IPPB2/436-119/11-2/MZ - Opodatkowanie podatkiem od spadków i darowizn zachowku.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Pana, przedstawione we wniosku z dnia 31 marca 2011 r. (data wpływu 4 kwietnia 2011 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od spadków i darowizn w zakresie opodatkowania zachowku - jest prawidłowe.

W dniu 4 kwietnia 2011 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od spadków i darowizn w zakresie opodatkowania zachowku.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe.

W 1999 r. zmarł dziadek Wnioskodawcy pozostawiając testament, w którym cały majątek zapisał swojej drugiej żonie pomijając swojego syna z pierwszego małżeństwa (ojca Wnioskodawcy). Ojcu więc należał się zachowek. Jednak nie otrzymał nic. Zmarł w 2000 r. Prawo do otrzymania zachowku drogą dziedziczenia przeszło więc na Wnioskodawcę.

W drodze ugody ustnej żona dziadka zobowiązała się do wypłaty należnego zachowku. Ustalono, że wypłata zachowku nastąpi po uzyskaniu przez żonę dziadka pieniędzy ze sprzedaży działki. Obecnie żona dziadka posiada pieniądze na zaspokojenie roszczeń Wnioskodawcy i w kwietniu lub maju 2011 r. chce wpłacić na jego konto należny zachowek po dziadku.

W związku z powyższym zadano następujące pytania:

Zdaniem Wnioskodawcy:

Wnioskodawca uważa, że przy zachowku ważne jest po kim się go otrzymuje, a nie od kogo, czyli otrzymując zachowek po dziadku od jego żony Wnioskodawca jako wnuczek będzie zaliczony do tzw. grupy podatkowej 0.

Wnioskodawca uważa, że w przypadku zachowku powinien liczyć się termin zaspokojenia roszczeń, czyli otrzymania pieniędzy zgodnie z art. 6a ust. 1 pkt 2a ustawy o podatku od spadków i darowizn, a nie data śmierci.

Ponieważ należne pieniądze Wnioskodawca otrzyma w kwietniu lub maju 2011 r., to powinien skorzystać ze zwolnienia od podatku od spadków i darowizn, które przysługuje od 1 stycznia 2007 r., warunkiem uzyskania tego zwolnienia powinno być jedynie zgłoszenie tego faktu w ciągu 6 m-cy do właściwego urzędu na wymaganym formularzu SD-Z2.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (tekst jedn. Dz. U. Nr 93, poz. 768) podatkowi od spadków i darowizn, podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem:

Podatkowi podlega również nabycie praw do wkładu oszczędnościowego na podstawie dyspozycji wkładem na wypadek śmierci oraz nabycie jednostek uczestnictwa na podstawie dyspozycji uczestnika funduszu inwestycyjnego otwartego albo specjalistycznego funduszu inwestycyjnego otwartego na wypadek jego śmierci.

W myśl art. 5 ustawy o podatku od spadków i darowizn obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy własności rzeczy i praw majątkowych.

Stosownie do art. 6 ust. 1 pkt 2a obowiązek podatkowy przy nabyciu tytułem zachowku powstaje z chwilą zaspokojenia roszczenia lub jego części.

Zgodnie z przepisami Księgi IV ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.) osoby uprawnione do zachowku nie nabywają własności rzeczy lub praw majątkowych, wynikających z ww. prawa, z chwilą otwarcia spadku (śmierci spadkodawcy).

Moment śmierci spadkodawcy nie oznacza zatem równoczesnego przeniesienia własności rzeczy lub praw majątkowych na inne podmioty tytułem zachowku. Przeniesienie takie następuje z chwilą wykonania tego prawa przez spadkobierców na rzecz osób uprawnionych.

Nabycie własności rzeczy i praw majątkowych tytułem zachowku następuje z chwilą wykonania tego prawa.

Z przedstawionego we wniosku zdarzenia przyszłego wynika, że w 1999 r. zmarł dziadek Wnioskodawcy pozostawiając testament, w którym cały majątek zapisał swojej drugiej żonie pomijając swojego syna z pierwszego małżeństwa (ojca Wnioskodawcy). Ojcu więc należał się zachowek. Jednak nie otrzymał nic. Zmarł w 2000 r. Prawo do otrzymania zachowku drogą dziedziczenia przeszło więc na Wnioskodawcę. W drodze ugody ustnej żona dziadka zobowiązała się do wypłaty należnego zachowku. Ustalono, że wypłata zachowku nastąpi po uzyskaniu przez żonę dziadka pieniędzy ze sprzedaży działki. Obecnie żona dziadka posiada pieniądze na zaspokojenie roszczeń Wnioskodawcy i w kwietniu lub maju 2011 r. chce wpłacić na jego konto należny zachowek po dziadku.

Według art. 9 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, opodatkowaniu podlega nabycie przez nabywcę od jednej osoby, własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej kwotę wolną w wysokości 9.637 zł, jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej. W myśl art. 14 ust. 2 ww. ustawy zaliczenie do grupy podatkowej następuje według osobistego stosunku nabywcy do osoby, od której lub po której zostały nabyte rzeczy i prawa majątkowe.

Wskazać należy, że instytucja zachowku ściśle łączy się ze spadkiem i procedurą związaną ze spadkobraniem, nie jest on jednak składnikiem spadku. Stanowi on swoistą ochronę interesów określonej grupy osób najbliższych zmarłemu, do których zgodnie z art. 991 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.), zalicza się zstępnych, małżonka oraz rodziców spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, jeżeli zostali oni pominięci przy dziedziczeniu tzn. nie zostali powołani do dziedziczenia jako spadkobiercy, nie został też na ich rzecz ustanowiony zapis ani polecenie, nie otrzymali także darowizny od spadkodawcy w wysokości równej należnemu im zachowkowi. Roszczenie o zachowek przysługuje więc, jeżeli uprawniony do zachowku nie otrzymał go w żadnej ze wskazanych korzyści majątkowej, co wynika z art. 991 § 2 Kodeksu cywilnego. Z tego też powodu zachowek jest odrębnym tytułem do opodatkowania, jeżeli uprawniony nie uzyskał go w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny lub w postaci powołania do spadku albo w postaci zapisu.

Osoby uprawnione do zachowku nie uzyskują własności rzeczy i praw majątkowych wynikających z ww. prawa z chwilą otwarcia spadku. Moment śmierci spadkodawcy nie oznacza zatem równoczesnego przeniesienia własności lub praw majątkowych na inne podmioty tytułem zachowku. Przeniesienie takie następuje z chwilą wykonania tego prawa przez spadkobierców na rzecz osób uprawnionych.

Analiza przepisów dotyczących zachowku wskazuje zatem, że momentem nabycia rzeczy i praw majątkowych tytułem zachowku jest chwila jego wykonania. Moment ten decyduje z kolei o możliwości stosowania zwolnienia z opodatkowania, o którym mowa w art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn, wprowadzonego ustawą z dnia 16 listopada 2006 r. o zmianie ustawy o podatku od spadków i darowizn oraz ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. Nr 222, poz. 1629) i mającego zastosowanie, stosownie do art. 3 ust. 1 ww. ustawy, do nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych, które nastąpiło po 1 stycznia 2007 r.

Zgodnie z art. 4a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli:

Mając powyższe na uwadze stwierdzić należy, iż Wnioskodawca spełnia przesłanki określone w art. 4a ust. 1 ustawy z uwagi na to, że zachowek będzie mu wypłacony po zmarłym dziadku.

Wyżej wymienione zwolnienie stosuje się, jeżeli w chwili nabycia nabywca posiadał obywatelstwo polskie lub obywatelstwo jednego z państw członkowskich Unii Europejskiej lub państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub miał miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub na terytorium takiego państwa.

Reasumując, należy stwierdzić, iż obowiązek podatkowy powstanie, zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 2a ustawy o podatku od spadków i darowizn, przy nabyciu tytułem zachowku z chwilą zaspokojenia roszczenia lub jego części, po przekroczeniu kwoty wolnej w I grupie podatkowej, tj. 9.637 zł. Wnioskodawca będzie mógł skorzystać ze zwolnienia od podatku na podstawie art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn, pod warunkiem spełnienia wszystkich wymienionych w tym przepisie warunków. W przypadku niespełnienia warunków, o których mowa w art. 4a ustawy, zachowek będzie podlegał opodatkowaniu na zasadach określonych dla nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistniałego zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1 Maja 10, 09-402 Płock.