IPPB2/415-1495/08-2/AZ

Pisma urzędowe
Status:  Nieoceniane

Pismo z dnia 26 stycznia 2009 r. Izba Skarbowa w Warszawie IPPB2/415-1495/08-2/AZ

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2007 r. Nr 112, poz. 770) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Pani przedstawione we wniosku z dnia 10 października 2008 r. (data wpływu 31 października 2008 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie zwolnienia przedmiotowego - jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 31 października 2008 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie zwolnienia przedmiotowego.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

Podatnikowi przyznano, w ramach postępowania prowadzonego na podstawie ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz. U. Nr 179, poz. 1843), "sumę pieniężną" w wysokości 10.000 zł. Odpowiednia suma pieniężna, która została podatnikowi przyznana, stanowi rekompensatę za krzywdę moralną spowodowaną przewlekłością postępowania. Zgodnie z ww. przepisami, przedmiotowa "odpowiednia suma pieniężna", zostaje przyznana w ściśle określonej wysokości, proporcjonalnej do okresu przewlekłości, zasądzana jest także bez odsetek za zwłokę.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy "odpowiednia suma pieniężna" przyznana na podstawie art. 12 ust. 4 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz. U. Nr 179, poz. 1843) jest opodatkowana podatkiem dochodowym od osób fizycznych, czy jest to należność objęta zwolnieniem przedmiotowym.

Zdaniem wnioskodawcy:

Zgodnie z treścią art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn. zm.) - dalej "p.d.o.f.", opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem wymienionych w art. 21, 52 i 52a oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku. Natomiast w myśl przepisu art. 21.ust. 1 pkt 3, 3a i 3b p.d.o.f. wolne od podatku dochodowego są:

1.

otrzymane odszkodowania, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, z wyjątkiem

a.

określonych w prawie pracy odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę,

b.

odpraw pieniężnych wypłacanych na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn nie dotyczących pracowników,

c.

odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia funkcjonariuszom pozostającym w stosunku służbowym,

d.

odszkodowań przyznanych na podstawie przepisów o zakazie konkurencji,

e.

odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą

f.

odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane według skali, o której mowa w art. 27 ust. 1, lub na zasadach, o których mowa w art. 30c.

2)

odszkodowania otrzymane na podstawie przepisów o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu państwa polskiego,

3)

inne odszkodowania otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań:

a.

otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,

b.

dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Ustawa z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki umożliwia stronie dochodzenie należności od Skarbu Państwa z tytułu przewlekłości:

* w trakcie postępowania, poprzez złożenie skargi o stwierdzenie, że w postępowaniu, którego skarga dotyczy nastąpiło naruszenie jej prawa do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki (art. 5 ust. 1) - wówczas Sąd przyznaje "sumę pieniężną";

* po uwzględnieniu skargi na przewlekłość, strona może dochodzić w odrębnym postępowaniu naprawienia szkody (odszkodowanie lub zadośćuczynienie) wynikłej ze stwierdzonej przewlekłości (art. 15);

* po prawomocnym zakończeniu postępowania co do istoty sprawy, strona która nie wniosła skargi na przewlekłość, może dochodzić naprawienia szkody wynikłej z przewlekłości na podstawie art. 417 k.c.

Przyznanie przedmiotowej "odpowiedniej sumy pieniężnej" na podstawie art. 12 ust. 4 ww. ustawy stanowi rekompensatę dla skarżącego za krzywdę moralną spowodowaną przewlekłością postępowania. Ustawa nie nazywa jednak wprost "sumy pieniężnej" zadośćuczynieniem, czy odszkodowaniem. Zaznaczyć należy, iż aby wypłacone świadczenie mogło zostać uznane zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego za odszkodowanie, konieczne jest wystąpienie 3 przesłanek: 1) szkody, 2) szkoda musi być spowodowana przez jakiś fakt (działanie lub inne zdarzenie), 3) między szkodą a faktem musi istnieć związek przyczynowy (brak lub przerwanie takiego związku wyłącza odpowiedzialność), a ponadto, aby było to odszkodowanie podlegające zwolnieniu przedmiotowemu - odszkodowanie musi być wypłacone na podstawie wyroku lub ugody. Warunkiem wystarczającym do powstania obowiązku podatkowego w podatku dochodowym od osób fizycznych, jest więc niezrealizowanie choćby jednej ze wskazanych wyżej przesłanek.

Jak wynika z powyższego, jeśli chodzi o należności przyznane na podstawie art. 15 oraz art. 16 ustawy o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki, nie ma wątpliwości co do zwolnienia z opodatkowania, gdyż wypełniają one przesłanki zawarte w art. 21 ust. 1 pkt 3b p.d.o.f., czyli są to inne odszkodowania otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub ugodzie.

Niemniej jednak, przyznanej na podstawie art. 12 ust. 4 ustawy o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki, sumy pieniężnej" nie można jednoznacznie zakwalifikować. Ustawodawca nie dookreśla bowiem, czy przyznana kwota stanowi odszkodowanie, czy też zadośćuczynienie, czy też inny rodzaj rekompensaty za doznaną krzywdę. Kwota ta może mieć zarówno charakter odszkodowawczy za szkodę wynikłą z przewlekłości postępowania, jak też stanowić może zadośćuczynienie.

Zadośćuczynienie pieniężne jest w prawie polskim jednym z dwóch sposobów wyrównania szkody niemajątkowej i ma charakter kompensacyjny. Pieniądze otrzymane przez poszkodowanego tytułem zadośćuczynienia mają zrekompensować mu negatywne przeżycia poprzez dostarczenie środków do realizacji jego pragnień i pełniejszego zaspokajania jego potrzeb. Wynika to z ogólnych zasad prawa cywilnego, które ma m.in. zapewniać możliwości wyrównania doznanych szkód. Oznacza to, iż wysokość zadośćuczynienia powinna odpowiadać możliwie dokładnie wysokości doznanej szkody, aby zadośćuczynienie z jednej strony nie było dla poszkodowanego źródłem zysku, a z drugiej aby doznana szkoda niemajątkowa była w pełni zrekompensowana. Należy podkreślić, iż przyznana "suma pieniężna", choć nie jest wprost w przedmiotowej ustawie nazwana odszkodowaniem, ma charakter odszkodowawczy za szkodę niemajątkową Z uwagi na to, iż przepisy prawa podatkowego nie przewidują pojęcia "zadośćuczynienie", należy przyjąć, iż na gruncie prawa podatkowego, odszkodowanie jest tożsame z zadośćuczynieniem. Podkreślić należy, iż nie nazwa, lecz oczywisty charakter świadczenia decyduje o zwolnieniu przedmiotowym. W związku z powyższym, należy przyjąć, iż ww. "suma pieniężna" stanowi odszkodowanie w rozumieniu sensu largo, a ze względu na to, iż zostało ono przyznane na podstawie odrębnej ustawy, jest zwolnione na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b p.d.o.f. z opodatkowania. Stanowisko takie zostało zawarte m.in. w piśmie p. Marii Kalinowskiej Zastępcy Dyrektora Departamentu Podatków Bezpośrednich w Ministerstwie Finansów z dnia 11 kwietnia 2006 r. Nr PB5/AŁ-033-30-1113/06. W myśl tego stanowiska, ze względu na to, iż ustawa o p.d.o.f. nie dokonuje rozróżnienia na odszkodowanie i zadośćuczynienie, pojęcie odszkodowanie w ustawie o p.d.o.f. odnosi się również do zadośćuczynienia, będącego formą wynagrodzenia krzywdy poszkodowanego. Mając na uwadze powyższe należy sądzić, iż ratio legis przepisu art. 12 ust. 4 ustawy o naruszeniu prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki w związku z przepisem art. 21 ust. 1 pkt 3b p.d.o.f. było, aby przyznana "odpowiednia suma pieniężna", stanowiła funkcję odszkodowawczą wobec czego, podobnie jak kwoty przyznane na podst. art. 15 oraz art. 16 ww. ustawy o naruszeniu prawa strony..., zwolnione były z opodatkowania. Gdyby jednak uznać, iż zamysłem ustawodawcy była sytuacja odwrotna, wówczas na gruncie ww. ustawy dochodzi do nierównego traktowania przyznanych należności z tego samego tytułu, czyli w związku ze stwierdzoną przewlekłością postępowania. Przyjmując jednak taką wykładnię, zachodziłby dysonans, który doprowadziłby do tego, że korzystniejsze dla strony byłoby wystąpienie o zasądzenie odszkodowania lub zadośćuczynienia po prawomocnym zakończeniu sprawy co do istoty, gdyż wówczas odszkodowanie lub zadośćuczynienie przyznane na tej podstawie będzie zwolnione z opodatkowania, natomiast kwota przyznana na podstawie art. 12 ust. 4 nie będzie podlegała takiemu zwolnieniu.

Na tle przedstawionego stanu faktycznego stwierdzam co następuje:

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, iż Wnioskodawczyni przyznano w ramach postępowania prowadzonego na podstawie ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz. U. Nr 179, poz. 1843) sumę pieniężną w wysokości 10.000 zł.

Przepisy dotyczące przyznania skarżącemu od Skarbu Państwa sumy pieniężnej w związku ze stwierdzeniem, że w postępowaniu, którego skarga dotyczy, nastąpiła przewlekłość postępowania zostały uregulowane w ustawie z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz. U. Nr 179, poz. 1843).

Artykuł 1 ust. 1 ww. ustawy reguluje zasady i tryb wnoszenia oraz rozpoznawania skargi strony, której prawo do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki zostało naruszone na skutek działania lub bezczynności sądu. Zgodnie z art. 6 ust. 3 tej ustawy, skarga może zawierać żądanie wydania sądowi rozpoznającemu sprawę zalecenia podjęcia w wyznaczonym terminie odpowiednich czynności oraz zasądzenia odpowiedniej sumy pieniężnej, o której mowa w art. 12 ust. 4.

Z art. 12 ust. 4 ww. ustawy wynika zaś, że uwzględniając skargę sąd może na żądanie skarżącego, przyznać od Skarbu Państwa, a w przypadku skargi na przewlekłość postępowania prowadzonego przez komornika - od komornika, odpowiednią sumę pieniężną w wysokości nie przekraczającej 10.000 zł W wypadku przyznania odpowiedniej sumy pieniężnej od Skarbu Państwa, wypłaty dokonuje sąd prowadzący postępowanie, w którym nastąpiła przewlekłość postępowania, ze środków własnych tego sądu. Strona, której skargę uwzględniono, może w odrębnym postępowaniu dochodzić naprawienia szkody wynikłej ze stwierdzonej przewlekłości od Skarbu Państwa albo solidarnie od Skarbu Państwa i komornika. Postanowienie uwzględniające skargę wiąże sąd w postępowaniu cywilnym o odszkodowanie lub zadośćuczynienie, co do stwierdzenia przewlekłości postępowania - art. 15 ust. 1 i 2.

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych nie zawiera definicji odszkodowania, należy jej więc szukać w przepisach prawa cywilnego lub prawa pracy.

Kodeks cywilny także nie zawiera legalnej definicji odszkodowania, można ją jednak wywieźć z jego regulacji.

W cywilistycznym ujęciu odszkodowanie jest świadczeniem mającym na celu naprawę wyrządzonej szkody lub jej rekompensatę. Odszkodowanie może mieć formę restytucji (przywrócenie stanu poprzedniego) lub zapłaty określonej kwoty, która skompensuje poszkodowanemu poniesione straty.

W niniejszej sprawie zgodzić się należy z twierdzeniem zawartym w przedstawionym przez Wnioskodawczynię stanowisku, iż "...na gruncie prawa podatkowego odszkodowanie jest tożsame z zadośćuczynieniem".

Jednak z przedstawionego przez Wnioskodawczynię stanu faktycznego wynika, że otrzymana kwota pieniężna nie jest ani zadośćuczynieniem ani odszkodowaniem (bo o takie Wnioskodawczyni może zgodnie z art. 15 ust. 1 dochodzić w odrębnym postępowaniu).

Mając na uwadze powyższe zasądzona suma pieniężna nie będzie zwolniona i będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Zgodnie z treścią art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn. zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatków.

W art. 10 ust. 1 tej ustawy wymienione zostały źródła przychodów, do których w pkt 9 zaliczono inne źródła.

Przepis art. 20 ust. 1 cyt. ustawy wymienia jakie przychody są uznawane przez ustawę za przychody z innych źródeł. Należą do nich w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, z wyjątkiem alimentów na rzecz dzieci, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nie należące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nie znajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach. Użyte w cytowanym przepisie określenie "w szczególności" wskazuje na to, że zostały w nim wymienione jedynie przykładowe rodzaje przychodów a katalog ten nie jest zamknięty.

W art. 21 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych będącym katalogiem zwolnień z podatku dochodowego od osób fizycznych ani też w art. 52, 52a i 52c nie wymieniono tego rodzaju sum pieniężnych jako zwolnionych od opodatkowania.

Suma pieniężna wypłacona skarżącej od Skarbu Państwa w związku z naruszeniem prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki stanowić będzie zatem przychód z innych źródeł, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w związku z art. 20 ust. 1 ustawy.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1 Maja 10, 09-402 Płock.

Opublikowano: http://sip.mf.gov.pl