IPPB2/436-569/11-4/MZ

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 8 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Pani przedstawione we wniosku z dnia 12 grudnia 2011 r. (data wpływu 15 grudnia 2011 r.) uzupełnionym pismem na wezwanie z dnia 17 lutego 2012 r. Nr IPPB2/436-569/11-2/MZ (data nadania 17 lutego 2012 r., data doręczenia 22 lutego 2012 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od spadków i darowizn w zakresie skutków podatkowych z tytułu nabycia spadku po mężu - jest nieprawidłowe.

W dniu 15 grudnia 2011 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od spadków i darowizn w zakresie skutków podatkowych z tytułu nabycia spadku po mężu.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe.

Dnia 10 lipca 1971 r. Wnioskodawczyni zawarła związek małżeński z J. L. - obywatelem francuskim. Po ślubie Wnioskodawczyni zamieszkała z mężem na stałe we Francji i tam nadal mieszka. Wnioskodawczyni otrzymała obywatelstwo francuskie, ale nie zrezygnowała z polskiego obywatelstwa. Dnia 28 września 1999 r. we Francji zawarła z mężem tzw. majątkową umowę uniwersalną. Istota tej umowy polega na tym, że z chwilą śmierci jednego z małżonków, drugi małżonek staje się właścicielem wszystkich rzeczy stanowiących dorobek małżeński.

Mąż Wnioskodawczyni zmarł w stałym miejscu zamieszkania, na terenie Francji w marcu 2011 r. Po jego śmierci Wnioskodawczyni otrzymała notarialne poświadczenie, że na mocy wyżej wskazanej uniwersalnej umowy małżeńskiej stała się wyłączną właścicielką rzeczy stanowiących dorobek małżeński, znajdujących się na terenie Francji. Przed kilkoma laty, Wnioskodawczyni wraz z mężem na terenie Polski w miejscowości Ż. woj. ś. zakupili parcelę budowlaną. Na zakupionym gruncie został przez nich wzniesiony budynek mieszkalny, wartość całej zabudowanej nieruchomości szacuje Wnioskodawczyni na kwotę 500.000,00 zł.

Do Wydziału Ksiąg Wieczystych Sądu Rejonowego pełnomocnik Wnioskodawczyni skierował wniosek o wykreślenie z księgi KW danych męża, na podstawie poniższych dokumentów:

* oryginału umowy majątkowej małżeńskiej z dnia 9 sierpnia 1999 r. (z polskim tłumaczeniem),

* aktu zgonu męża (z polskim tłumaczeniem),

* notarialnego aktu dziedziczenia, sporządzonego przez francuskiego notariusza oraz apostille (z polskim tłumaczeniem tych dokumentów).

Wniosek w przedmiocie wpisu do księgi wieczystej, wraz z powyższymi załącznikami został złożony w Sądzie dnia 28.06.2011, zawiadomienie o dokonanym wpisie zostało doręczone pełnomocnikowi Wnioskodawczyni dnia 9 listopada 2011 r.

Pismem z dnia 17 lutego 2012 r. Nr IPPB2/436-569/11-2/MZ wezwano Wnioskodawczynię do uzupełnienia wniosku poprzez:

* Wskazanie daty sporządzenia oraz zarejestrowania notarialnego aktu dziedziczenia sporządzonego przez francuskiego notariusza.

Wnioskodawczyni przesłała uzupełnienie w terminie informując, iż:

* Akt dziedziczenia po zmarłym mężu J. L. został sporządzony i zarejestrowany przez notariusza Pana L. A., członka Spółki wykonującej wolny zawód z ograniczoną odpowiedzialnością "L. A., F. T. i Wspólnicy", mającego swoją kancelarię w L. V. (78110) przy ulicy H. C. we Francji, w dniu 25 marca 2011 r.

* Dodatkowo Wnioskodawczyni wyjaśnia, co następuje: nie jest prawnikiem, nie są jej znane przepisy polskiego prawa, gdyż od wielu lat jej stałym miejscem pobytu i zamieszkania, w którym ogniskują się jej sprawy majątkowe, zawodowe i osobiste jest Francja. Po śmierci męża Wnioskodawczyni zasięgała opinii różnych urzędników polskich urzędów, z których większość utrzymywała, że w Polsce będzie musiała przeprowadzić postępowanie spadkowe po mężu, w części dotyczącej jego udziału we współwłasności nieruchomości położonej na terenie Polski.

* Z uwagi na treść małżeńskiego ustroju majątkowego Wnioskodawczyni i jej męża, a także z uwagi na fakt, że i Polska i Francja są członkami UE, za radą innych osób Wnioskodawczyni podjęła decyzję o skierowanie do sądu wniosku o wpis do księgi wieczystej swojego prawa własności na udziale zmarłego męża, na podstawie dokumentów sporządzonych przez francuskiego notariusza. Ten wniosek został uwzględniony, jego załatwianie trwało z górą cztery miesiące, z tego, co wie, Sąd Rejonowy w Ż. dwukrotnie zwracał się do Ministerstwo Sprawiedliwości w Warszawie o dokonanie stosownej wykładni. Zawiadomienie o wpisie do księgi wieczystej pełnomocnik Wnioskodawczyni otrzymała na początku listopada 2011 r. Wnioskodawczyni oświadcza, że notariusz poświadczenie dziedziczenia, sporządzone we Francji, stanowiło podstawę jej wpisu prawa własności na udziale zmarłego męża w ich wspólnym majątku i z tego tytułu nie płaciła żadnych podatków.

* Ponadto Wnioskodawczyni w uzupełnienia sprecyzowała dodatkowe pytania.

W związku z powyższym zadano następujące pytania.

W przypadku twierdzącej odpowiedzi na powyższe pytanie Wnioskodawczyni prosi o podanie:

Niniejsza interpretacja stanowi odpowiedź na pytanie Nr 1 i 2. W zakresie pytania Nr 3 i 4 zostanie wydane odrębne rozstrzygnięcie.

Zdaniem Wnioskodawcy, polskie prawo nie zna instytucji tzw. uniwersalnej umowy małżeńskiej mocą której, z chwilą śmierci jednego z małżonków, drugi staje się właścicielem całego ich dorobku. Taką umowę, w świetle prawa polskiego, można traktować, bądź jako umowę darowizny lub też rodzaj testamentu (zapisu windykacyjnego).

Dokumenty które wyżej wymieniła Wnioskodawczyni dały podstawę do wykreślenia jej zmarłego męża z księgi wieczystej ich nieruchomości, co oznacza że stała się jej wyłączną właścicielką. Powyższą informację - w formie zawiadomienia pełnomocnik otrzymał dnia 9 listopada 2011 r.

Wcześniej, w miesiącach marcu i kwietniu 2011 r. Wnioskodawczyni dopełniła wszelkich formalności na terenie Francji dotyczących przejścia na nią całego majątku dorobkowego, czego podstawę prawną stanowiła przedmiotowa umowa małżeńska oraz sporządzone po śmierci męża notarialne potwierdzenie dziedziczenia.

Nie byłoby żadnych wątpliwości, gdy chodzi o moment powstania obowiązku podatkowego, gdyby należało po zmarłym mężu stwierdzić nabycie spadku przed polskim sądem.

Zdaniem Wnioskodawczyni nie istnieje taka potrzeba, zmarły mąż był obcokrajowcem, nigdy w Polsce nie mieszkał, a na dodatek prawo własności jedynego przedmiotu majątkowego, będącego przedmiotem spadkobrania (darowizny) położonego w Polsce, przeszło na Wnioskodawczynię na podstawie umów notarialnych zawartych we Francji. Na marginesie Wnioskodawczyni dodaje, że postępowanie wieczysto-księgowe trwało przez okres ponad 4 miesięcy tj. od dnia 28 czerwca 2011 r. (dzień złożenia wniosku), do dnia 9 listopada 2011 r. (dzień doręczenia zawiadomienia o wpisie). Konkludując powyższe jeżeli na terenie Polski nie ma obecnie żadnej rzeczy, stanowiącej własność zmarłego męża, nie ma podstawy prawnej do stwierdzenia przez polski sąd spadku po takiej osobie.

Wnioskodawczyni stoi na stanowisku, że przysługuje jej prawo zwolnienia od podatku za nabyta w drodze darowizny bądź spadku, połowy zabudowanej nieruchomości położonej w Ż. Natomiast gdy chodzi o chwilę (datę) powstanie obowiązku podatkowego, to jedynym możliwym do przyjęcia dniem jest data otrzymania zawiadomienia o dokonanym wpisie tj. 9 listopada 2011 r. Powyższa data ma istotne znaczenie gdyż od 9 listopada 2011 r. należałoby liczyć 6-miesięczny termin zgłoszenia otrzymanej darowizny (...) bądź spadku (...) po zmarłym mężu, do właściwego miejscowo Urzędu Skarbowego.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej opisanego zdarzenia przyszłego uznaje się za nieprawidłowe.

Na wstępie należy nadmienić, iż niniejsza interpretacja dotyczy oceny stanowiska Wnioskodawcy wyłącznie w zakresie podatku od spadków i darowizn.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (tekst jedn. Dz. U. z 2009 r. Nr 93, poz. 768 z późn. zm.) podatkowi od spadków i darowizn, zwanemu dalej "podatkiem", podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, m.in. tytułem dziedziczenia.

Należy wskazać, że spadek jest instytucją regulowaną przepisami zawartymi w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.). W myśl art. 922 § 1 tej ustawy przez spadkobranie należy rozumieć przejście praw i obowiązków majątkowych zmarłego z chwilą jego śmierci na jedną lub kilka osób.

Zgodnie z art. 924 Kodeksu cywilnego, spadek otwiera się z chwilą śmierci spadkodawcy, natomiast stosownie do przepisu art. 925 tej ustawy spadkobierca nabywa spadek z chwilą otwarcia spadku. Zaś powołanie do spadku, jak stanowi art. 926 Kodeksu cywilnego, wynika z ustawy albo z testamentu. Z kolei na podstawie art. 1012 przytoczonej ustawy spadkobierca może bądź przyjąć spadek bez ograniczenia odpowiedzialności za długi (przyjęcie proste), bądź przyjąć spadek z ograniczeniem tej odpowiedzialności (przyjęcie z dobrodziejstwem inwentarza), bądź też spadek odrzucić, przy czym w myśl art. 1015 § 1 oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku może być złożone w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania.

W świetle natomiast art. 1025 § 1 Kodeksu sąd na wniosek osoby mającej w tym interes stwierdza nabycie spadku przez spadkobiercę, zaś notariusz na zasadach określonych w przepisach odrębnych sporządza akt poświadczenia dziedziczenia. W związku z tym istnieje domniemanie, o czym mowa w § 2 ww. artykułu, że osoba, która uzyskała stwierdzenie nabycia spadku albo poświadczenie dziedziczenia, jest spadkobiercą. Istotnym jest również, że stwierdzenie nabycia spadku oraz poświadczenie dziedziczenia nie może nastąpić przed upływem sześciu miesięcy od otwarcia spadku, chyba że wszyscy znani spadkobiercy złożyli już oświadczenia o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku.

Zatem prawomocne postanowienie sądu ma charakter deklaratoryjny, stwierdza bowiem jedynie nabycie spadku przez spadkobiercę i nie może być wydane póki wszyscy znani spadkobiercy nie złożą oświadczenia o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku, nie później jednak niż przed upływem sześciu miesięcy od otwarcia spadku.

Stosownie zaś do art. 5 powołanej ustawy, obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy własności rzeczy i praw majątkowych. Powstaje on z kolei, zgodnie z dyspozycją art. 6 ust. 1 pkt 1, przy nabyciu w drodze dziedziczenia, z chwilą przyjęcia spadku. Jeżeli nabycie niezgłoszone do opodatkowania stwierdzono następnie pismem i jeżeli pismem takim jest orzeczenie sądu, bądź notarialny akt poświadczenia, to zgodnie z art. 6 ust. 4, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą uprawomocnienia się tego orzeczenia lub zawarcia i zarejestrowania aktu poświadczenia dziedziczenia. Zatem w przedmiotowej sprawie obowiązek podatkowy powstał z dniem sporządzenia i zarejestrowania aktu dziedziczenia, tj. z dniem 25 marca 2011 r.

Podstawę opodatkowania stanowi natomiast, zgodnie z art. 7 ust. 1 ustawy, wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych po potrąceniu długów i ciężarów (czysta wartość), ustalona według stanu rzeczy i praw majątkowych w dniu nabycia i cen rynkowych z dnia powstania obowiązku podatkowego. Jeżeli przed dokonaniem wymiaru podatku nastąpi ubytek rzeczy spowodowany siłą wyższą, do ustalenia wartości przyjmuje się stan rzeczy w dniu dokonania wymiaru, a odszkodowanie za ubytek należne z tytułu ubezpieczenia wlicza się do podstawy wymiaru.

Natomiast w myśl art. 9 ust. 1 pkt 1 ustawy opodatkowaniu podlega nabycie przez nabywcę, od jednej osoby, własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej kwotę 9.637 zł - jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej, do której stosownie do treści art. 14 ust. 3 pkt 1 zalicza się małżonka, zstępnych (w tym dzieci), wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów.

Jeżeli zaś nabycie własności rzeczy i praw majątkowych od tej samej osoby następuje więcej niż jeden raz, do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych dolicza się - zgodnie z art. 9 ust. 2 ustawy - wartość rzeczy i praw majątkowych nabytych od tej osoby lub po tej samej osobie w okresie 5 lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie. Od podatku obliczonego od łącznej wartości nabytych rzeczy i praw majątkowych potrąca się podatek przypadający od opodatkowanych poprzednio nabytych rzeczy i praw majątkowych. Wynikająca z obliczenia nadwyżka podatku nie podlega ani zaliczeniu na poczet innych podatków, ani zwrotowi. Nabywcy obowiązani są w zeznaniu podatkowym wymienić rzeczy i prawa majątkowe nabyte w podanym wyżej okresie.

Z kolei w myśl art. 14 ust. 1 ustawy wysokość podatku ustala się w zależności od grupy podatkowej, do której zaliczony jest nabywca.

Podatek oblicza się od nadwyżki podstawy opodatkowania ponad kwotę wolną od podatku, według skal określonych w art. 15 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn.

Przy czym przy ustalaniu wysokości podatku przyjmuje się kwoty wartości rzeczy i praw majątkowych określone w art. 9 ust. 1 oraz skale podatkowe określone w ust. 1 obowiązujące w dniu powstania obowiązku podatkowego (art. 15 ust. 3).

Na podstawie art. 17a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn podatnicy podatku są obowiązani, z zastrzeżeniem ust. 2, złożyć, w terminie miesiąca od dnia powstania obowiązku podatkowego, właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego zeznanie podatkowe o nabyciu rzeczy lub praw majątkowych według ustalonego wzoru. Do zeznania podatkowego dołącza się dokumenty mające wpływ na określenie podstawy opodatkowania. Niemniej jednak w myśl art. 17a ust. 2 ustawy obowiązek składania zeznań podatkowych nie dotyczy przypadków, w których podatek jest pobierany przez płatnika.

Dodatkowo należy nadmienić, iż zgodnie z art. 4a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli:

Na podstawie art. 4 ust. 4 ustawy o podatku od spadku i darowizn zwolnienia określone w ust. 1 i w art. 4a stosuje się, jeżeli w chwili nabycia nabywca posiadał obywatelstwo polskie lub obywatelstwo jednego z państw członkowskich Unii Europejskiej lub państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub miał miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub na terytorium takiego państwa.

Reasumując, należy stwierdzić, iż Wnioskodawczyni z tytułu nabycia nieruchomości położonej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w drodze spadku po zmarłym mężu mogła skorzystać ze zwolnienia na podstawie art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn, o ile złożyła zgłoszenie SD-Z2 w terminie 6 m-cy od dnia powstania obowiązku podatkowego, tj. od dnia 25 marca 2011 r. W przeciwnym wypadku, nabycie spadku po mężu podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn na zasadach określonych dla nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej, po przekroczeniu kwoty wolnej w I grupie podatkowej, tj. 9.637 zł. Należy nadmienić, iż w analizowanym przypadku obowiązek podatkowy powstał z chwilą zawarcia i rejestracji aktu poświadczenia dziedziczenia.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy). Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1-go Maja 10, 09-402 Płock.