IPPB2/436-643/14-4/AF

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r. poz. 749 z późn. zm.) oraz § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko - przedstawione we wniosku z dnia 3 listopada 2014 r. (data wpływu 10 listopada 2014 r.) uzupełnionym na wniosku ORD-IN z dnia 19 grudnia 2014 r. (data nadania 19 grudnia 2014 r., data wpływu 22 grudnia 2014 r.) na wezwanie z dnia 28 listopada 2014 r. (data doręczenia 15 grudnia 2014 r.) Nr IPPB2/436-643/14-2/AF o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od spadków i darowizn w zakresie skutków podatkowych zawartych umów darowizny - jest prawidłowe.

W dniu 10 listopada 2014 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od spadków i darowizn w zakresie skutków podatkowych zawartych umów darowizny.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

Wnioskodawca (obdarowany) ma dwóch synów. Każdy z synów pozostaje w związku małżeńskim, w którym obowiązuje ustrój małżeńskiej wspólności majątkowej. Pierwszy z synów dokonał na rzecz ojca darowizny w kwocie 80.500 zł. Stroną umowy darowizny był jedynie syn (darczyńca) oraz ojciec (obdarowany). Żona darczyńcy zgodnie z art. 37 § 1 pkt 4 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 788) wyraziła zgodę na dokonanie darowizny z majątku wspólnego, jednakże nie była ona stroną umowy darowizny. Zgoda wyrażona została w formie aktu notarialnego.

Drugi z synów również dokonał na rzecz ojca darowizny w kwocie 190.944,08 zł. Stroną umowy darowizny również był jedynie syn (darczyńca) oraz ojciec (obdarowany). Żona drugiego z synów zgodnie z art. 37 § 1 pkt 4 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego wyraziła zgodę na dokonanie darowizny z majątku wspólnego, jednakże nie była ona stroną umowy darowizny. Zgoda wyrażona została w formie aktu notarialnego.

Zatem w obu przypadkach stan faktyczny jest identyczny, a kwoty otrzymanej przez Wnioskodawcę darowizny przekroczyły wartość kwoty wolnej od podatku wskazanej w art. 9 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn.

Ponadto, obie umowy darowizny były zawarte w formie aktu notarialnego. Celem dokonanej darowizny było uregulowanie przez obdarowanego zobowiązań wobec urzędu skarbowego. Środki pieniężne będące przedmiotem darowizny dokonanej na rzecz Wnioskodawcy zostały przekazane zgodnie z umową darowizny, przelewem na rachunek bankowy urzędu skarbowego, a Wnioskodawca posiada potwierdzenie realizacji przelewu.

Pismem z dnia 28 listopada 2014 r. nr IPPB2/436-643/14-2/AF wezwano Wnioskodawcę do uzupełnienia wniosku w terminie 7 dni od dnia doręczenia wezwania poprzez:

* ponowne sprecyzowanie pytania zadanego we wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej w zakresie przepisów prawa podatkowego dotyczących podatku od spadków i darowizn w taki sposób, aby w konsekwencji możliwe było wydanie w trybie art. 14b Ordynacji podatkowej - pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego.

* przedstawienie własnego stanowiska w sprawie oceny prawnej zaistniałego stanu faktycznego, które winno być powiązane z przedstawionym stanem faktycznym i ponownie sprecyzowanym pytaniem.

Wnioskodawca uzupełnił wniosek w terminie.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie:

Czy darowizna dokonana z majątku wspólnego małżonków, wyłącznie przez jedno z małżonków - syna (darczyńcę) na rzecz ojca (obdarowanego) w formie aktu notarialnego korzysta ze zwolnienia od podatku od spadków i darowizn na podstawie art. 4a ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 93, poz. 768).

Zdaniem Wnioskodawcy, precyzując stanowisko zawarte we wniosku o interpretację, należy podkreślić, że Wnioskodawca zawarł dwie umowy darowizny, których stronami był Wnioskodawca i każdy z jego synów. Dla dokonania darowizny z majątku wspólnego małżonków art. 37 § 1 pkt 4 ustawy - Kodeks rodzinny i opiekuńczy wymagał wyrażenia zgody na taką darowiznę, przez małżonki synów Wnioskodawcy. Zgoda taka została udzielona, jednakże żadna z małżonek synów Wnioskodawcy nie była stroną umowy darowizny. Obie darowizny zostały dokonane w formie aktu notarialnego, do którego przystąpiły tylko dwie strony - ojciec i syn. Zatem Wnioskodawca otrzymał dwie darowizny, po jednej od każdego z synów. Strony umowy darowizny (wstępny i zstępny) według ustawy o podatku od spadków i darowizn zaliczeni są do I grupy podatkowej i zgodnie z art. 4a ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 93, poz. 768; dalej jako: Ustawa), darowizna taka podlega zwolnieniu w podatku.

Należy podkreślić, że przedmiotem interpretacji jest wskazanie, czy fakt, że darowizna została dokonana bezpośrednio z rachunku bankowego należącego do małżonków między którymi panuje ustrój ustawowej wspólności majątkowej może mieć wpływ na zwolnienie w podatku dokonanej darowizny, a nie kwalifikacja ilości zawartych umów darowizny, ani stron tych umów, gdyż ta okoliczność została przez Wnioskodawcę precyzyjnie wskazana (dwie umowy, których stroną jest ojciec i każdy z synów).

Małżonek poprzez fakt wyrażenia zgody na zawarcie umowy darowizny przez drugiego małżonka nie staje się stroną umowy darowizny. Oświadczenie małżonka zezwalające na dokonanie czynności prawnej w przedmiocie zawarcia umowy darowizny nie stanowi samo w sobie elementu tej umowy. Stanowisko takie wyraził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 20 maja 1999 r., (sygn. akt I CKN 1146/97), w którym stwierdził, że "gdy czynność prawna została dokonana przez jednego z małżonków, stroną tej czynności jest tylko ten małżonek, który złożył oświadczenie woli kreujące lub współkształtujące dany stosunek prawny". Zatem w ujęciu cywilnoprawnym żona darczyńcy, poprzez złożenie oświadczenia woli o wyrażeniu zgody na zawarcie umowy darowizny, nie staje się stroną tej umowy.

W ocenie Wnioskodawcy obie darowizny dokonane przez synów na rzecz Wnioskodawcy (ojca) będą korzystały ze zwolnienia od podatku na podstawie art. 4a ust. 1 Ustawy. W niniejszej sprawie spełnione zostały wszystkie przesłanki wskazane w przytoczonym wyżej przepisie niezbędne do zastosowania zwolnienia w podatku:

1. Darowizna została dokonana pomiędzy wstępnym a zstępnym;

2. Jako, że darowizna została dokonana w formie aktu notarialnego nie wystąpił obowiązek złożenia deklaracji SD-Z2 w terminie 6 miesięcy od dnia zawarcia umowy darowizny;

3. Wnioskodawca posiada dowód przekazania środków stanowiących przedmiot darowizny na rachunek bankowy zgodnie z celem darowizny;

Wobec spełnienia wszystkich wymaganych przez ustawę przesłanek, w zaistniałym stanie faktycznym, cala otrzymana przez Wnioskodawcę kwota darowizny korzystać będzie ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn na podstawie art. 4a ust. 1 Ustawy.

W ocenie Wnioskodawcy fakt, że darowana kwota pochodziła z majątku wspólnego małżonków nie ma wpływu na możliwość zastosowania zwolnienia w podatku na podstawie art. 4a ust. 1 Ustawy, gdyż stroną umowy darowizny jest wyłącznie jedno z małżonków (wstępny Wnioskodawcy). Zgoda na zawarcie umowy darowizny może wywołać skutki w sferze prawa cywilnego i rodzinnego, jednakże nie ma ona wpływu na klasyfikację takiej darowizny na gruncie prawa podatkowego.

Na marginesie należy również wskazać, że fakt, iż środki pieniężne będące przedmiotem darowizny zostały przekazane bezpośrednio na rachunek bankowy urzędu skarbowego, a nie Wnioskodawcy nie ma wpływu na możliwość zastosowania zwolnienia określonego w art. 4a ust. 1 Ustawy. Cel darowizny w postaci zaspokojenia wierzytelności urzędu skarbowego wobec Wnioskodawcy został określony w umowie darowizny. W umowie darowizny wskazano również, że środki pieniężne będące przedmiotem darowizny zostaną przekazane przelewem bankowym bezpośrednio na rachunek urzędu skarbowego w celu wykonania umowy darowizny tj. spełnienia ciążącego na Wnioskodawcy (obdarowanym) obowiązku zaspokojenia należności. Wnioskodawca posiada potwierdzenie dokonania przelewu. Zarówno organy podatkowe jak i sądy administracyjne stoją na stanowisku, że przekazanie środków pieniężnych bezpośrednio na rachunek osoby trzeciej, a nie obdarowanego, w celu wykonania umowy darowizny nie ma wpływu na możliwość zastosowania zwolnienia od podatku przewidzianego w art. 4a ust. 1 Ustawy i jeśli pozostałe przesłanki wskazane w tym przepisie są spełnione, wówczas darowizna nie podlega opodatkowaniu. Stanowisko takie wyrażono m.in. w następujących interpretacjach indywidualnych prawa podatkowego:

* Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi (5 maja 2014 r.; sygn. akt IPTPB2/436-11/14-6/k.k.);

* Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie (11 marca 2014 r. IPPB2/436-100/14-2/MZ);

* Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy (18 lutego 2014 r. ITPB2/436-225/13/TJ);

* Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie (14 lutego 2014 r. IPPB2/436-633/13-4/AF);

* Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi (25 października 2013 r. IPTPB2/436-92/13-4/k.k.);

* Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy (23 października 2013 r. ITPB2/436-152/13/DSZ).

Powyższe stanowisko potwierdził również Naczelny Sąd Administracyjny m.in. w wyroku z dnia 25 marca 2011 r., w sprawie o sygn. akt II FSK 2020/09.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej opisanego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz. U. z 2009 r. Nr 93, poz. 768 z późn. zm.) podatkowi od spadków i darowizn, podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem m.in. darowizny.

Na podstawie art. 888 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r. poz. 121) przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swojego majątku. Darowizna należy do czynności, których celem jest dokonanie aktu przysporzenia majątkowego bez ekwiwalentu i polega najczęściej na przesunięciu jakiegoś dobra majątkowego z majątku darczyńcy do majątku obdarowanego. Świadczenie ma charakter nieodpłatny, gdy druga strona umowy nie zobowiązuje się do jakiegokolwiek świadczenia w zamian za uczynioną darowiznę.

Do zawarcia umowy darowizny, podobnie jak każdej innej umowy, niezbędne jest zgodne oświadczenie woli złożone przez obie strony umowy. Umowa darowizny dochodzi do skutku dopiero z chwilą złożenia oświadczenia woli przez obdarowanego o przyjęciu darowizny. Należy zaznaczyć, że ustawodawca nie wymaga żadnej szczególnej formy oświadczenia obdarowanego o przyjęciu darowizny. Natomiast z treści art. 890 § 1 wynika, że oświadczenie darczyńcy powinno być złożone w formie aktu notarialnego. Jednakże umowa darowizny zawarta bez zachowania tej formy staje się ważna, jeżeli przyrzeczone świadczenie zostało spełnione. Zgodnie z art. 158 ustawy - Kodeks cywilny umowa zobowiązująca do przeniesienia własności nieruchomości powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. To samo dotyczy umowy przenoszącej własność, która zostaje zawarta w celu wykonania istniejącego uprzednio zobowiązania do przeniesienia własności nieruchomości; zobowiązanie powinno być w akcie wymienione.

Artykuł 5 ustawy o podatku od spadków i darowizn stanowi, że obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy własności rzeczy i praw majątkowych. W myśl art. 6 ust. 1 pkt 4 ww. ustawy obowiązek podatkowy powstaje - przy nabyciu w drodze darowizny - z chwilą złożenia przez darczyńcę oświadczenia w formie aktu notarialnego, a w razie zawarcia umowy bez zachowania przewidzianej formy - z chwilą spełnienia przyrzeczonego świadczenia; jeżeli ze względu na przedmiot darowizny przepisy wymagają szczególnej formy dla oświadczeń obu stron, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą złożenia takich oświadczeń.

Według art. 9 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, opodatkowaniu podlega nabycie przez nabywcę od jednej osoby, własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej kwotę wolną w wysokości 9.637 zł, jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej.

W myśl art. 14 ust. 2 ww. ustawy zaliczenie do grupy podatkowej następuje według osobistego stosunku nabywcy do osoby, od której lub po której zostały nabyte rzeczy i prawa majątkowe. Zgodnie z art. 14 ust. 3 pkt 1 ww. ustawy do I grupy podatkowej zalicza się: małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów.

Natomiast zgodnie z art. 4a od spadków i darowizn zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli:

Zgłoszenie o nabyciu własności rzeczy i praw majątkowych winno być dokonane na formularzu SD-Z2 zgodnie z rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 18 grudnia 2006 r. w sprawie zgłoszenia o nabyciu własności rzeczy i praw majątkowych (Dz. U. Nr 243, poz. 1762 z późn. zm.).

W przypadku niespełnienia warunków, o których mowa w ust. 1 i 2, nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych podlega opodatkowaniu na zasadach określonych dla nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej (art. 4a ust. 3 cyt. ustawy).

Na podstawie art. 4a ust. 4 ww. ustawy obowiązek zgłoszenia nie obejmuje przypadków, gdy:

Wyżej wymienione zwolnienie stosuje się, jeżeli w chwili nabycia nabywca posiadał obywatelstwo polskie lub obywatelstwo jednego z państw członkowskich Unii Europejskiej lub państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub miał miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub na terytorium takiego państwa (art. 4 ust. 4 ww. ustawy).

Z zacytowanego powyżej art. 4a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn wynika, że podstawowym kryterium uprawniającym do skorzystania ze zwolnienia, jeżeli przedmiotem darowizny są środki pieniężne, poza zgłoszeniem, za wyjątkiem sytuacji określonych w art. 4a ust. 4, nabytych środków pieniężnych naczelnikowi urzędu skarbowego, jest udokumentowanie ich otrzymania dowodem przekazania na rachunek płatniczy nabywcy, na jego rachunek, inny niż płatniczy, w banku lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej lub przekazem pocztowym. Wskazać jednak należy, że warunek określony w tym przepisie jest spełniony także wtedy, gdy nabywca udokumentuje ich otrzymanie dowodem przekazania bezpośrednio na rachunek osoby trzeciej, w wykonaniu zawartej z nim umowy lub tytułem zobowiązania ciążącego na obdarowanym wobec tej osoby trzeciej.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, że Wnioskodawca (obdarowany) ma dwóch synów. Każdy z synów pozostaje w związku małżeńskim, w którym obowiązuje ustrój małżeńskiej wspólności majątkowej. Pierwszy z synów dokonał na rzecz ojca darowizny w kwocie 80.500 zł. Stroną umowy darowizny był jedynie syn (darczyńca) oraz ojciec (obdarowany). Żona darczyńcy zgodnie z art. 37 § 1 pkt 4 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 788) wyraziła zgodę na dokonanie darowizny z majątku wspólnego, jednakże nie była ona stroną umowy darowizny. Zgoda wyrażona została w formie aktu notarialnego. Drugi z synów również dokonał na rzecz ojca darowizny w kwocie 190.944,08 zł. Stroną umowy darowizny również był jedynie syn (darczyńca) oraz ojciec (obdarowany). Żona drugiego z synów zgodnie z art. 37 § 1 pkt 4 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego wyraziła zgodę na dokonanie darowizny z majątku wspólnego, jednakże nie była ona stroną umowy darowizny. Zgoda wyrażona została w formie aktu notarialnego. Zatem w obu przypadkach stan faktyczny jest identyczny, a kwoty otrzymanej przez Wnioskodawcę darowizny przekroczyły wartość kwoty wolnej od podatku wskazanej w art. 9 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn. Ponadto, obie umowy darowizny byty zawarte w formie aktu notarialnego. Celem dokonanej darowizny było uregulowanie przez obdarowanego zobowiązań wobec urzędu skarbowego. Środki pieniężne będące przedmiotem darowizny dokonanej na rzecz Wnioskodawcy zostały przekazane zgodnie z umową darowizny, przelewem na rachunek bankowy urzędu skarbowego, a Wnioskodawca posiada potwierdzenie realizacji przelewu.

W tym miejscu należy wskazać, że dla niniejszego rozstrzygnięcia pozostaje bez wpływu fakt, że darowane kwoty pochodzą z majątku wspólnego synów Wnioskodawcy i ich żon. Okoliczność ta wywiera bowiem skutki jedynie w sferze prawa rodzinnego, gdyż stosownie do art. 37 § 1 pkt 4 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2012 r. poz. 788), zgoda drugiego małżonka jest potrzebna do dokonania darowizny z majątku wspólnego, z wyjątkiem drobnych darowizn zwyczajowo przyjętych. W art. 37 § 4 ww. Kodeksu, ustawodawca postanowił, że jednostronna czynność prawna dokonana bez wymaganej zgody drugiego małżonka jest nieważna. Jednakże, co wynika z § 2 omawianego przepisu, ważność umowy, która została zawarta przez jednego z małżonków bez wymaganej zgody drugiego, zależy od potwierdzenia umowy przez drugiego małżonka. Z zacytowanych przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego wynika, że zgoda małżonka niezbędna jest dla stwierdzenia ważności jednostronnej czynności drugiego małżonka, w przypadku gdy jej przedmiotem są środki objęte wspólnością majątkową. Z faktu tego nie można jednak wywodzić, że wyrażając taką zgodę drugi z małżonków również staje się stroną umową darowizny.

Biorąc powyższe pod uwagę należy stwierdzić, że opisane we wniosku umowy darowizny środków pieniężnych korzystały ze zwolnienia od podatku na podstawie art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn. Na podstawie art. 4a ust. 4 pkt 2 ww. ustawy na Wnioskodawcy nie ciążył obowiązek zgłoszenia przedmiotowych umów do właściwego naczelnika urzędu skarbowego, z uwagi na fakt, że umowy darowizny zostały zawarte w formie aktu notarialnego.

W odniesieniu do powołanych przez Wnioskodawcę orzeczeń oraz interpretacji organów podatkowych należy stwierdzić, że orzeczenia te i interpretacje zostały wydane w indywidualnych sprawach i nie są wiążące dla organu wydającego przedmiotową interpretację.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistniałego zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2012 r. poz. 270). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1-go Maja 10, 09-402 Płock.