IPPB2/436-219/07-2/MZ - Czy transakcje, mające za przedmiot nabywanie przez Spółkę wierzytelności od banków stanowią usługi pośrednictwa finansowego?

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Państwa, przedstawione we wniosku z dnia 19 grudnia 2007 r. (data wpływu 27 grudnia 2007 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie nabycia od banków wierzytelności przez Spółkę - jest prawidłowe.

W dniu 27 grudnia 2007 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie nabycia od banków wierzytelności przez Spółkę.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny i zdarzenie przyszłe.

Akt założycielski M... ln.... Sp. z o.o. (dalej zwanej Spółką" lub Wnioskodawcą") wskazuje jako przedmiot działalności Spółki, między innymi, pośrednictwo finansowe pozostałe, gdzie indziej niesklasyfikowane (PKD 65.23Z), oraz działalność pomocniczą finansową, gdzie indziej niesklasyfikowaną (PKD 67.13.Z).

Zgodnie z zakresem działalności określonym w Akcie Założycielskim, w toku swojej działalności gospodarczej Spółka nabywa lub będzie nabywać od banków wierzytelności. Transakcje będą obejmować zarówno tzw. portfele wierzytelności, jak pojedyncze wierzytelności. Wierzytelności będące przedmiotem transakcji stanowią wierzytelności własne banków, wynikające z udzielonych przez banki kredytów. Zawierane umowy nie mają charakteru stałego ani ciągłego, lecz są (będą) pojedynczymi transakcjami obejmującymi jednostkowe wierzytelności lub ich pakiety. Spółka nie wykonuje również usług ściągania długów. Spółka jest zarejestrowanym podatnikiem VAT.

W związku z powyższym zadano następujące pytania:

Spółka wnosi o potwierdzenie jej stanowiska, że w powyżej wskazanym zakresie:

Odpowiedź na pytanie 3 stanowi przedmiot niniejszej interpretacji indywidualnej. Wniosek w zakresie pytań: 1 i 2 zostanie rozpatrzony w odrębnej interpretacji indywidualnej.

Zdaniem wnioskodawcy:

Zdaniem Spółki. w świetle art. 43 ust. 1 pkt 1 Ustawy o VAT w zw. z poz. 3 Załącznika Nr 4 do Ustawy o VAT, transakcje realizowane przez profesjonalny podmiot gospodarczy (podatnika VAT), jakim jest Spółka, mające za przedmiot nabywanie wierzytelności własnych od podmiotów bankowych, stanowią usługi pośrednictwa finansowego. Usługi te, na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 1 Ustawy o VAT w zw. z poz. 3 Załącznika Nr 4 do Ustawy o VAT, są przedmiotowo zwolnione z VAT (czyli podlegają opodatkowaniu tym podatkiem).

W konsekwencji, skoro działalność Spółki w zakresie świadczenia usług pośrednictwa finansowego jest opodatkowana VAT (zwolniona), to, w opinii Spółki, na podstawie art. 2 pkt 4 Ustawy o P.C.C. transakcje w zakresie nabywania od banków wierzytelności przez Spółkę nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 Ustawy o VAT, opodatkowaniu VAT podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Przelew wierzytelności w drodze sprzedaży może zostać uznany za świadczenie usług w rozumieniu Ustawy o VAT. Zgodnie bowiem z art. 8 ust. 1 Ustawy o VAT, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 Ustawy o VAT, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 Ustawy o VAT. Świadczeniem usług jest, m.in. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej (art. 8 pkt 1 Ustawy o VAT). Świadczeniem usług może być, m.in. nabywanie przez podatnika VAT wierzytelności własnych od osób trzecich (np. banków). Usługi te polegają na uwolnieniu zbywcy wierzytelności od ciężaru egzekwowania takich wierzytelności. Pozwalają też zbywcy, poprzez uzyskane ze zbycia środki, na bieżące finansowanie działalności gospodarczej poprawiając jego płynność finansową (funkcja kredytowa).

Co do zasady, zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 1 Ustawy o VAT, usługi określone jako pośrednictwo finansowe (z wyjątkami określonymi m.in. w punkcie 5 pozycji 3 Załącznika Nr 4 do Ustawy o VAT w zakresie usług faktoringu i ściągania długów), sekcja J ex (65-67) PKWiU podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, ale są z niego przedmiotowo zwolnione.

Spółka stoi na stanowisku, że czynności dokonywane przez nią, w ramach jej działalności gospodarczej. stanowią inne usługi pośrednictwa finansowego, podlegające zwolnieniu z VAT. Spółka dokonuje bowiem lub będzie dokonywała "prostego" nabycia wierzytelności, i nie zamierza świadczyć na rzecz zbywców (banków) żadnych dodatkowych usług. Zawierane umowy nie mają charakteru stałego ani ciągłego, lecz są (będą) pojedynczymi transakcjami obejmującymi jednostkowe wierzytelności lub ich pakiety. Z całą pewnością czynności wykonywane przez Spółkę nie stanowią zatem usług faktoringu. Spółka nabywając wierzytelności nie wykonuje także usług ich ściągania, nie istnieje bowiem beneficjent tej czynności. Odmienne stanowisko byłoby również nielogiczne, gdyż Spółka nie może świadczyć usług samej sobie (por. również G P,..../48 str. 14). Zakładając, że brak jest podstaw do uznania, że transakcje wskazane przez Spółkę w stanie faktycznym stanowią usługi faktoringu lub ściągania długów, Spółka uważa, że dokonywane przez nią transakcje stanowią lub będą stanowić odpłatne świadczenie usług pośrednictwa finansowego, świadczone przez Spółkę na rzecz zbywców.

W konsekwencji dokonywane przez Spółkę transakcje nabywania wierzytelności stanowią lub stanowić będą usługi pośrednictwa finansowego, korzystające ze zwolnienia przewidzianego w punkcie trzecim Załącznika Nr 4 do Ustawy o VAT w związku z art. 43 ust. 1 punkt 1 tej ustawy.

Zdaniem Spółki transakcje zakupu wierzytelności podlegać będą po stronie nabywcy (t. j. Spółki) zwolnieniu z podatku VAT. Podatnikiem VAT, świadczącym usługi w takich, jak wskazane w niniejszym wniosku przypadkach, jest nabywca usługi czyli Spółka. Transakcje takie powinny być zatem traktowane przez Spółkę jako świadczone przez nią usługi w zakresie obrotu prawami majątkowymi, stanowiące zwolnione z VAT usługi pośrednictwa finansowego. W ocenie Spółki, opinia ta jest zgodna ze stanowiskiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (dalej jako "WSA") wyrażonym w wyr. z dnia 1 marca 2007 r. (sygn. III SA/Wa 4194/06 niepublikowany): "Sąd stwierdza, iż dokonywane (...) (w ramach działalności gospodarczej polegającej na obrocie wierzytelnościami) nabywanie od podmiotów gospodarczych przedsiębiorców ich własnych wierzytelności w celu dalszej odsprzedaży (...), jest usługą świadczoną na rzecz sprzedawców wierzytelności własnych. Istota tej usługi polega na uwolnieniu zbywcy wierzytelności od ciężaru jej egzekwowania" (por. Rzeczpospolita 2006/133 str. F10, L P Nr 409733). Analogiczne stanowisko można również odnaleźć w opinii Urzędu Statystycznego (OK.-5672/KU-413/02-6977/2004, cyt. za "J. Z, L VAT 2007, W 2007 str. 1258) gdzie wskazano, że: "usługi nabycia wierzytelności firmy (w związku z jej planowanym przejęciem) w celu ich wykorzystania do operacji prawno-gospodarczych mieszczą się w grupowaniu Usługi pośrednictwa finansowego, gdzie indziej niesklasyfikowane z wyłączeniem ubezpieczeń i funduszów emerytalno-rentowych (PKWiU 65.23.10)".

Stanowisko Spółki potwierdza też kształtująca się w ostatnim czasie linia orzecznicza sądów administracyjnych, która konsekwentnie zmierza w kierunku uznania transakcji nabycia wierzytelności dokonywanych w ramach profesjonalnego obrotu za usługi pośrednictwa finansowego. Tym samym przesądza to o braku opodatkowania takich czynności podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

W wyr. WSA z dnia 11 stycznia 2007 r. (III SA/Wa 3995/2006) sąd sformułował tezę, iż " (...) nabywanie wierzytelności w ramach działalności gospodarczej może być potraktowane jako świadczenie usług objęte tą ustawą i w związku z tym nie podlegające ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych" (por. L P Nr; R /51 str. F5). Podobnie w wyr. z dnia 7 marca 2007 r. (sygn. III SA/Wa 2208/2006), WSA wskazał, że: "nie można twierdzić, że jedynie sprzedaż uprzednio nabytej wierzytelności stanowi usługę pośrednictwa finansowego. Jeżeli celem nabycia wierzytelności jest jej odsprzedaż - samo nabycie również ma charakter usługi pośrednictwa finansowego".

W opinii WSA "skoro nabycie wierzytelności stanowi usługę podlegającą VAT, to w przypadku, gdy jedna ze stron jest podatnikiem VAT z tytułu dokonania tej transakcji, obowiązek podatkowy w podatku od czynności cywilnoprawnych nie powstaje" (por. L P Nr,....,116 str. A3; /120 str. F4).

Za uznaniem transakcji, jakich dokonuje lub będzie dokonywała Spółka polegających na zakupie wierzytelności, za usługi pośrednictwa finansowego zwolnione z VAT, przemawia również treść Dyrektywy VAT (Dyrektywa 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. U. UE L 06.347.1, z późn. zm. zastąpiła z dniem 1 stycznia 2007 r. Szóstą Dyrektywę Rady z dnia 17 maja 1977 r. w sprawie harmonizacji ustawodawstw Państw Członkowskich w odniesieniu do podatków obrotowych - wspólny system podatku od wartości dodanej ujednolicona podstawa wymiaru podatku (77/388/EWG) (Dz. U. UE. L. 77. 145.1 z późn. zm.). Zakres zwolnienia dotyczącego transakcji finansowych został określony w art. 135 (1) Dyrektywy VAT. Wśród transakcji korzystających ze zwolnienia przepis ten wymienia m.in. "transakcje dotyczące długów" (t c d - art. 135 (1) (d) Dyrektywy VAT). Słowo debt w szerokim rozumieniu obejmuje w języku angielskim również pojęcie wierzytelności (por. B L D W P, s e, W P Co., St. P, U 1990, s. 403). Transakcje dotyczące "długów" mogą w szczególności dotyczyć ich nabywania.

Wierzytelność jest prawem majątkowym polegającym na możliwości żądania od dłużnika spełnienia określonego świadczenia. Z kolei obowiązek dłużnika spełnienia świadczenia określany jest mianem długu. W wyniku transakcji przelewu dochodzi do zmiany podmiotu uprawnionego, czyli wierzyciela. Jednakże transakcja ta dotyczy, bez wątpienia, również długu, w związku z czym należy uznać ją za "transakcję dotyczącą długów". W świetle powyższego należy przyjąć, że zakup wierzytelności jest "transakcją dotyczącą długów", zwolnioną przedmiotowo od podatku VAT także na podstawie art. 135 (1) (d) Dyrektywy VAT.

Jak podkreślił ETS w orzeczeniu w sprawie C-8/81, U B przeciwko F M-i " (...) w każdym przypadku, w którym przepisy Dyrektywy wydają się być, co do ich przedmiotu, bezwarunkowe i wystarczająco precyzyjne, a przepisy wprowadzające nie zostały przyjęte w wyznaczonym terminie, na przepisy Dyrektywy można powoływać się w związku z jakimkolwiek przepisem krajowym niezgodnym z Dyrektywą, bądź w zakresie, w jakim przepisy Dyrektywy określają prawa przysługujące osobom fizycznym w sprawach przeciwko Państwu Członkowskiemu".

Reasumując, nabywanie przez Spółkę wierzytelności jest usługą pośrednictwa finansowego i podlega zwolnieniu od podatku VAT, korzystając ze zwolnienia przewidzianego w Załączniku Nr 4 do Ustawy o VAT w związku z jej art. 43.

W konsekwencji, skoro dana usługa jest objęta zakresem opodatkowania podatku VAT (jako usługa podlegająca opodatkowaniu VAT, ale z niego przedmiotowo zwolniona), to na podstawie art. 2 pkt 4 ustawy o P.C.C. nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Zgodnie z tym przepisem, podatkowi od czynności cywilnoprawnych, co do zasady, nie podlegają czynności cywilnoprawne, jeżeli przynajmniej jedna ze stron z tytułu dokonania tej czynności jest opodatkowana podatkiem VAT lub jest z niego zwolniona.

W świetle powyższego, decydujące znaczenie dla określenia skutków danej czynności prawnej w podatku od czynności cywilnoprawnych ma zatem to, czy przynajmniej jedna ze stron z tytułu dokonania tej czynności jest opodatkowana podatkiem od towarów i usług lub jest z niego zwolniona. W wyr. WSA, z dnia 14 lutego 2006 r. (sygn. I SA/Gd 1301/03), WSA stwierdził m.in., że "art. 2 pkt 4 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych wyłącza z zakresu podatku od czynności cywilnoprawnych czynności objęte VAT (niezależnie od tego, czy są opodatkowane, czy zwolnione). Zatem czynność przelewu wierzytelności podlega podatkowi od czynności cywilnoprawnych wyłącznie w przypadku, gdy ani cedentowi, ani cesjonariuszowi nie można przypisać statusu podatnika VAT" (por. Rzeczpospolita 2006/133 str. F10; Lex Polonica Nr 409733). Analogiczne stanowisko zajął WSA w wyr. z dnia 1 marca 2007 r. (sygn. III SA/Wa 4194/06; niepublikowany) (por. A Tałasiewicz, Jaki podatek trzeba zapłacić od nabycia wierzytelności w: Gazeta Prawna Nr 52 (1922) z dnia 14 marca 2007 r.).

Tym samym, uznanie opisanej w stanie faktycznym transakcji za podlegającą opodatkowaniu VAT (zgodnie ze stanowiskiem przedstawionym przez Spółkę) oznacza wyłączenie jej spod opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

W świetle powyższego, M... ln.... Sp. z o.o., wnosi jak we wstępie.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

W myśl art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (tekst jedn. Dz. U. z 2007 r. Nr 68, poz. 450 z późn. zm.) podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlegają:

Instytucja zmiany wierzyciela uregulowana została w art. 509 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. (Dz. U. z 1964 r., Nr 16, poz. 94 z późn. zm.). Zgodnie z jego treścią wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. Stosownie do art. 510 wskazanej ustawy umowa o przeniesienie wierzytelności (cesji wierzytelności) przybrać może postać umowy sprzedaży, zamiany, darowizny lub innej, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej, albo że strony inaczej postanowiły.

Z treści art. 510 § 1 Kodeksu cywilnego wynika, że czynnością stanowiącą podstawę cesji może być umowa sprzedaży, zamiany, darowizny lub inne umowy zobowiązujące do przeniesienia wierzytelności.

W ustawie przewidziano jednak sytuacje, w których czynność cywilnoprawna mieszcząca się w zakresie przedmiotowym ustawy nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Stosownie do regulacji art. 2 pkt 4 przywołanej ustawy, nie podlegają podatkowi czynności cywilnoprawne, jeżeli przynajmniej jedna ze stron z tytułu dokonania tej czynności jest:

W związku z tym, jeżeli umowa sprzedaży wierzytelności opodatkowana jest podatkiem od towarów i usług lub korzysta ze zwolnienia z tego podatku, zastosowanie znajdzie wyłączenie określone w art. 2 pkt 4 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. W przeciwnym wypadku sprzedaż prawa majątkowego, jakim jest wierzytelność, podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych według stawki 1% w myśl art. 7 ust. 1 pkt 1 lit. b) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

Sytuacja przedstawiona we wniosku w pierwszej kolejności wymaga rozstrzygnięcia kwestii opodatkowania powyższej transakcji podatkiem od towarów i usług, bowiem ocena ta ma zasadnicze znaczenie dla ewentualnego objęcia ich podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Z powyższego wynika, iż dopiero rozstrzygnięcie kwestii opodatkowania sprzedaży wierzytelności na podstawie ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 z późn. zm.) umożliwia udzielenie odpowiedzi odnośnie opodatkowania tych czynności podatkiem od czynności cywilnoprawnych

Reasumując stwierdza się, iż zawarcie umów nabycia od banków wierzytelności przez Spółkę nie będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych, tylko w tym przypadku, gdy takie czynności będą objęte zakresem ustawy o podatku od towarów i usług.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego) przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistniałego zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym, a w przypadku interpretacji dotyczącej zdarzenia przyszłego - stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy). Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1 Maja 10, 09-402 Płock.