IPPB3/423-1387/08-4/KB

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki przedstawione we wniosku z dnia 22 września 2008 r. (data wpływu 25 września 2008 r.) o wydanie interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych, w zakresie kosztów uzyskania przychodów, uzupełnionym pismem z dnia 18 grudnia 2008 r. (data wpływu 22 grudnia 2008 r.), na wezwanie tut. Organu Nr IPPB3/423-1387/08-2/KB z dnia 9 grudnia 2008 r. (wezwanie z dnia 28 listopada 2008 r. wysłane na adres zamieszkania reprezentującej Spółkę Pani...... -wskazany w treści dołączonego we wniosku pełnomocnictwa z dnia 4 marca 2008 r., nie zostało przez nią podjęte)- jest nieprawidłowe.

W dniu 25 września 2008 r. wpłynął wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie kosztów uzyskania przychodów.

W przedmiotowym wniosku został przestawiony następujący stan faktyczny:

Spółka prowadzi działalność w zakresie sprzedaży prasy oraz artykułów pozaprasowych na terenie całej Polski. W ramach prowadzonej działalności dokonuje nabycia (sprzedaży) towarów i usług od różnych dostawców (nabywców). Istnieją przypadki, w których dochodzi do sporu między Spółką a dostawcą (nabywcą) np. z powodu dostawy towarów lub świadczenia usług niezgodnie z ustaleniami wynikającymi z umowy (opóźnienia w dostawie, wadliwy towar, złe wykonanie usługi, uchylanie się od płatności itp.) W razie powstania sporu pomiędzy Stronami, Spółka podejmuje starania mające na celu rozwiązanie sporu polubownie. W przypadku braku porozumienia Stron, wszelkie spory związane z nienależytym wykonywaniem umów kierowane są na drogę sądową przez Spółkę bądź dostawcę (nabywcę). W prowadzonych w tym zakresie sprawach sądowych Spółka może występować zarówno w charakterze dłużnika jak i wierzyciela. Wystąpienie na drogę sądową jest wpisane w ryzyko prowadzonej działalności gospodarczej. Podobna sytuacja ma miejsce, w przypadku sporów z pracownikami Spółki. Pracownicy pozywają Spółkę w związku z nieprawidłowym (wadliwym) rozwiązaniem umowy o pracę. Wówczas sprawy toczą się przed Sądem Pracy. W związku z toczącymi się postępowaniami Spółka ponosi koszty m.in.: opłat sądowych, dojazdów, zastępstwa procesowego itp. Ponadto w sytuacji, gdy Spółka przegrywa proces, Sąd zasądza od Spółki na rzecz drugiej Strony zwrot kosztów postępowania procesowego.

W odpowiedzi na wezwanie organu podatkowego z dn.9 grudnia 2008 r. o dokładne przedstawienie okoliczności mających związek z nienależytym wykonaniem zobowiązania przez Spółkę, w konsekwencji których Spółka występuje w charakterze dłużnika w sporze z dostawcą oraz o dokładne przedstawienie okoliczności skutkujących nieprawidłowym (wadliwym) rozwiązaniem umów o pracę z pracownikami Spółki, Spółka poinformowała, że:

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy Spółka ma prawo, na podstawie art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów ponoszone wydatki związane z procesem sądowym, w tym zwrot Stronie kosztów postępowania procesowego.

Zdaniem Spółki, zgodnie z ogólną zasadą wyrażoną w art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1. Koszty sądowe są kosztami niewątpliwie ponoszonymi w celu zabezpieczenia źródeł przychodu. Takie koszty nie pozostają w uchwytnym związku z konkretnymi przychodami a co za tym idzie pośrednio związane są z uzyskanym (zabezpieczonym) przychodem. W związku z powyższym, bez względu na to, czy Spółka występuje w charakterze dłużnika czy wierzyciela (podkr. organu), koszty sądowe, które ponosi w związku z toczącymi się postanowieniami, ponoszone są w celu zabezpieczenia źródła przychodów. Dlatego zdaniem Spółki, mogą one zostać zaliczone do kosztów uzyskania przychodów. Ponadto w art. 16 ust. 1 z pkt 17 z kosztów uzyskania przychodów wyłączone zostały jedynie koszty egzekucyjne związane z niewykonaniem zobowiązań. Powyższe oznacza, że skoro pozostałe wydatki, ponoszone na innych etapach procesu związane z dochodzeniem praw, nie zostały wymienione w art. 16 ust. 1, Spółka ma prawo zaliczyć je do kosztów uzyskania przychodów. Gdyby Ustawodawca miał zamiar wyłączyć tego rodzaju wydatki z kosztów uzyskania przychodów wprowadziłby stosowne zapisy w art. 16 ust. 1 ww. ustawy.

W ocenie Spółki, jej stanowisko znajduje potwierdzenie w orzecznictwie sądowym oraz interpretacjach organów podatkowych, czego przykładem są:

Reasumując, zdaniem Spółki, w omawianym przypadku Spółka ma ona prawo zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów wydatki związane z procesem sądowym bez względu na to czy w toczącym się postępowaniu występuje w charakterze dłużnika czy wierzyciela.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe.

W celu rozstrzygnięcia czy wydatki wymienione we wniosku, tj. koszty procesu ponoszone przez dłużnika, w tym zwrócone wierzycielowi w wyniku ich zasądzenia przez sąd, mogą być uznane za koszty uzyskania przychodów decydujące znaczenie ma wypełnienie normy art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 z późn. zm.), który stanowi, iż kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1.

Definicja sformułowana przez ustawodawcę ma charakter ogólny. Z tego względu, każdorazowy wydatek poniesiony przez podatnika powinien podlegać indywidualnej ocenie w celu dokonania jego kwalifikacji prawnej. Wyjątkiem jest jedynie sytuacja, gdy ustawa wyraźnie wskazuje jego przynależność do kategorii kosztów uzyskania przychodów lub wyłącza możliwość zaliczenia go do tego rodzaju kosztów. W pozostałych przypadkach należy natomiast zbadać istnienie związku pomiędzy poniesionym kosztem a powstaniem przychodu lub zabezpieczeniem źródła uzyskiwania przychodów. Kosztem uzyskania przychodów będą przy tym zarówno wydatki, których poniesienie bezpośrednio przekłada się na uzyskanie konkretnych przychodów, jak i te, których nie można w taki sposób przypisać do określonych przychodów, ale są racjonalnie uzasadnione jako prowadzące do ich osiągnięcia. Przy kwalifikacji kosztów uzyskania przychodów każdy wydatek, poza wyraźnie wskazanym w ustawie, wymaga indywidualnej oceny pod kątem związku z tym przychodem.

Warunkiem uznania wydatku poniesionego przez podatnika za koszt uzyskania przychodów, jest zatem łączne spełnienie następujących przesłanek:

* wydatek został poniesiony przez podatnika,

* jest definitywny, a więc bezzwrotny,

* pozostaje w związku z prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą,

* poniesiony został w celu uzyskania przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów,

* został właściwie udokumentowany,

* nie jest kosztem wymienionym w art. 16 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

W tym miejscu należy wyraźnie podkreślić, że z faktu niezaliczenia danej kategorii wydatku do wydatków nie stanowiących kosztów uzyskania przychodów na podstawie wyłączenia zawartego w art. 16 ust. 1, nie wynika automatyczny wniosek, że wydatek ten może stanowić koszt uzyskania przychodów. Wydatek ten musi bowiem spełniać ogólną zasadę zawartą w art. 15 ust. 1 ustawy, tj. zostać poniesiony w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów. W przedmiotowej sprawie - wyłączenie na podstawie art. 16 ust. 1 pkt 17 ustawy kosztów egzekucyjnych związanych z niewykonaniem zobowiązań nie oznacza, że wszystkie pozostałe koszty związane z niewykonaniem zobowiązań, w tym koszty procesu sądowego, mogą być automatycznie uznane za koszty podatkowe.

Za spełniające normę art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych należy uznać wydatki ponoszone przez Spółkę występującą w charakterze wierzyciela związane z dochodzeniem należności na drodze sądowej. Tym samym mogą być one uznane za koszty uzyskania przychodów.

Z przedstawionego w wniosku stanu faktycznego, uzupełnionego pismem z dnia 18 grudnia 2008 r. wynika, że Spółka w sprawach przed sądem występuje, również jako dłużnik (jest stroną pozywaną), a także jest pozywana przez pracowników, z którymi w ocenie sądu Spółka nieprawidłowo rozwiązała umowy o pracę.

Koszty procesu (wpis, opłata kancelaryjna, koszty zastępstwa procesowego i inne koszty procesu), zarówno poniesione przez samego dłużnika, jak i zwrócone wierzycielowi w wyniku zasądzenia ich przez sąd generalnie nie stanowią kosztów uzyskania przychodów, bowiem stosownie do postanowień art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych nie są kosztami związanymi z osiągnięciem przychodu. Stanowisko takie jest słuszne przy założeniu, że dłużnik (pozwany), w sposób nieuzasadniony i nieusprawiedliwiony okolicznościami sprawy, wdaje się w spór przed sądem i ponosi z tego tytułu koszty. Należy bowiem mieć na uwadze, iż koszty związane z działalnością gospodarczą jednostki oprócz tego, że muszą być wynikiem racjonalnego i celowego działania nie mogą obciążać budżetu skutkami działań sprzecznych z prawem lub zasadami współżycia społecznego powodujących zmniejszenie jego wpływów.

Zaliczenie ponoszonych wydatków procesu sądowego do kosztów uzyskania przychodów należy rozpatrywać pod kątem tego, czy były one poniesione w celu obrony przed bezprawnie skierowanymi roszczeniami oraz w związku z funkcjonowaniem podatnika a nie w związku z niewykonaniem zobowiązań.

Każdy przypadek ponoszonych kosztów sądowych należy rozpatrywać indywidualnie pod kątem możliwości zaliczenia wydatku z tego tytułu do kosztów uzyskania przychodów. Z tego powodu każdy z wymienionych przez Spółkę przypadków należałoby rozpatrzyć oddzielnie, biorąc pod uwagę szczegóły danej sprawy i przesłanki jakimi kierowała się Spółka niewykonując swoich zobowiązań, a także pozywający oraz poznać rozstrzygnięcie sądu wraz z jego uzasadnieniem. Z pewnością nie można uznać, że w każdej sytuacji koszty procesu obciążające dłużnika będą stanowiły koszty podatkowe bez względu na okoliczności sprawy.

Uzupełnienie wniosku dokonane przez Spółkę na wezwanie organu o dokładne przedstawienie okoliczności mających związek z nienależytym wykonaniem zobowiązań przez Spółkę jak również skutkujące nieprawidłowym (wadliwym) rozwiązaniem umów o pracę z pracownikami Spółki nie pozwala na uznanie, że w wymienionych sprawach, rozstrzyganych przez sąd działania Spółki były uzasadnione i racjonalne. I tak, w przypadku spraw pracowniczych Spółka przedstawia wyłącznie subiektywną ocenę okoliczności, które doprowadziły ją do podjęcia decyzji o rozwiązaniu umów o pracę z pracownikami, które jak można domniemywać, w ocenie sądu były niewystarczające do rozwiązania tych umów skoro sąd orzekł nieuzasadnione lub niezgodne z prawem wypowiedzenie umów. Podobnie, w odniesieniu do spraw wytoczonych przez kontrahentów Spółki, nie przedstawia ona argumentów za racjonalnością działań polegających na błędnych rozliczeniach-dokonywanych przez nią-należności z dokumentów finansowych, jak również odmowie zapłaty za wykonanie ocieplenia budynku czy nie dokonania zapłaty wynajmującemu (podano tylko lakonicznie, że kontrahent nie dopełnił warunków umowy).

W tym miejscu należy zauważyć, że postępowanie w sprawie udzielenia interpretacji w trybie art. 14b § 1 ustawy - Ordynacja podatkowa jest postępowaniem odmiennym od postępowania podatkowego czy kontrolnego. Jest to postępowanie szczególne, w którym organ podatkowy nie jest obowiązany, ani uprawniony do prowadzenia jakiegokolwiek postępowania wykraczającego poza granice wniosku a także postępowania dowodowego. Organ podatkowy rozpatrując wniosek o udzielenie interpretacji nie może ingerować w treść pytania i przedstawiony stan faktyczny, dlatego Spółka winna tak sformułować pytanie oraz wyczerpująco przedstawić stan faktyczny i własne stanowisko w sprawie, aby możliwe było na jego podstawie udzielenie indywidualnej interpretacji przepisów prawa podatkowego. W swoim dobrze pojętym interesie występujący z zapytaniem powinien więc właściwie sformułować wniosek - wyczerpująco przedstawić stan faktyczny oraz własne stanowisku w sprawie - tak aby organ na tej podstawie mógł udzielić interpretacji. Niewłaściwe czy niepełne opisanie we wniosku stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego obciąża Spółkę, która gdy oceni że stan faktyczny jest w rzeczywistości inny niż opisano pierwotnie we wniosku może ponownie wystąpić z prośbą o interpretację przepisu, przedstawiając inny stan faktyczny lub inne stanowisko w sprawie.

Odnosząc się do powołanych we wniosku postanowień organów podatkowych i wyroków sądowych należ podkreślić, że rozstrzygnięcia w zakresie interpretacji przepisów prawa podatkowego, podobnie jak orzeczenia sądów administracyjnych zapadają w indywidualnych sprawach i nie są wiążące dla organu wydającego interpretację indywidualną, tym bardziej że dotyczą konkretnych stanów faktycznych, które mogą być bardzo różnorodne i odmienne od występujących u innego wnioskodawcy.

Reasumując, za nieprawidłowe należy uznać stanowisko Spółki, że bez względu na to, czy Spółka występuje w charakterze dłużnika czy wierzyciela i bez względu na okoliczności danej sprawy koszty związane z procesem, w tym zwrócone wierzycielowi w wyniku zasądzenie ich przez sąd mogą stanowić koszty uzyskania przychodu. Także przedstawione okoliczności spraw wymienionych w uzupełnieniu do wniosku nie pozwalają na uznanie, że w ich przypadku spełniona została norma art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych warunkująca uznanie wydatków za koszt podatkowe.

Interpretacja dotyczy przedstawionego stanu faktycznego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku ul. 1-go Maja 10,09-402 Płock.