IPPB2/436-192/09-2/MS - Możliwość wznowienia postępowania podatkowego zakończonego prawomocną decyzją w sprawie wymiaru podatku od spadków i darowizn w przypadku zapłaty zachowku na podstawie wyroku sądu wydanego po uprzednim uiszczeniu podatku.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Pani, przedstawione we wniosku z dnia 26 maja 2009 r. (data wpływu 29 maja 2009 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od spadków i darowizn w zakresie w zakresie możliwości zaliczenia do długów i ciężarów spadku zachowku, który zostanie zapłacony prawdopodobnie po upływie okresów przedawnienia - jest nieprawidłowe.

W dniu 29 maja 2009 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od spadków i darowizn w zakresie możliwości zaliczenia do długów i ciężarów spadku zachowku, który zostanie zapłacony prawdopodobnie po upływie okresów przedawnienia.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

Otrzymałam spadek, jako osoba trzecia, od którego podatek zapłaciłam. Data śmierci spadkodawcy to 9 lipca 2003 r. Data postanowienia o nabyciu praw do spadku po zmarłym to 9 grudnia 2004 r. sygn. akt wydanym przez Sąd Rejonowy.

Prawo do spadku nabyte na podstawie testamentu notarialnego z dnia 11 lutego 2000 r. repertorium A... sporządzonego przed notariuszem Robertem S. w treści: Anna K. córka Mieczysława i Marianny nabyła w całości.

W Sądzie toczy się sprawa o zachowek, powódka domaga się 350 tys., a termin zakończenia sprawy upłynie prawdopodobnie po upływie 5 lat od momentu uregulowania przeze mnie należności wobec Urzędu Skarbowego.

Zasądzona wysokość zachowku znacznie zmniejszy wartość masy spadkowej, od której zapłaciłam podatek. Całkowita wartość masy spadkowej wynosi 619.227,00 zł. Należny podatek -121.631,70 zł.

Sytuacja jest całkowicie niezależna ode mnie, nie mam wpływu na działanie Sądu Powszechnego, ani na jego decyzje. Sprawa zasądzenia zachowku jest rozpatrywana od 3 lat i termin jej zakończenia jest mi nieznany.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy dostanę zwrot części zapłaconego podatku, w przypadku wypłacenia zachowku, który prawdopodobnie zostanie zasądzony po upływie terminu 5 lat od momentu uregulowania przeze mnie należności wobec Urzędu Skarbowego...

Zdaniem Wnioskodawczyni:

Według Wnioskodawczyni: powinna otrzymać zwrot tego podatku niezależnie od obowiązującego terminu 5 lat, który zamyka sprawę.

Na tle przedstawionego stanu faktycznego, stwierdzam, co następuje.

Artykuł 21 § 1 ustawy dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) reguluje sposób powstawania zobowiązań podatkowych i określa moment powstania takiego zobowiązania.

Zobowiązanie podatkowe powstaje więc z dniem:

§ 2. Jeżeli przepisy prawa podatkowego nakładają na podatnika obowiązek złożenia deklaracji, a zobowiązanie podatkowe powstaje w sposób określony w § 1 pkt 1, podatek wykazany w deklaracji jest podatkiem do zapłaty, z zastrzeżeniem § 3.

§ 3. Jeżeli w postępowaniu podatkowym organ podatkowy stwierdzi, że podatnik, mimo ciążącego na nim obowiązku, nie zapłacił w całości lub w części podatku, nie złożył deklaracji albo że wysokość zobowiązania podatkowego jest inna niż wykazana w deklaracji, organ podatkowy wydaje decyzję, w której określa wysokość zobowiązania podatkowego.

§ 3a. Jeżeli w postępowaniu podatkowym organ podatkowy stwierdzi, że kwota zwrotu podatku lub kwota nadwyżki podatku naliczonego nad należnym w rozumieniu przepisów o podatku od towarów i usług jest inna niż wykazana w deklaracji, organ podatkowy wydaje decyzję, w której określa prawidłową wysokość zwrotu podatku lub nadwyżki podatku naliczonego nad należnym.

§ 4. Przepisy § 3 i art. 53a stosuje się odpowiednio, gdy podatnik obowiązany jest do zapłaty podatku, zaliczki na podatek lub raty podatku bez złożenia deklaracji, a obowiązku tego nie wykonał w całości lub w części.

§ 5. Jeżeli przepisy prawa podatkowego nakładają na podatnika obowiązek złożenia deklaracji, wysokość zobowiązania podatkowego, o którym mowa w § 1 pkt 2, ustala się zgodnie z danymi zawartymi w deklaracji, chyba że przepisy szczególne przewidują inny sposób ustalenia wysokości zobowiązania podatkowego albo w toku postępowania podatkowego stwierdzono, że dane zawarte w deklaracji, mogące mieć wpływ na wysokość zobowiązania podatkowego, są niezgodne ze stanem faktycznym.

Zgodnie z art. 5 ustawy Ordynacja podatkowa zobowiązaniem podatkowym jest wynikające z obowiązku podatkowego zobowiązanie podatnika do zapłacenia na rzecz Skarbu Państwa, województwa, powiatu albo gminy podatku w wysokości, w terminie oraz w miejscu określonych w przepisach prawa podatkowego.

Zobowiązania podatkowe najczęściej powstają w wyniku zaistnienia pewnego zdarzenia, z którym ustawa podatkowa wiąże skutek w postaci jego powstania. W takim przypadku zobowiązanie powstaje z dniem zaistnienia tego zdarzenia.

Zobowiązanie podatkowe może jednak powstać również w wyniku działania organów podatkowych: wskutek wydania decyzji ustalającej wysokość zobowiązania. W takim przypadku zobowiązanie podatkowe powstaje z dniem doręczenia decyzji organu podatkowego.

Organy podatkowe w sprawach dotyczących spadku i darowizn wydają decyzję ustalającą. Decyzja "ustalająca" ma charakter konstytutywny, tj. powodujący powstanie zobowiązania w momencie doręczenia zobowiązanemu decyzji. W przypadku deklaracji, o której mowa w § 5 rozpatrywanego artykułu jest ona w rzeczywistości zeznaniem podatkowym. Taki przypadek ma miejsce, gdy zobowiązanie podatkowe powstaje wyłącznie na mocy decyzji organu podatkowego (art. 21 § 1 pkt 2 ustawy Ordynacja podatkowa).

Złożenie zeznania wówczas łączy się w każdym przypadku z prowadzeniem przez organ administracji postępowania podatkowego zakończonego decyzją o charakterze konstytutywnym.

W przypadku, gdy zobowiązanie powstaje na mocy konstytutywnej decyzji organu podatkowego (art. 21 § 1 pkt 2 ustawy), a z taką sytuacją mamy do czynienia w niniejszej sprawie, termin płatności wynosi 14 dni od dnia doręczenia decyzji (art. 47 § 1 ustawy).

Zgodnie z art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (tekst jedn. Dz. U. z 2004 r. Nr 142, poz. 1514 z późn. zm.), podatkowi od spadków i darowizn podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem:

Przepisy ww. ustawy nie zawierają własnej definicji nabycia spadku, należy zatem stosować w tym względzie przepisy Kodeksu cywilnego.

Zgodnie z art. 926 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.) powołanie do spadku wynika z ustawy albo z testamentu.

W przypadku nabycia tytułem spadku za dzień nabycia uznaje się dzień śmierci spadkodawcy. Wynika to z przepisów Kodeksu cywilnego, które stanowią, iż: spadek otwiera się z chwilą śmierci spadkodawcy (art. 924); spadkobierca nabywa spadek z chwilą śmierci spadkodawcy (art. 925).

Artykuł 3 ust. 1 ustawy z dnia 16 listopada 2006 r. o zmianie ustawy o podatku od spadków i darowizn oraz ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. z 2006 r. Nr 222, poz. 1629) stanowi, że do nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych, które nastąpiło przed dniem 1 stycznia 2007 r., stosuje się przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia 2006 r.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, iż Wnioskodawczyni nabyła spadek w dniu 9 lipca 2003 r., co oznacza, iż do opisanego zdarzenia mają zastosowanie przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn w brzmieniu obowiązującym przed dniem 1 stycznia 2007 r.

Odmienną kwestią jest natomiast ustalenie momentu powstania obowiązku podatkowego w podatku od spadków i darowizn, który zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn przy nabyciu w drodze dziedziczenia powstaje - z chwilą przyjęcia spadku.

Pomimo, że zgodnie z art. 925 Kodeksu cywilnego spadkobierca nabywa spadek z mocy prawa z chwilą otwarcia spadku (czyli z chwilą śmierci spadkodawcy) sąd - w interesie spadkobiercy - musi stwierdzić, kto jest spadkobiercą. Wynika to z faktu, że względem osoby trzeciej, która nie rości sobie praw do spadku z tytułu dziedziczenia, spadkobierca może udowodnić swe prawa wynikające z dziedziczenia, tylko stwierdzeniem nabycia spadku. Do stwierdzenia takiego dochodzi w postępowaniu o stwierdzeniu nabycia spadku, wszczętego na wniosek osoby zainteresowanej.

Zgodnie z art. 6 ust. 4 ustawy o podatku od spadków i darowizn jeżeli nabycie niezgłoszone do opodatkowania stwierdzono następnie pismem, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą sporządzenia pisma; jeżeli pismem takim jest orzeczenie sądu, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia.

Zgodnie z art. 17a ww. ustawy podatnicy są obowiązani złożyć w terminie miesiąca od dnia powstania obowiązku podatkowego, właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego zeznanie podatkowe o nabyciu rzeczy lub praw majątkowych według ustalonego wzoru. Do zeznania podatkowego dołącza się dokumenty mające wpływ na określenie podstawy opodatkowania.

W zeznaniu wskazuje rzeczy lub prawa majątkowe będące przedmiotem spadku, a także obciążające je długi i ciężary. Stosownie do przepisów § 3 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 26 lipca 2006 r. w sprawie zeznań podatkowych składanych przez podatników podatku od spadków i darowizn (Dz. U. Nr 139, poz. 988, z późn. zm.) podatnik obowiązany jest dołączyć do zeznania dokumenty mające wpływ na określenie podstawy opodatkowania potwierdzające m.in. nabycie rzeczy lub praw majątkowych oraz istnienie długów i ciężarów, obciążających nabyte rzeczy lub prawa majątkowe, w tym orzeczenie sądu, testament, wypis z księgi wieczystej, etc.

Zgodnie z art. 7 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn podstawę opodatkowania stanowi wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych po potrąceniu długów i ciężarów (czysta wartość), ustalona według stanu rzeczy i praw majątkowych w dniu nabycia i cen rynkowych z dnia powstania obowiązku podatkowego.

Stosownie do art. 7 ust. 3 ww. ustawy do długów i ciężarów zalicza się również koszty ostatniej choroby spadkodawcy, jeżeli nie zostały pokryte za jego życia i z jego majątku, koszty pogrzebu spadkodawcy, łącznie z nagrobkiem, w takim zakresie, w jakim koszty te odpowiadają zwyczajom przyjętym w danym środowisku, koszty postępowania spadkowego, wynagrodzenie wykonawcy testamentu, obowiązki wykonania zapisów oraz poleceń zamieszczonych w testamencie, wypłaty z tytułu zachowku oraz inne obowiązki wynikające z przepisów Kodeksu cywilnego dotyczących spadków.

Ustawa o podatku od spadków i darowizn nie określa na własne potrzeby pojęcia długów i ciężarów, niezbędne zatem jest odniesienie do znaczenia, jakie mają one w przepisach prawa cywilnego. Definicja długów i ciężarów spadkowych wynika z definicji spadku zawartej w art. 922 Kodeksu cywilnego. W myśl tego przepisu do spadku należą prawa i obowiązki majątkowe spadkodawcy z wyłączeniem tych, które bądź są ściśle związane z jego osobą, bądź też przechodzą na określone osoby niezależnie od tego, czy są one spadkobiercami.

Długiem związanym z nabyciem spadku są więc obowiązki majątkowe zmarłego wynikające ze stosunków prawnych pozostających w mocy mimo jego śmierci, które z tą datą przeszły na spadkobierców. Można przyjąć, że takie długi obejmuje ust. 1 art. 7 ustawy o podatku od spadków i darowizn. Natomiast ust. 3, będący w znacznej mierze powtórzeniem art. 922 § 3 Kodeksu cywilnego, rozszerza ten zakres i dotyczy obciążeń, które nie wynikają ze stosunków prawnych istniejących za życia spadkodawcy, lecz powstają z mocy przepisów prawa spadkowego i ponoszonych już przez spadkobiercę.

W myśl przepisu art. 7 ust. 3 ustawy o podatku od spadków i darowizn do długów i ciężarów zalicza się m.in. wypłaty z tytułu zachowku oraz inne obowiązki wynikające z przepisów Kodeksu cywilnego dotyczące spadków. Zatem skoro ustawodawca określił, iż do długów i ciężarów spadku można zaliczyć wypłaty z tytułu zachowku to nie ma podstaw aby przepis ten traktować rozszerzająco. Wprawdzie analizowany przepis wskazuje, iż zaliczyć do długów i ciężarów spadku można także inne obowiązki wynikające z Kodeksu cywilnego dotyczące spadków, ale wskazanie przez ustawodawcę literalnie wypłat z tytułu zachowku zawęża pod tym względem możliwość zaliczenia także roszczenia.

Zgodnie z art. 7 ust. 1 ww. ustawy tylko wypłacony zachowek może stanowić dług spadkowy. W przypadku zapłaty zachowku po wydaniu decyzji ustalającej w podatku od spadków i darowizn istnieje możliwość wznowienia postępowania podatkowego w celu uznania zachowku jako długu spadkowego na podstawie art. 240 § 1 pkt 5 ustawy Ordynacja podatkowa. Jednakże na podstawie art. 245 § 1 pkt 3 lit. b) ustawy Ordynacja podatkowa organ podatkowy po przeprowadzeniu postępowania, co do przesłanek wznowienia oraz co do rozstrzygnięcia istoty sprawy wydaje decyzję, w której odmawia uchylenia decyzji dotychczasowej w całości lub w części, jeżeli stwierdzi istnienie przesłanek określonych w art. 240 § 1, lecz: wydanie nowej decyzji orzekającej co do istoty sprawy nie mogłoby nastąpić z uwagi na upływ terminów przewidzianych w art. 68 lub art. 70.

Stosownie do art. 68 § 1 i § 2 ww. ustawy zobowiązanie podatkowe, o którym mowa w art. 21 § 1 pkt 2, nie powstaje, jeżeli decyzja ustalająca to zobowiązanie została doręczona po upływie 3 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym powstał obowiązek podatkowy. Natomiast, gdy podatnik:

Zgodnie z art. 70 ww. ustawy zobowiązanie podatkowe przedawnia się z upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku.

W przedstawionym stanie faktycznym toczy się sprawa o zachowek, a zatem zachowek nie został jeszcze zapłacony i zaliczony do długów i ciężarów spadku (uwzględniony przy obliczeniu podstawy opodatkowania). Wydana została w stosunku do Wnioskodawczyni decyzja w sprawie wymiaru podatku od spadków i darowizn i Wnioskodawczyni uiściła podatek.

Reasumując długiem spadkowym jest tylko wypłacony zachowek. W przypadku zapłaty zachowku po wydaniu decyzji ustalającej w podatku od spadków i darowizn istnieje możliwość wznowienia postępowania podatkowego w celu uznania zachowku jako długu spadkowego na podstawie art. 240 § 1 pkt 5 ustawy Ordynacja podatkowa, o ile zobowiązanie podatkowe się nie przedawni. Zgodnie z art. 245 § 1 pkt 3 lit. b) ustawy Ordynacja Podatkowa wydanie decyzji uchylającej dotychczasową decyzję nie może nastąpić z uwagi na upływ terminów przedawnienia przewidzianych w art. 68 lub art. 70.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawczynię i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie, ul. M.C. Skłodowskiej 40, 20-029 Lublin po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy). Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1 Maja 10, 09-402 Płock.