IPPB2/4514-333/16-5/JG1 - Określenie skutków podatkowych umowy cesji wierzytelności w przypadku nabycia wierzytelności podlegających zwolnieniu z długu.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r. poz. 613, z późn. zm.) oraz § 7 pkt 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2015 r. poz. 643) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy, przedstawione we wniosku z dnia 20 czerwca 2016 r. (data wpływu 27 czerwca 2016 r.), uzupełnionym pismem z dnia 8 lipca 2016 r. (data nadania 11 lipca 2016 r., data wpływu 14 lipca 2016 r.) na wezwanie Nr IPPB2/4514-333/16-2/JG1 z dnia 5 lipca 2016 r. (data doręczenia 7 lipca 2016 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych umowy cesji wierzytelności w przypadku nabycia wierzytelności podlegających zwolnieniu z długu - jest prawidłowe.

W dniu 27 czerwca 2016 r. wpłynął ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych umowy cesji wierzytelności w przypadku nabycia wierzytelności podlegających zwolnieniu z długu.

We wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe:

Wnioskodawca jest osobą fizyczną, która posiada polską rezydencję podatkową i podlega w Polsce nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu. Wnioskodawca nie prowadzi jednoosobowej działalności gospodarczej, posiada inne źródła dochodu na terytorium Polski, gdzie przebywa większość dni w roku kalendarzowym. Wobec wnioskodawcy nie toczy się żadne postępowanie egzekucyjne w administracji a na podatniku nie ciążą zaległości podatkowe. Wnioskodawca nie jest podatnikiem VAT czynnym. W przyszłości wnioskodawca zamierza nabyć odpłatnie prawo w postaci wierzytelności od spółki ustanowionej wedle prawa obcego, posiadającej siedzibę w kraju spoza Unii Europejskiej. Umowa cesji wierzytelności zostanie zawarta poza granicami Polski. Prawdopodobnie fizycznie umowę w imieniu wnioskodawcy zawrze specjalnie ustanowiony do tej czynności pełnomocnik, który złoży swój podpis na umowie, w miejscu oznaczonym poza Polską i Unią Europejską. Za przeniesienie wierzytelności w drodze cesji, cesjonariusz zapłaci cedentowi umówioną między stronami kwotę pieniędzy. Dopuszczalna jest także możliwość, że nabycie całej wierzytelności nastąpi poprzez dokonanie kilku umów cesji, które łącznie będą opiewały na wartość wierzytelności posiadanej przez spółkę dokonującą cesji. Cedentem będzie spółka posiadająca zarząd, siedzibę oraz centrum interesów gospodarczych w kraju trzecim. Spółka ta nie posiada oddziału w Polsce lub jakiegokolwiek przedstawicielstwa. Wierzytelność będzie dotyczyła wymagalnego nieprzedawnionego zobowiązania pieniężnego ciążącego na polskim rezydencie (osobie fizycznej) związanego z zaciągniętą przez tego rezydenta pożyczką od cedenta. Strony dopuszczają zawarcie kilku umów pożyczki na łączną kwotę wierzytelności, która potem będzie przedmiotem cesji (w tekście będą odniesienia do umowy pożyczki, którą także należy rozumieć jako kilka takich umów na łączną kwotę wartości cesji). Pożyczka została zrealizowana na zagraniczny rachunek bankowy dłużnika. Zwrot pożyczki ma nastąpić w formie bezgotówkowej na rachunek bankowy w kraju siedziby spółki pożyczającej (kraj trzeci - spoza Unii Europejskiej). Po dokonaniu cesji, właściwym do zwrotu należności będzie rachunek bankowy za granicą Cesjonariusza, który po dacie umowy posiadać będzie rachunek bankowy w kraju, w którym cedent posiada siedzibę (poprzedni wierzyciel).

Nabycie wierzytelności przez Cesjonariusza nastąpi w drodze umowy pisemnej, której treść przypominać będzie umowę cesji uregulowaną w art. 509-518 polskiego Kodeksu cywilnego. Przejście wierzytelności na wnioskodawcę nie będzie związane z prowadzeniem działalności gospodarczej w tym zakresie, wierzytelność wejdzie do majątku osobistego wnioskodawcy. Skutkiem przejścia prawa do wierzytelności z cedenta na cesjonariusza jest roszczenie o zwrot pożyczki od polskiego dłużnika. Umowa cesji będzie zawierała postanowienie, wedle którego dłużnik wypełnia swoje zobowiązanie poprzez zwrot kwoty pożyczki na zagraniczny rachunek bankowy cesjonariusza (prowadzony przez bank, który siedzibę i odpowiedni oddział ma zagranicą). Ponieważ wierzytelność ta nie jest nabywana pod warunkiem lub z jakimkolwiek zastrzeżeniem, oznacza to, że cesjonariusz może także zwolnić dłużnika z długu jeśli taka będzie wola nowego wierzyciela (wnioskodawcy).

Dłużnik ma obowiązek spłaty zobowiązania pieniężnego w formie bezgotówkowej na rachunek bankowy wierzyciela w kraju trzecim (spoza UE). Nie ma możliwości wykonania świadczenia w Polsce, np. poprzez wręczenie gotówki cesjonariuszowi (polskiemu rezydentowi) lub przez realizacje przelewu bankowego na konto w polskim oddziale banku.

Pismem z dnia 5 lipca 2016 r., Nr IPPB2/4514-333/16-2/JG1 wezwano Wnioskodawcę do uzupełnienia wniosku, w terminie 7 dni od dnia doręczenia wezwania, poprzez:

* przedłożenie pełnomocnictwa zgodnego z art. 138c § 1 Ordynacji podatkowej, w którym to pełnomocnictwie wskazany będzie adres elektroniczny pełnomocnika w systemie teleinformatycznym wykorzystywanym przez organ podatkowy, tj. w systemie ePUAP, bądź informacja o odbiorze pism w siedzibie Organu;

Ponadto, organ podatkowy, w celu prawidłowego wydania interpretacji indywidualnej, wezwał o uzupełnienie wniosku poprzez:

* wskazanie, gdzie wykonywane będą prawa majątkowe w chwili zawarcia umowy cesji wierzytelności podlegających spłacie oraz umowy cesji wierzytelności podlegających zwolnieniu z długu (terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, czy też terytorium innego państwa).

Pismem z dnia 8 lipca 2016 r. (data nadania 11 lipca 2016 r., data wpływu 14 lipca 2016 r.) Wnioskodawca poinformował, aby wszelką korespondencję doręczać w formie papierowej na adres wskazany przez pełnomocnika za pośrednictwem operatora pocztowego. Ponadto Wnioskodawca wskazał, że prawa majątkowe wykonywane w chwili zawarcia umowy cesji wierzytelności podlegających spłacie oraz umowy cesji wierzytelności podlegających zwolnieniu z długu będą wykonywane na terytorium innego (niż Polska) kraju.

Czynność zwolnienia z długu dłużnika wnioskodawcy prawdopodobnie nastąpi w formie notarialnej przed polskim notariuszem na terytorium Polski.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytania:

1. Czy przepisy podatkowe powinny być interpretowane w ten sposób, że opisane we wniosku Umowy Cesji Wierzytelności nie podlegają podatkowi od czynności cywilnoprawnych w przypadku nabycia wierzytelności, które w przyszłości zostaną spłacone przez dłużnika.

2. Czy opisana we wniosku umowa cesji wierzytelności nie podlega podatkowi od czynności cywilnoprawnych w przypadku gdy cesjonariusz zwolni dłużnika ze spełnienia świadczenia (zwolni go z długu).

Niniejsza interpretacja indywidualna dotyczy pytania Nr 2. W zakresie pytania Nr 1 zostanie wydane odrębne rozstrzygnięcie.

Stanowisko Wnioskodawcy odnośnie pytania Nr 2

Zdaniem Wnioskodawcy, jeśli nabycie wierzytelności w drodze cesji spowoduje w konsekwencji zwolnienie z długu bez ekwiwalentu to nie ma to wpływu na kwalifikację samej cesji na gruncie ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. O charakterze pieniężnym cesji świadczy istota wierzytelności na dzień dokonania cesji, nie przeczy temu zwolnienie z wierzytelności, tj. konieczności spełnienia świadczenia przez podatnika. Uzasadniając takie twierdzenie należy się odnieść do treści wskazanego w odpowiedzi na pytanie nr 1, artykułu 1 ust. 1 pkt 1a ustawy o p.c.c., wedle którego nie podlegają opodatkowaniu umowy jeśli prawa majątkowe wykonywane nie są na terytorium Polski lub gdy prawa majątkowe wykonywane są za granicą lecz czynność prawna i siedziba podatnika znajduje się w Polsce. W zawartej w przyszłości przez wnioskodawcę umowie cesji, cesjonariusz będzie zobowiązany do zapłaty na rzecz cedenta kwoty pieniężnej a cedent do przeniesienia prawa do wierzytelności na cesjonariusza. Oznacza to, że cesjonariusz nabywa prawo majątkowe przenosząc środki pieniężne na cedenta, jest to zatem umowa sprzedaży wierzytelności, którymi dysponuje cedent.

W przedmiotowym stanie faktycznym, podatnika dotyczy art. 1 ust. 4 pkt 2 ustawy o p.c.c., który odnosi się do rzeczy znajdujące się za granicą lub prawa majątkowe wykonywane za granicą, w przypadku gdy nabywca ma miejsce zamieszkania lub siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i czynność cywilnoprawna została dokonana na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Wnioskodawca nie spełnia przesłanki wykonania czynności na terytorium Polski.

Miejscem spełnienia świadczenia pieniężnego związanego z uprzednio zawartą umową pożyczki, jest miejsce siedziby banku/oddziału tego banku, wskazane przez strony w umowie. Możliwość określenia miejsca świadczenia przez zgodną wolę stron dopuszcza m.in. prof. A. Kidyba wskazując: "Pierwszorzędne znaczenie w kwestii ustalenia miejsca, w którym dłużnik powinien spełnić świadczenie, ustawa przyznaje oznaczeniu dokonanemu w zdarzeniu kreującym źródło obowiązku świadczenia dłużnika, jakim zazwyczaj będzie umowa. Żaden z obowiązujących przepisów nie uważa postanowień o miejscu wykonania świadczenia za ius cogens. Wola stron odgrywa zatem podstawowe znaczenie w tym zakresie (Kodeks cywilny. Komentarz, t. III, Zobowiązania, Warszawa 2014). Nie mają strony do czynienia w tym przypadku z góry narzuconym przez ustawodawcę miejscu świadczenia. Jak wskazuje się przepis szczególny może wymusić miejsce, w jakim świadczenie dłużnika ma być wykonane. Przykładem takiego rozwiązania jest art. 22 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, zgodnie z którym zapłata w określonych w przepisie sytuacjach powinna nastąpić z wykorzystaniem rachunku bankowego. Strony podlegające przymusowi, o którym w przepisie mowa, nie mają swobody decydowania o miejscu spełnienia świadczenia pieniężnego (G. Filcek, Spór dłużnika z cesjonariuszem o sąd miejscowo właściwy do dochodzenia świadczeń pieniężnych nabytych w drodze przelewu wierzytelności, PS 2001, nr 10, s. 114). W rozpatrywanej sprawie, miejsce świadczenia zostało wprost wyrażone w umowie pożyczki - oddział banku zagranicznego wierzyciela. Przyczyną takiego określenia miejsca spełnienia zobowiązania była rezydencja podatkowa/siedziba pierwotnego wierzyciela - spółki zarejestrowanej wedle prawa obcego (kraj trzeci).

Konkludując, zdaniem wnioskodawcy materialne przepisy podatkowe należy tak wykładać, że w przypadku opisanym we wniosku, nabycie wierzytelności podlegających zwolnieniu z długu nie oznacza, że zmienia się charakter tej cesji na gruncie polskich przepisów. Skoro cesja została dokonana fizycznie i pod względem prawnym w ramach ustawodawstwa innego kraju to ewentualne zwolnienie z długu dłużnika w przyszłości nie przeczy faktowi braku opodatkowania cesji na gruncie polskiej ustawy o p.c.c.

Jeśli wierzytelność nie zostanie zapłacona przez dłużnika bo np. wierzyciel zwolni go z wykonania tego świadczenia w drodze darowizny to nie ma to wpływu na kwalifikację na gruncie p.c.c., umowy cesji wierzytelności pomiędzy wnioskodawcą a cedentem (spółką zagraniczną z siedzibą w kraju trzecim).

Sekwencja wywodu opisana przez wnioskodawcę znajduje potwierdzenie w interpretacjach indywidualnych w podobnych sprawach - Dyrektor Izby Skarbowej w inter.ind. z 13 sierpnia 2015 r., IPPB2/4514-232/15-4/LS i IPPB2/4514-232/15-5/LS. Chociaż nie są one wiążące dla organu podatkowego rozstrzygającego sprawę w konkretnym postępowaniu to jednak są świadectwem tożsamego charakteru wykładni dokonywanej przez wnioskodawcę przez organy podatkowe.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego jest prawidłowe.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. z 2016 r. poz. 223) podatkowi temu podlegają następujące czynności cywilnoprawne:

Podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlegają też zmiany ww. umów, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych oraz orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne (art. 1 ust. 1 pkt 2 i 3 ww. ustawy).

Ustawodawca wprowadził zasadę enumeratywnego określenia czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Umowa cesji wierzytelności uregulowana została w art. 509 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr z 2016 r., 380). Zgodnie z treścią tego przepisu wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania.

W myśl art. 510 § 1 Kodeksu cywilnego przelew wierzytelności może odbywać się na podstawie umowy sprzedaży, zamiany, darowizny lub innej umowy zobowiązującej do przeniesienia wierzytelności, a zatem umowa taka może należeć do kategorii umów, które podlegają podatkowi od czynności cywilnoprawnych. Na skutek cesji wierzytelności zmienia się podmiot po stronie wierzyciela, natomiast przedmiot zobowiązania pozostaje ten sam. Jeżeli więc umowa cesji przyjęłaby postać którejkolwiek z umów wskazanych w ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych to spowoduje obowiązek zapłaty tego podatku.

Natomiast zgodnie z art. 1 ust. 4 ww. ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych podatkowi temu podlegają czynności cywilnoprawne, jeżeli ich przedmiotem są:

Z uwagi na powyższe, należy stwierdzić, że umowa sprzedaży podlega podatkowi od czynności cywilnoprawnych, jeżeli w chwili zawarcia umowy jej przedmiot, np. prawo majątkowe podlega wykonywaniu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Wówczas nie ma znaczenia, gdzie umowa zostaje zawarta i gdzie mają miejsce zamieszkania (siedzibę) strony umowy.

Umowa sprzedaży będzie również podlegała podatkowi od czynności cywilnoprawnych, jeśli prawo majątkowe będące przedmiotem sprzedaży w chwili jej zawarcia podlega wykonywaniu za granicą oraz nabywca ma miejsce zamieszkania lub siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, a czynność została dokonana na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Z przedstawionego we wniosku zdarzenia przyszłego wynika, że Wnioskodawca jest osobą fizyczną, która posiada polską rezydencję podatkową i podlega w Polsce nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu. Wnioskodawca nie prowadzi jednoosobowej działalności gospodarczej, posiada inne źródła dochodu na terytorium Polski, gdzie przebywa większość dni w roku kalendarzowym. Wobec wnioskodawcy nie toczy się żadne postępowanie egzekucyjne w administracji a na podatniku nie ciążą zaległości podatkowe. Wnioskodawca nie jest podatnikiem VAT czynnym. W przyszłości wnioskodawca zamierza nabyć odpłatnie prawo w postaci wierzytelności od spółki ustanowionej wedle prawa obcego, posiadającej siedzibę w kraju spoza Unii Europejskiej. Umowa cesji wierzytelności zostanie zawarta poza granicami Polski. Prawdopodobnie fizycznie umowę w imieniu wnioskodawcy zawrze specjalnie ustanowiony do tej czynności pełnomocnik, który złoży swój podpis na umowie, w miejscu oznaczonym poza Polską i Unią Europejską. Za przeniesienie wierzytelności w drodze cesji, cesjonariusz zapłaci cedentowi umówioną między stronami kwotę pieniędzy. Dopuszczalna jest także możliwość, że nabycie całej wierzytelności nastąpi poprzez dokonanie kilku umów cesji, które łącznie będą opiewały na wartość wierzytelności posiadanej przez spółkę dokonującą cesji. Cedentem będzie spółka posiadająca zarząd, siedzibę oraz centrum interesów gospodarczych w kraju trzecim. Spółka ta nie posiada oddziału w Polsce lub jakiegokolwiek przedstawicielstwa. Wierzytelność będzie dotyczyła wymagalnego nieprzedawnionego zobowiązania pieniężnego ciążącego na polskim rezydencie (osobie fizycznej) związanego z zaciągniętą przez tego rezydenta pożyczką od cedenta. Strony dopuszczają zawarcie kilku umów pożyczki na łączną kwotę wierzytelności, która potem będzie przedmiotem cesji (w tekście będą odniesienia do umowy pożyczki, którą także należy rozumieć jako kilka takich umów na łączną kwotę wartości cesji). Pożyczka została zrealizowana na zagraniczny rachunek bankowy dłużnika. Zwrot pożyczki ma nastąpić w formie bezgotówkowej na rachunek bankowy w kraju siedziby spółki pożyczającej (kraj trzeci - spoza Unii Europejskiej). Po dokonaniu cesji, właściwym do zwrotu należności będzie rachunek bankowy za granicą Cesjonariusza, który po dacie umowy posiadać będzie rachunek bankowy w kraju, w którym cedent posiada siedzibę (poprzedni wierzyciel).

Nabycie wierzytelności przez Cesjonariusza nastąpi w drodze umowy pisemnej, której treść przypominać będzie umowę cesji uregulowaną w art. 509-518 polskiego Kodeksu cywilnego. Przejście wierzytelności na wnioskodawcę nie będzie związane z prowadzeniem działalności gospodarczej w tym zakresie, wierzytelność wejdzie do majątku osobistego wnioskodawcy. Skutkiem przejścia prawa do wierzytelności z cedenta na cesjonariusza jest roszczenie o zwrot pożyczki od polskiego dłużnika.

Zatem przyjmując za Wnioskodawcą, że prawa majątkowe będące przedmiotem umowy cesji (tekst jedn.: Wierzytelności) będą wykonywane poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i umowa cesji wierzytelności zostanie zawarta za granicą, należy stwierdzić, że powyższa czynność nie będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych, zgodnie z art. 1 ust. 4 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

W odniesieniu do powołanych przez Wnioskodawcę interpretacji indywidualnych, wskazać należy, że rozstrzygnięcia te zapadły w indywidualnych sprawach i nie są wiążące dla organu wydającego interpretację.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2016 r. poz. 718). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1 Maja 10, 09-402 Płock.