IPPB2/4511-759/15-2/MK1

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r. poz. 613) oraz § 5 pkt 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2015 r. poz. 643) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko przedstawione we wniosku z dnia 20 sierpnia 2015 r. (data wpływu 24 sierpnia 2015 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie obowiązków Spółki w przypadku wypłaty rekompensaty pieniężnej - jest prawidłowe.

W dniu 24 sierpnia 2015 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie obowiązków Spółki w przypadku wypłaty rekompensaty pieniężnej.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

Spółka S.A. (dalej:,Bank" lub "Wnioskodawca") jest bankiem krajowym prowadzącym działalność bankową w rozumieniu ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. prawo bankowe (Dz. U. z 2012 r. poz. 1376 z późn. zm.). W ramach prowadzonej działalności Wnioskodawca świadczy szereg usług bankowych i finansowych swoim usługobiorcom (dalej: "Klient" lub "Klienci").

W praktyce działalności Banku występują przypadki, iż Klienci kwestionują prawidłowość świadczenia przez Bank usług, składając reklamacje dotyczące przykładowo poboru opłat i prowizji w zbyt wysokiej sumie, zastosowania niepoprawnego kursu wymiany walut, wykonania przelewu niezgodnie z dyspozycją czy przekazania błędnej informacji co do gwarantowanej stopy zwrotu z danego instrumentu finansowego. Większość reklamacji zawiera żądanie wypłaty określonej sumy pieniędzy tytułem rekompensaty, stanowiącej zwrot poniesionych kosztów i strat.

W toku rozpatrywania reklamacji pracownicy Wnioskodawcy oceniają reklamację pod względem merytorycznym i faktycznym. W sytuacji, gdy Bank uzna reklamację za zasadną, wypłaca na rzecz Klienta żądaną kwotę. Błędy po stronie Banku to zazwyczaj błędy operacyjne (pomyłki pracownika) lub systemowe (nieprawidłowe działanie systemu informatycznego). W przypadku uznania reklamacji Bank podejmuje środki mające zwykle na celu wyrównanie Klientowi poniesionej straty, m.in. zwraca potrącone nienależnie opłaty/prowizje, zwraca koszty różnic kursowych wynikających z błędnych przewalutowań, a także zwraca Klientowi inne koszty poniesione w wyniku błędu Banku (w tym np. opłaty i prowizje poniesione w innych Bankach, wyliczone przez Klienta koszty przejazdów itp.).

W sensie ekonomicznym w takich przypadkach następuje zwrot poniesionych przez Klienta strat finansowych, a stan jego majątku jest restytuowany do poziomu sprzed poniesienia ubytku.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie.

Czy w opisanej w stanie faktycznym sytuacji wypłata rekompensaty pieniężnej oznacza osiągnięcie przez Klienta przychodu, w odniesieniu do którego Bank powinien wystawiać Klientom (i właściwym dla nich urzędom skarbowym) informację PIT-8C zgodnie z art. 42a w związku z art. 20 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zdaniem Wnioskodawcy, Bank nie jest zobowiązany do wystawienia informacji PIT-8C, ponieważ wypłacone na rzecz Klienta świadczenie nie ma charakteru przychodu, a stanowi jedynie rekompensatę mającą na celu pokrycie strat w majątku Klienta, powstałych w wyniku błędu Banku.

Z uwagi na powyższe po stronie Klienta nie dochodzi do powstania przychodu w rozumieniu art. 20 ust. 1 u.p.d.o.f., nie znajdzie również zastosowanie art. 42a u.p.d.o.f.

Bank podkreśla, iż w sytuacji dojścia do odmiennej wykładni niż prezentowana powyżej przez Bank, a mianowicie w przypadku uznania, iż rekompensata ma charakter przychodu dla Klienta, taki przychód podlegałby zwolnieniu od podatku dochodowego na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 u.p.d.o.f. w związku z art. 471 ustawy z dnia 23 kwietnia 1963 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r. poz. 121 z późn. zm.), co zgodnie z art. 42a u.p.d.o.f. wyłącza obowiązek sporządzenia informacji PIT-8C.

W przedstawionym opisie stanu faktycznego Bank rekompensuje Klientowi straty, jakie poniósł on w rezultacie błędu popełnionego przez Wnioskodawcę. W takiej sytuacji nie dochodzi do powstania przysporzenia majątkowego po stronie Klienta, a w efekcie do powstania przychodu o którym mowa w art. 11 u.p.d.o.f. Wyrównanie strat nie powoduje zwiększenia aktywów danej osoby, a jedynie przywrócenie sytuacji majątkowej sprzed popełnienia błędu. W efekcie, zdaniem Banku, art. 11 u.p.d.o.f. należy interpretować w ten sposób, że pojęcie "otrzymanych lub postawionych do dyspozycji podatnika pieniędzy lub wartości pieniężnych" należy rozumieć jako sytuacje gdy podatnik otrzymuje zwiększenie swoich zasobów majątkowych, a nie zwrot poniesionych wydatków (kosztów). W przeciwnym bowiem razie Klient otrzymujący wyrównanie poniesionej straty zapłaciłby podatek dochodowy nie osiągając faktycznie żadnego realnego zwiększenia jego majątku.

Powyższe stanowisko w analogicznym stanie faktycznym znalazło potwierdzenie w interpretacji indywidualnej z dnia 16 lipca 2014 r. o sygn. IPPB2/415-333/14-2/MK. Jak stwierdzono w interpretacji: "(...) wypłacane przez Wnioskodawcę kwoty, jako zwrot środków pieniężnych za poniesioną rzeczywistą szkodę, wynikającą z niezawinionych błędów ludzkich lub systemowych oraz z tytułu niedochowania określonych procedur wewnątrzbankowych, nie stanowią przychodu podlegającego opodatkowaniu w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W konsekwencji na Wnioskodawcy nie będą ciążyć obowiązki informacyjne, o których mowa w art. 42a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych". Zbieżną interpretację przepisów przeprowadzono w interpretacji indywidualnej z dnia 17 marca 2015 r. o sygn. IPPB2/415-1027/14-2/MG, w której stwierdzono, iż: "(...) w wyniku uznania przez Bank składanej przez Klienta reklamacji w zakresie nieprawidłowo wykonanych usług bankowych, tj. stwierdzenia, że poniesione przez Klienta szkody były wywołane działaniami Banku, jego systemów lub działaniami pracownika, Bank podejmuje starania celem wyrównania poniesionej przez Klienta straty, które przybierają różne formy. Bank dokonuje zwrotu poniesionych przez Klienta strat. W świetle powyższego, należy stwierdzić, że zwrot poniesionych przez Klienta strat z tytułu nieprawidłowo wykonanych usług bankowych nie stanowi przychodu podlegającego opodatkowaniu w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W konsekwencji na Wnioskodawcy nie ciąży obowiązek wystawienia na rzecz Klienta informacji PIT-8C, o której mowa w art. 42a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (...)".

Nawet gdyby uznać, że kwota rekompensaty, o której mowa w przedstawionym stanie faktycznym, stanowi jednak przychód w rozumieniu art. 11 u.p.d.o.f., to zastosowanie powinno znaleźć zwolnienie z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 u.p.d.o.f., odnoszące się do odszkodowań. Zgodnie z art. 471 kodeksu cywilnego Bank jest: zobowiązany do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które Bank odpowiedzialności nie ponosi. W związku z powyższym, Bank ponosi wobec klienta odpowiedzialność za nienależyte wykonanie swojego zobowiązania (wykonania danej usługi) i może być zobowiązany do wypłacenia klientowi odszkodowania z tego tytułu. Zgodnie natomiast z art. 21 ust. 1 pkt 3 u.p.d.o.f., wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw. Skoro obowiązek odszkodowawczy wynika z wyżej wymienionego przepisu kodeksu cywilnego to zastosowanie zwolnienia znajduje pełne uzasadnienie. Przykładowo, gdy w wyniku niewykonania bądź nienależycie wykonanego zobowiązania Bank nie zrealizował dyspozycji Klienta, który w efekcie poniósł ubytek w swoim majątku, Bank jest zobowiązany wypłacić klientowi odszkodowanie (w wyniku uznanej reklamacji), które będzie korzystać ze zwolnienia o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3 u.p.d.o.f. W efekcie, zgodnie z treścią art. 42a u.p.d.o.f. Bank nie będzie obowiązany do sporządzenia informacji PIT-8C.

Podsumowując powyższe rozważania, Bank w przypadku wypłaty Klientowi rekompensaty w związku z uznaniem reklamacji nie będzie zobowiązany do sporządzenia informacji PIT-8C, o której mowa w art. 42a u.p.d.o.f.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej opisanego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r. poz. 361, z późn. zm.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52 i 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Na podstawie art. 11 ust. 1 ww. ustawy, przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19 i art. 20 ust. 3 i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Zgodnie z art. 20 ust. 1 ww. ustawy za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

Użycie w powyższym przepisie sformułowania "w szczególności" wskazuje, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy. O przychodzie podatkowym z innych źródeł będziemy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika występują realne korzyści majątkowe.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, że Wnioskodawca jest bankiem krajowym prowadzącym działalność bankową w rozumieniu ustawy prawo bankowe. W ramach prowadzonej działalności Wnioskodawca świadczy szereg usług bankowych i finansowych swoim usługobiorcom (dalej: "Klient" lub "Klienci"). W praktyce działalności Banku występują przypadki, iż Klienci kwestionują prawidłowość świadczenia przez Bank usług, składając reklamacje dotyczące przykładowo poboru opłat i prowizji w zbyt wysokiej sumie, zastosowania niepoprawnego kursu wymiany walut, wykonania przelewu niezgodnie z dyspozycją czy przekazania błędnej informacji co do gwarantowanej stopy zwrotu z danego instrumentu finansowego. Większość reklamacji zawiera żądanie wypłaty określonej sumy pieniędzy tytułem rekompensaty, stanowiącej zwrot poniesionych kosztów i strat. W toku rozpatrywania reklamacji pracownicy Wnioskodawcy oceniają reklamację pod względem merytorycznym i faktycznym. W sytuacji, gdy Bank uzna reklamację za zasadną, wypłaca na rzecz Klienta żądaną kwotę. Błędy po stronie Banku to zazwyczaj błędy operacyjne (pomyłki pracownika) lub systemowe (nieprawidłowe działanie systemu informatycznego). W przypadku uznania reklamacji Bank podejmuje środki mające zwykle na celu wyrównanie Klientowi poniesionej straty, m.in. zwraca potrącone nienależnie opłaty/prowizje, zwraca koszty różnic kursowych wynikających z błędnych przewalutowań, a także zwraca Klientowi inne koszty poniesione w wyniku błędu Banku (w tym np. opłaty i prowizje poniesione w innych Bankach, wyliczone przez Klienta koszty przejazdów itp.). W sensie ekonomicznym w takich przypadkach następuje zwrot poniesionych przez Klienta strat finansowych, a stan jego majątku jest restytuowany do poziomu sprzed poniesienia ubytku.

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych nie zawiera definicji odszkodowania, należy jej więc szukać w innych przepisach, w tym m.in. w przepisach prawa cywilnego.

Zgodnie z art. 361 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2004 r. poz. 121 z późn. zm.) zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. W powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono (art. 361 § 2 Kodeksu cywilnego).

Szkodą jest więc uszczerbek majątkowy powstały wskutek pewnego zdarzenia - z wyłączeniem przypadków, gdy zmniejszenie się majątku następuje wskutek woli właściciela tego majątku (darowizna, zbycie rzeczy).

Z kolei uszczerbek w majątku może polegać na:

Stosownie natomiast do treści art. 363 § 1 Kodeksu cywilnego, naprawienie szkody powinno nastąpić według wyboru poszkodowanego, bądź przez przywrócenie stanu poprzedniego, bądź przez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej. Jednakże gdyby przywrócenie stanu poprzedniego było niemożliwe albo gdyby pociągało za sobą dla zobowiązanego nadmierne trudności lub koszty, roszczenie poszkodowanego ogranicza się do świadczenia w pieniądzu.

Wskazać należy, że odszkodowanie jest szczególnym rodzajem świadczenia polegającym na naprawieniu szkody, czyli uszczerbku, jakiego doznaje poszkodowany we wszelkiego rodzaju dobrach chronionych przez prawo. Nadto w literaturze przedmiotu i judykaturze akcentuje się, że aby wypłacone świadczenie uznać za odszkodowanie konieczne jest wystąpienie:

Żeby rozstrzygnąć kwestię ewentualnego opodatkowania zwrotu poniesionej przez Klienta Banku straty, w wysokości faktycznie poniesionej straty w związku z nieprawidłowo wykonywanymi usługami bankowymi, należy ustalić jaki rodzaj straty został pokryty. Szkoda rozpatrywana jako uszczerbek o charakterze majątkowym może mieć - jak wyżej wskazano - w świetle przepisów Kodeksu cywilnego postać dwojaką. Może obejmować stratę, jakiej doznaje mienie poszkodowanego - wskutek doznania tej straty poszkodowany staje się uboższy niż był dotychczas, tzw. szkoda rzeczywista. Ponadto może obejmować utratę korzyści, jakiej poszkodowany mógłby się spodziewać, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Wskutek doznania tej postaci uszczerbku poszkodowany nie staje się bogatszy, jakkolwiek mógł liczyć na wzbogacenie się.

Zasady naprawienia szkody określone zostały w ustawie - Kodeks cywilny, m.in. w art. 471, który stanowi, że dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

W niniejszej sprawie, w wyniku uznania przez Bank składanej przez Klienta reklamacji w zakresie nieprawidłowo wykonanych usług bankowych, tj. stwierdzenia, że poniesione przez Klienta starty były wywołane działaniami Banku, jego systemów lub działaniami pracownika, Bank podejmuje starania celem wyrównania poniesionej przez Klienta straty, poprzez wypłatę rekompensaty pieniężnej.

W świetle powyższego, należy stwierdzić, że wypłata rekompensaty pieniężnej w przypadku nieprawidłowo wykonanych usług bankowych nie stanowi przychodu podlegającego opodatkowaniu w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W konsekwencji na Wnioskodawcy nie ciąży obowiązek wystawienia na rzecz Klienta informacji PIT-8C, o której mowa w art. 42a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Bezprzedmiotowa tym samym pozostaje analiza przepisu art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w przedmiotowej sprawie.

Końcowo, odnosząc się do powołanej przez Wnioskodawcę interpretacji indywidualnej organu podatkowego - wskazać należy, że rozstrzygnięcie w niej zawarte dotyczy tylko konkretnej, indywidualnej sprawy i nie jest wiążące dla organu wydającego przedmiotową interpretację.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2012 r. poz. 270). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1-go Maja 10, 09-402 Płock.