IPPB3/423-10/09-2/MS - Odsetki powstałe w wyniku cash poolingu jako koszty uzyskania przychodów.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki przedstawione we wniosku z dnia 8 stycznia 2009 r. (data wpływu 9 stycznia 2009 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie możliwości zaliczenia ujemnego/dodatniego salda odsetek powstałych w wyniku Cash poolingu odpowiednio do kosztów/przychodów podatkowych Spółki w momencie ich od/doliczenia do należności głównej/zobowiązania głównego - jest nieprawidłowe.

W dniu 9 stycznia 2009 r. wpłynął do tutejszego organu ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie możliwości zaliczenia ujemnego/dodatniego salda odsetek powstałych w wyniku Cash poolingu odpowiednio do kosztów/przychodów podatkowych Spółki w momencie ich od/doliczenia do należności głównej/zobowiązania głównego.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny.

R sp. z o.o. (dalej: RP lub Spółka) przystąpił do systemu cash poolingu. Innymi uczestnikami tego systemu są trzy spółki z grupy R Sp. z o. o. (dalej: RD), R... P... B.V. z siedzibą w Holandii (dalej: RPH) oraz R... F... z siedzibą w Szwajcarii (dalej: RF). RPH jest podmiotem świadczącym usługi finansowe dla spółek z grupy R. Celem systemu cash poolingu jest zminimalizowanie kosztów finansowania poprzez kompensowanie przejściowych niedoborów wykazywanych przez jeden z podmiotów przejściowymi nadwyżkami występującymi u drugiego podmiotu. Przystąpienie do struktury umożliwi także RP korzystanie w przyszłości z innych usług finansowych świadczonych przez RPH. RP przystąpił do systemu cash pooling poprzez podpisanie dwóch umów:

Zgodnie z umową:

W konsekwencji, po dokonaniu operacji cash pooling, na koniec każdego dnia roboczego saldo rachunków uczestników zawsze wynosi zero. W wyniku zastosowania takiego rozwiązania RP nie płaci odsetek/ nie otrzymuje odsetek od Banku. W przeciwieństwie do rachunków uczestników, saldo na rachunku docelowym jest oprocentowane. Powyższe transakcje są dokonywane przez bank automatycznie. Bez jakiegokolwiek wyraźnego polecenia RP, RF, RD czy RPH. Bank obciąża uczestników, w tym RP, kosztami świadczenia usług cash pooling. RPH pełni funkcje zarządcze i kontrolne w ramach systemu cash pooling.

Zgodnie z umową wewnętrzną:

W związku z powyższym zadano następujące pytania:

Stanowisko Wnioskodawcy.

Analiza stanu faktycznego.

System cash poolingu zakłada powierzenie zarządzania płynnością finansową podmiotowi trzeciemu. Oznacza to, że ewentualne niedobory środków finansowych na rachunku jednego z uczestników pokrywane są z nadwyżek tych środków na rachunkach innych uczestników, przy czym jest to proces ciągły i przebiegający wielokierunkowo. Uczestnik, którego niedobory zostały pokryte środkami pochodzącymi od innych uczestników, zobowiązany jest do zapłaty odsetek, które po potrąceniu marży przez podmiot zarządzający cash poolingiem, przekazywane są tym uczestnikom, na których rachunkach bankowych zgromadzone były nadwyżki środków finansowych. Oznacza to, że w danym kwartale (okresie rozliczeniowym) każdy z uczestników systemu może zarówno korzystać ze środków pochodzących od innych uczestników, jak i finansować działalność innych uczestników w rezultacie będzie on (za dany okres rozliczeniowy) uprawniony do otrzymywania odsetek za okresy, w których finansował innych uczestników, jak i zapłaty odsetek za okresy, w których korzystał z finansowania. Na koniec każdego miesiąca podmiot zarządzający oblicza salda odsetek dla celów księgowych. Natomiast na koniec kwartału podmiot ten dokonuje faktycznego rozliczenia odsetek. Rozliczenie to następuje poprzez wykonanie następujących operacji:

Jeżeli suma odsetek należnych uczestnikowi cash poolingu za dany okres była mniejsza, niż suma odsetek, do których zapłaty był zobowiązany, saldo odsetek będzie ujemne. Ujemne salo odsetek zmniejsza dodatnie saldo kwoty głównej tego uczestnika na koniec okresu rozliczeniowego lub zwiększa ujemne saldo kwoty głównej. Jeżeli suma odsetek należnych uczestnikowi cash poolingu za dany okres była większa, niż suma odsetek, do których zapłaty był zobowiązany, saldo odsetek będzie dodatnie. Dodatnie salo odsetek zwiększa dodatnie saldo kwoty głównej tego uczestnika na koniec okresu rozliczeniowego lub zmniejsza ujemne saldo kwoty głównej.

Ad.1.

Kosztowość odsetek.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (dalej: u.p.d.o.p.) kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1.

W przedmiotowym stanie faktycznym, wszelkie powstałe w wyniku umowy cash poolingu zobowiązania Spółki wobec RPH służyć będą finansowaniu prowadzonej przez Spółkę działalności oraz jej rozwojowi. Dodatkowo uczestnictwo w systemie cash poolingu stanowi dla Spółki sposób na zabezpieczenie płynności finansowej. W związku z powyższym, wszelkie odsetki, które RP zobowiązana będzie zapłacić w wyniku uczestnictwa w systemie cash poolingu należy uznać za ponoszone w celu uzyskania przychodu lub zachowania albo zabezpieczenia ich źródła (pierwszy z warunków wymienionych w art. 15 ust. 1 u.p.d.o.p.). Drugi warunek zawarty w art. 15 ust. 1 u.p.d.o.p., determinujący zaliczenie danego kosztu do kosztów podatkowych, wymaga aby koszt nie był ujęty przez ustawodawcę w katalogu kosztów wymienionych w art. 16 ust 1 u.p.d.o.p.) Aby móc potwierdzić spełnienie drugiego z warunków, należy dokonać analizy tego przepisu w punktach, które dotyczą odsetek. W myśl art. 16 ust. 1 pkt 10 lit. a) u.p.d.o.p. w brzmieniu obowiązującym po 1 stycznia 2009 r., nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wydatków na spłatę pożyczek (kredytów), z wyjątkiem skapitalizowanych odsetek od tych pożyczek (kredytów), z tym, że kosztem uzyskania przychodów są wydatki na spłatę pożyczki (kredytu) w przypadku, gdy pożyczka (kredyt) była waloryzowana kursem waluty obcej (...). Z kolei art. 16 ust. 1 pkt 11 u.p.d.o.p. stanowi, że nie uważa się za koszty uzyskania przychodu naliczonych lecz niezapłaconych albo umorzonych odsetek od zobowiązań, w tym również od pożyczek (kredytów). Artykuł 16 ust. 1 pkt 10 lit. a) u.p.d.o.p. przewiduje, że wydatki przeznaczane na spłatę zobowiązania głównego nie stanowią kosztu podatkowego, jednakże kwoty przeznaczone na spłatę skapitalizowanych odsetek od tego zobowiązania mogą zostać zaliczone do kosztów uzyskania przychodu.

Przedmiotem rozważań w niniejszym wniosku jest możliwość zaliczenia do podatkowych kosztów uzyskania przychodu odsetek, które RP obowiązana jest zapłacić RPH i które mogą w niektórych przypadkach zostać uznane za odsetki skapitalizowane, co zostanie wykazane w dalszej części wniosku. Nie jest przedmiotem rozważań kwota stanowiąca spłatę zobowiązania głównego RP wobec RPH. Przepis art. 16 ust. 1 pkt 11 u.p.d.o.p. uzależnia natomiast zaliczenie kosztów odsetek do podatkowych kosztów uzyskania przychodu od ich zapłaty. Zdaniem Spółki, aby móc sprawdzić, czy przepis ten ma zastosowanie w analizowanym wypadku, należy ustalić czy w momencie doliczenia ujemnego salda naliczonych odsetek powstałych na podstawie umowy cash poolingu do zobowiązania głównego/odliczenia tego salda od należności głównej, dochodzi do zapłaty odsetek. W tym celu należy rozpatrzyć użyte w przedmiotowym przepisie pojęcie zapłaty oraz przeanalizować operacje dokonywane przez RPH na koniec kwartału. Analiza obu ww. przepisów wskazuje, że konieczna jest ich łączna interpretacja. Dlatego też dalszy wywód poświęcony jest interpretacji obu tych przepisów i ich wzajemnej relacji.

Analiza operacji na koniec kwartału.

Jak wskazano wyżej, na koniec każdego kwartału, w zależności od tego jak kształtowały się dzienne pozycje, ujemnemu saldu odsetek towarzyszyć może zarówno wierzytelność jak i zobowiązanie z tytułu kwoty głównej. W szczególności na koniec kwartału Spółka może:

W sytuacji 1, rozliczenie odsetek będzie polegało na doliczeniu odsetek do zobowiązania głównego (ich kapitalizacji). Natomiast w sytuacji 2, rozliczenie odsetek będzie polegało na potrąceniu wzajemnych zobowiązań RP (z tytułu odsetek) oraz RPH (z tytułu kwoty głównej). W związku z powyższym, aby odpowiedzieć na pytanie czy na koniec kwartału, w przypadku wystąpienia ujemnego salda odsetek, dochodzi do zapłaty tych odsetek przez RP, konieczne będzie ustalenie czy kapitalizację oraz potrącenie wzajemnych wierzytelności można na gruncie u.p.d.o.p. uznać za zapłatę (art. 16 ust. 1 pkt 10 lit. a) w zw. z art. 16 ust 1 pkt 11 oraz art. 16 ust. 1 pkt 11 w zw. z art. 15a ust. 7 u.p.d.o.p.).

POJĘCIE ZAPŁATY

Przepisy prawa podatkowego, w szczególności u.p.d.o.p., nie precyzują jak należy rozumieć zapłatę. Jednakże, zgodnie ze słownikową definicją "zaplata" oznacza uiszczenie należności za coś, zapłacenie (Słownik języka polskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN. Warszawa 1998). Z definicji tej wynika zatem, że skutkiem zapłaty jest uregulowanie zobowiązania; w jej wyniku zobowiązanie przestaje istnieć.

KAPITALIZACJA A ZAPŁATA

Odnosząc powyższe do pojęcia kapitalizacji, Spółka pragnie wskazać, że kapitalizacja stanowi szczególny rodzaj uregulowania należności obejmujący dwie odrębne czynności prawne:

Po dokonaniu powyższych operacji kwota główna zobowiązania zostaje powiększona o wartość naliczonych odsetek a dotychczasowe zobowiązanie odsetkowe wygasa. Wynika z tego wniosek, że kapitalizacja powinna być traktowana jak zapłata. Potwierdzeniem zaprezentowanego stanowiska może być wniosek z analizy przeprowadzonej przez Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie zawarty w postanowieniu z dnia 27 listopada 2007 r. Sygn. IP-PB3-423-159/07-2/AG. Wskazano, że kapitalizacja odsetek jest traktowana na równi z zapłatą. Ponieważ wywiera ten sam skutek prawny - zmniejsza kwotę odsetek do zapłaty.

Z punktu widzenia ekonomicznego, ponadto, już od dnia kapitalizacji wierzyciel uzyskuje korzyść ekonomiczną w postaci zwiększenia kwoty, od której naliczane są dalsze odsetki. Zgodnie z powyższym, należy uznać, że zarówno z ekonomicznego, jak i prawnego punktu widzenia, w momencie kapitalizacji dochodzi do spłaty odsetek. Skapitalizowane odsetki, jako zapłacone, nie spełniają zatem hipotezy normy prawnej skonstruowanej w oparciu o art. 16 ust. 1 pkt 11 w zw. z art. 16 ust. 1 pkt 10 lit a) u.p.d.o.p., a w konsekwencji na podstawie tej normy nie można zaliczyć ich do katalogu wydatków niestanowiących kosztów uzyskania przychodów. Norma art. 16 ust. 1 pkt 11 w zw. z art. 16 ust. 1 pkt 10 lit. a) u.p.d.o.p. wskazuje ponadto na moment, w którym zaliczenie odsetek do kosztów uzyskania przychodów staje się możliwe. Przepis art. 16 ust. 1 pkt 11 u.p.d.o.p. wskazuje bowiem, że z chwilą zapłaty ustaje warunek zawieszający możliwość ujęcia ich w kosztach podatkowych. Biorąc zatem pod uwagę, iż zapłata w tym wypadku jest rozumiana również jako kapitalizacja, uznać należy, że z momentem kapitalizacji odsetek powstaje prawo do rozpoznania ich jako kosztów uzyskania przychodów. Mając na uwadze powyższe, należy stwierdzić, że na podstawie art. 16 ust. 1 pkt 11 i art. 16 ust. 1 pkt 10 lit. a) u.p.d.o.p., nie ma możliwości zaliczenia skapitalizowanych odsetek do katalogu kosztów niestanowiących kosztów uzyskania przychodów. Tym samym, spełniony zostaje drugi warunek art. 15 ust. 1 u.p.d.o.p. - wydatek nie jest wymieniony w art. 16 ust. 1 u.p.d.o.p. i może zostać uznany za koszt podatkowy, przy czym prawo do rozpoznania odsetek jako takiego kosztu powstaje z chwilą ich kapitalizacji. Prezentowane powyżej stanowisko znajduje odzwierciedlenie w orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego. W wyroku z dnia 3 marca 2003 r. (sygn. I........) Sąd uznał, że do zaliczenia odsetek do kosztów uzyskania przychodu nie jest konieczna ich fizyczna spłata, wystarczająca jest ich kapitalizacja. W uzasadnieniu czytamy: (...)z treści obu tych przepisów (art. 16 ust. 1 pkt 10 lit. a) oraz art. 16 ust. 1 pkt 11 u.p.d.o.p. - przypis Spółki> wypływa więc wniosek, iż wydatki na spłatę odsetek od pożyczek wtedy zaliczą się do kosztów. Gdy, odsetki zostały już zapłacone lub zostały skapitalizowane, a więc dołączone do kwoty pożyczki i oprocentowane już łącznie z tą kwotą na skutek czego wygasło zobowiązanie do zapłacenia odsetek, a zwiększyła się kwota zobowiązania głównego. (...)w tym drugim wypadku ustawodawca nie uzależnił zaliczenia wydatku do kosztów od faktu spłaty odsetek. Wystarczy ich skapitalizowanie. Decydujący jest moment kapitalizacji.

Analogiczne stanowisko NSA odnaleźć można w wyroku z 7 kwietnia 2006 r. (sygn. II FSK 508/05). W uzasadnieniu Sąd argumentuje, że odsetki traktuje się jako zapłatę za kredyt. Odnosząc się zaś do ich ujęcia w kosztach Sąd zauważa, ze stanowią one koszt uzyskania przychodu w momencie ich faktycznej zapłaty lub kapitalizacji. Spółka wskazuje na niektóre z licznych interpretacji indywidualnych wydawanych w podobnych sprawach, które potwierdzają stanowisko zaprezentowane przez spółkę. Analogiczny do przedstawionego pogląd odnaleźć można m in. w interpretacjach:

Zdaniem Spółki, odnosząc się do argumentów, które miałyby uzasadniać, iż skapitalizowanie odsetki należy zaliczać do kosztów podatkowych dopiero w momencie ich fizycznej spłaty, stanowisko to opiera się na wykładni art. 16 ust. 1 pkt 10 lit. a) u.p.d.o.p.) Z jej treści wynika, że o ile przepis ten pozwała na zaliczenie kapitalizowanych odsetek do kosztów uzyskania przychodów, to zawarcie w tym artykule sformułowania "wydatki" wskazuje, że niezbędnym warunkiem zaliczenia odsetek do kosztów jest fizyczne ich wydatkowanie, wydatkowanie odsetek następuje, zdaniem zwolenników tego stanowiska, dopiero w dacie ich fizycznej spłaty. Odnosząc się do powyższego, Spółka pragnie zauważyć, że jej zdaniem regulacja art. 16 ust. 1 pkt 10 lit. a) u.p.d.o.p. nie odnosi się do momentu zaliczania skapitalizowanych odsetek do kosztów podatkowych, a jedynie stanowi o możliwości zaliczania takich odsetek do kosztów. O momencie tym stanowi natomiast art. 16 ust. 1 pkt 11 u.p.d.o.p., który dla możliwości zaliczenia odsetek do kosztów wymaga ich zapłaty. Dlatego też, wraz ze spełnieniem warunku zapłaty, w tym zapłaty rozumianej także jako kapitalizacja, możliwe staje się zaliczenie odsetek do kosztów uzyskania przychodów.

Spółka wskazuje, że nawet gdyby przyjąć, że art. 16 ust. 1 pkt 10a) u.p.d.o.p. faktycznie wskazuje, że aby skapitalizowane odsetki mogły być kosztem. Konieczne jest, aby podatnik poniósł wydatek na ich spłatę, to jej zdaniem w rozważanej sytuacji warunek ten jest spełniony. W doktrynie wskazuje się bowiem również, iż zapłata to nic innego jak właśnie poniesienie wydatku. W konsekwencji poprzez kapitalizację stanowiącą zapłatę zobowiązania, następuje wydatkowanie tych odsetek. W związku z powyższym, nawet przy takiej interpretacji art. 16 ust. 1 pkt 10 lit. a) u.p.d.o.p., odsetki skapitalizowane nie spełniają hipotezy tego przepisu. W związku z powyższym, prezentowane niekiedy stanowisko, uzależniające możliwość zaliczenia skapitalizowanych odsetek do kosztów podatkowych od ich fizycznego wydatkowania, należy uznać za nieprawidłowe. Prawidłowość stanowiska Spółki potwierdzają także Anna Pęczak-Tofel i Marcin Tofel w artykule: "Czy odsetki od pożyczek stanowią koszt podatkowy w momencie kapitalizacji"..." (Monitor Podatkowy. Nr 10/2008).

Konkludując, na gruncie u.p.d.o.p. Spółka ma prawo rozpoznać jako podatkowe koszty uzyskania przychodów odsetki rozliczone przez RPH poprzez ich doliczenie (dokapitalizowanie) do kwoty zobowiązania głównego. Spółka będzie miała prawo do rozpoznania przedmiotowych odsetek jako koszty podatkowe na moment ich doliczenia (kapitalizacji).

ZAPŁATA A POTRĄCENIE.

Kolejnym krokiem analizy będzie ustalenie, czy kompensata odsetek może być uznana za zapłatę na gruncie u.p.d.o.p.) W pierwszej kolejności Spółka podkreśla, że w sytuacji, w której dwie osoby są wobec siebie zarówno dłużnikami, jak i wierzycielami - inaczej: istnieją dwa wzajemne zobowiązania, wykonanie ich może nastąpić poprzez kompensatę. Jak bowiem wynika z art. 498 § 2 Kodeksu cywilnego, poprzez potrącenie obie wierzytelności umarzają się wzajemnie do wysokości kwoty niższej. W takiej sytuacji, zobowiązanie na kwotę niższą zostaje wykonane w całości, natomiast zobowiązanie na kwotę wyższą zostaje wykonane w części odpowiadającej wysokości kwoty niższej. Jak wynika z powyższego, skutkiem kompensaty jest wykonanie zobowiązania. Rozpatrując z kolei charakter ekonomiczny kompensaty, zwrócić należy uwagę, że w jej wyniku wzajemne należności zostają uregulowane - po stronie obu dłużników przestaje istnieć obowiązek do ich zapłaty. Znajduje to odzwierciedlenie w pozycji aktywów i pasywów w bilansie każdego z nich.

Podsumowując, również z ekonomicznego punktu widzenia kompensata realizuje cel zapłaty - dochodzi do uregulowania należności. W związku z powyższym, należy uznać, że na gruncie u.p.d.o.p. kompensata powinna być traktowana jak zapłata. Tym samym, odsetki potrącone, w zakresie, w jakim zobowiązanie do ich spłaty zostało wykonane, należy uznać za odsetki zapłacone. Za interpretacją każącą traktować kompensatę na równi z zapłatą przemawia także treść art. 15a ust. 7 u.p.d.o.p., zgodnie z którym (...) za dzień zapłaty, o którym mowa w ust. 2 i 3 (uznaje się) - dzień uregulowania zobowiązań w jakiejkolwiek formie, w tym w wyniku potrącenia wierzytelności, Biorąc pod uwagę postulat spójności aktu prawnego, zgodnie z którym poszczególne pojęcia powinny mieć na gruncie tego samego aktu prawnego tożsame znaczenie, Spółka nie widzi uzasadnienia, żeby kompensaty nie uznawać za zapłatę na gruncie całej u.p.d.o.p.)

Spółka zauważa, że powyższe stanowisko znajduje potwierdzenie w wypowiedziach organów podatkowych. Przykładowo w piśmie Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 21 sierpnia 2006 r. (sygn. 1401/PD-006-61/06/BB) stwierdzono, że: z przepisu art. 16 ust. 1 pkt 11 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych nie wynika, iż zapłata odsetek od pożyczek winna nastąpić wyłącznie w oparciu o faktyczny przepływ środków pieniężnych. Potrącenie (kompensata) jest formą regulowania zobowiązań i należności. A zatem odsetki rozliczone poprzez kompensatę uznać należy za zapłacone i w konsekwencji obciążające koszty uzyskania przychodów. Podobne stanowisko wyraził również Naczelnik Pierwszego Wielkopolskiego Urzędu Skarbowego w Poznaniu w piśmie z dnia 19 listopada 2004 r. (sygn. ZD/406-182/CIT/05) oraz Pierwszy Wielkopolski Urząd Skarbowy w Poznaniu w piśmie z dnia 29 listopada 2005 r. (sygn. ZD/406-182/CIT/05).

Reasumując, Spółka ma prawo rozpoznać jako podatkowe koszty uzyskania przychodów odsetki rozliczone przez RPH poprzez ich skompensowanie z kwotą wierzytelności jaką RP posiada wobec RPH z tytułu kwoty głównej w momencie potrącenia (na koniec kwartału). Podsumowując całość powyższych rozważań należy stwierdzić, że Spółka ma prawo rozpoznać jako podatkowe koszty uzyskania przychodów kwotę odsetek, którą zobowiązana jest zapłacić na rzecz RPH z tytułu udziału w systemie cash poolingu w momencie gdy odsetki te zostają rozliczone przez RPH (na koniec kwartału) poprzez ich skompensowanie z kwotą wierzytelności jaką RP posiada wobec RPH z tytułu kwoty głównej lub poprzez ich skapitalizowanie do kwoty głównej zobowiązania RP wobec RPH.

Ad. 2.

Przychodowość odsetek.

Jak wskazano wyżej na koniec każdego kwartału, w zależności od tego jak kształtowały się dzienne pozycje, dodatniemu saldu odsetek naliczonych z tytułu uczestnictwa w cash poolingu towarzyszyć może zarówno wierzytelność jak i zobowiązanie z tytułu kwoty głównej.

W szczególności na koniec kwartału Spółka może:

W sytuacji 3, rozliczenie odsetek na koniec kwartału będzie polegało na potrąceniu wzajemnych zobowiązań RP (z tytułu kwoty głównej) oraz RPH (z tytułu odsetek). Natomiast w sytuacji 4, rozliczenie odsetek będzie polegało na dokapitalizowaniu odsetek do należności głównej. Zdaniem Spółki, powinna ona rozpoznać przychód podatkowy z tytułu odsetek należnych od RPH w momencie ich kapitalizacji (sytuacja 4) bądź potrącenia (sytuacja 3), tj. na koniec każdego kwartału. Uzasadniając powyższe stanowisko, Spółka pragnie w pierwszej kolejności zauważyć, że przepisy dotyczące uznania odsetek za przychody podatkowe są analogiczne do przepisów dotyczących kosztowości tych odsetek i w związku z powyższym powinny być interpretowane analogicznie.

W szczególności stosownie do art. 12 ust. 4 pkt 1 i 2 u.p.d.o.p., do przychodów nie zaliczą się; 1) pobranych wpłat lub zarachowanych należności na poczet dostaw towarów i usług, które zostaną wykonane w następnych okresach sprawozdawczych, a także otrzymanych lub zwróconych pożyczek (kredytów), z wyjątkiem skapitalizowanych odsetek od tych pożyczek (kredytów),

1. kwot naliczonych, lecz nieotrzymanych odsetek od należności, w tym również od udzielonych pożyczek (kredytów).

Zdaniem Spółki art. 12 ust. 4 pkt 1 u.p.d.o.p. zezwala na zaliczenie do przychodów skapitalizowanych odsetek od pożyczek, kredytów. Natomiast art. 12 ust. 4 pkt 2 u.p.d.o.p. wskazuje na moment zaliczenia wszelkich odsetek do przychodów - jest to moment ich otrzymania. Skoro zatem jak wykazano wcześniej, kapitalizacja i kompensata są formami zapłaty - w momencie kapitalizacji oraz kompensaty odsetki mogą zostać zaliczone do przychód podatkowych. Należy zatem zauważyć, że moment zaliczenia do przychodów odsetek należnych spółce jest odzwierciedleniem momentu ujęcia w kosztach uzyskania przychodów odsetek, które Spółka zobowiązana jest zapłacić. Odsetki należne Spółce stają się przychodem podatkowym w momencie ich kapitalizacji bądź potrącenia. Spółka podkreśla, że podobnego zdania w tej kwestii są także organy podatkowe. W szczególności Naczelnik Pierwszego Wielkopolskiego Urzędu Skarbowego w Poznaniu w piśmie z dnia 29 listopada 2005 (sygn. Z........), stwierdził, że swoiste potrącenie, wzajemnych wierzytelności, którego dokonuje pożyczkodawca w opisanej sytuacji w chwili uruchomienia pożyczki, w opinii tutejszego organu powoduje, że z chwilą przekazania kwoty pożyczki pożyczkobiorcy w wysokości pomniejszonej o sumę odsetek należnych za cały okres kredytowania następuje po stronie pożyczkodawcy faktyczne otrzymanie odsetek, zaś po stronie pożyczkobiorcy faktyczna ich zapłata. W opisanej sytuacji moment potrącenia, zrównany z momentem przekazania kwoty pożyczki do dyspozycji pożyczkobiorcy, będzie stanowić po stronie pożyczkobiorcy moment powstania kosztów uzyskania przychodów z tytułu zapłaconych odsetek. Zaś po strome pożyczkodawcy moment powstania przychodu z tytułu otrzymanych odsetek. (podkreślenie spółki).

Natomiast w kwestii momentu rozpoznania przychodu z tytułu skapitalizowanych odsetek, wypowiedział się m.in. Minister Finansów w piśmie z dnia 13 stycznia 1999 r. Sygn. PB3/5912-722-604/HS/98, wydanym w trybie art. 14 § 1 pkt 2 Ordynacji podatkowej w brzmieniu obowiązującym w dacie wydania tego pisma. Jak wskazuje w nim Minister. (...) odsetki skapitalizowane (tj. takie odsetki od należności, które analogicznie jak należność główna stanowią podstawę ustalania odsetek) są u wierzyciela przychodem w każdorazowej dacie ich kapitalizacji dokonanej zgodnie z warunkami umów zawieranych przez kontrahentów i drugostronnie u dłużników w tej samej dacie kapitalizacji są kosztem uzyskania przychodów (podkreślenia Spółki). Stanowisko Spółki potwierdza również NSA w wyroku z dnia 16 grudnia 2005 r.. Sygn. II FSK 34/2005, w którym odnosząc się do analizowanej sprawy, wskazał: w momencie kapitalizacji odsetki zmieniły swój dotychczasowy charakter powiększając kwotę kapitału, co oznaczało, że stworzyły nową wierzytelność. W momencie przekształcenia należności pobocznej (odsetek) w główną (wierzytelność) Spółka - w ramach prowadzonej działalności gospodarczej - uzyskała przychód w rozumieniu art. 12 ust 1 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych: wartość pieniężną odpowiadającą wysokości skapitalizowanych odsetek.

Podsumowując całość powyższych rozważań należy stwierdzić, że Spółka ma prawo rozpoznać jako przychody podatkowe kwotę odsetek należnych od RPH z tytułu udziału w systemie cash poolingu, w momencie gdy odsetki te zostają rozliczone przez RPH (na koniec kwartału) poprzez ich skompensowanie z kwotą zobowiązania jakie RP posiada wobec RPH z tytułu kwoty głównej lub poprzez ich skapitalizowanie do kwoty głównej wierzytelności RP wobec RPH.

Ad. 3.

Analiza powyższych zdarzeń w stanie prawnym obowiązującym przed 1 stycznia 2009 r.

Od dnia 1 stycznia 2009 r. obowiązują znowelizowane przepisy u.p.d.o.p.) Nowelizacja objęła m.in. przepis art. 16 ust. 1 pkt 10 lit a) odnoszący się do możliwości zaliczenia do kosztów podatkowych skapitalizowanych odsetek od pożyczek (kredytów). W stanie prawnym przed 1 stycznia 2009 r. posiadał on brzmienie: na spłatę pożyczek (kredytów), z wyjątkiem skapitalizowanych odsetek od tych pożyczek (kredytów).

W stanie prawnym po 1 stycznia 2009 r. został on poszerzony o możliwość zaliczenia do kosztów podatkowych zmian wartości kwoty głównej zadłużenia wynikających z waloryzacji pożyczki (kredytu) kursem waluty obcej. W nowym brzmieniu wzmiankowany przepis otrzymał następujący kształt: na spłatę pożyczek (kredytów), z wyjątkiem skapitalizowanych odsetek od tych pożyczek (kredytów), z tym że kosztem uzyskania przychodów są wydatki na spłatę pożyczki (kredytu) w przypadku, gdy pożyczka (kredyt) była waloryzowana kursem waluty obcej, jeżeli:

Zmiana brzmienia ww. artykułu nie odnosi się, zdaniem Spółki, do możliwości zaliczenia odsetek z tytułu Cash poolingu do kosztów / przychodów podatkowych w momencie ich kapitalizacji/potracenia. Nie wpływa tym samym na zmianę interpretacji przedmiotowego przepisu w przedstawionym przez Spółkę stanie faktycznym. Jednocześnie Spółka zaznacza, że przepis art. 12 ust. 4 u.p.d.o.p. nie uległ zmianie po 1 stycznia 2009 r.

Podsumowując całość powyższych rozważań, zdaniem Spółki, również na gruncie stanu prawnego obowiązującego przed 1 stycznia 2009 r., Spółka miała prawo zaliczyć ujemne/dodatnie saldo odsetek powstałych w wyniku cash poolingu do kosztów/przychodów podatkowych w momencie jego odliczenia od /doliczenia do należności głównej / zobowiązania głównego.

Na tle przedstawionego stanu faktycznego stwierdzam, co następuje:

Przedstawiona we wniosku umowa "cash poolingu" jest formą efektywnego zarządzania środkami finansowymi, stosowana przez podmioty należące do jednej grupy kapitałowej. Sprowadza się ona do koncentrowania środków pieniężnych z jednostkowych rachunków poszczególnych podmiotów na wspólnym rachunku grupy (rachunek główny) i zarządzaniu zgromadzoną w ten sposób kwotą, przy wykorzystaniu korzyści skali. Pozwala to na kompensowanie przejściowych nadwyżek, wykazywanych przez jedne z podmiotów z przejściowymi niedoborami zaistniałymi u innych podmiotów. Dzięki temu dochodzi do minimalizowania kosztów kredytowania działalności podmiotów z grupy poprzez kredytowanie się przy wykorzystaniu środków własnych grupy. Kapitalizacja odsetek polega na ich doliczeniu do kwoty głównej. Terminy kapitalizacji odsetek określiły strony w umowie wewnętrznej. Zgodnie z jej brzmieniem, m.in. suma sald debetowych i kredytowych na rachunku uczestnika RP przeniesionych przez Bank na rachunek docelowy (saldo kwoty głównej) stanowi podstawę do odliczenia odsetek, które Wnioskodawca płaci/ otrzymuje od pool leadera oraz odsetki są naliczane na bazie dziennych sald raz na miesiąc oraz doliczane do /odliczane od całkowitej kwoty należności/zobowiązania Wnioskodawcy wobec pool leadera raz na kwartał.

Na postawie postanowień ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2000 r., Nr 54, poz. 654, z późn. zm.; dalej: "P.D.O.P."), organ podatkowy uznaje stanowisko Spółki, w części dotyczącej zaliczenia do przychodów lub kosztów podatkowych jedynie sald (ujemnych lub dodatnich) będących efektem dokonanych przez Stronę i pool leadera kompensat, za nieprawidłowe. Podstawą uznania stanowiska Wnioskodawcy, w tej części, za nieprawidłowe jest konstrukcja podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym od osób prawnych.

Zgodnie z art. 7 ust 1 ustawy, przedmiotem opodatkowania podatkiem dochodowym jest dochód bez względu na rodzaj źródeł przychodów, z jakich dochód ten został osiągnięty; w wypadkach, o których mowa w art. 21 i 22, przedmiotem opodatkowania jest przychód. Natomiast zgodnie z art. 7 ust 2 ustawy o P.D.O.P. dochodem jest, z zastrzeżeniem art. 10 i 11 ustawy o P.D.O.P., nadwyżka sumy przychodów nad kosztami ich uzyskania, osiągnięta w roku podatkowym; jeżeli koszty uzyskania przychodów przekraczają sumę przychodów, różnica jest stratą. W konsekwencji, podstawą opodatkowania w P.D.O.P., z zastrzeżeniem szczególnych uregulowań, jest różnica pomiędzy uzyskanym przychodem, a kosztami uzyskania tego przychodu poniesionymi przez danego podatnika. Dodatkowo, ustawodawca wprowadza szereg wyłączeń z przychodów, kosztów uzyskania przychodów oraz zwolnień i ulg.

Niemniej jednak, zasadą konstrukcji podstawy opodatkowania w P.D.O.P. jest asymetryczny wynik różnicy wartości przychodu rozumianej szeroko jako korzyść ekonomiczna uzyskana przez podatnika a kosztu uzyskania przychodu rozumianego jako faktycznie dokonany wydatek lub zobowiązania do dokonania takiego wydatku. W związku, z powyższym należy przyjąć, że jedynie dochód jest podstawą opodatkowania.

Rozpatrując opisany we wniosku stan faktyczny należy rozpocząć od wskazania podwójnej roli Wnioskodawcy:

Dla Wnioskodawcy, jako pożyczkobiorcy zasadniczo kapitalizacja odsetek polega na ich doliczeniu do kwoty głównej długu. Kapitalizacja odsetek zakłada, że z datą kapitalizacji odsetki tracą odrębny od kwoty głównej byt prawny (tj. stają się częścią kwoty głównej ze wszelkimi tego konsekwencjami). Wskutek kapitalizacji odsetek ulega umorzeniu zobowiązanie do ich zapłaty, a zatem dochodzi w tym zakresie do zaspokojenia wierzyciela (zmniejszenia kwoty odsetek do zapłaty). Inaczej mówiąc w wyniku kapitalizacji kredytobiorca (pożyczkobiorca) reguluje odsetki poprzez zwiększenie wysokości kredytu (pożyczki). W momencie ostatecznego rozliczenia nie mamy już do czynienia ze spłacanymi odsetkami, a jedynie ze spłatą powiększonej kwoty głównej pożyczki. W wyniku kapitalizacji odsetek pożyczkobiorca (kredytobiorca) pozostawia odsetki do dyspozycji pożyczkodawcy (kredytodawcy), który z kolei rozporządza nimi poprzez doliczenie ich do kwoty kapitałowej pożyczki (kredytu). W konsekwencji należy stwierdzić, że pomimo braku fizycznego wpływu odsetek na rachunek pożyczkodawcy (kredytodawcy) otrzymuje on wynagrodzenie za udostępnienie kapitału stanowiące przychód podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym (art. 12 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych). Tym samym pożyczkobiorca (kredytobiorca) dokonuje zapłaty tego wynagrodzenia, co wypełnia dyspozycję art. 16 ust. 1 pkt 10 lit a) ww. ustawy. W świetle powyższego, biorąc pod uwagę specyficzny charakter kapitalizacji odsetek, w wyniku której dochodzi, we wskazany sposób, do uregulowania zobowiązania pożyczkobiorcy z tytułu ich zapłaty, ustawodawca dopuścił możliwość zaliczenia w takim przypadku odsetek do kosztów uzyskania przychodów. W rezultacie poprzez wprowadzenie postanowień art. 16 ust. 1 pkt 10 lit. a) ustawy ustawodawca zrównał kapitalizację odsetek z ich zapłatą, a tym samym uznał, że skapitalizowane odsetki stanowią koszt podatkowy każdorazowo w dacie ich kapitalizacji (czyli w momencie dokonania wydatku, przez postawienie kapitalizowanych odsetek do dyspozycji pożyczkodawcy).

W konsekwencji, dla Wnioskodawcy jako pożyczkodawcy kapitalizacja odsetek wykazana w kwartalnym rozliczeniu sald, jest podstawą ujęcia w przychodach podatkowych sumy odsetek należnych Wnioskodawcy. Spółka korzystając z możliwości postawionych do jego dyspozycji środków, przeznacza je na spłatę zobowiązań wynikających dla Wnioskodawcy z tego samego dokumentu, tj. kwartalnego rozliczenia sald, sporządzonego przez podmiot zarządzający płynnością finansową grupy.

Istotą przedmiotowego wniosku jest fakt, że w omawianym przypadku, zgodnie z zapisami umowy wewnętrznej, nie ma miejsca fizyczny przepływ środków w związku z rozliczeniem wzajemnych należności z tytułu naliczonych odsetek. Saldo należności i zobowiązań odsetkowych wskazanych dla Wnioskodawcy w ww. rozliczeniu kwartalnym koryguje wartość salda kwoty głównej Wnioskodawcy (zadłużenia lub należności). W konsekwencji mamy do czynienia z zastosowaniem kompensaty stałej, w wyniku której dochodzi do skutecznego potrącenia wierzytelności w określonej dacie. Wzajemna kompensata wierzytelności polegająca na zaliczeniu jednej wierzytelności na poczet drugiej występuje w obrocie prawnym w postaci potrącenia, u którego podstaw leży umowa zainteresowanych stron (tzw. potrącenie umowne). Kompensat umownych - Kodeks cywilny bezpośrednio nie reguluje, choć są one powszechnie uważane za dopuszczalne w ramach swobody umów.

Z opisanego we wniosku stanu faktycznego wynika, że raz na kwartał ma miejsce rozliczenie odsetek związanych z udziałem Wnioskodawcy w systemie Cash pooling. W tym dniu dla celów podatkowych mają miejsce dwa odrębne zdarzenia:

Zapisy dokonywane są na podstawie dokumentacji sporządzanej raz na kwartał przez podmiot zarządzający płynnością finansową i prezentującej następujące wartości:

Dla celów podatkowych istotne są jedynie wartości z poz. 1 i 2. Określają one kwoty powstałe w wyniku kapitalizacji odsetek, w związku z uczestnictwem Wnioskodawcy w systemie Cash pooling. Jednocześnie zauważyć należy, iż wydatki poniesione na spłatę tak ukształtowanej kwoty zobowiązania głównego, nie będą stanowiły kosztów uzyskania przychodów na podstawie przytoczonego powyżej art. 16 ust. 10 lit. a) ustawy podatkowej, na mocy którego ustawodawca wyłączył z kosztów uzyskania przychodów wydatki na spłatę pożyczek (kredytów), a wartość otrzymanej należności głównej skorygowanej o saldo określone w poz. 3 nie będzie stanowiła przychodu podatkowego zgodnie z art. 12 ust. 4 pkt 1 ustawy.

Biorąc powyższe pod uwagę, uznając moment kapitalizacji odsetek za dzień, w którym należy rozpoznać odpowiednio przychody i koszty podatkowe, Wnioskodawca w dacie sporządzenia kwartalnego rozliczenia sald winien:

Jednocześnie organ podatkowy podkreśla, że przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych mające zastosowanie do momentu rozpoznania przychodu/kosztu podatkowego z tytułu skapitalizowanych odsetek dotyczących udziału Wnioskodawcy w systemie Cash nie uległy zmianie od 1 stycznia 1993 r.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1-go Maja 10, 09-402 Płock.