IPPB2/415-644/08-2/JS
Pismo z dnia 4 lipca 2008 r. Izba Skarbowa w Warszawie IPPB2/415-644/08-2/JS
INTERPRETACJA INDYWIDUALNA
Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Pana przedstawione we wniosku z dnia 15 grudnia 2007 r. (data wpływu 14 kwietnia 2008 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości rolnej uzyskanego na drodze sądowej - jest nieprawidłowe.
UZASADNIENIE
W dniu 14 kwietnia 2008 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości rolnej uzyskanego na drodze sądowej.
W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny.
Wnioskodawca wraz z żoną jest właścicielem nieruchomości (gospodarstwa rolnego) o łącznej powierzchni 11ha 28a. Przez nieruchomość przebiegają trzy linie energetyczne wysokiego napięcia. W 2000 r. Wnioskodawca wystąpił do Sądu z pozwem skierowanym przeciwko Ł Zakładowi X o:
* zasądzenie kwoty 76.800, zł z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia powództwa,
* zobowiązanie do zawarcia umowy dzierżawy gruntów zajmowanych pod urządzenia energetyczne (13 słupów, 1 kanał ze studzienką, 2 linie podziemne),
* zobowiązanie pozwanego do wykupienia części niezabudowanych nieruchomości znajdujących się na terenach budowlanych, zajętych przez linie napowietrzne,
* zobowiązania do przesunięcia linii energetycznej przebiegającej nad budynkiem mieszkalnym na sąsiedni teren niezabudowany.
Wnioskodawca wskazał, że w dniu 6 grudnia 2006 r. Sąd Okręgowy II Wydział Cywilny wydał wyrok, w którym zobowiązał Ł Zakład X do zapłaty na rzecz Wnioskodawcy:
* odszkodowania za utratę wartości nieruchomości w kwocie 373.100,00 zł,
* wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości w kwocie 134.536,00 zł za okres od 1 stycznia1998 r. do 31 grudnia 2006 r., tj. 9 lat,
* zwrot kosztów procesu w kwocie 3.603,00 zł.
W związku z powyższym zadano następujące pytanie:
Czy wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z nieruchomości (gruntów rolnych) uzyskane na drodze sądowej jest wolne od podatku dochodowego od osób fizycznych czy też wynagrodzenie to nie korzysta ze zwolnienia.
Zdaniem Wnioskodawcy:
Wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z nieruchomości nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Kwota należna od Ł Zakładu X jest odszkodowaniem za korzystanie z cudzego mienia bez podstawy prawnej i jako taka ma charakter odszkodowawczy. W istocie jest rekompensatą za pozbawienie właścicieli rzeczy prawa do swobodnego dysponowania rzeczą. Umieszczenie instalacji energetycznych, w efekcie pozbawiło właścicieli nieruchomości nie tylko swobodnego dysponowania gruntem, ale także uniemożliwiło swobodne uprawianie ziemi. Wnioskodawca wskazał, iż wystąpienie z pozwem przeciwko zakładowi X miało na celu, między innymi zawarcie umowy dzierżawy gruntów zajmowanych pod urządzenia energetyczne, w którym określona zostałaby kwota wynagrodzenia. Wnioskodawca podał, że zakład X nie zawarł stosownej umowy, która uregulowałaby świadczenia wzajemne z tytułu zajmowania części nieruchomości Wnioskodawcy. Dlatego też - zdaniem Wnioskodawcy - uzyskane wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z nieruchomości ma charakter odszkodowania (rekompensaty), tym samym korzysta ze zwolnienia od podatku dochodowego na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 120 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Na tle przedstawionego stanu faktycznego stwierdzam, co następuje.
Zgodnie z treścią art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn. zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.
Przepis art. 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wyraża zasadę powszechności opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych, a zatem opodatkowaniu podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów zwolnionych, które zostały wymienione przez ustawodawcę między innymi w art. 21 ust. 1 ustawy.
Stosownie do treści art. 10 ust. 1 pkt 9 ww. ustawy źródłami przychodów są również inne źródła, które nie zostały wymienione w tym artykule.
W myśl art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-16, art. 17 ust. 1 pkt 6 i 9, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.
Zgodnie z treścią art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.
Jak dowodzi użycie sformułowania "w szczególności", definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy. O przychodzie podatkowym z innych źródeł będziemy mówić zatem w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.
Stosownie do treści art. 21 ust. 1 pkt 120 ww. ustawy wolne od podatku dochodowego są odszkodowania wypłacone, na podstawie wyroków sądowych i zawartych umów (ugód), posiadaczom gruntów wchodzących w skład gospodarstwa rolnego, z tytułu:
ustanowienia służebności gruntowej
rekultywacji gruntów,
szkód powstałych w uprawach rolnych i drzewostanie
* w wyniku prowadzenia na tych gruntach, przez podmioty uprawnione na podstawie odrębnych przepisów, inwestycji związanych z budową urządzeń infrastruktury technicznej, o których mowa w art. 143 ust. 2 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2004 r. Nr 261, poz. 2603).
W myśl art. 143 ust. 2 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (tekst jedn. Dz. U. z 2004 r. Nr 261, poz. 2603 z późn. zm.) przez budowę urządzeń infrastruktury technicznej rozumie się budowę drogi oraz wybudowanie pod ziemią, na ziemi albo nad ziemią przewodów lub urządzeń wodociągowych, kanalizacyjnych, ciepłowniczych, elektrycznych, gazowych i telekomunikacyjnych.
Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, że Wnioskodawca, na mocy wyroku Sądu otrzymał wynagrodzenie z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości.
Roszczenia właściciela rzeczy wobec osoby, która bez podstawy prawnej włada lub władała tą rzeczą, zostały uregulowane w przepisach prawa cywilnego.
W myśl dyspozycji art. 222 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.) właściciel może żądać od osoby, która włada faktycznie jego rzeczą, ażeby została mu wydana.
W związku z realizacją ww. roszczenia, zwanego windykacyjnym lub wydobywczym, powstaje problem wzajemnych rozliczeń właściciela i posiadacza rzeczy. Majątkowy interes właściciela wymaga bowiem uzyskania rekompensaty od posiadacza za korzystanie z rzeczy, w tym pobieranie pożytków.
Kwestia wzajemnych rozliczeń pomiędzy właścicielem i posiadaczem rzeczy została uregulowana w przepisach art. 224-225 Kodeksu cywilnego (a więc wśród prawnorzeczowych przepisów o ochronie własności). W powołanych przepisach ustawodawca zawarł szczególną, odrębną regulację prawną, dotyczącą posiadania w przypadku braku stosunku prawnego, łączącego właściciela i posiadacza rzeczy. Natomiast w razie istnienia takiego stosunku prawnego (w postaci np. najmu czy dzierżawy), stanowiącego podstawę posiadania cudzej rzeczy, rozliczenie następuje według reżimu prawnego, regulującego dany rodzaj stosunku prawnego.Zgodnie z rozwiązaniem prawnym, przyjętym w art. 224 i 225 Kodeksu cywilnego, oprócz roszczenia o wydanie rzeczy, właścicielowi rzeczy przysługują roszczenia uzupełniające w postaci: wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy, zwrotu pożytków lub zapłaty ich wartości oraz naprawienia szkody z powodu zużycia, pogorszenia lub utraty rzeczy.
Analizując prawnopodatkowe konsekwencje przedmiotowego stanu faktycznego, w pierwszej kolejności należy stwierdzić, że świadczenie pieniężne, stanowiące rezultat rozliczeń pomiędzy właścicielem a posiadaczem, z tytułu bezumownego korzystania z rzeczy, nie zostało ujęte w przepisach art. 21, 52, 52a i 52c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wymieniających przychody objęte zwolnieniem z opodatkowania podatkiem dochodowym. W szczególności, powyższego przychodu nie można zakwalifikować, jak sugeruje Wnioskodawca, do przychodów z tytułu "odszkodowania" - celem zasądzenia wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z rzeczy jest bowiem wyrównanie właścicielowi faktu nieuzyskania przychodu, który mógłby osiągnąć, gdyby mógł swobodnie dysponować tą rzeczą. Taki przychód podlegałby opodatkowaniu na zasadach ogólnych (np. jako przychód z najmu lub dzierżawy).
Wynagrodzenie to nie korzysta ze zwolnienia od podatku dochodowego na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 120 ww. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ponieważ otrzymane wynagrodzenie nie stanowi odszkodowania i nie występują przesłanki wymienione w tym przepisie.
Należy podkreślić, iż zwolnienia podatkowe są odstępstwem od zasady powszechności opodatkowania, a przepisy dotyczące zwolnień powinny być interpretowane ściśle, zgodnie przede wszystkim z ich wykładnią językową. Wykluczone jest w tym przypadku zastosowanie wykładni rozszerzającej jak i zawężającej.
W związku z powyższym, należy stwierdzić, iż zasądzone wyrokiem Sadu wynagrodzenie, uzyskane przez Wnioskodawcę z tytułu wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości, stanowi przychód z innych źródeł, o których mowa w przepisie art. 10 ust. 1 pkt 9 powołanej ustawy podatkowej, podlegający opodatkowaniu na zasadach ogólnych według skali podatkowej określonej w art. 27 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.Na podstawie przytoczonych uregulowań przychód z wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości, powstaje w momencie faktycznego otrzymania środków pieniężnych.
Reasumując, w przedstawionym stanie faktycznym, brak jest podstaw do zastosowania zwolnienia od opodatkowania podatkiem dochodowym na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 120 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych świadczenia, gdyż nie są spełnione warunki zawarte w tym przepisie, a mianowicie wypłacone wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z nieruchomości rolnej nie jest odszkodowaniem i nie zostało wypłacone w związku z ustanowieniem służebności gruntowej, rekultywacji gruntów, bądź szkód powstałych w uprawach rolnych i drzewostanie w wyniku prowadzenia na tych gruntach, przez podmioty uprawnione na podstawie odrębnych przepisów, inwestycji związanych z budową urządzeń infrastruktury technicznej, o których mowa w art. 143 ust. 2 ustawy o gospodarce nieruchomościami.
Jednocześnie mając na uwadze, że ww. wynagrodzenie wypłacone zostało Wnioskodawcy i Jego Małżonce zaznacza się, że niniejsza interpretacja dotyczy również Małżonki, z tym że zgodnie z art. 14k § 1 ustawy - Ordynacja podatkowa zastosowanie się do niej przed jej zmianą lub przed doręczeniem organowi podatkowemu odpisu prawomocnego orzeczenia sądu administracyjnego uchylającego tę interpretację nie może szkodzić - również w przypadku nieuwzględnienia jej w rozstrzygnięciu sprawy podatkowej - tylko Wnioskodawcy.
Małżonka Wnioskodawcy, chcąc uzyskać interpretację indywidualną powinna wystąpić z odrębnym wnioskiem o jej udzielenie.
Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.
Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).
Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1 Maja 10, 09-402 Płock.