IPPB2/436-195/11-2/MZ - Możliwość zachowania prawa do ulgi mieszkaniowej na podstawie ustawy o podatku od spadków i darowizn w przypadku sprzedaży na rzecz Skarbu Państwa nieruchomości gruntowej zabudowanej budynkiem mieszkalnym, przeznaczonej pod budowę dróg, nabytej uprzednio w drodze dziedziczenia.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Pana, przedstawione we wniosku z dnia 24 marca 2011 r. (data wpływu) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od spadków i darowizn w zakresie zachowania ulgi z tytułu zamieszkiwania - jest nieprawidłowe.

W dniu 24 marca 2011 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od spadków i darowizn w zakresie zachowania ulgi z tytułu zamieszkiwania.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny.

W dniu 27 stycznia 2009 r. Sąd Rejonowy Wydz. Cywilny wydał decyzję o nabyciu spadku po Alicji Bogusławie D. (zmarłej w 1999 r. żonie Wnioskodawcy), 1/3 na Wnioskodawcę i dwie córki Agnieszkę i Dorotę. Dnia 15 lipca 2009 r. Naczelnik Urzędu Skarbowego wydał decyzję w sprawie podatku od ww. spadku. Dotyczyła ona Wnioskodawcy i jego córek. Wyliczono kwotę do opodatkowania jednakową na wszystkich spadkobierców. Zastosowano ulgę mieszkaniową z art. 16 ustawy o podatku od spadków i darowizn, iż na okres 5 lat w zawieszeniu. Przedmiotem spadku był dom postawiony w trakcie trwania małżeństwa na działce Wnioskodawcy, którą nabył jeszcze przed małżeństwem.

W dniu 9 marca 2010 r. zawarto akt notarialny sprzedaży ww. działki z domem Skarbowi Państwa GDDKiA z przeznaczeniem na cele publiczne pod lokalizację drogi ekspresowej na odcinku obwodnicy miasta. Sprzedaży dokonano na podstawie ustawy z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych (Dz. U. Nr 80, poz. 721 z późn. zm.) oraz na podstawie ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce (tekst jedn. Dz. U. z 2004 r. Nr 261, poz. 2603 z późn. zm.).

Kilkukrotnie przed podpisaniem się pod aktem sprzedaży, Wnioskodawca nie zgodził się na sprzedaż ww. działki z domem, gdzie mieszkał razem ze swoimi dwoma córkami. Przyczyną tego było: dobre położenie posesji, wiek Wnioskodawcy, stan zdrowia córek i zbyt niskie odszkodowanie. Z czasem przedstawiciele GDDKiA przekonali Wnioskodawcę, że działają z mocy spec ustawy drogowej. Niepodpisanie sprzedaży tylko przeciągnie jej termin i Wnioskodawca na tym straci więcej, więc Wnioskodawca ją podpisał. W akcie sprzedaży zapisano, że Wnioskodawca wraz z córkami może w domu już sprzedanym mieszkać do końca 2011 r.. Przy poszukiwaniu nowego miejsca zamieszkania nie było potrzeby szukania na cito. Strony miały zagwarantowane miejsce zamieszkania do końca 2011 r. w miejscu stałego zamieszkania.

W dniu 11 sierpnia 2010 r. aktem notarialnym Wnioskodawca kupił działkę rolną pod budowę domu. Wcześniej wystąpił o ustalenie warunków zabudowy na ww. działki. Warunki zabudowy dostał po ok. 2 miesiącach oczekiwania, tj. 7 lipca 2010 r. Obecnie Wnioskodawca jest na etapie wykonania projektu domu oraz pomaganiu córkom w znalezieniu i wykończeniu ich miejsc zamieszkania.

Dnia 5 października 2010 r. córka Agnieszka podpisała umowę na sprzedaż (kupno) lokalu mieszkalnego - przekazanie do użytku 07.2011 r. 4 listopada 2010 r. córka Dorota kupiła aktem notarialnym dom z wpisem służebności na rzecz osoby Wnioskodawcy.

W związku z powyższym zadano następujące pytania:

Niniejsza interpretacja dotyczy konsekwencji podatkowych powstałych dla Wnioskodawcy z tytułu zbycia budynku mieszkalnego. W zakresie konsekwencji podatkowych powstałych po stronie córek zostanie wydane odrębne rozstrzygnięcie.

Zdaniem Wnioskodawcy:

Po pierwsze Wnioskodawca uważa, że wykupienie jego domu na podstawie spec ustawy drogowej nie można traktować tak jak by to Wnioskodawca sam z własnej woli i chęci go sprzedał. Wnioskodawca nie z własnej woli go sprzedał, lecz Skarb Państwa z mocy ustawy zmusił Wnioskodawcę do zbycia domu za oszacowane przez GDDKiA odszkodowanie. Przedstawiciele GDDKiA reprezentujący Skarb Państwa twierdzili, że oni nie kupują, lecz płacą odszkodowanie za wzięte mienie pod pas drogowy. A czekanie na wywłaszczenie i późniejsze sądy przy obowiązującej spec ustawie drogowej zaowocowałoby dużym opóźnieniem i dużymi kosztami, a efektu finansowego by nie było. Wnioskodawca poniósłby tylko większe straty. Tak było przy budowie obwodnicy w P. Ci co się nie zgodzili dostali pieniądze z 2-letnim opóźnieniem w niezmienionej wysokości. Co stracili na spór, stres, nerwy, w lata inflacji i to była ich czysta strata. Więc Wnioskodawca był zmuszony tą sprzedaż podpisać, nie podpisanie pogorszyłoby jego sytuację. W związku z powyższym Wnioskodawca uważa, że zwolnienie jego i jego córek z podatku od spadku powinno być utrzymane.

Po drugie zaistniała szczególna sytuacja, gdyż w akcie notarialnym zostało zapisane, że Wnioskodawca wraz z córkami ma prawo mieszkać w zbytym pod budowę drogi domie do 31 grudnia 2011 r. W związku z taką sytuacją nie było potrzeby szybkiego nabywania mieszkania (w ciągu 1/2 roku). Nie jest tak łatwo wyszukać mieszkanie, dom za rozsądną cenę. Obecnie córka już kupiła mieszkanie, druga dom. Wnioskodawca kupił działkę z warunkami zabudowy pod dom i jest w trakcie załatwiania pozwolenia na budowę.

Na tle przedstawionego stanu faktycznego stwierdzam, co następuje.

Ponieważ nabycie lokalu mieszkalnego w drodze darowizny nastąpiło w 1999 r. tj., przed 1 stycznia 2007 r. w niniejszej sprawie zastosowanie mają przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2006 r.

Zgodnie bowiem z treścią art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 16 listopada 2006 r. o zmianie ustawy o podatku od spadków i darowizn oraz ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. z 2006 r. Nr 222, poz. 1629) do nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych, które nastąpiło przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, stosuje się przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn w brzmieniu obowiązującym przed dniem 1 stycznia 2007 r., z zastrzeżeniem ust. 2 i 3, który w przedstawionym stanie faktycznym nie ma zastosowania.

W myśl art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (tekst jedn. Dz. U. z 2004 r. Nr 142, poz. 1514 z późn. zm.), w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2006 r., podatkowi temu podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej tytułem spadku.

Stosownie do art. 5 ww. ustawy obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy własności rzeczy i praw majątkowych. Natomiast zgodnie z dyspozycją wyrażoną w art. 6 ust. 1 pkt 1, przy nabyciu w drodze dziedziczenia powstaje on z chwilą przyjęcia spadku. Zgodnie z art. 6 ust. 4 tej ustawy, jeżeli nabycie niezgłoszone do opodatkowania stwierdzono następnie pismem, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą sporządzenia pisma; jeżeli pismem takim jest orzeczenie sądu, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia.

Zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 1 tej ustawy, w przypadku nabycia budynku mieszkalnego lub jego części, lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość, spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego oraz wynikających z przydziału spółdzielni mieszkaniowych: prawa do domu jednorodzinnego lub prawa do lokalu w małym domu mieszkalnym w drodze spadku lub darowizny przez osoby zaliczane do I grupy podatkowej, nie wlicza się do podstawy opodatkowania ich wartości do łącznej wysokości nieprzekraczającej 110 m² powierzchni użytkowej budynku lub lokalu.

Ulga, o której mowa w ust. 1 art. 16 ww. ustawy przysługuje osobom, które łącznie spełniają następujące warunki (art. 16 ust. 2 ww. ustawy):

Celem norm zawartych w treści ww. art. 16 jest nieobciążanie osób najbliższych spadkodawcy znacznymi, pod względem finansowym, skutkami podatkowymi z tytułu przyrostu w postaci nieruchomości bądź lokalu, gdy nie dysponują budynkiem lub lokalem mieszkalnym i zamierzają zamieszkiwać w nabytym lokalu lub budynku przez 5 lat. Ulga ta przysługuje po spełnieniu wszystkich warunków wskazanych w omawianym przepisie. Naruszenie chociaż jednego z nich powoduje utratę prawa do ulgi, co skutkuje ustaleniem przez właściwego naczelnika urzędu skarbowego podatku od spadków i darowizn.

Jednakże nie wszystkie naruszenia warunków wymaganych do skorzystania z omawianej ulgi podatkowej powodują jej utratę. Zgodnie bowiem z art. 16 ust. 7 ww. ustawy, nie stanowi podstawy do wygaśnięcia decyzji zbycie udziału w budynku lub lokalu na rzecz innego ze spadkobierców lub obdarowanych oraz zbycie budynku lub lokalu, jeżeli było ono uzasadnione koniecznością zmiany warunków mieszkaniowych, a nabycie innego budynku lub uzyskanie pozwolenia na jego budowę albo nabycie innego lokalu nastąpiło nie później niż w ciągu sześciu miesięcy od dnia zbycia.

Analiza treści powołanego przepisu wskazuje więc, że ustawodawca określił dwa warunki, które należy spełnić łącznie, aby podatnik, któremu przysługiwała omawiana ulga, nie utracił jej wskutek zbycia nieruchomości przed upływem 5 lat.

W świetle przytoczonego wyżej art. 16 ust. 7 ustawy, podstawą uzasadniającą zbycie budynku może być jedynie wyjątkowa sytuacja życiowa podatnika, która powoduje konieczność zmiany warunków lub miejsca zamieszkania.

Konieczność w rozumieniu art. 16 tejże ustawy winna mieć charakter imperatywny, wskazujący na sytuację wyjątkową, gdy chodzi o kwalifikowaną potrzebę takiej zmiany.

Ustawodawca stwierdził, iż jedynie "uzasadniona konieczność" zmiany warunków mieszkaniowych pozwala na zachowanie prawa do przewidzianej w art. 16 ust. 1 ulgi. Nie wystarcza zatem dla spełnienia tej przesłanki zwykła potrzeba zmiany warunków mieszkaniowych. Zgodnie z wykładnią językową, pojęcie "konieczność" oznacza bowiem: nieodzowność, przymus lub, że coś jest nieuchronne, nie dające się uniknąć (Słownik języka polskiego PWN I tom 1978 r.).

Drugą konieczną przesłanką zachowania ulgi, wynikającą z art. 16 ust. 7 ww. ustawy, jest nabycie innego budynku lub uzyskanie pozwolenia na budowę albo nabycie innego lokalu nie później niż w ciągu 6 miesięcy od dnia zbycia budynku.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, iż w dniu 27 stycznia 2009 r. Sąd Rejonowy Wydz. Cywilny wydał decyzję o nabyciu spadku po Alicji Bogusławie D. (zmarłej w 1999 r. żonie Wnioskodawcy), 1/3 na Wnioskodawcę i dwie córki Agnieszkę i Dorotę. Dnia 15 lipca 2009 r. Naczelnik Urzędu Skarbowego wydał decyzję w sprawie podatku od ww. spadku. Dotyczyła ona Wnioskodawcy i jego córek. Wyliczono kwotę do opodatkowania jednakową na wszystkich spadkobierców. Zastosowano ulgę mieszkaniową z art. 16 ustawy o podatku od spadków i darowizn, iż na okres 5 lat w zawieszeniu. Przedmiotem spadku był dom postawiony w trakcie trwania małżeństwa na działce Wnioskodawcy, którą nabył jeszcze przed małżeństwem. W dniu 9 marca 2010 r. zawarto akt notarialny sprzedaży ww. działki z domem Skarbowi Państwa GDDKiA z przeznaczeniem na cele publiczne pod lokalizację drogi ekspresowej na odcinku obwodnicy miasta. Sprzedaży dokonano na podstawie ustawy z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych (Dz. U. Nr 80, poz. 721 z późn. zm.) oraz na podstawie ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce (tekst jedn. Dz. U. z 2004 r. Nr 261, poz. 2603 z późn. zm.). Kilkukrotnie przed podpisaniem się pod aktem sprzedaży, Wnioskodawca nie zgodził się na sprzedaż ww. działki z domem, gdzie mieszkał razem ze swoimi dwoma córkami. Przyczyną tego było: dobre położenie posesji, wiek Wnioskodawcy, stan zdrowia córek i zbyt niskie odszkodowanie. Z czasem przedstawiciele GDDKiA przekonali Wnioskodawcę, że działają z mocy spec ustawy drogowej. Niepodpisanie sprzedaży tylko przeciągnie jej termin i Wnioskodawca na tym straci więcej, więc Wnioskodawca ją podpisał. W akcie sprzedaży zapisano, że Wnioskodawca wraz z córkami może w domu już sprzedanym mieszkać do końca 2011 r.. Przy poszukiwaniu nowego miejsca zamieszkania nie było potrzeby szukania na cito. Strony miały zagwarantowane miejsce zamieszkania do końca 2011 r. w miejscu stałego zamieszkania. W dniu 11 sierpnia 2010 r. aktem notarialnym Wnioskodawca kupił działkę rolną pod budowę domu. Wcześniej wystąpił o ustalenie warunków zabudowy na ww. działki. Warunki zabudowy dostał po ok. 2 miesiącach oczekiwania, tj. 7 lipca 2010 r. Obecnie Wnioskodawca jest na etapie wykonania projektu domu oraz pomaganiu córkom w znalezieniu i wykończeniu ich miejsc zamieszkania. Dnia 5 października 2010 r. córka Agnieszka podpisała umowę na sprzedaż (kupno) lokalu mieszkalnego - przekazanie do użytku 07.2011 r. 4 listopada 2010 r. córka Dorota kupiła aktem notarialnym dom z wpisem służebności na rzecz osoby Wnioskodawcy.

Mając powyższe na uwadze należy stwierdzić, iż omawiane zwolnienie (art. 16 ustawy o podatku od spadków i darowizn) funkcjonuje w polskim systemie podatkowym - podobnie jak wszystkie ulgi i zwolnienia - na zasadzie wyjątku od zasady powszechności opodatkowania (określonej w art. 84 Konstytucji RP). Oznacza to, że wszelkie odstępstwa od tej zasady, muszą bezwzględnie wynikać z przepisów prawa i być interpretowane ściśle z jego literą. Z regulacji zawartej w art. 16 ust. 7 ustawy o podatku od spadków i darowizn, bezpośrednio odnoszącej się do przedstawionej we wniosku sytuacji Wnioskodawcy wynika, iż w celu zachowania omawianej ulgi niezbędne jest łącznie spełnienie obu wymienionych w tym przepisie warunków. Należy stwierdzić, iż w analizowanej sprawie Wnioskodawca spełnia pierwszy z wymienionych warunków do zachowania ulgi, tj. konieczność zmiany warunków mieszkaniowych. Natomiast nie został spełniony drugi z warunków, tj. uzyskanie pozwolenia na budowę w ciągu 6 miesięcy od dnia zbycia budynku. Wnioskodawca wskazał, iż jest dopiero w trakcie uzyskania pozwolenia na budowę. Należy nadmienić, iż Wnioskodawca był zobowiązany w ciągu 6 miesięcy od dnia zbycia budynku nabyć inny budynek lub uzyskać pozwolenie na jego budowę albo nabyć inny lokal, aby nie utracić prawa do ulgi.

Mając na uwadze powyższe należy stwierdzić, iż Wnioskodawca utracił prawo do ww. ulgi.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistniałego zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie, ul. M.C. Skłodowskiej 40, 20-029 Lublin po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1 Maja 10, 09-402 Płock.