IPPB2/4514-388/15-2/AF - Ustalenie skutków podatkowych zawarcia umowy darowizny wierzytelności.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r. poz. 613) oraz § 7 pkt 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2015 r. poz. 643) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko - przedstawione we wniosku z 25 sierpnia 2015 r. (data wpływu 7 września 2015 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych zawarcia umowy darowizny wierzytelności - jest prawidłowe.

W dniu 7 września 2015 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych zawarcia umowy darowizny wierzytelności.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

Wnioskodawca jest obywatelem Wielkiej Brytanii, gdzie się urodził i gdzie od urodzenia ma miejsce stałego zamieszkania. W Polsce Wnioskodawca nie ma statusu rezydenta, nie ma też ani stałego, ani czasowego pobytu na terenie Polski. Matką Wnioskodawcy jest Caroline J. - obywatelka Wielkiej Brytanii, zaś ojcem jest obywatel Polski Zbigniew T.

Babka Wnioskodawcy, ze strony ojca - Filomena T. (obywatelka Polski) dnia 20 sierpnia 2013 r. złożyła Wnioskodawcy w zwykłej formie pisemnej (nie w formie aktu notarialnego), ofertę darowizny wierzytelności względem podmiotu trzeciego, w kwocie 20.000,00 (dwadzieścia tysięcy) złotych należności głównej, plus odsetki w wysokości odsetek ustawowych, za czas opóźnienia w spełnieniu świadczenia. Powyższa oferta została przyjęta w zwykłej formie pisemnej (nie w formie aktu notarialnego) przez matkę Wnioskodawcy Caroline J. - działającą w imieniu Wnioskodawcy, jako jego przedstawiciel ustawowy, ponieważ w dniu złożenia oferty oraz w dniu jej przyjęcia, Wnioskodawca był małoletni.

W wyniku zawartej w powyższy sposób umowy darowizny nie doszło do przejęcia przez Wnioskodawcę, jako obdarowanego żadnych długów, ani ciężarów, ani jakichkolwiek zobowiązań darczyńcy - Filomeny T.

W dniu przyjęcia oferty darowizny wierzytelności (dzień zawarcia umowy) wierzytelność była wymagalna, nieprzedawniona, ale sporna, ponieważ dłużnik odmawiał Filomenie T. spłaty istniejących wobec niej zobowiązań.

Babka Wnioskodawcy Filomena T. zmarła dnia 11 października 2013 r. Wierzytelność do dnia dzisiejszego nie została spłacona przez dłużnika. Wnioskodawca nie otrzymał z tego tytułu żadnych środków finansowych, poza tym że na chwilę obecną, po przyjęciu darowizny wierzytelności, stał się wierzycielem nierzetelnego dłużnika, który odmawia dobrowolnej spłaty swego długu, Wnioskodawca posiada jedynie roszczenie wobec dłużnika o zapłatę.

Wnioskodawca nie pracuje, gdyż uczęszcza do szkoły i nie jest w stanie się samodzielnie utrzymać, ze względu na kontynuowanie nauki.

Dłużnikiem jest obywatel Polski mieszkający na stałe na terenie RP, a Wnioskodawca jest obywatelem Wielkiej Brytanii, mieszka i żyje w Wielkiej Brytanii, gdzie znajduje się centrum życiowe aktywności Wnioskodawcy.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytania:

1. Czy Wnioskodawca jako obywatel Wielkiej Brytanii przyjmując ofertę darowizny wierzytelności złożoną przez jego babkę Filomenę T., jest zobowiązany do uiszczenia podatku od czynności cywilnoprawnych z tytułu opisanej wyżej umowy darowizny.

2. Czy w świetle przedstawionych okoliczności faktycznych, a w szczególności wobec tego, że jako wierzyciel Wnioskodawca nie został zaspokojony przez dłużnika, który odmawia dobrowolnej spłaty swego długu, twierdząc, że jest to wierzytelność sporna powstał obowiązek podatkowy w podatku od spadków i darowizn. Czy w ogóle powstanie obowiązek podatkowy w podatku od spadków i darowizn z tytułu darowizny wierzytelności, jeżeli tak to kiedy powstanie ów obowiązek podatkowy z tytułu opisanej umowy darowizny. Czy obowiązek podatkowy w podatku od spadków i darowizn powstanie z chwilą dobrowolnej spłaty wierzytelności przez nierzetelnego dłużnika, czy też - w przypadku skierowania sprawy na drogę sądową (pozew o zapłatę) z chwilą uprawomocnienia się wyroku sądowego zasądzającego od dłużnika na rzecz Wnioskodawcy kwotę dochodzonej pozwem wierzytelności, czy też wreszcie z chwilą wyegzekwowania (nawet komorniczego) zasądzonej prawomocnym wyrokiem kwoty.

3. Co będzie podstawą opodatkowania, czy należność główna darowanej Wnioskodawcy wierzytelności, czy również wyegzekwowane odsetki (w wysokości odsetek ustawowych).

Niniejsza interpretacja indywidualna dotyczy podatku od czynności cywilnoprawnych. W zakresie podatku od spadków i darowizn zostało wydane odrębne rozstrzygnięcie.

Zdaniem Wnioskodawcy,

Stanowisko Wnioskodawcy odnośnie pytania nr 1:

Zgodnie z treścią art. 1 ust. 1 lit. d ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, podatkowi temu podlegają "umowy darowizny - w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązać darczyńcy". Zawarta w drodze przyjęcia oferty umowa darowizny wierzytelności pomiędzy Wnioskodawcą (reprezentowanym wówczas przez matkę Wnioskodawcy), a babką Wnioskodawcy Filomeną T., w żadnym razie nie dotyczyła przejęcia przez Wnioskodawcę ani długów, ani ciężarów i zobowiązań darczyńcy. Lecz przedmiotem tej umowy była wymagalna - choć sporna - wierzytelność w kwocie 20.000,00 złotych należności głównej, której do dziś dnia Wnioskodawca nie odzyskał. Wnioskodawca nie przejął ani długów, ani ciężarów, ani zobowiązań darczyńcy.

Zresztą w przypadku darowizny rzeczy obciążonych długami bądź ciężarami, na rzecz osoby małoletniej - a w dniu przyjęcia oferty Wnioskodawca był osobą małoletnią, wymagana byłaby zgoda odpowiedniego Sądu Rodzinnego i Opiekuńczego. W związku z powyższym zdaniem Wnioskodawcy przedmiotowa umowa darowizny, już z tego tytułu, na zasadzie art. 1 ust. 1 lit. d ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, nie podlega temu podatkowi.

Stanowisko Wnioskodawcy odnośnie do pytania nr 3.

Wnioskodawca uważa, że podstawę opodatkowania będzie stanowiła należność główna wierzytelności, objętej treścią uczynionej na rzecz Wnioskodawcy darowizny. Odsetki ustawowe, od dnia 22 marca 1989 r., tj. wejścia w życie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 10 marca 1989 r. w sprawie określenia wysokości odsetek ustawowych i maksymalnych, mają przede wszystkim charakter waloryzacyjny. Rekompensują utratę wartości spełnionego z opóźnieniem świadczenia, spowodowaną inflacją. W związku z powyższym wartość wyegzekowanych odsetek ustawowych nie może stanowić podstawy opodatkowania. Rzecz przedstawiałaby się inaczej, gdyby przedmiotem wierzytelności objęte były odsetki umowne w skali wyższej niż odsetki ustawowe. Wówczas do podstawy opodatkowania, obok kwoty głównej wyegzekowanej wierzytelności, weszłaby również kwota wyegzekowanych odsetek umownych wyrażająca się w różnicy pomiędzy wartością odsetek umownych a odsetek ustawowych, gdyż ta różnica stanowiłaby ewentualny dochód, nie będący waloryzacją spełnionego przez dłużnika z opóźnieniem świadczenia.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest prawidłowe.

W myśl art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. z 2010 r. Nr 101, poz. 649 z późn. zm.) podatkowi temu podlegają:

Z treści zacytowanego przepisu, zawierającego zamknięty katalog czynności podlegających opodatkowaniu wynika, że tylko dokonanie jednej z czynności w nim wymienionej powodować będzie konieczność zapłaty podatku. Tym samym, jeżeli dana czynność nie została wymieniona w ustawowym katalogu to nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

W związku z powyższym wyjaśnić należy, że zgodnie z art. 888 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r. poz. 121, z późn. zm.) przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swojego majątku.

Zgodnie z zacytowanym art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. d ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych umowa darowizny podlega podatkowi od czynności cywilnoprawnych, ale wyłącznie w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy, tj. w sytuacji, gdy na obdarowanego przechodzą wraz z przedmiotem darowizny wszelkie obowiązki z nim związane, ciążące dotychczas na darczyńcy.

W związku z tak określonym przedmiotem opodatkowania, dla stwierdzenia, czy w opisanej sytuacji dojdzie do powstania obowiązku podatkowego w podatku od czynności cywilnoprawnych konieczne jest więc wyjaśnienie użytych w art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. d pojęć zobowiązania długu i ciężaru. W wypadku zobowiązania chodzi nie tylko o określony typ stosunku cywilnoprawnego, lecz również o stosunki o charakterze publicznoprawnym. Z kolei "dług", rozumieć należy jako powinność świadczenia ze strony jednego podmiotu (zobowiązanego) na rzecz innego (uprawnionego). Natomiast pojęcie ciężaru (obciążenie przedmiotu darowizny) oznacza nie powinności świadczenia wobec wierzyciela (innego uprawnionego), lecz ograniczenie przysługującego prawa w możności jego wykonywania w oznaczonym zakresie lub konieczność znoszenia wykonywania w stosunku do niego uprawnienia przez inny podmiot.

Wskazać przy tym należy, że w praktyce do typowych przykładów obowiązków darczyńcy (wobec osób trzecich) z tytułu długów, ciężarów i zobowiązań (przejmowanych przez obdarowanego) należą: świadczenia z tytułu najmu, dzierżawy, dożywocia, ubezpieczenia, zaciągniętego kredytu i innych umów, świadczenia lub inne obowiązki powstające na tle określonej sytuacji prawnorzeczowej (np. wynikające z obciążenia rzeczy użytkowaniem lub służebnością, z obowiązku rozliczenia nakładów na rzecz pomiędzy jej właścicielem a posiadaczem itp.), należności z tytułu podatków, ceł lub innych opłat związanych z nabytym przedmiotem darowizny.

Nadto wyjaśnić należy, że ustawa mówi o długach, ciężarach albo zobowiązaniach darczyńcy, co oznacza, że chodzi tu o obowiązki dotyczące całego majątku osobistego darczyńcy, których skutkiem jest odpowiedzialność osobista darczyńcy. Nie wchodzą w grę zatem zobowiązania wynikające np. z racji obciążenia darowanej rzeczy hipoteką lub zastawem, z tytułu których darczyńca ponosi odpowiedzialność wyłącznie rzeczową. Wskazać również należy, że w przepisie tym jest mowa o obowiązkach już istniejących w chwili zawarcia umowy darowizny.

Zatem, stwierdzić należy, że opisana we wniosku umowa darowizny, w związku z faktem, że nie jest z nią związane przejęcie przez obdarowanego (Wnioskodawcę) długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy nie stanowi czynności podlegającej opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Tym samym na Wnioskodawcy nie ciąży obowiązek uiszczenia podatku od czynności cywilnoprawnych. W związku z powyższym bezprzedmiotowe jest rozpatrywanie wniosku pod kątem pytania nr 3.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2012 r. poz. 270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1 Maja 10, 09-402 Płock.