IPPB2/415-610/07-2/AS

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2007 r. Nr 112, poz. 770) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Pana, przedstawione we wniosku z dnia 20 grudnia 2007 r. (data wpływu 27 grudnia 2007 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych:

* w zakresie zwolnienia z opodatkowania zadośćuczynienia, odszkodowania i renty obligatoryjnej przyznanych wyrokiem Sądu na podstawie przepisów Kodeksu cywilnego - jest prawidłowe,

* w zakresie zwolnienia z opodatkowania odsetek od wyżej wymienionych świadczeń - jest nieprawidłowe.

W dniu 27 grudnia 2007 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie zwolnienia z opodatkowania zadośćuczynienia, odszkodowania i renty obligatoryjnej wraz z odsetkami przyznanych wyrokiem sądu na podstawie przepisów Kodeksu cywilnego.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

W dniu 21 lutego 2001 r. w wyniku nieszczęśliwego wypadku komunikacyjnego jako pasażer zginął ojciec Wnioskodawcy, co wywołało u niego na przyszłość rozstrój zdrowia.

Na podstawie przepisów Kodeksu cywilnego Wnioskodawca wystąpił do Sądu przeciwko zakładowi ubezpieczeń o zadośćuczynienie, odszkodowanie i rentę obligatoryjną.

Wyrokiem Sądu Rejonowego w Ł w sprawie sygnatura akt z dnia 3 stycznia 2007 r. zasądzono na rzecz Wnioskodawcy zadośćuczynienie, odszkodowanie i rentę obligatoryjną wraz z odsetkami.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy art. 21 ust. 1 pkt 3, 3c i 127 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn. zm.) jest właściwym i jedynym przepisem, który winien być zastosowany w przedmiotowej sprawie.

Zdaniem Wnioskodawcy wyżej wymienione przepisy zwalniają z podatku dochodowego od osób fizycznych otrzymane odszkodowanie i jego pochodne, ponieważ wynikają wprost z przepisów Kodeksu cywilnego.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się

w zakresie dotyczącym zwolnienia z opodatkowania zadośćuczynienia, odszkodowania i renty obligatoryjnej przyznanych wyrokiem Sądu na podstawie przepisów Kodeksu cywilnego za prawidłowe oraz w zakresie zwolnienia z opodatkowania odsetek od wyżej wymienionych świadczeń za nieprawidłowe.

Zgodnie z treścią art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 2 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn. zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Należy zauważyć, iż na gruncie przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych odszkodowanie, zadośćuczynienie, renta oraz odsetki od ww. świadczeń stanowią przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w związku z art. 20 ust. 1 tej ustawy. Przy czym, z uwagi na postanowienia art. 21 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, kwoty odszkodowania i zadośćuczynienia (do wysokości określonej w wyroku) korzystają ze zwolnienia na podstawie punktu 3b ww. przepisu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, odpowiednio kwota zasądzonej renty - na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Przepis art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych stanowi, iż wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań:

W tym samym przepisie w punkcie 3c, wolne od podatku dochodowego są odszkodowania w postaci renty, otrzymane na podstawie przepisów prawa cywilnego w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia przez poszkodowanego, który utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej, albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki powodzenia na przyszłość.

Z przedstawionego przez Wnioskodawcę stanu faktycznego wynika, iż zasądzone w wyroku kwoty odszkodowania mają podstawę prawną w art. 446 § 3 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.), który stanowi, iż Sąd może przyznać członkom rodziny zmarłego stosowne odszkodowanie, jeżeli wskutek jego śmierci nastąpiło znaczne pogorszenie ich sytuacji życiowej.

Natomiast kwota zadośćuczynienia ustalona w wyroku ma swoje źródło w art. 445 § 1 Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia Sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.

Podkreślenia wymaga, iż zadośćuczynienie, analogicznie jak odszkodowanie, jest szczególnym rodzajem świadczenia polegającego na naprawieniu szkody, czyli uszczerbku jakiego doznaje poszkodowany we wszelkiego rodzaju dobrach przez prawo chronionych. Chodzi więc zarówno o uszczerbek majątkowy, jak i niemajątkowy. Co prawda w doktrynie i judykaturze powszechnym jest wiązanie pojęcia odszkodowania jedynie z uszczerbkiem majątkowym, natomiast pojęcia "zadośćuczynienia" z doznaną krzywdą (uszczerbkiem niematerialnym), jednakże tego rodzaju rozróżnienia nie dokonują przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W konsekwencji, użyte przez ustawodawcę w art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych pojęcie odszkodowania odnosi się również do zadośćuczynienia, będącego formą wynagrodzenia szkody.

Mając powyższe na uwadze, kwoty pieniężne z tytułu odszkodowania oraz zadośćuczynieni za doznaną krzywdę przyznane wyrokiem Sądu na podstawie art. 446 § 3 i 445 § 1 Kodeksu cywilnego mają charakter odszkodowawczy, a zatem korzystają ze zwolnienia z opodatkowania do wysokości określonej w tym wyroku na mocy art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Ze zwolnienia z opodatkowania korzysta także na mocy art. 21 ust. 1 pkt 3c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych przyznane w wyroku sądowym odszkodowanie w postaci renty otrzymane na podstawie przepisów prawa cywilnego w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia, przez poszkodowanego, który utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej, albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki powodzenia na przyszłość.

Podstawą prawną do dochodzenia odszkodowań, o których mowa wyżej jest przepis art. 446 § 2 Kodeksu cywilnego. Z treści powołanego przepisu wynika, iż osoba, względem której ciążył na zmarłym ustawowy obowiązek alimentacyjny, może żądać od zobowiązanego do naprawienia szkody renty obliczonej stosownie do potrzeb poszkodowanego oraz do możliwości zarobkowych i majątkowych zmarłego przez czas prawdopodobnego trwania obowiązku alimentacyjnego. Takiej samej renty mogą żądać inne osoby bliskie, którym zmarły dobrowolnie i stale dostarczał środków utrzymania, jeżeli z okoliczności wynika, że wymagają tego zasady współżycia społecznego.

Mając powyższe na uwadze, odszkodowanie i zadośćuczynienie za doznaną krzywdę do wysokości określonej w wyroku oraz renta obligatoryjna przyznane wyrokiem Sądu na podstawie art. 446 § 3, art. 445 § 1 i art. 446 § 2 Kodeksu cywilnego mają charakter odszkodowawczy, a zatem korzystają ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem dochodowym.

Instytucję prawną odsetek za zwłokę reguluje natomiast art. 481 Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była z góry oznaczona, należą się odsetki ustawowe. Odsetki wypłacone za okres pomiędzy datą zasądzenia i datą wypłaty odszkodowania nie są wliczane do wartości odszkodowania. Zgodnie bowiem z treścią art. 20 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296 z późn. zm.) do wartości przedmiotu sporu nie wlicza się odsetek, pożytków i kosztów, żądanych obok roszczenia głównego. Przepis ten ma zastosowanie do odsetek ustawowych, z którymi zasądzono świadczenia główne - co miało miejsce w stanie faktycznym przedstawionym we wniosku.

Analizując treść powyższych przepisów należy zauważyć, że nie można utożsamiać odsetek za zwłokę z odszkodowaniem (naprawieniem szkody) czy zadośćuczynieniem za doznaną krzywdę. Istota przedmiotowych instytucji prawnych związana jest z naprawieniem szkody i stanowi konstrukcję odrębną od odsetek za zwłokę. Wierzyciel może ich żądać dopiero, jeżeli dłużnik opóźni się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego. Odsetki mają charakter uboczny względem świadczenia głównego - są skutkiem niewykonania zobowiązań. Z tych względów wyłączenie z opodatkowania należności głównej nie oznacza, iż wolne od podatku są także odsetki od niej naliczone. Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych nie przewiduje zwolnienia od podatku odsetek ustawowych od ww. świadczeń, zwalnia od opodatkowania jedynie odszkodowania, tj. świadczenia polegające na naprawieniu szkody na rzecz poszkodowanego.

Na zasadzie wyjątku w art. 21 ust. 1 pkt 95 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych zostały zwolnione z podatku jedynie odsetki z tytułu nieterminowej wypłaty wynagrodzeń i świadczeń z tytułów, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 1:

* stosunku służbowego, stosunku pracy, w tym spółdzielczego stosunku pracy, członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną, pracy nakładczej, emerytury lub renty.

Ponieważ źródłem przychodów, z którego wypłacane jest odszkodowanie, zadośćuczynienie i renta, nie jest żadna z umów wyżej wymieniona, należy zaliczyć je do przychodów z innych źródeł. W konsekwencji odsetki stanowiące należność wierzyciela odrębną od odszkodowania, zadośćuczynienia i renty nie korzystają ze zwolnienia z opodatkowania. W związku z tym, iż w art. 21, 52, 52a, i 52 c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych dochód ten nie został wymieniony jako wolny od podatku i od tego dochodu nie zaniechano poboru podatku należy uznać, że podlega opodatkowaniu.

W związku z powyższym otrzymane odsetki za zwłokę w wykonaniu wyroku Sądu stanowią w roku ich otrzymania przychód z innych źródeł. Rodzaje źródeł przychodów zostały wymienione w art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a wśród nich w punkcie 9 ustawodawca zawarł "inne źródła". Katalog przychodów zaliczanych do "innych źródeł" jest katalogiem otwartym. W art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych ustawodawca wskazał jedynie przykłady niektórych przychodów zaliczanych do innych źródeł. Świadczy o tym użyty w tym przepisie zwrot "w szczególności". Natomiast w myśl art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych przychodami są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. A zatem, otrzymane odsetki należy zakwalifikować do przychodów z innych źródeł, o których mowa w art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Uzyskany przychód z odsetek podatnik winien wykazać w zeznaniu rocznym na druku PIT-36 składanym za rok, w którym ten przychód osiągnął jako przychody z innych źródeł opodatkowany na zasadach ogólnych (art. 44 i 45) zawartych w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Reasumując, należy stwierdzić, iż w przedstawionym przez Wnioskodawcę stanie faktycznym mają zastosowanie przepisy art. 21 ust. 1 pkt 3b i 3c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a art. 21 ust. 1 pkt 3 i pkt 127 ww. ustawy nie są właściwymi przepisami, które powinny być zastosowane w przedmiotowej sprawie.

Kwoty pieniężne przyznane z tytułu odszkodowania, zadośćuczynienia za doznaną krzywdę oraz renta obligatoryjna przyznane wyrokiem Sądu na podstawie art. 446 § 3, art. 445 § 1 i art. 446 § 2 Kodeksu cywilnego mają charakter odszkodowawczy, a zatem korzystają ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem dochodowym.

Natomiast zasądzone odsetki ustawowe, stanowiące należność wierzyciela odrębną od odszkodowania i zadośćuczynienia, nie korzystają ze zwolnienia z opodatkowania. Należy je zakwalifikować jako przychód z innych źródeł, o których mowa w art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, który podatnik winien wykazać w zeznaniu rocznym na druku PIT-36 składanym za rok, w którym ten przychód osiągnął jako przychody z innych źródeł, opodatkowany na zasadach ogólnych (art. 44 i 45 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1-go Maja 10, 09-402 Płock.