolejności rozstrzygnąć, czy istnieje możliwość jego powiązania z konkretnym przychodem osiągniętym w r. podatkowym.

Z tytułu zarządzania portfelem inwestycyjnym, Spółka poniosła szereg wydatków, bezpośrednio związanych i koniecznych dla prawidłowego wykonania Umowy. Do wydatków tych zaliczyć należy środki przekazane w zarządzanie jak również opłaty z tytułu zarządzania i inne, głównie związane z prowadzeniem rachunków inwestycyjnych. Zdaniem Spółki, prawo do rozpoznania przedmiotowych wydatków jako kosztu podatkowego przysługiwało jej dopiero w momencie uzyskania związanego z nimi przychodu. Taki przychód - jak to zostało już wskazane w pierwszej części wniosku - powstał w momencie wpływu środków pieniężnych na rachunek bieżący Spółki.

W opinii Spółki, przedstawiony powyżej bezpośredni związek przyczynowo - skutkowy wymienionych kosztów z osiągniętym przychodem nie powinien budzić wątpliwości. Podsumowując, Spółka stoi na stanowisku, iż w momencie wycofania środków z rachunków inwestycyjnych będzie zobowiązana do rozpoznania przychodu do opodatkowania w wysokości, w jakiej nastąpiło uznanie rachunku bieżącego. Jednocześnie w tym samym momencie Spółka będzie mogła rozpoznać koszty podatkowe bezpośrednio związane z realizacją Umowy (opata przekazana w zarządzanie, koszty zarządzania i inne). Biorąc pod uwagę, iż zgodnie z art. 7 ust. 2 u.p.d.o.p. dochodem jest nadwyżka sumy przychodów nad kosztami ich uzyskania oraz fakt, iż w analizowanym stanie faktycznym koszty poniesione przez Spółkę z tytułu inwestowania środków pieniężnych przez T przekraczają kwotę przychodu zrealizowanego przez T, Spółka będzie uprawniona do rozpoznania w wyniku podatkowym straty.

W odniesieniu do przedstawionego stanu faktycznego, stwierdzam, co następuje:

Stosownie do art. 45 ust. 1 ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych (Dz. U., Nr 146, poz. 1546 z późn. zm.), przedmiotem działalności towarzystwa inwestycyjnego, jest wyłącznie tworzenie funduszy inwestycyjnych i zarządzanie nimi, w tym pośrednictwo w zbywaniu i odkupywaniu jednostek uczestnictwa, reprezentowanie ich wobec osób trzecich oraz zarządzanie zbiorczym portfelem papierów wartościowych. Dodatkowo towarzystwo inwestycyjne może rozszerzyć przedmiot działalności, po otrzymaniu zezwolenia Komisji, o zarządzanie cudzym pakietem papierów wartościowych na zlecenie (art. 45 ust. 2 pkt 1 ww. ustawy).

Zgodnie z art. 47 ust. 1 i ust. 3 pkt 1 ww. ustawy, towarzystwo wykonując działalność w zakresie zarządzania cudzym pakietem papierów wartościowych na zlecenie, nie może inwestować przekazanych do zarządzania środków klientów w jednostki uczestnictwa lub certyfikaty inwestycyjne funduszy inwestycyjnych, którymi towarzystwo zarządza, chyba że umowa z klientem stanowi inaczej. Towarzystwo wykonując powyższą działalność, obowiązane jest do prowadzenia odrębnej ewidencji zawartych transakcji.

W umowie o zarządzanie portfelem, w skład którego wchodzi jeden lub większa liczba maklerskich instrumentów finansowych, firma inwestycyjna zobowiązuje się do odpłatnego podejmowania i realizacji decyzji inwestycyjnych na rachunek klienta, w ramach pozostawionych przez zleceniodawcę do dyspozycji zarządzającego środków pieniężnych lub maklerskich instrumentów finansowych. Umowa powinna być zawarta w formie pisemnej pod rygorem nieważności (art. 75 ust. 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi, Dz. U. Nr 183, poz. 1538 z późn. zm.).

Co do zasady, świadczenie usług polegających na zarządzaniu portfelem instrumentów finansowych, z zastrzeżeniem przepisów odrębnych, wymaga zawarcia w tym zakresie umowy między firmą inwestycyjną a klientem. Szczegółowe warunki zawarcia i realizacji tej umowy określa regulamin zarządzania portfelami maklerskich instrumentów finansowych. Regulamin ten określa m.in. tryb, warunki i formę ustanawiania pełnomocnictw przez klienta.

Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, że Spółka zawarła z T umowę o zarządzanie portfelami instrumentów finansowych. W ramach tej umowy Spółka udzieliła T pełnomocnictwa do zarządzania portfelem, m.in. zawierania transakcji oraz dysponowania środkami pieniężnymi zgromadzonymi na rachunku pieniężnym objętym umową. Przedmiotem inwestycji były instrumenty, takie jak papiery wartościowe, depozyty bankowe oraz kontrakty terminowe.

Z tytułu powyższej umowy Spółka przekazała do dyspozycji T kwotę 9.000.000 zł. Ponadto, z tytułu zarządzania, w całym okresie obowiązywania umowy, Spółka poniosła łączny koszt 163.052,69 zł. Składały się na niego stałe opłaty okresowe za zarządzanie, opłaty za zarządzanie uzależnione od wyników inwestycyjnych oraz inne, określone w tabeli opłat i prowizji m.in. związane z obsługą rachunków inwestycyjnych.

Stosownie do art. 12 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn. Dz. U. z 2000 r., Nr 54, poz. 654 z z późn. zm.), przychodami, z zastrzeżeniem ust. 3 i 4 oraz art. 14, są w szczególności otrzymane pieniądze, wartości pieniężne, w tym również różnice kursowe.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ww. ustawy, kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1 ustawy.

Na podstawie art. 16 ust. 1 pkt 8 ww. ustawy, nie uważa się za koszty uzyskania przychodów, wydatków na objęcie lub nabycie udziałów albo wkładów w spółdzielni, udziałów albo akcji w spółce oraz innych papierów wartościowych, a także wydatków na nabycie tytułów uczestnictwa lub jednostek uczestnictwa w funduszach kapitałowych; wydatki takie są jednak kosztem uzyskania przychodu z odpłatnego zbycia tych wkładów, udziałów, akcji oraz innych papierów wartościowych, w tym z tytułu wykupu przez emitenta papierów wartościowych, a także z odkupienia tytułów uczestnictwa lub jednostek uczestnictwa w funduszach kapitałowych albo umorzenia jednostek uczestnictwa, tytułów uczestnictwa oraz certyfikatów inwestycyjnych w funduszach kapitałowych, z zastrzeżeniem ust. 7e.

Nie uważa się również za koszty uzyskania przychodów, zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 8b ww. ustawy, wydatków związanych z nabyciem pochodnych instrumentów finansowych - do czasu realizacji praw wynikających z tych instrumentów albo rezygnacji z realizacji praw wynikających z tych instrumentów albo ich odpłatnego zbycia - o ile wydatki te, stosownie do art. 16g ust. 3 i 4, nie powiększają wartości początkowej środka trwałego oraz wartości niematerialnych i prawnych.

Biorąc powyższe pod uwagę, nie można zgodzić się ze stanowiskiem Spółki, że w dacie zamknięcia/likwidacji rachunków inwestycyjnych Spółka będzie uprawniona do rozpoznania straty powstałej z tytułu zarządzania portfelem inwestycyjnym, stanowiącej różnicę pomiędzy przychodem/zyskiem wypracowanym przez T w okresie obowiązywania Umowy a kosztami poniesionymi w celu jej wykonania. Z uzasadnienia Spółki wynika, że pod pojęciem kosztów poniesionych w celu wykonania umowy zawartej z T, rozumie ona środki pieniężne w kwocie 9.000.000 zł, zaangażowane w instrumenty finansowe wchodzące w skład zarządzanego przez T portfela instrumentów finansowych oraz środki w kwocie 163.052,69 stanowiące wydatki związane z wynagrodzeniem dla T.

W skład portfela instrumentów finansowych, wchodziły takie instrumenty, jak papiery wartościowe, depozyty bankowe oraz kontrakty terminowe. T, na podstawie odpowiednich pełnomocnictw uzyskanych od Spółki, zarządzało portfelem Spółki w jej imieniu i na jej rachunek, podejmując decyzje w zakresie m.in. kupna/sprzedaży papierów wartościowych, lokowania środków pieniężnych na lokatach bankowych, czy obrotu instrumentami pochodnymi. Należy zwrócić uwagę, że to Spółka cały czas była stroną powyższych transakcji, działając za pośrednictwem pełnomocnika - T.

Pod względem podatkowym, transakcje związane z każdym, z powyżej wymienionych składników portfela inwestycyjnego powodują inne implikacje. Dlatego też, dla celów podatku dochodowego od osób prawnych, transakcje te powinny być rozpatrywane oddzielnie. Przykładowo, dokonując zbycia papierów wartościowych, Spółka powinna rozpoznać przychód podatkowy, zgodnie z art. 12 ust. 1 pkt 1 ustawy, i w tym samym momencie rozliczyć wydatki na nabycie tych papierów, zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 8 ustawy. Podobnie, należy podatkowo rozliczyć transakcje związane z obrotem instrumentami pochodnymi, uwzględniając art. 12 ust. 1 pkt 1 oraz art. 16 ust. 1 pkt 8b ustawy. Do lokat bankowych, będzie miał natomiast zastosowanie art. 12 ust. 1 pkt 1 ustawy, przychodem w tym przypadku będą uzyskane odsetki, oraz art. 15 ust. 1 ustawy, na podstawie którego kosztami będą opłaty związane z bankową obsługą lokaty.

Pod względem podatkowym istotne jest więc oddzielne rozliczenie każdej transakcji przeprowadzonej przez T w imieniu i na rachunek Spółki i odpowiednie wykazanie przychodów i kosztów podatkowych z nią związanych. Dopiero wówczas możliwe jest stwierdzenie czy w wyniku przeprowadzenia każdej z nich Spółka osiągnęła dochód (tak będzie np. w przypadku lokat bankowych) czy poniosła stratę (np. w przypadku obrotu papierami wartościowymi lub instrumentami pochodnymi).

Oznacza to, że Spółka nie może dokonać podatkowego rozliczenia przedmiotowej inwestycji w sposób zbilansowany, zestawiając kwotę przekazaną T, na podstawie umowy tj 9.000.000 zł, uznając ją za koszt podatkowy, z kwotą otrzymaną po upływie obowiązywania umowy, uznając ją za przychód, a osiągnięty wynik ekonomiczny uznać w całości za stratę podatkową. Spółka jako właściciel zaangażowanych środków nie mogła bowiem "ponieść wydatku" na rzecz T a następnie od T "otrzymać pieniądze", a więc stanowisko Spółki, zgodnie z którym w sprawie zastosowanie znajdzie (do całości zaangażowanych i zwróconych środków) art. 12 ust. 1 pkt 1 i art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych jest błędne.

Skoro więc, jak wskazano powyżej, przychód podatkowy Spółka ma obowiązek rozpoznawać w momencie realizacji poszczególnych transakcji, nieprawidłowe jest też stanowisko Spółki co do momentu ujęcia w kosztach opłaty za zarządzanie w łącznej kwocie 163.052,69 PLN, na którą składały się stałe opłaty okresowe za zarządzanie, opłaty za zarządzanie uzależnione od wyników inwestycyjnych oraz inne, określone w tabeli opłat i prowizji m.in. związane z obsługą rachunków inwestycyjnych. Wydatki te z uwagi na fakt, że nie są bezpośrednio związane z konkretnym przychodem, należy zaliczyć do kosztów podatkowych w momencie ich poniesienia, zgodnie z art. 15 ust. 4d ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1-go Maja 10, 09-402 Płock.