IPPB2/436-251/09-2/MZ

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Pani, przedstawione we wniosku z dnia 24 czerwca 2009 r. (data wpływu 29 czerwca 2009 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od spadków i darowizn w zakresie zwrotu w drodze Decyzji Starosty udziału w nieruchomości - jest prawidłowe.

W dniu 29 czerwca 2009 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od spadków i darowizn w zakresie zwrotu w drodze Decyzji Starosty udziału w nieruchomości.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujący stan faktyczny.

Wnioskodawczyni, na mocy ostatecznej decyzji administracyjnej Starosty Powiatu z dnia 31 października 2007 r. (zwanej dalej: "decyzją"), działającego na podstawie art. 137 ust. 1, art. 139, art. 142 w związku z art. 216 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (tekst jedn. Dz. U. z 2004 r. Nr 261, poz. 2603 z późn. zm., zwanej dalej: "ugn"), otrzymała zwrot udziału w nieruchomości gruntowej (zwanej dalej "nieruchomością"), wynoszącego 1/12 część tej nieruchomości. Nieruchomość ta została wywłaszczona w 1967 r. bez odszkodowania na rzecz Skarbu Państwa na mocy prawomocnego postanowienia Sądu Powiatowego z dnia 17 marca 1967 r. Do wywłaszczonych współwłaścicieli nieruchomości zaliczała się m.in. matka Wnioskodawczyni, posiadająca 1/6 udziału w nieruchomości. Ww. udział w nieruchomości należał do majątku osobistego matki Wnioskodawczyni (choć w chwili wywłaszczenia była ona mężatką), ponieważ nabyła go w drodze dziedziczenia w roku 1957, a zgodnie z art. 21 ówczesnego Kodeksu rodzinnego (ustawa z dnia 27 czerwca 1950 r. - Kodeks rodzinny, Dz. U. z 1950 r. Nr 34, poz. 308) rzeczy i prawa majątkowe nabyte w drodze dziedziczenia nie stawały się częścią majątku wspólnego małżonków, lecz wchodziły do majątku odrębnego spadkobiercy.

Matka Wnioskodawczyni zmarła w 2000 r. Zgodnie z postanowieniem Sądu Rejonowego z dnia 28 sierpnia 2000 r., sygn. Wnioskodawczyni odziedziczyła po matce 1/3 część praw i obowiązków spadkowych. Taki sam udział w spadku zmarłej otrzymali brat oraz ojciec Wnioskodawczyni. Natomiast w 2005 r. zmarł ojciec Wnioskodawczyni. Zgodnie z postanowieniem Sądu Rejonowego z dnia 14 października 2005 r., Wnioskodawczyni nabyła po ojcu 1/2 część pozostawionego przez niego spadku. Taki sam udział w spadku zmarłego otrzymał brat Wnioskodawczyni.

Jak już wskazano, na mocy decyzji z 2007 r. Wnioskodawczyni otrzymała zwrot udziału w nieruchomości, odpowiadającej 1/12 części tej nieruchomości. Roszczenie o zwrot tego udziału Wnioskodawczyni nabyła w pierwszej kolejności w spadku po matce (w części dotyczącej 1/18 części nieruchomości), a następnie w spadku po ojcu (w części dotyczącej 1/36 części nieruchomości). Taki sam udział w nieruchomości, odpowiadający 1/12 części tej nieruchomości, na podstawie wspomnianej decyzji otrzymał również brat Wnioskodawczyni (jako drugi spadkobierca po rodzicach Wnioskodawczyni).

W związku z powyższym zadano następujące pytania:

Zdaniem Wnioskodawcy:

Ad.1. Brak opodatkowania podatkiem od spadków zwrotu udziału wynoszącego 1/12 część nieruchomości.

Zdaniem Wnioskodawczyni zwrot 1/12 części udziału w nieruchomości nie skutkuje obowiązkiem uiszczenia podatku od spadków i darowizn.

Dzieje się tak dlatego, że tytułem zwrotu 1/12 części nieruchomości jest decyzja, wydana na podstawie przepisów o gospodarce nieruchomościami, a nie prawo spadkowe. Ustawa o gospodarce nieruchomościami wprowadza bowiem szczególne regulacje dotyczące możliwości zwrotu nieruchomości, niezależnie od właścicieli ani ich spadkobierców, tj. upływ 7 lat od dnia, w którym decyzja o wywłaszczeniu stała się ostateczna i niepodjęcie w tym czasie prac związanych z realizacją celu, na który została wywłaszczona albo upływ 10 lat od dnia, w którym decyzja o wywłaszczeniu stała się ostateczna i brak zrealizowania tego celu.

Powyższe oznacza, iż źródłem prawa do zwrotu nieruchomości nie jest spadkobranie, lecz decyzja administracyjna.

Podobne stanowisko zajął Trzeci Urząd Skarbowy w Gdańsku w postanowieniu w sprawie interpretacji prawa podatkowego z dnia 29 lipca 2005 r. (sygn. WM/436/4/S/2005), który stwierdził iż "prawo do zwrotu nieruchomości następuje nie na drodze spadkobrania, lecz z mocy prawa, to jest na zasadach przewidzianych w akcie administracyjnym (...). Podsumowując stwierdza się, iż nabycie przez spadkobierców nieruchomości, należącej uprzednio do zmarłego, w trybie przepisów ustawy o gospodarce nieruchomościami nie podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn".

Reasumując, Wnioskodawczyni stoi na stanowisku, iż zwrot 1/12 udziału w nieruchomości nie powoduje obowiązku po stronie Wnioskodawczyni uiszczenia podatku od spadków i darowizn. Stanowisko Wnioskodawczyni nie jest w tym zakresie odosobnione. Taką samą konkluzję wyraża także m.in. Urząd Skarbowy w Skarżysku-Kamiennej w postanowieniu w sprawie interpretacji prawa podatkowego z dnia 14 grudnia 2006 r. (sygn. PO/436-1/06): "należy stwierdzić, że prawo do zwrotu nieruchomości uzyskuje się nie na drodze spadkobrania, lecz na mocy przepisu szczególnego i decyzji administracyjnej. Tym samym nabycie to nie podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn".

Ad.2. Przedawnienie prawa do wymierzenia podatku od spadków po matce Wnioskodawczyni.

Zdaniem Wnioskodawczyni, nie jest ona zobowiązana do zapłaty podatku od wartości rzeczy i praw majątkowych (w tym od udziału w nieruchomości, odpowiadającego 1/18 tej nieruchomości zwróconego następnie na mocy Decyzji Starosty Powiatu Otwockiego) nabytych w drodze spadku po zmarłej w 2000 r. matce.

Dzieje się tak z powodu upływu terminu przedawnienia prawa do wymiaru podatku od spadków i darowizn z tytułu przedmiotowego spadkobrania. Zgodnie bowiem z art. 68 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.; dalej powoływanej jako "Ordynacja podatkowa"), jeżeli podatnik nie złożył deklaracji w terminie przewidzianym w przepisach prawa podatkowego (w tym przypadku: w terminie miesiąca od dnia powstania obowiązku podatkowego), zobowiązanie podatkowe nie powstaje, pod warunkiem że decyzja ustalająca wysokość tego zobowiązania została doręczona po upływie 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym powstał obowiązek podatkowy. Z uwagi na fakt, iż w analizowanym stanie faktycznym obowiązek podatkowy powstał w roku 2000, a deklaracja nie została złożona, zaś decyzja ustalająca wysokość podatku nie została doręczona do końca 2005 r. brak jest już możliwości ustalenia zobowiązania podatkowego z powodu przedawnienia. Co więcej, ze względu na to, iż do spadkobrania po matce Wnioskodawczyni znajdą zastosowanie przepisy w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia 2006 r., brak jest również możliwości ponownego powstania obowiązku podatkowego z omawianego tytułu. Stosownie bowiem do przepisu art. 6 ust. 4 ustawy o podatku od spadków i darowizn (w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia 2006 r.), ustawodawca w sposób wyraźny przewidział możliwość "odżycia" obowiązku podatkowego jedynie w przypadku nabycia rzeczy i praw majątkowych w drodze darowizny (co nie miało miejsca w analizowanym stanie faktycznym). Tym samym, na gruncie stanu prawnego obowiązującego w chwili nabycia spadku wyłączona była możliwość ponownego powstania obowiązku podatkowego z tytułu nabycia rzeczy i praw majątkowych w drodze spadku z chwilą powołania się przed organem podatkowym na okoliczność takiego nabycia.

Reasumując, Wnioskodawczyni stoi na stanowisku, iż prawo do ustalenia zobowiązania podatkowego z tytułu nabycia rzeczy i praw majątkowych (w tym udziału w nieruchomości) w drodze spadku po zmarłej w 2000 r. matce uległo przedawnieniu i w świetle obowiązujących przepisów nie ma możliwości, by powstało na nowo.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej zaistniałego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Artykuł 1 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (tekst jedn. Dz. U. z 2004 r. Nr 142, poz. 1514 z późn. zm.) wymienia nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem spadku.

Spadek definiuje art. 922 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.). Zatem spadek stanowią prawa i obowiązki majątkowe zmarłego, przechodzące z chwilą śmierci na jedną lub kilka osób. Z powyższej normy prawnej wynika, że spadkobiercy w zasadzie wchodzą w sytuację prawną, w jakiej pozostawał spadkodawca. Oznacza to, że w skład spadku wchodzą prawa i obowiązki, ale także uzasadnione prawne nadzieje na nabycie prawa. Prawa majątkowe są składnikiem masy spadkowej dającym nabywcy w drodze dziedziczenia legitymację prawną do występowania z wnioskiem o ich dochodzenie.

W myśl § 2 powołanego przepisu nie należą do spadku prawa i obowiązki zmarłego ściśle związane z jego osobą, jak również prawa które z chwilą jego śmierci przechodzą na oznaczone osoby niezależnie od tego, czy są one spadkobiercami. W obrębie zakresu pojęcia praw ściśle związanych z osobą spadkodawcy, znajdują się prawa mające służyć zaspokojeniu określonych interesów konkretnej osoby ze względu na jego indywidualną sytuację, np. roszczenie alimentacyjne, czy uprawnienie do renty.

Zaznaczyć należy, że roszczenie o zwrot nieruchomości jest prawem majątkowym podlegającym opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn. A zatem, jeżeli Wnioskodawczyni przysługiwało roszczenie o odzyskanie nieruchomości (klasyfikowane jako prawo majątkowe), to ciążył na niej obowiązek złożenia zeznania podatkowego o nabyciu praw do spadku.

Zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 16 listopada 2006 r. o zmianie ustawy o podatku od spadków i darowizn oraz ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. z 2006 r. Nr 222, poz. 1629) stanowi, że do nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych, które nastąpiło przed dniem 1 stycznia 2007 r., stosuje się przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia 2006 r.

Na podstawie art. 6 ust. 4 zd. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn jeżeli nabycie niezgłoszone do opodatkowania stwierdzono następnie pismem, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą sporządzenia pisma; jeżeli pismem takim jest orzeczenie sądu, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia.

Zgodnie z art. 5 ustawy - Ordynacja podatkowa zobowiązaniem podatkowym jest wynikające z obowiązku podatkowego zobowiązanie podatnika do zapłacenia na rzecz Skarbu Państwa, województwa, powiatu albo gminy podatku w wysokości, w terminie oraz w miejscu określonych w przepisach prawa podatkowego.

Artykuł 21 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) reguluje sposób powstawania zobowiązań podatkowych i określa moment powstania takiego zobowiązania.

Zobowiązanie podatkowe powstaje więc z dniem:

§ 2. Jeżeli przepisy prawa podatkowego nakładają na podatnika obowiązek złożenia deklaracji, a zobowiązanie podatkowe powstaje w sposób określony w § 1 pkt 1, podatek wykazany w deklaracji jest podatkiem do zapłaty, z zastrzeżeniem § 3.

§ 3. Jeżeli w postępowaniu podatkowym organ podatkowy stwierdzi, że podatnik, mimo ciążącego na nim obowiązku, nie zapłacił w całości lub w części podatku, nie złożył deklaracji albo że wysokość zobowiązania podatkowego jest inna niż wykazana w deklaracji, organ podatkowy wydaje decyzję, w której określa wysokość zobowiązania podatkowego.

§ 3a. Jeżeli w postępowaniu podatkowym organ podatkowy stwierdzi, że kwota zwrotu podatku lub kwota nadwyżki podatku naliczonego nad należnym w rozumieniu przepisów o podatku od towarów i usług jest inna niż wykazana w deklaracji, organ podatkowy wydaje decyzję, w której określa prawidłową wysokość zwrotu podatku lub nadwyżki podatku naliczonego nad należnym.

§ 4. Przepisy § 3 i art. 53a stosuje się odpowiednio, gdy podatnik obowiązany jest do zapłaty podatku, zaliczki na podatek lub raty podatku bez złożenia deklaracji, a obowiązku tego nie wykonał w całości lub w części.

§ 5. Jeżeli przepisy prawa podatkowego nakładają na podatnika obowiązek złożenia deklaracji, wysokość zobowiązania podatkowego, o którym mowa w § 1 pkt 2, ustala się zgodnie z danymi zawartymi w deklaracji, chyba że przepisy szczególne przewidują inny sposób ustalenia wysokości zobowiązania podatkowego albo w toku postępowania podatkowego stwierdzono, że dane zawarte w deklaracji, mogące mieć wpływ na wysokość zobowiązania podatkowego, są niezgodne ze stanem faktycznym.

Na podstawie art. 68 § 1 i § 2 ww. ustawy zobowiązanie podatkowe, o którym mowa w art. 21 § 1 pkt 2, nie powstaje, jeżeli decyzja ustalająca to zobowiązanie została doręczona po upływie 3 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym powstał obowiązek podatkowy.

Natomiast, gdy podatnik:

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, iż obowiązek podatkowy w podatku od spadków i darowizn w przedmiotowej sprawie powstał z chwilą uprawomocnienia się postanowienia Sądu w 2000 r. po matce oraz w 2005 r. po ojcu.

Należy wskazać, że decyzja o zwrocie wywłaszczonej nieruchomości nie kreuje prawa do nieruchomości, lecz tylko przywraca stosunki własnościowe sprzed wywłaszczenia. Przy zwrocie nieruchomości na podstawie ustawy o gospodarce nieruchomościami nie mamy do czynienia z przeniesieniem na zasadach ogólnych własności nieruchomości na wywłaszczonego uprzednio właściciela, czy też jego spadkobierców.

Reasumując należy stwierdzić, iż w związku ze zwrotem w drodze decyzji Starosty 1/12 cz. udziału w nieruchomości, Wnioskodawczyni nie jest zobowiązana do uiszczenia podatku od spadków i darowizn. Na Wnioskodawczyni ciążył obowiązek złożenia zeznania podatkowego z tytułu nabycia praw do roszczenia po zmarłej matce, jak i po zmarłym ojcu. Nadmienia się, że skoro obowiązek podatkowy z tytułu nabycia przez Wnioskodawczynię spadku po matce powstał z datą uprawomocnienia się ww. orzeczenia sądu, tj. w 2000 r., w myśl powołanych przepisów ustawy - Ordynacja podatkowa zobowiązanie podatkowe uległo przedawnieniu.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistniałego zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy). Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1 Maja 10, 09-402 Płock.