IPPB2/415-527/14-2/MK1 - Ustalenie skutków podatkowych otrzymania spłaty w drodze działu spadku

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r. poz. 749 z późn. zm.) oraz § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko - przedstawione we wniosku z dnia 9 czerwca 2014 r. (data wpływu 12 czerwca 2014 r.) o wydanie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych otrzymania spłaty w drodze działu spadku - jest prawidłowe.

W dniu 12 czerwca 2014 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych otrzymania spłaty w drodze działu spadku.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

Włodzimierz K. zmarł 2 sierpnia 1985 r., a spadek po nim nabyli w udziałach po 1/4 (jedna czwarta) części żona Halina K. oraz dzieci, Wnioskodawca, brat Witold oraz siostra Alina. W skład spadku wchodziła między innymi 1/2 (jedna druga) nieruchomości, składająca się z działki gruntu wraz z zabudowaniami dalej jako "Nieruchomość".

W wyniku działu spadku po Wnioskodawcy udział w opisanej powyżej Nieruchomości wynoszący 1/2 (jedną drugą) otrzymała siostra Wnioskodawcy na własność, bez zasądzania spłat na rzecz rodzeństwa - brata Witolda oraz Wnioskodawcy.

Dnia 10 grudnia 2011 r. zmarła Halina K. Na podstawie Aktu Poświadczenia Dziedziczenia sporządzonego dnia 26 kwietnia 2012 r. Wnioskodawca nabył spadek po matce Halinie zmarłej 10 grudnia 2011 r., w udziale 1/3 (jedna trzecia) części spadku. Pozostali spadkobiercy: siostra nabyła spadek w udziale 1/3 (jedna trzecia) części spadku, brat nabył spadek w udziale 1/3 (jedna trzecia) części spadku.

Spadek po Halinie K. stanowi między innymi pozostała część Nieruchomości opisanej powyżej w udziale 1/2 (jedna druga) całości Nieruchomości. Wobec powyższego przedmiotowa Nieruchomość stanowiła w wyniku nabycia spadku po Halinie K. własność: siostry Wnioskodawcy w udziale wynoszącym 4/6 (cztery szóste), brata Wnioskodawcy w udziale wynoszącym 1/6 (jedna szósta), Wnioskodawcy w udziale wynoszącym 1/6 (jedna szósta) części.

W wyniku częściowego działu spadku po Halinie K. spadkobiercy ustalili, że siostra Wnioskodawcy otrzymała dalszą część przedmiotowej Nieruchomości, w konsekwencji stając się jedynym właścicielem Nieruchomości. Wnioskodawca otrzymał spłatę w wysokości 230.000 (dwieście trzydzieści tysięcy złotych) a brat Wnioskodawcy nie otrzymał żadnej spłaty. Strony określają wartość przedmiotu działu spadku, to jest całej Nieruchomości na kwotę 690.000 złotych (sześćset dziewięćdziesiąt tysięcy złotych).

Naczelnik Urzędu Skarbowego wydał 14 maja 2012 r. trzy zaświadczenia stwierdzające, że nabycie spadku po zmarłej Halinie K. przez spadkobierców jest zwolnione od podatku od spadków i darowizn na podstawie art. 4a ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn. Ponadto Naczelnik Urzędu Skarbowego wydał trzy zaświadczenia stwierdzające, że prawo do wydania decyzji ustalającej wysokość podatku od spadków i darowizn po zmarłym 2 sierpnia 1983 r. Wnioskodawcy uległo przedawnieniu.

Należy zaznaczyć, że brat Wnioskodawcy otrzymał uprzednio od swoich rodziców, Włodzimierza i Haliny K. darowiznę w postaci nieruchomości gruntowej przylegającej do Nieruchomości, o zbliżonym lub większym od Nieruchomości obszarze i podobnej lub wyższej wartości. Wartość otrzymanej darowizny przekracza udział spadkowy brata Wnioskodawcy. Należy zaznaczyć, że zgodnie z wolą spadkodawców darowizna miała zostać zaliczona na udział w spadku brata Wnioskodawcy. W związku z tym, brat Wnioskodawcy nie rościł sobie żadnych praw do Nieruchomości, ponieważ otrzymał w ramach swojego udziału w spadku po rodzicach nieruchomość gruntową. Z tego też powodu, brat Wnioskodawcy nie otrzymywał spłat w wyniku działu spadku po zmarłym Włodzimierzu, ani po zmarłej Halinie K.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie.

Czy Wnioskodawca zobowiązany jest do zapłaty podatku dochodowego od kwoty jaką otrzymał od siostry tytułem spłaty. Wnioskodawca podkreśla przy tym, iż suma spłaty nie przekroczyła wartości przysługującego mu udziału spadkowego po rodzicach.

Zdaniem Wnioskodawcy, w opisanej wyżej sytuacji nie powinna zaistnieć konieczność uiszczenia podatku dochodowego od osób fizycznych od spłaty w związku z działem spadku i zniesienia współwłasności, gdyż spłata którą Wnioskodawca otrzymał, nie przekracza wartości przysługującego mu udziału spadkowego, dlatego też spłata nie spowoduje przychodu z odpłatnego zbycia, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a-c) ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych. W wyniku rozliczeń między Wnioskodawcą a siostrą i bratem, Wnioskodawca nie uzyskuje żadnej korzyści przekraczającej to, co Wnioskodawca otrzymał w drodze dziedziczenia. Spłata to jedynie ekwiwalent części spadku i nic ponadto (interpelacja Nr 9106 w sprawie podatku od spadków i darowizn z dnia 12 września 2012 r.).

Zgodnie z art. 1035 ustawy - Kodeks cywilny, jeżeli spadek przypada kilku spadkobiercom, do wspólności majątku spadkowego oraz do działu spadku stosuje się odpowiednio przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych. W myśl art. 210 tej ustawy, każdy ze współwłaścicieli może żądać zniesienia współwłasności. Do momentu zniesienia tej współwłasności lub dokonania działu spadku, spadkobiercy są współwłaścicielami rzeczy i praw wchodzących w skład spadku.

Stosownie do art. 211 i 212 Kodeksu cywilnego, zniesienie współwłasności może nastąpić przez podział rzeczy wspólnej, a gdy rzeczy nie da się podzielić, przez przyznanie rzeczy jednemu ze współwłaścicieli z obowiązkiem spłaty pozostałych, bądź przez podział cywilny, polegający na sprzedaży rzeczy wspólnej i podziale uzyskanej ceny stosownie do wielkości udziałów współwłaścicieli. W rezultacie, w wyniku dokonania działu spadku dochodzi więc jedynie do nowego ukształtowania prawa własności poprzez odebranie temu prawu cechy wspólności.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest prawidłowe.

W myśl art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r. poz. 361 z późn. zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Zgodnie z treścią art. 10 ust. 1 pkt 8 ww. ustawy, jednym ze źródeł przychodów jest odpłatne zbycie, z zastrzeżeniem ust. 2:

- jeżeli odpłatne zbycie nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej i zostało dokonane w przypadku odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych określonych w lit. a-c) - przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie, a innych rzeczy - przed upływem pół roku, licząc od końca miesiąca, w którym nastąpiło nabycie; w przypadku zamiany okresy te odnoszą się do każdej z osób dokonującej zamiany.

W myśl art. 922 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r. poz. 121) prawa i obowiązki majątkowe zmarłego przechodzą z chwilą jego śmierci na jedną lub kilka osób stosownie do przepisów księgi niniejszej. Spadek otwiera się z chwilą śmierci spadkodawcy, natomiast spadkobierca nabywa spadek z chwilą otwarcia spadku (art. 924 i 925 Kodeksu cywilnego). Istotny zatem dla podatku dochodowego jest dzień otwarcia spadku, gdyż to on określa datę nabycia rzeczy lub prawa.

Z instytucją działu spadku mamy do czynienia w sytuacji, w której spadek przypada kilku spadkobiercom. Wskutek działu spadku poszczególni spadkobiercy stają się podmiotami wyłącznie uprawnionymi względem przyznanych im praw majątkowych, stanowiących do chwili działu przedmiot wspólności. Na skutek działu spadku następuje konkretyzacja składników masy spadkowej przypadających poszczególnym spadkobiercom.

Zgodnie z art. 1035 ustawy - Kodeks cywilny, jeżeli spadek przypada kilku spadkobiercom, do wspólności majątku spadkowego oraz do działu spadku stosuje się odpowiednio przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych. Do momentu zniesienia tej współwłasności lub dokonania działu spadku, spadkobiercy są współwłaścicielami rzeczy i praw wchodzących w skład spadku.

Stosownie do art. 1037 § 1 i § 2 Kodeksu cywilnego dział spadku może nastąpić bądź na mocy umowy między wszystkimi spadkobiercami, bądź na mocy orzeczenia sądu na żądanie któregokolwiek ze spadkobierców. Jeżeli do spadku należy nieruchomość, umowa o dział powinna być zawarta w formie aktu notarialnego.

W myśl art. 211 i 212 Kodeksu cywilnego, zniesienie współwłasności może nastąpić przez podział rzeczy wspólnej, a gdy rzeczy nie da się podzielić, przez przyznanie rzeczy jednemu ze współwłaścicieli z obowiązkiem spłaty pozostałych, bądź przez podział cywilny, polegający na sprzedaży rzeczy wspólnej i podziale uzyskanej ceny stosownie do wielkości udziałów współwłaścicieli. W rezultacie w wyniku niesienia współwłasności dochodzi więc jedynie do nowego ukształtowania prawa własności poprzez odebranie temu prawu cechy wspólności.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, że Włodzimierz K. zmarł 2 sierpnia 1985 r., a spadek po nim nabyli w udziałach po 1/4 (jedna czwarta) części żona Halina K. oraz dzieci, Wnioskodawca, brat Witold oraz siostra Alina. W skład spadku wchodziła między innymi 1/2 (jedna druga) nieruchomości, składająca się z działki gruntu wraz z zabudowaniami dalej jako "Nieruchomość".W wyniku działu spadku po Wnioskodawcy udział w opisanej powyżej Nieruchomości wynoszący 1/2 (jedną drugą) otrzymała siostra Wnioskodawcy na własność, bez zasądzania spłat na rzecz rodzeństwa - brata Witolda oraz Wnioskodawcy. Dnia 10 grudnia 2011 r. zmarła Halina K. Na podstawie Aktu Poświadczenia Dziedziczenia sporządzonego dnia 26 kwietnia 2012 r. Wnioskodawca nabył spadek po matce Halinie K. zmarłej 10 grudnia 2011 r., w udziale 1/3 (jedna trzecia) części spadku. Pozostali spadkobiercy: siostra nabyła spadek w udziale 1/3 (jedna trzecia) części spadku, brat nabył spadek w udziale 1/3 (jedna trzecia) części spadku. Spadek po Halinie K. stanowi między innymi pozostała część Nieruchomości opisanej powyżej w udziale 1/2 (jedna druga) całości Nieruchomości. Wobec powyższego przedmiotowa Nieruchomość stanowiła w wyniku nabycia spadku po Halinie K. własność: siostry Wnioskodawcy w udziale wynoszącym 4/6 (cztery szóste), brata Wnioskodawcy w udziale wynoszącym 1/6 (jedna szósta), Wnioskodawcy w udziale wynoszącym 1/6 (jedna szósta) części. W wyniku częściowego działu spadku po Halinie K. spadkobiercy ustalili, że siostra Wnioskodawcy otrzymała dalszą część przedmiotowej Nieruchomości, w konsekwencji stając się jedynym właścicielem Nieruchomości. Wnioskodawca otrzymał spłatę w wysokości 230.000 (dwieście trzydzieści tysięcy złotych) a brat Wnioskodawcy nie otrzymał żadnej spłaty. Strony określają wartość przedmiotu działu spadku, to jest całej Nieruchomości na kwotę 690.000 złotych (sześćset dziewięćdziesiąt tysięcy złotych). Wątpliwości Wnioskodawcy dotyczą kwestii, czy jest zobowiązany jest do zapłaty podatku dochodowego od kwoty jaką otrzymał od siostry tytułem spłaty. Wnioskodawca podkreśla przy tym, iż suma spłaty nie przekroczyła wartości przysługującego mu udziału spadkowego po rodzicach.

Odnosząc się do powyższego wyjaśnić należy, iż okoliczność, że dział spadku, którego przedmiotem jest nieruchomość, następuje ze spłatami na rzecz Wnioskodawcy, powoduje, że umowa ta ma charakter odpłatny. Nie jest to jednak równoznaczne z obowiązkiem zapłaty podatku dochodowego z tytułu takiego zbycia ww. nieruchomości. Jeżeli suma spłaty nie przekracza wartości przysługującego spadkobiercy udziału spadkowego, to nie powstaje przychód z odpłatnego zbycia, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Tym samym w sytuacji, w której spłata jest ekwiwalentna do posiadanego przez podatnika udziału w spadku, podatnik nie uzyskuje w związku z czynnością działu spadku żadnego przysporzenia majątkowego względem odziedziczonej ułamkowej części masy spadkowej. W takim przypadku brak jest podstaw do opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych kwoty spłaty otrzymanej w wyniku działu spadku.

W konsekwencji, należy stwierdzić, że skoro otrzymana przez Wnioskodawcę w związku z dokonanym działem spadku spłata, nie przekroczyła jego udziału w spadku - co wynika z treści wniosku - to w opisanej sytuacji nie powstał przychód, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i na Wnioskodawcy nie ciąży obowiązek zapłaty podatku od otrzymanej kwoty.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2012 r. poz. 270). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1-go Maja 10, 09-402 Płock.