IPPB1/415-974/08-2/EC - Umorzenie udziałów w spółce z o.o. - koszty uzyskania przychodu i odpowiedzialność za niepobrany podatek.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko przedstawione we wniosku z dnia 18 sierpnia 2008 r. (data wpływu 25 sierpnia 2008 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie możliwości ustalenia kosztów uzyskania przychodów z tytułu umorzenia udziałów na podstawie oświadczenia złożonego przez podatnika oraz wydania decyzji o odpowiedzialności podatkowej podatnika - jest nieprawidłowe.

W dniu 25 sierpnia 2008 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie możliwości ustalenia kosztów uzyskania przychodów z tytułu umorzenia udziałów na podstawie oświadczenia złożonego przez podatnika oraz wydania decyzji o odpowiedzialności podatkowej podatnika.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe:

Wnioskodawca ("Wnioskodawca") jest spółką z o.o. ("Spółka"), która uzyskała od wspólników - wiadomość o planowanym umorzeniu udziałów przez wspólników Spółki - będących osobami fizycznymi, mającymi miejsce zamieszkania na terenie Polski. Z ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wynika, iż Spółka (Wnioskodawca) jest płatnikiem podatku dochodowego od dochodu z tytułu udziału w zyskach osób prawnych (do których zalicza się dochód z umorzenia udziału).

W związku z powyższym zadano następujące pytania:

Zdaniem wnioskodawcy:

Artykuł 30 § 1 Ordynacji podatkowej "Płatnik, który nie wykonał obowiązków określonych w art. 8 (Ordynacji) odpowiada za podatek niepobrany lub podatek pobrany a niewpłacony."

Artykuł 30 § 4 Ordynacji podatkowej "Jeżeli w postępowaniu podatkowym organ podatkowy stwierdzi okoliczność, o której mowa w § 1 (...)" organ ten wydaje decyzję o odpowiedzialności podatkowej płatnika (..), w której określa wysokość należności z tytułu niepobranego lub pobranego, a niewpłaconego podatku."

Artykuł 30 § 5 Ordynacji podatkowej ʼPrzepisów § 1-4 nie stosuje się, jeżeli odrębne przepisy stanowią inaczej albo jeżeli podatek nie został pobrany z winy podatnika; w tych przypadkach organ podatkowy wydaje decyzję o odpowiedzialności podatnika."

Artykuł 24 ust. 5 pkt 1 Ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych "Dochodem (przychodem) z udziału w zyskach osób prawnych jest dochód (przychód) faktycznie uzyskany z tego udziału, w tym także dochód z umorzenia udziałów (akcji)."

Artykuł 24 ust. 5d ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych "Dochodem z umorzenia udziałów lub akcji w spółkach mających osobowość prawną jest nadwyżka przychodu otrzymanego w związku z umorzeniem nad kosztami uzyskania przychodu obliczonymi zgodnie z art. 22 ust. 1f albo art. 23 ust 1 pkt 38; jeżeli nabycie nastąpiło w drodze spadku lub darowizny, koszty ustała się do wysokości wartości z dnia nabycia spadku lub darowizny."

Artykuł 41 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych "Płatnicy, o których mowa w ust. 1, są obowiązani pobierać zryczałtowany podatek dochodowy od dokonywanych wypłat (świadczeń) lub stawianych do dyspozycji podatnika pieniędzy lub wartości pieniężnych z tytułów określonych w (...) art. 30a ust 1 (...)."

Artykuł 30a ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych "Od uzyskanych dochodów (przychodów) pobiera się 19 % zryczałtowany podatek dochodowy (...) z dywidend i innych przychodów z tytułu udziału w zyskach osób prawnych.".

Artykuł 30a ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych " Zryczałtowany podatek, o którym mowa w ust. 1 pkt 1-4 (...)" pobiera się bez pomniejszania przychodu o koszty uzyskania."

Zdaniem Wnioskodawcy, w razie umorzenia udziałów Spółki przez wspólników Spółki będących osobami fizycznymi, Spółka (Wnioskodawca) jako płatnik - dla celów ustalenia dochodu z tytułu udziału w zyskach osób prawnych oraz poboru podatku dochodowego od osób fizycznych od tego dochodu - przyjmuje (ustala) koszty uzyskania przychodu na podstawie pisemnego oświadczenia uzyskanego od wspólnika Spółki, którego udziały są umarzane (kwota ta np. wynika z aktu notarialnego nabycia udziałów przez tego wspólnika). W takiej sytuacji (ustalenia dochodu z tytułu umorzenia na podstawie oświadczenia wspólnika Spółki, oraz pobrania 19% podatku dochodowego od ustalonego w ten sposób dochodu), nie jest możliwe wydanie decyzji o odpowiedzialności podatkowej płatnika (wydaje się wówczas decyzję o odpowiedzialności podatkowej podatnika).

Wynika to stąd, iż w przypadku umorzenia udziałów lub akcji w spółkach mających osobowość prawną - opodatkowany podatkiem dochodowym od osób fizycznych jest dochód (art. 24 ust. 5 pkt 1 i ust. 5d ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych). Zatem, płatnik ustala koszty uzyskania przychodu z tytułu umorzenia na podstawie oświadczenia podatnika. W razie podania tych kosztów przez podatnika w wyższej kwocie niż kwota faktycznych kosztów, prowadzi to do niepobrania podatku z winy podatnika, a zatem organ podatkowy nie ma możliwości wydania decyzji o odpowiedzialności podatkowej płatnika, a może wydać decyzję o odpowiedzialności podatkowej podatnika (art. 30 ust. 5 Ordynacji podatkowej).

Na tle przedstawionego zdarzenia przyszłego stwierdzam, co następuje:

Zasady umorzenia udziałów w spółce z o.o. określa ustawa z dnia 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych (Dz. U. z 2000 r. Nr 94, poz. 1037 z późn. zm.). Stosownie do treści art. 199 § 1 ww. ustawy udział może być umorzony jedynie po wpisie spółki do rejestru i tylko w przypadku, gdy umowa spółki tak stanowi. Udział może być umorzony za zgodą wspólnika w drodze nabycia udziału przez spółkę (umorzenie dobrowolne) albo bez zgody wspólnika (umorzenie przymusowe). Przesłanki i tryb przymusowego umorzenia określa umowa spółki.

Zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 7 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn. zm.) źródłem przychodów są m.in. kapitały pieniężne i prawa majątkowe. W myśl art. 17 ust. 1 pkt 4 tej ustawy za przychód z kapitałów pieniężnych uważa się dywidendy i inne przychody z udziału w zyskach osób prawnych, których podstawą uzyskania są udziały (akcje) w spółce mającej osobowość prawną.

Z przedstawionego zdarzenia przyszłego wynika, że Spółka uzyskała od wspólników wiadomość, o planowanym umorzeniu udziałów przez wspólników Spółki, będących osobami fizycznymi, mającymi miejsce zamieszkania na terenie Polski.

Stosownie zatem do art. 24 ust. 5 pkt 1 ww. ustawy, dochodem (przychodem) z udziału w zyskach osób prawnych jest dochód (przychód) faktycznie uzyskany z tego udziału, w tym także dochód z umorzenia udziałów (akcji).

Zasady opodatkowania dochodu (przychodu), o którym wyżej mowa uregulowane są w następujący sposób:

Jednak sięgając do treści art. 24 ust. 5d ww. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych należy zauważyć, że dochodem z umorzenia udziałów lub akcji w spółkach mających osobowość prawną jest nadwyżka przychodu otrzymanego w związku z umorzeniem nad kosztami uzyskania przychodu obliczonymi zgodnie z art. 22 ust. 1f albo art. 23 ust. 1 pkt 38; jeżeli nabycie nastąpiło w drodze spadku lub darowizny koszty ustala się do wysokości wartości z dnia nabycia spadku lub darowizny.

W myśl art. 22 ust. 1f ww. ustawy w przypadku odpłatnego zbycia udziałów (akcji) w spółce albo wkładów w spółdzielni objętych w zamian za wkład niepieniężny, na dzień zbycia tych udziałów (akcji) albo wkładów, koszt uzyskania przychodów ustala się w wysokości:

Natomiast zgodnie z art. 23 ust. 1 pkt 38 ww. ustawy nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wydatków na objęcie lub nabycie udziałów albo wkładów w spółdzielni, udziałów (akcji) w spółce mającej osobowość prawną oraz innych papierów wartościowych, a także wydatków na nabycie tytułów uczestnictwa lub jednostek uczestnictwa w funduszach kapitałowych; wydatki takie są jednak kosztem uzyskania przychodu z odpłatnego zbycia tych udziałów (akcji), wkładów oraz innych papierów wartościowych, w tym z tytułu wykupu przez emitenta papierów wartościowych, a także z odkupienia tytułów uczestnictwa lub jednostek uczestnictwa w funduszach kapitałowych, albo umorzenia jednostek uczestnictwa, tytułów uczestnictwa oraz certyfikatów inwestycyjnych w funduszach kapitałowych, z zastrzeżeniem ust. 3e.

Podkreślenia w tym miejscu wymaga fakt, że przepis art. 24 ust. 5 pkt 1 ustawy, zawarty jest w rozdziale 5 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych zatytułowanym: "Szczególne zasady ustalania dochodu", dlatego też w przedmiotowej sprawie do ustalania dochodu należy stosować zasadę zawartą w art. 24 ust. 5d ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, będącą normą o charakterze szczególnym w stosunku do norm o charakterze ogólnym, zarówno dotyczącej ustalania dochodu (art. 9 ustawy podatkowej), jak i dotyczącej podstawy opodatkowania zryczałtowanym podatkiem dochodowym od osób fizycznych (art. 30a ust. 6 ww. ustawy).

Jednocześnie należy zauważyć, że na Spółce będzie ciążył obowiązek pobrania i wpłacenia do właściwego organu podatkowego zryczałtowanego podatku dochodowego od osób fizycznych.

Zgodnie bowiem z art. 41 ust. 4 ww. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością jako płatnik jest obowiązana pobrać zryczałtowany podatek dochodowy od dokonywanych wypłat (świadczeń) lub stawianych do dyspozycji podatnika pieniędzy lub wartości pieniężnych z tytułów określonych m.in. w art. 30a ust. 1 pkt 4 tej ustawy.

Natomiast w myśl art. 42 ust. 1 ww. ustawy Spółka ma przekazać kwoty zryczałtowanego podatku w terminie do 20 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym pobrano podatek - na rachunek urzędu skarbowego, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy według siedziby płatnika bądź miejsca prowadzenia działalności, gdy płatnik nie posiada siedziby.

Należy zauważyć, że przepisy ustawy - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) również odnoszą się do pojęcia i obowiązków płatnika.

Jak wskazano w art. 8 ww. ustawy płatnikiem jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna mniemająca osobowości prawnej, obowiązana do pobrania od podatnika podatku i wpłacenia go we właściwym terminie organowi podatkowemu.

W świetle powyższego przepisu obowiązek płatnika polega na wykonaniu trzech materialno-technicznych czynności: obliczeniu należnego od podatnika podatku, pobraniu obliczonego podatku z jego środków i wpłaceniu w wyznaczonym terminie do właściwego organu podatkowego.

Niemniej jednak płatnik, który nie wykonał obowiązków określonych w art. 8, odpowiada za podatek niedobrany lub podatek pobrany a niewpłacony - art. 30 § 1 Ordynacji podatkowej. Zatem za podatek nie pobrany od podatnika, mimo takiego obowiązku, odpowiada płatnik, a nie podatnik.

Na podstawie art. 30 § 4 Ordynacji podatkowej jeżeli w postępowaniu podatkowym organ podatkowy stwierdzi okoliczność, o której mowa w § 1 lub 2, organ ten wydaje decyzję o odpowiedzialności podatkowej płatnika lub inkasenta, w której określa wysokość należności z tytułu niedobranego lub pobranego, a niewpłaconego podatku.

Przepisów § 1-4 nie stosuje się, jeżeli odrębne przepisy stanowią inaczej albo jeżeli podatek nie został pobrany z winy podatnika; w tych przypadkach organ podatkowy wydaje decyzję o odpowiedzialności podatnika (art. 30 § 5 ww. ustawy).

W przedmiotowej sprawie ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych nie zwalnia Spółki od wykonywania obowiązków płatnika. Spółka w celu poprawnego wywiązania się z obowiązków płatnika, powinna zwrócić się z pisemnym zapytaniem do wspólnika - osoby fizycznej o podanie jakie koszty uzyskania przychodów znajdą zastosowanie w jego przypadku, po to aby prawidłowo ustalić podstawę opodatkowania podatkiem dochodowym. W tym celu powinna uzyskać od wspólnika - osoby fizycznej wszelkie niezbędne dokumenty w celu ustalenia wysokości kosztów poniesionych przez wspólnika. Informacja ta może wynikać, np. z przedstawionych przez wspólników umów, aktu notarialnego nabycia udziałów przez wspólnika, dowodów wpłaty.

Zwrot "jeżeli podatek nie został pobrany z winy podatnika" nie oznacza wcale, że wystarczy samo oświadczenie podatnika o wartości kosztów poniesionych na nabycie udziałów, aby Spółka jako płatnik zastosowała koszty z tytułu umorzenia udziałów.

Spółka jako płatnik, odpowiada za podatek niedobrany lub podatek pobrany a nie wpłacony. Płatnik odpowiada za te należności całym swoim majątkiem. Płatnik posiłkować się może oświadczeniem złożonym przez podatnika w sytuacjach, kiedy nie jest możliwe dokładne ustalenie wielkości kosztów uzyskania przychodów. Wtedy podatnik w zeznaniu podatkowym ma prawo skorygować wielkości wykazanych kosztów uzyskania przychodów przez płatnika. Niemniej nie jest to sytuacja do zastosowania takiej formy obliczenia kosztów uzyskania przychodu w przypadku ustalania przychodu (dochodu) z kapitałów pieniężnych.

Reasumując, w świetle powołanych przepisów, w przedstawionym zdarzeniu przyszłym, tj. w przypadku umorzenia udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, w celu prawidłowego ustalenia kosztów uzyskania przychodów, Spółka powinna uzyskać od wspólnika - osoby fizycznej wszelkie niezbędne dokumenty w celu ustalenia wysokości kosztów poniesionych przez wspólnika.

Na płatniku ciąży obowiązek obliczenia, pobrania i wpłacenia podatku na rachunek organu podatkowego. W przypadku niewykonania jakiejkolwiek z tych czynności, płatnik ponosi odpowiedzialność podatkową. W art. 30 § 1 ustawy - Ordynacja podatkowa stwierdza się, że płatnik ponosi odpowiedzialność za podatek niepobrany lub pobrany, ale niewpłacony, jednakże w istocie rzeczy każda nieprawidłowość w wykonaniu jego obowiązków prowadzi do powstania odpowiedzialności. Jeżeli bowiem płatnik źle obliczy podatek, zakładając, że za prawidłowość obliczenia nie odpowiada, to w efekcie pobierze go w kwocie mniejszej niż powinien, a przez to będzie odpowiadał za niepobranie części podatku. Płatnik ponosi odpowiedzialność za wszystkie działania, których efektem jest niewpłacenie w prawidłowej wysokości podatku na rzecz właściwego organu podatkowego.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1 Maja 10, 09-402 Płock.