IPPB2/436-411/13-2/LS

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 749 z późn. zm.) oraz § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki przedstawione we wniosku z dnia 18 lipca 2013 r. (data wpływu 7 sierpnia 2013 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie wykonanie przez pożyczkobiorcę zobowiązania pieniężnego wynikającego z spłaty kapitału pożyczki, poprzez spełnienie w to miejsce innego (niż pierwotnie umówiona przez strony spłata kapitału pożyczki) świadczenia w postaci przeniesienia nieruchomości oraz prawa wieczystego użytkowania - jest prawidłowe.

W dniu 7 sierpnia 2013 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie wykonanie przez pożyczkobiorcę zobowiązania pieniężnego wynikającego z spłaty kapitału pożyczki, poprzez spełnienie w to miejsce innego (niż pierwotnie umówiona przez strony spłata kapitału pożyczki) świadczenia w postaci przeniesienia nieruchomości oraz prawa wieczystego użytkowania.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe.

Wnioskodawca prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą, Wnioskodawca zawarł ze spółkami kapitałowymi (dalej "Pożyczkobiorcy") umowy pożyczki. Wnioskodawca, odpowiednio do postanowień umów pożyczki wezwał Pożyczkobiorców do spłaty kapitału (kwot udzielonych pożyczek). Jeden z Pożyczkobiorców (dalej "Pożyczkobiorca A") nie posiada wystarczającej ilości środków pieniężnych koniecznych do zwrotu (spłaty) kwoty pożyczki.

Aktualnie planowane jest zawarcie transakcji, w ramach której Pożyczkobiorca A celem spłaty kapitału pożyczki przeniesie na Wnioskodawcę stanowiące własność Pożyczkobiorcy A nieruchomości budynkowe oraz przysługujące Pożyczkobiorcy A prawo wieczystego użytkowania (dalej "Nieruchomości"). Przeniesienie na Wnioskodawcę Nieruchomości nastąpi w ramach instytucji świadczenia w miejsce wykonania (tzw. datio in solutum), o której mowa w art. 453 kodeksu cywilnego.

Nabycie Nieruchomości przez Wnioskodawcę w wyżej opisany sposób zostanie udokumentowane umową zawartą pomiędzy Wnioskodawcą i Pożyczkobiorcą A, w której strony uznają, że zobowiązanie Pożyczkobiorcy A do zapłaty Wnioskodawcy kwoty pieniężnej z tytułu umów pożyczki (zwrot kapitału) zostało wykonane poprzez przeniesienie przez Pożyczkobiorcę A na rzecz Wnioskodawcy własności Nieruchomości z wykorzystaniem instytucji datio in solutum.

W związku z powyższym zadano następujące pytania.

Czy nabycie przez Wnioskodawcę Nieruchomości Pożyczkobiorcy A w opisanym powyżej zdarzeniu przyszłym będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Zdaniem Wnioskodawcy,

Zdaniem Wnioskodawcy nabycie Nieruchomości w opisanym powyżej zdarzeniu przyszłym nie będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (dalej "Ustawa p.c.c.") opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych (dalej "podatek p.c.c.") podlega zawarcie umów oraz dokonanie innych czynności prawnych wymienionych w tym przepisie. Przykładowo zatem opodatkowaniu podatkiem p.c.c. podlega zawarcie umowy sprzedaży lub umowy zamiany określonej rzeczy lub prawa majątkowego (art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a) Ustawy p.c.c.).

Bezspornym jest, że ustawodawca wprowadził w art. 1 Ustawy p.c.c. zasadę enumeratywnego określenia czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem p.c.c. Zasada ta ma na gruncie Ustawy p.c.c. doniosłe skutki prawne. Należy bowiem uznać, że ustawodawca - wprowadzając do Ustawy p.c.c. tzw. zamknięty katalog czynności cywilnoprawnych podlegających opodatkowaniu - jednocześnie wyłączył od opodatkowania tym podatkiem czynności, które nie zostały wyraźnie wymienione w art. 1 Ustawy p.c.c. Oznacza to w dalszej kolejności, że czynności cywilnoprawne niewymienione w ustawowym katalogu nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych nawet, gdy wywołują skutki w sferze gospodarczej takie same bądź podobne jak te czynności, które zostały w nie wyliczone. Z tego powodu nie każda czynność prawa - umowa, na podstawie której dochodzi do przeniesienia określonego prawa majątkowego z jednego podmiotu na drugi (np. prawa własności), podlega opodatkowaniu podatkiem p.c.c.

Zdaniem Wnioskodawcy czynność prawa - umowa będzie opodatkowana podatkiem p.c.c. tylko, jeśli przybierze postać czynności prawnej - umowy zaliczonej przez ustawodawcę do katalogu czynności opodatkowanych, o którym mowa w art. 1 ust. 1 Ustawy p.c.c. Jeżeli zatem przeniesienie prawa majątkowego nastąpi na podstawie umowy sprzedaży lub umowy zamiany, wówczas takie przeniesienie prawa majątkowego będzie opodatkowane podatkiem p.c.c. Jeżeli natomiast przeniesienie prawa majątkowego zostanie zrealizowane przez strony na podstawie umowy innej niż umowa sprzedaży lub zamiany (oraz innej niż pozostałe czynności prawnych wskazane w art. 1 ust. 1 Ustawy p.c.c.), wówczas tego rodzaju przeniesienie prawa majątkowego nie będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem p.c.c.

Jak wskazano powyżej w opisie zdarzenia przyszłego przeniesienie Nieruchomości przez Pożyczkobiorcę A na Wnioskodawcę zostanie zrealizowane w celu wykonania przez Pożyczkobiorcę A zobowiązania do zapłaty na rzecz Wnioskodawcy kwoty pieniężnej z tytułu umów pożyczki (zwrot kapitału) Podstawą prawną nabycia przez Wnioskodawcę

Nieruchomości będzie instytucja prawna świadczenia w miejsce wykonania (tzw. datio in solutum) o której mowa w art. 453 kodeksu cywilnego nie wymieniona w przepisie art. 1 ust. 1 Ustawy p.c.c.

Przepis art. 453 kodeksu cywilnego stanowi, że jeżeli dłużnik w celu zwolnienia się ze zobowiązania spełnia za zgodą wierzyciela inne świadczenie, zobowiązanie wygasa. W literaturze prawniczej wskazuje się, że świadczenie w miejsce wykonania (tzw. datio in solutum) jest umową mocą której obie strony wyrażają zgodę na umorzenie dotąd istniejącego zobowiązania jeśli dłużnik zamiast pierwotnie ustalonego spełni inne świadczenie (E. Gniewek (red.), Kodeks cywilny Komentarz wydanie 4, Legalis, komentarz do art. 453 k.c., nb 1).

Na podstawie umowy datio in solutum dochodzi zatem do wygaśnięcia istniejącego pomiędzy stronami zobowiązania poprzez spełnienie przez dłużnika świadczenia innego niż świadczenie pierwotne - tj. świadczenie objęte treścią zobowiązania wynikającego z pierwotnej umowy Zobowiązanie wygasa wówczas tak, jakby wygasło przez zwykle wykonanie (tekst jedn.: spełnienie świadczenia pierwotnego) przy czym ze względu na realny charakter datio in solutum konieczną przesłanką wygaśnięcia zobowiązania jest rzeczywiste spełnienie świadczenia (zastępczego) przez dłużnika.

W okolicznościach niniejszej sprawy oznacza to, że poprzez przeniesienie Nieruchomości na Wnioskodawcę przez Pożyczkobiorcę A dojdzie do wygaśnięcia i wywiązania się przez Pożyczkobiorcę ze zobowiązania do zapłaty na rzecz Wnioskodawcy kwoty pieniężnej z tytułu umów pożyczki (dokonanie zwrot kwoty kapitału). Oznacza to również, że nabycie przez Wnioskodawcę Nieruchomości Pożyczkobiorcy A nie będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem p.c.c. Podstawą prawną nabycia Nieruchomości będzie bowiem umowa datio in solutum (art. 453 k.c.) Umowa ta nie stanowi żadnej z czynności prawnych które zostały wymienione przez ustawodawcę w katalogu czynności opodatkowanych w art. 1 ust. 1 Ustawy p.c.c. W szczególności zawarta przez Wnioskodawcę z Pożyczkobiorcą A umowa nie będzie stanowić umowy sprzedaży Nieruchomości.

Stanowisko Wnioskodawcy prezentowane w niniejszym wniosku jest zgodne z ugruntowanym orzecznictwem organów podatkowych W interpretacjach prawa podatkowego organy podatkowe wskazują, ze zawarcie umowy opartej na instytucji datio in solutum i nabycie na podstawie takiej umowy określonego prawa majątkowego (np. prawa własności, wierzytelności) nie jest opodatkowane podatkiem p.c.c. Przykładowo w interpretacji indywidualnej z dnia 10 sierpnia 2010 r. (znak ILPB2/436-94/11-5/WM) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu jednoznacznie wskazał że "zawarcie cesji wierzytelności w miejsce wykonania świadczenia wynikającego z umowy oświadczenie usług na zasadzie określonej zgodnie z art. 453 Kodeksu cywilnego (datio in solutum) nie mieści się w katalogu czynności wymienionych w art. 1 ust. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. W konsekwencji, czynność ta - jako nie wymieniona w art. 1 ust. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych - nie będzie podlegała opodatkowaniu tym podatkiem". Analogiczny pogląd prawny został wypowiedziany w interpretacji indywidualnej z dnia 12 lutego 2011 r. (znak IPPB2/436-465/10-4/MZ), wydanej przez Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie, w interpretacji Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 14 grudnia 2012 r. (znak IPPB2/436-494/12-2/AF), czy tez w interpretacji z dnia 12 czerwca 2013 r. (znak IPPB2/436-208/13-2/MZ) wydanej przez Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 101, poz. 649 z późn. zm.) podatkowi temu podlegają następujące czynności cywilnoprawne:

Podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlegają też zmiany ww. umów, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych oraz orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne (art. 1 ust. 1 pkt 2 i 3 ww. ustawy).

Ustawodawca wprowadził zasadę enumeratywnego określenia czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Jednocześnie ustawowe wyliczenie zostało wzmocnione zasadą, zgodnie z którą o kwalifikacji określonej czynności prawnej, a w konsekwencji o jej podleganiu tym podatkiem decyduje jej treść (elementy przedmiotowo istotne), a nie nazwa. Tym samym, jeżeli strony zawierają umowę i układają stosunki w jej ramach w określony sposób to dla oceny, czy powstanie obowiązek podatkowy w podatku od czynności cywilnoprawnych, w związku z dokonaniem wskazanej w ustawie czynności, miarodajne będą rzeczywiste prawa i obowiązki stron tej umowy pozwalające na ich kwalifikacje pod względem prawnym.

Szczegółowe określenie zakresu przedmiotowego ma określone konsekwencje. Ustawodawca, wprowadzając w ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych katalog czynności podlegających opodatkowaniu, wyłączył od opodatkowania inne podobne, które nie zostały wyraźnie wskazane w przepisie. Oznacza to, że czynności niewymienione w ustawowym katalogu nie podlegają opodatkowaniu nawet, gdy wywołują skutki w sferze gospodarczej takie same bądź podobne do tych, które zostały w nim wyliczone.

Umowa oparta na cywilnoprawnej konstrukcji świadczenia w miejsce wypełnienia (datio in solutum) jest formą umowy uregulowanej w art. 453 Kodeksu cywilnego. Zgodnie z tym przepisem, jeżeli dłużnik w celu zwolnienia się ze zobowiązania spełnia za zgodą wierzyciela inne świadczenie, zobowiązanie wygasa.

Celem datio in solutum jest zatem wygaśniecie istniejących pomiędzy stronami zobowiązań poprzez spełnienie przez dłużnika świadczenia innego niż określone w treści pierwotnej umowy. Zobowiązanie wówczas wygasa tak, jakby wygasło przez zwykłe wykonanie, przy czym konieczną przesłanką wygaśnięcia zobowiązania - poza umową stron - jest rzeczywiste dokonanie świadczenia przez dłużnika.

Z przedstawionego we wniosku zdarzenia przyszłego wynika, iż Wnioskodawca prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą, Wnioskodawca zawarł ze spółkami kapitałowymi (dalej "Pożyczkobiorcy") umowy pożyczki. Wnioskodawca, odpowiednio do postanowień umów pożyczki wezwał Pożyczkobiorców do spłaty kapitału (kwot udzielonych pożyczek). Jeden z Pożyczkobiorców (dalej "Pożyczkobiorca A") nie posiada wystarczającej ilości środków pieniężnych koniecznych do zwrotu (spłaty) kwoty pożyczki. Aktualnie planowane jest zawarcie transakcji, w ramach której Pożyczkobiorca A celem spłaty kapitału pożyczki przeniesie na Wnioskodawcę stanowiące własność Pożyczkobiorcy A nieruchomości budynkowe oraz przysługujące Pożyczkobiorcy A prawo wieczystego użytkowania (dalej "Nieruchomości"). Przeniesienie na Wnioskodawcę Nieruchomości nastąpi w ramach instytucji świadczenia w miejsce wykonania (tzw. datio in solutum), o której mowa w art. 453 kodeksu cywilnego. Nabycie Nieruchomości przez Wnioskodawcę w wyżej opisany sposób zostanie udokumentowane umową zawartą pomiędzy Wnioskodawcą i Pożyczkobiorcą A, w której strony uznają, że zobowiązanie Pożyczkobiorcy A do zapłaty Wnioskodawcy kwoty pieniężnej z tytułu umów pożyczki (zwrot kapitału) zostało wykonane poprzez przeniesienie przez Pożyczkobiorcę A na rzecz Wnioskodawcy własności Nieruchomości z wykorzystaniem instytucji datio in solutum.

Mając powyższe na uwadze należy stwierdzić, iż wykonanie przez Pożyczkobiorcę A zobowiązania pieniężnego wynikającego ze spłaty kapitału pożyczki, poprzez spełnienie w to miejsce innego (niż pierwotnie umówiona przez strony spłata kapitału pożyczki) świadczenia w postaci przeniesienia nieruchomości oraz prawa wieczystego użytkowania, nie mieści się w katalogu czynności wymienionych w art. 1 ust. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych i tym samym czynność ta nie będzie podlega opodatkowaniu tym podatkiem.

Odnosząc się do powołanych przez Wnioskodawcę interpretacji w uzasadnieniu własnego stanowiska, należy stwierdzić, iż interpretacje te co do zasady wiążą w sprawach, w których zostały wydane i nie są źródłem prawa powszechnie obowiązującego. Tym samym nie stanowią podstawy prawnej przy wydawaniu interpretacji.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2012 r. poz. 270). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1-go Maja 10, 09-402 Płock.