IPPB2/436-335/10-2/MZ - Czynności wykonywane w ramach umowy cash-poolingu a opodatkowanie PCC

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki, przedstawione we wniosku z dnia 7 września 2010 r. (data wpływu 14 września 2010 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie systemu cash pooling - jest prawidłowe.

W dniu 14 września 2010 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie systemu cash pooling.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe.

Sp. z o.o. (dalej: Spółka lub Wnioskodawca) zamierzają zawrzeć umowę cash-poolingu z Bankiem S.A. (dalej: Bank). Poza Spółką uczestnikiem struktury będą inne Spółki z Grupy C. (dalej: Uczestnicy). Bank w ramach swojej działalności oferuje Spółce i Uczestnikom produkt bankowy typu Cash-pool, którego celem jest wprowadzenie systemu rozliczeniowego, pozwalającego na optymalizację wykorzystania środków pieniężnych będących w dyspozycji uczestników Cash-poolingu oraz na efektywne zarządzanie tymi środkami i poprawę płynności finansowej uczestników. System będzie funkcjonował na podstawie umowy zawartej pomiędzy Bankiem a Uczestnikami ("Umowa"), z których Wnioskodawca obejmie funkcję Agenta Rozliczeniowego ("Agent"). Agent będzie posiadał w Banku dwa rachunki: jeden jako Uczestnik a drugi jako Agent ("Rachunek Rozliczeniowy"). Rachunki Uczestników będą prowadzone w tej samej walucie. Na koniec każdego dnia roboczego będą dokonywane dwa rodzaje czynności prawnych pomiędzy Bankiem a Agentem oparte na instytucjach przelewu (cesji) wierzytelności i przejęcia długu (w zależności od tego czy stan rachunku danego Uczestnika będzie wykazywał saldo dodatnie czy ujemne). W ramach pierwszego rodzaju czynności Bank dokona przelewu na rzecz Agenta swoich wierzytelności ("Wierzytelności") według ich wartości nominalnej wobec Uczestników, na których rachunkach zostało odnotowane saldo ujemne. W wyniku przelewu bank obciąży Rachunek Rozliczeniowy Agenta kwotą równą nominałowi Wierzytelności. Drugi rodzaj czynności polegać będzie na przejęciu przez Agenta od Banku zobowiązań Banku, także w wysokości nominalnej, wobec Uczestników, na których rachunkach zostało odnotowane saldo dodatnie ("Zobowiązania"). W wyniku przejęcia Bank uzna Rachunek Rozliczeniowy Agenta kwotę równą nominałowi Zobowiązania. Na podstawie tych czynności zostanie ustalone saldo netto Rachunku Agenta. Jeżeli wynik salda będzie dodatni, wówczas Rachunek Agenta zostanie uznany odsetkami według stopy procentowej stosowanej przez Bank dla wkładów pieniężnych w wysokości ustalonej w Umowie. Jeżeli natomiast wynik salda będzie ujemny to rachunek Agenta zostanie obciążony odsetkami według stopy procentowej stosowanej przez Bank dla kredytów również w wysokości ustalonej w Umowie. W ustalonych pomiędzy stronami odstępach czasu (np. codziennie, raz w tygodniu, raz w miesiącu lub na żądanie Uczestnika) będą przeprowadzane operacje odwrotnie. W zależności od stanu faktycznego Bank przejmie ponownie Zobowiązania i obciąży Rachunek Rozliczeniowy kwotą wartości nominalnej Zobowiązań. Agent dokona natomiast przelewu zwrotnego Wierzytelności na rzecz Banku, a Bank uzna Rachunek Rozliczeniowy kwotą nominalną wartości Wierzytelności. W wyniku tych czynności na rachunku rozliczeniowym zostanie ustalone saldo stanowiące kwotę odsetek, które będzie rozdzielane i dystrybuowane pomiędzy Uczestnikami według ustalonego w Umowie klucza alokacji. W celu doprecyzowania stanu faktycznego, Spółka pragnie zaznaczyć, ze to Bank będzie jedynym podmiotem, który będzie otrzymywał wynagrodzenie w ramach systemu Cash-pool.

Istotnym elementem systemu Cash-pooling będzie realizacja procesu zarządzania środkami finansowymi zgromadzonymi na rachunkach bankowych oraz zadłużeniem spółek z Grupy C. w celu minimalizacji odsetek wypłacanych bankowi z tytułu istniejącego zadłużenia, a także umożliwienie osiągania wyższych przychodów z nadwyżek finansowych niż przychody, jakie spółki otrzymałyby z tytułu standardowego oprocentowania depozytów bankowych. W zakresie korzyści jakie odniesie Spółka w związku z wdrożeniem Systemu Cash-pool wskazać należy: polepszenie płynności finansowej, efektywne finansowanie bieżącego zapotrzebowania na kapitał obrotowy, zwiększenie efektywności finansowania krótkoterminowego oraz zarządzania dostępnością kapitałów obcych poprzez optymalizację przychodów i kosztów odsetkowych, łatwiejszy dostęp do finansowania przez bank.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy uczestnictwo Spółki w systemie Cash-poolingu i dokonywanie czynności przewidzianych umową z Bankiem spowoduje po stronie Spółki powstanie obowiązku podatkowego w podatku od czynności cywilnoprawnych.

Zdaniem Wnioskodawcy:

Katalog czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych wskazany został w art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (tekst jedn. Dz. U. z 2010 r. Nr 101, poz. 649 dalej UoPCC). Zgodnie z tym przepisem opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych podlegają następujące czynności:

Treść powyższego przepisu, a w szczególności wyraz "następujące", w ocenie Spółki jasno wskazuje na to, że podatkowi podlegają te czynności cywilnoprawne, które w przepisie tym zostały wymienione. Wprowadzając zasadę numerus clausus czynności podlegających opodatkowaniu, wyłączył więc z opodatkowania inne czynności podobne, które nie zostały wyraźnie wskazane w przepisie. Oznacza to, że czynności niewymienione w ustawowym katalogu nie podlegają opodatkowaniu, nawet gdy wywołują skutki w sferze gospodarczej takie same bądź podobne do tych, które zostały w nim wyliczone.

Zamknięty charakter art. 1 ust. 1 ustawy o p.c.c., określającego czynności podlegające opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych znajduje potwierdzenie także w orzecznictwie sądowym. Wskazać tu należy m.in. wyrok NSA z dnia 28 października 2009 r. (II FSK 870/08) oraz wyrok WSA w Warszawie z dnia 6 października 2006 r. (III SA/Wa 2215/06).

Jedną z transakcji wskazanych w art. 1 ust. 1 UoPCC, a więc podlegającą opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych, jest umowa pożyczki. Zgodnie z art. 720 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm., k.c.) poprzez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego pożyczkę określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy lub tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.

Jeśli chodzi zaś o umowę kompleksowego zarządzania płynnością finansową cash-poolingu to pozostaje ona na gruncie polskiego prawa tzw. umową nienazwaną - k.c. nie zawiera przepisów odnoszących się do tego typu umowy. Zawarcie umowy cash-poolingu nie zostało także wymienione w ustawowym katalogu czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Opisana szczegółowo w stanie faktycznym konstrukcja umowy cash pooling, jako sposób gospodarowania wolnymi środkami finansowymi uczestniczących podmiotów, pomimo zawierania w sobie pewnych elementów pożyczki, nie wyczerpuje istotnych jej znamion. "Cash-pooling" polega bowiem na umożliwieniu lepszej gospodarki finansowej grupy kapitałowej. Dzięki tej usłudze można skompensować niedobory środków przedsiębiorstw należących do danej grupy nadwyżkami innych przedsiębiorstw należących do tej samej grupy oraz korzystnie zagospodarować nadwyżką środków netto. W przypadku "cash-poolingu" mamy do czynienia z trzema przynajmniej podmiotami, a mianowicie: podmiotem posiadającym wolne środki finansowe, podmiotem posiadającym niedobór tych środków oraz bankiem występującym w roli pośrednika działającego we własnym imieniu. Z tytułu uczestnictwa w tych transakcjach dla wszystkich podmiotów powstają określone prawa i obowiązki, jednak nie dochodzi w tym przypadku do zawarcia umowy pożyczki, ponieważ brak jest zobowiązania do przeniesienia określonej ilości pieniędzy na określony w umowie podmiot. Uczestnik "cash-poolingu" posiadający wolne środki nie wie, czy środki te zostaną wykorzystane, w jakiej wysokości i przez którego uczestnika. Tym samym nie jest skonkretyzowana druga strona transakcji, jak też jej przedmiot, ponieważ źródłem, z którego zostanie zasilony rachunek o saldzie debetowym, jest rachunek zbiorczy, na którym gromadzone są wolne środki wszystkich posiadających je uczestników "cash-poolingu".

Zaprezentowany powyżej pogląd znajduje także poparcie w stanowiskach organów podatkowych. Wskazać można tu m.in. na interpretację indywidualną przepisów prawa podatkowego wydaną przez Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie w dniu 19 marca 2009 r. (IPPB2/436-528/09-4/MZ) czy interpretację indywidualną przepisów prawa podatkowego wydaną przez Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 15 kwietnia 2010 r. (IPPB2/436-40/10-2/MZ).

Reasumując w ocenie Spółki jeśli umowa Cash-pooling-u nie została wymieniona w art. 1 ust. 1 pkt 1 UoPCC, to czynności wykonywane w jej ramach nie będą podlegały opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych, a w konsekwencji Spółka nie będzie zobowiązana do zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych od transakcji wykonywanych w ramach systemu cash-pool.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (tekst jedn. Dz. U. z 2010 r. Nr 101, poz. 649) podatkowi temu podlegają następujące czynności cywilnoprawne:

Podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlegają też zmiany ww. umów, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych oraz orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne (art. 1 ust. 1 pkt 2 i 3 ww. ustawy).

Ustawodawca wprowadził zasadę enumeratywnego określenia czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Jednocześnie ustawowe wyliczenie zostało wzmocnione zasadą, zgodnie z którą o kwalifikacji określonej czynności prawnej, a w konsekwencji o jej podleganiu opodatkowaniu tym podatkiem decyduje jej treść (elementy przedmiotowo istotne), a nie nazwa. Tym samym, jeżeli strony zawierają umowę i układają stosunki w jej ramach w określony sposób to dla oceny, czy powstanie obowiązek podatkowy w podatku od czynności cywilnoprawnych, w związku z dokonaniem wskazanej w ustawie czynności, miarodajne będą rzeczywiste prawa i obowiązki stron tej umowy pozwalające na ich kwalifikacje pod względem prawnym.

Na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. b) ww. ustawy przedmiotem opodatkowania są umowy pożyczki, w których w myśl art. 720 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.) dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego pożyczkę określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy lub tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.

Należy podkreślić, iż umowa cash pooling pozostaje na gruncie polskiego prawa umową nienazwaną. Ustawa Kodeks cywilny - w części zobowiązaniowej - nie zawiera przepisów odnoszących się do tego typu umowy.

Przedstawiona we wniosku konstrukcja umowy cash pooling, jako sposobu gospodarowania wolnymi środkami finansowymi uczestniczących podmiotów, pomimo zawierania w sobie pewnych elementów pożyczki, nie wyczerpuje istotnych jej znamion. "Cash pooling" polega na umożliwieniu lepszej gospodarki finansowej grupy kapitałowej.

Dzięki tej usłudze można skompensować niedobory środków przedsiębiorstw należących do danej grupy nadwyżkami innych przedsiębiorstw należących do tej samej grupy oraz korzystnie zagospodarować nadwyżkę środków netto.

W przypadku "cash poolingu" mamy do czynienia z trzema przynajmniej podmiotami, a mianowicie: podmiotem posiadającym wolne środki finansowe, podmiotem posiadającym niedobór tych środków oraz bankiem występującym w roli pośrednika działającego we własnym imieniu.

Z tytułu uczestnictwa w tych transakcjach dla wszystkich podmiotów powstają określone prawa i obowiązki, jednak nie dochodzi w tym przypadku do zawarcia umowy pożyczki, ponieważ brak jest zobowiązania do przeniesienia określonej ilości pieniędzy na określony w umowie podmiot. Uczestnik "cash poolingu" posiadający wolne środki nie wie, czy środki te zostaną wykorzystane, w jakiej wysokości i przez którego uczestnika. Tym samym nie jest skonkretyzowana druga strona transakcji, jak też jej przedmiot, ponieważ źródłem, z którego zostanie zasilony rachunek o saldzie debetowym, jest rachunek zbiorczy, na którym gromadzone są wolne środki wszystkich posiadających je uczestników "cash poolingu".

Należy stwierdzić, iż zawarcie umowy dotyczącej kompleksowego zarządzania płynnością finansową "cash pooling" nie zostało wymienione w ustawowym katalogu czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Reasumując, należy stwierdzić, iż usługa Cash-pooling-u nie została wymieniona w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Tym samym, czynności dokonywane w ramach usługi Cash-pooling-u nie będą podlegały opodatkowaniu ww. podatkiem zgodnie z art. 1 ust. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. A zatem, na Wnioskodawcy z tytułu uczestnictwa w systemie Cash poolingu

nie będzie ciążył obowiązek podatkowy w powyższym podatku.

Odnosząc się do argumentacji Wnioskodawcy opartej na treści wskazanych interpretacji w uzasadnieniu własnego stanowiska, należy stwierdzić, iż interpretacje te co do zasady wiążą w sprawie, w której zostały wydane i nie są źródłem prawa powszechnie obowiązującego. Tym samym nie stanowią podstawy prawnej przy wydawaniu interpretacji.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy). Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1 Maja 10, 09-402 Płock.