IPPB2/436-164/08-4/AS

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Pani, przedstawione we wniosku z dnia 5 maja 2008 r. (data wpływu 7 maja 2008 r.) oraz piśmie z dnia 19 sierpnia 2008 r. (data wpływu 21 sierpnia 2008 r.) uzupełniającym braki formalne na wezwanie Nr IPPB2/436-164/08-2/AS z dnia 8 sierpnia 2008 r. (data nadania 6 sierpnia 2008 r., data doręczenia 13 sierpnia 2008 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od spadków i darowizn w zakresie opodatkowania nadwyżki pieniędzy wypłaconej spadkobiercom z tytułu polisy ubezpieczenia na życie - jest nieprawidłowe.

W dniu 7 maja 2008 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od spadków i darowizn w zakresie opodatkowania nadwyżki pieniędzy wypłaconej spadkobiercom z tytułu polisy ubezpieczenia na życie.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny.

W dniu 11 lutego 2008 r. Wnioskodawczyni uzyskała od Naczelnika IUS zaświadczenie o zgłoszeniu spadku po mężu Witoldzie S. W momencie zgłaszania nabycia spadku w jego skład wchodził kredyt hipoteczny zaciągnięty (wspólnie przez małżonków) w Banku na wkład mieszkaniowy na spółdzielczy lokal mieszkalny nr 64. Na podstawie informacji uzyskanych od urzędników US, kredyt jako ujemny składnik masy spadkowej nie podlegał opodatkowaniu i nie został wpisany do deklaracji SD-Z1 składanej w ww. urzędzie skarbowym. Zabezpieczeniem kredytu była polisa na życie w grupowym ubezpieczeniu na życie kredytobiorców kredytu hipotecznego w banku (zawierana z P. S. A.) Polisa została wykupiona dla męża Wnioskodawczyni (spadkodawcy) a następnie przekazana cesją na bank (który tym samym został uposażony na wypadek śmierci lub trwałego kalectwa męża Wnioskodawczyni). Równocześnie należy nadmienić, iż mąż Wnioskodawczyni był ubezpieczony na kwotę wyższą niż opiewał kredyt (wiązało się to z wystąpieniem ewentualnego "ryzyka" zmiany kursu waluty, w której został zaciągnięty kredyt).

Po śmierci męża Wnioskodawczyni, ubezpieczyciel rozpoczął dochodzenie o zasadność wypłaty roszczenia. Jako, że Wnioskodawczyni nie była osobą uposażoną nie była ona informowana o toku postępowania. W dniu, gdy Wnioskodawczyni składała deklarację SD-Z1 w US nie była ona pewna, czy świadczenie zostanie wypłacone (i spłaci kredyt hipoteczny, który od dnia śmierci męża Wnioskodawczyni, był spłacany tylko z jej środków pieniężnych). Wnioskodawczyni zwróciła się nawet o pomoc w uzyskaniu informacji z P. S. A. za pośrednictwem rzecznika ubezpieczonych.

Ostatecznie - w pierwszych dniach kwietnia 2008 Wnioskodawczyni otrzymała telefoniczną informację z Banku, iż P. S. A. uznało roszczenie i wypłaci bankowi świadczenie ubezpieczeniowe po zmarłym mężu Wnioskodawczyni.

Spowodowało to całkowitą spłatę zadłużenia z tytułu kredytu hipotecznego oraz wystąpienia nadwyżki środków pieniężnych, które bank postanowił przekazać spadkobiercom męża Wnioskodawczyni na podstawie postanowienia sądu o nabyciu spadku po mężu Wnioskodawczyni.

Równocześnie pracownica banku poinformowała Wnioskodawczynię, że ma ona obowiązek zgłosić wypłatę tych środków do właściwego miejscu zamieszkania US.

Gdy Wnioskodawczyni chciała dokonać tej czynności, urzędnicy poinformowali ją że pieniądze z polisy po spadkodawcy nie podlegają opodatkowaniu ani w zakresie podatku dochodowego ani nie wchodzą do masy spadkowej. Ostatecznie Wnioskodawczyni złożyła korektę na druku SD-Z1 do deklaracji o nabyciu spadku, w której uwzględniła zaistniałą sytuację, pomimo iż Dz. U. Nr 142 z 2004 p. 1514 brzmienie obowiązujące od 01.01.2007 art. 19 ust. 1 wymienia 3 przypadki, które należy zgłosić w deklaracji o nabyciu spadku.

Pismem z dnia 6 sierpnia 2008 r. Nr IPP82/436-164/08-2/AS wezwano Wnioskodawcę do uzupełnienia tego wniosku poprzez udzielenie informacji:

Czy interpretacja przepisów prawa podatkowego ma być udzielona w zakresie ustawy o podatku od spadków i darowizn, czy również w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych. W złożonym wniosku zakreśliła Pani w części D.2 poz. 42 - Podatek od spadków i darowizn.

* Jeżeli zakres interpretacji ma dotyczyć podatku dochodowego od osób fizycznych to należy właściwie sprecyzować pytanie oraz przedstawić własne stanowisko w sprawie oceny prawnej stanu faktycznego.

Wnioskodawczyni w terminie uzupełniła wniosek informując, iż interpretacja przepisów prawa podatkowego ma być udzielona w zakresie ustawy o podatku od spadków i darowizn oraz w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy nadwyżka środków z polisy po zmarłym mężu Witoldzie S. (która to polisa była zabezpieczeniem kredytu hipotecznego udzielonego przez Bank) wypłacona spadkobiercom po Nim, podlega opodatkowaniu na zasadach opisanych w ustawie o podatku od spadków i darowizn?

Odpowiedź w zakresie podatku od spadków i darowizn stanowi przedmiot niniejszej interpretacji indywidualnej. Wniosek w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych zostanie rozpatrzony w odrębnej interpretacji indywidualnej.

Zdaniem wnioskodawcy:

Wnioskodawczyni uważa, iż te pieniądze nie powinny podlegać opodatkowaniu, ani jako spadek, ani jako dochód.

Na tle przedstawionego stanu faktycznego, stwierdzam, co następuje.

W myśl art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (tekst jedn.: Dz. U. z 2004 r. Nr 142, poz. 1514 z późn. zm.) podatkowi od spadków i darowizn, zwanemu dalej "podatkiem", podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem:

darowizny lub w drodze dziedziczenia albo w postaci zapisu;

6. nieodpłatnej: renty, użytkowania oraz służebności.

Spadek definiuje art. 922 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.). Zatem spadek stanowią prawa i obowiązki majątkowe zmarłego, przechodzące z chwilą śmierci na jedną lub kilka osób. Z powyższej normy prawnej wynika, że spadkobiercy w zasadzie wchodzą w sytuację prawną, w jakiej pozostawał spadkodawca. Oznacza to, że w skład spadku wchodzą prawa i obowiązki, ale także uzasadnione prawne nadzieje na nabycie prawa. Prawa majątkowe są składnikiem masy spadkowej dającym nabywcy w drodze dziedziczenia legitymację prawną do występowania z wnioskiem o ich dochodzenie i realizacją m.in. w formie odszkodowania.

W myśl § 2 powołanego przepisu nie należą do spadku prawa i obowiązki zmarłego ściśle związane z jego osobą jak również prawa które z chwilą jego śmierci przechodzą na oznaczone osoby niezależnie od tego, czy są one spadkobiercami. W obrębie zakresu pojęcia praw ściśle związanych z osobą spadkodawcy, znajdują się prawa mające służyć zaspokojeniu określonych interesów konkretnej osoby ze względu na jego indywidualną sytuację, np. roszczenia alimentacyjne czy uprawnienie do renty. Natomiast w zakresie praw i obowiązków przechodzących na określone osoby niezależnie od tego, czy są one spadkobiercami chodzi o sytuacje, w których istnieje wyraźny przepis przewidujący taki skutek śmierci osoby uprawnionej lub zobowiązanej.

Zgodnie z treścią art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn (Dz. U. z 2004 r. Nr 142, poz. 1514 z późn. zm.) obowiązek podatkowy przy nabyciu w drodze dziedziczenia powstaje z chwilą przyjęcia spadku. W przypadku, gdy nabycie nie zgłoszone do opodatkowania stwierdzono następnie pismem (orzeczeniem Sądu) obowiązek podatkowy powstaje z chwilą uprawomocnienia się postanowienia (art. 6 ust. 4 ustawy o podatku od spadków i darowizn). Przy nabyciu w drodze dziedziczenia decydujące znaczenie będzie mieć data otwarcia spadku, czyli data śmierci spadkodawcy.

Ustawą z dnia 16 listopada 2006 r. o zmianie ustawy o podatku od spadków i darowizn oraz ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. Nr 222, poz. 1629) zmieniono zakres obowiązywania przepisów ustawy o podatku od spadków i darowizn wprowadzając m.in. zwolnienie od podatku nabycia rzeczy lub praw majątkowych przez osoby najbliższe, t.j.: małżonka, zstępnych, wstępnych, rodzeństwo, ojczyma i macochę - art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn.

Zgodnie z przepisem przejściowym art. 4a ma zastosowanie do sytuacji, dla których nabycie nastąpiło po 1 stycznia 2007 r. (art. 3 ust. 1 cytowanej ustawy). Przepis art. 3 ustawy zmieniającej jest przepisem przejściowym, a zatem takim który reguluje stosunki prawne powstałe przed wejściem w życie nowych regulacji prawnych, których skutki prawne trwać będą również po ich wejściu w życie. Zatem przepisy ustawy zmieniającej nie regulują wpływu nowego przepisu art. 4a na stosunki powstałe pod działaniem ustawy przed zmianą. W przedmiotowej zaś sprawie nabycie nastąpiło pod działaniem ustawy przed zmianą.

Stosownie do treści art. 4a ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie miesiąca od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku.

Zgodnie z art. 4a ust. 2 jeżeli nabywca dowiedział się o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych po upływie terminów, o których mowa w ust. 1 pkt 1, zwolnienie, o którym mowa w ust. 1, stosuje się, gdy nabywca zgłosi te rzeczy lub prawa majątkowe naczelnikowi urzędu skarbowego nie później niż w terminie miesiąca od dnia, w którym dowiedział się o ich nabyciu, oraz uprawdopodobni fakt późniejszego powzięcia wiadomości o ich nabyciu.

Zwolnienia określone w art. 4a stosuje się, jeżeli w chwili nabycia nabywca posiadał obywatelstwo polskie lub obywatelstwo jednego z państw członkowskich Unii Europejskiej lub państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub miał miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub na terytorium takiego państwa. Powołany art. 4 ust. 4 odnosi się do zwolnień określonych w ust. 1 i w art. 4a, który został wprowadzony ustawą z dnia 16 listopada 2006 r. o zmianie ustawy o podatku od spadków i darowizn oraz ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych (art. 1 pkt 4) i wszedł w życie z dniem 1 stycznia 2007 r.

Reasumując stwierdza się, iż nadwyżka pieniędzy wypłacona spadkobiercom z tytułu polisy ubezpieczenia na życie wchodzi do masy spadkowej po zmarłym, ponieważ uposażonym był Bank, a nie spadkobiercy. W przypadku, gdy spadkodawca zmarł po 1 stycznia 2007 r. powyższa nadwyżka będzie korzystała ze zwolnienia zawartego w art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn, po spełnieniu warunków określonych w tym przepisie.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistniałego zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Złożenie przez Wnioskodawcę fałszywego oświadczenia, że elementy stanu faktycznego objęte wnioskiem o wydanie interpretacji w dniu złożenia wniosku nie są przedmiotem toczącego się postępowania podatkowego, kontroli podatkowej, postępowania kontrolnego organu kontroli skarbowej oraz że w tym zakresie sprawa nie została rozstrzygnięta co do jej istoty w decyzji lub postanowieniu organu podatkowego lub organu kontroli skarbowej powoduje, że niniejsza interpretacja indywidualna nie wywołuje skutków prawnych (art. 14b § 4 Ordynacji podatkowej).

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy). Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1 Maja 10, 09-402 Płock.