IPPB1/415-309/09-4/IF

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko przedstawione we wniosku z dnia 20 kwietnia 2009 r. (data wpływu 27 kwietnia 2009 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych windykacji wierzytelności - jest prawidłowe.

W dniu 27 kwietnia 2009 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych windykacji wierzytelności.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny.

Wnioskodawca prowadzi działalność gospodarczą polegającą m.in. na świadczeniu usług windykacji wierzytelności i usługi ściągania długów. W grudniu 2005 r. zawarł z klientem umowę, na mocy której zobowiązał się do odzyskania wierzytelności klienta od jego dłużnika. Odzyskanie wierzytelności na drodze polubownej okazało się bezskuteczne i wymagało skierowania sprawy na drogę sądową. W celu umożliwienia odzyskania wierzytelności klient przeniósł prawa do wierzytelności na rzecz Wnioskodawcy w drodze cesji.

Klient zobowiązał się w § 14 umowy do poniesienia wszelkich kosztów niezbędnych do wykonania tej umowy, a więc kosztów związanych z postępowaniem sądowym i egzekucyjnym. Taki był zgodny zamiar stron podpisujących umowę. Przez określenie w umowie, że wszelkie koszty związane z podpisaniem umowy poniesie C. strony rozumiały zarówno bezpośrednie ponoszenie wydatków przez C., jak i zwrot przez C. poniesionych przez Wnioskodawcę wydatków, a także przekazywanie mu określonej kwoty celem dokonania z jego rachunku bankowego zapłaty opłat niezbędnych do wykonania niniejszej umowy.

Ponieważ Wnioskodawca nie dysponował wystarczającymi środkami finansowymi jego klient nie dokonywał zwrotu poniesionych przez niego wydatków lecz zobowiązał się do przelania odpowiednich kwot na jego rachunek bankowy, a Wnioskodawca zobowiązał się do wykorzystania tych kwot celem opłacenia wpisu sądowego i zaliczki na egzekucje komorniczą. W dniu 22 grudnia 2005 r. na rachunek bankowy Wnioskodawcy klient przelał kwotę 25.000 zł, tego samego dnia Wnioskodawca uiścił wpis sądowy w kwocie 25.000 zł W dniu 3 stycznia 2006 r. na rachunek bankowy Wnioskodawcy klient przelał kwotę 9.530 zł, w dniu 4 stycznia 2006 r. Wnioskodawca uiścił 9.530 zł tytułem zaliczki na koszty komornicze. Otrzymaną w 2005 r. kwotę 25.000 zł. Wnioskodawca zaliczył do przychodów podatkowych a wydaną w 2005 r. kwotę 25.000 zł zaliczył do kosztów uzyskania przychodów 2005 r.

W styczniu 2006 r. pracownicy Urzędu Skarbowego przeprowadzili kontrolę podatkową, która miała na celu sprawdzenie prawidłowości rozliczeń z budżetem państwa w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych od stycznia 2005 r. do dnia podjęcia kontroli (kontrola przeprowadzona na podstawie upoważnienia nr z dnia 26 stycznia 2006 r.). W protokole z kontroli pracownicy Urzędu Skarbowego stwierdzili, że nieprawidłowo zaliczył do kosztów uzyskania przychodów 2005 r. kwotę 25.000 zł wydatkowaną na wpis sądowy. Zatem Wnioskodawca z kosztów uzyskania przychodów 2005 r. wyłączył więc kwotę 25.000 zł, pozostawiając w przychodach podatkowych kwotę 25.000 zł Z kosztów uzyskania przychodów 2006 r. wyłączył kwotę 9.530 zł. Naczelnik Urzędu Skarbowego nie wydał decyzji określającej kwotę zobowiązania podatkowego z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych za 2005 rok.

Sprawa sądowa, którą Wnioskodawca wytoczył dłużniczce swojego klienta zakończyła się ostatecznie 22 października 2008 r. Sąd Apelacyjny, I Wydział Cywilny oddalił złożoną przez jego pełnomocnika apelację i utrzymał w mocy wyrok Sądu drugiej instancji. Wyrok Sądu oznacza, że Wnioskodawca nie odzyska wierzytelności swojego klienta, a zatem nie uzyska od tego klienta żadnego wynagrodzenia.

Wnioskodawca dodaje, że nie ulega zatem wątpliwości, że nie osiągnął i nie osiągnie z tego tytułu przychodów podatkowych.

Wnioskodawca prowadzi podatkową księgę przychodów i rozchodów tzw. metodą uproszczoną (kasową).

Dowody poniesienia wydatków: 25.000 zł i 9.530 zł zostały wystawione na Wnioskodawcę.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy w związku z przelaniem przez klienta na konto bankowe Wnioskodawcy kwoty 25.000 zł z przeznaczeniem na wpis sądowy i kwoty 9.530 zł z przeznaczeniem na zaliczkę na koszty komornicze powstał u niego przychód podatkowy, a zapłacone z jego konta bankowego kwoty 25.000 zł tytułem wpisu sądowego i 9.530 zł tytułem zaliczki na koszty komornicze stanowią koszty uzyskania przychodu.

Zdaniem Wnioskodawcy otrzymane przez niego od klienta kwoty: 25.000 zł (z przeznaczeniem na opłacenie wpisu sądowego) i 9.530 zł (z przeznaczeniem na opłacenie zaliczki na koszty komornicze) nie stanowią przychodu podatkowego. Zapłacone z jego rachunku bankowego kwoty: 25.000 zł (tytułem wpisu sądowego) i 9.530 zł (tytułem zaliczki na koszty komornicze) nie stanowią kosztów uzyskania przychodów.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 u.p.d.o.f. opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku. Stosownie do art. 9 ust. 2 u.p.d.o.f. dochodem ze źródła przychodów, jeżeli przepisy art. 24-25 nie stanowią inaczej, jest nadwyżka sumy przychodów z tego źródła nad kosztami ich uzyskania osiągnięta w roku podatkowym. Jeżeli koszty uzyskania przekraczają sumę przychodów, różnica jest stratą ze źródła przychodów. Według Wnioskodawcy z art. 9 u.p.d.o.f. w sposób jednoznaczny wynika, że co do zasady Ustawodawca objął opodatkowaniem faktyczny wzrost majątku osoby fizycznej. Do wyjątków należy bowiem opodatkowanie podatkiem dochodowym od osób fizycznych przychodu.

Zgodnie z art. 11 ust. 1 u.p.d.o.f. przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Ustawodawca definiuje ogólne pojęcie przychodu w przepisach art. 11 u.p.d.o.f. Definicja przychodu wyprowadzona na podstawie przepisów art. 11 u.p.d.o.f. ma charakter generalny, a zatem będzie ona w użyciu wówczas, gdy zastosowania nie będą znajdować regulacje szczegółowe, inaczej opisujące danego rodzaju przychód. Aczkolwiek nie wynika to wprost z brzmienia przepisu art. 11 ust. 1 u.p.d.o.f., za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, które nie mają charakteru zwrotnego. Przychód jest bowiem w istocie określonym przyrostem majątkowym, a zatem jego otrzymanie musi mieć charakter definitywny. Stąd też wszystkie kwoty otrzymywane "tytułem zwrotnym", takie jak pożyczki, kaucje etc., nie są zaliczane do przychodów podatkowych. Na potwierdzenie swojego stanowiska Wnioskodawca powołuje wyrok NSA z dnia 24 sierpnia 1999 r. (SA/Bk 605/98, niepubl.): "Kaucja zabezpieczająca wykonanie przez dzierżawcę postanowień umowy dzierżawy nie stanowi dochodu podlegającego opodatkowaniu w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych."

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Na wstępie zauważyć należy, iż zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 3 i 7 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn. zm.) źródłami przychodów są odpowiednio:

* pozarolnicza działalność gospodarcza,

* kapitały pieniężne i prawa majątkowe, w tym odpłatne zbycie praw majątkowych innych niż wymienione w pkt 8 lit. a)-c).

Zgodnie z art. 5a pkt 6 ww. ustawy działalność gospodarcza albo pozarolnicza działalność gospodarcza to działalność zarobkowa:

W myśl zasady wyrażonej w art. 14 ust. 1 ww. ustawy, za przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej, o której mowa w art. 10 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy, uważa się kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont. U podatników dokonujących sprzedaży towarów i usług opodatkowanych podatkiem od towarów i usług za przychód z tej sprzedaży uważa się przychód pomniejszony o należny podatek od towarów i usług.

Jednocześnie zgodnie z art. 14 ust. 1c ww. ustawy za datę powstania przychodu, o którym mowa w ust. 1, uważa się, z zastrzeżeniem ust. 1e, 1 h i 1i, dzień wydania rzeczy, zbycia prawa majątkowego lub wykonania usługi, albo częściowego wykonania usługi, nie później niż dzień:

* wystawienia faktury albo

* uregulowania należności.

Przy czym w myśl ust. 1i ww. przepisu w przypadku otrzymania przychodu z działalności gospodarczej, do którego nie stosuje się ust. 1c, 1e i 1h, za datę powstania przychodu uznaje się dzień otrzymania zapłaty.

Stosownie do treści art. 22 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych kosztami uzyskania przychodów z poszczególnych źródeł są wszelkie poniesione koszty w celu osiągnięcia przychodów z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23.

W świetle powyższego za koszty uzyskania przychodów mogą być uznane tylko takie wydatki, które spełniają jednocześnie dwa warunki, tj.:

* są poniesione w celu osiągnięcia przychodów,

* nie zostały wymienione w art. 23 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zgodnie z treścią art. 22 ust. 4 wyżej wymienionej ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, koszty uzyskania przychodów są potrącane tylko w tym roku, w którym zostały poniesione (metoda tzw.: "uproszczona").

Konsekwencją przyjęcia tej zasady jest księgowanie wszystkich wydatków (poza zakupem towarów handlowych oraz materiałów podstawowych) w dacie poniesienia wydatku.

Powyższe oznacza również, że wydatki stanowią koszt w dacie ich poniesienia bez względu na fakt jakiego okresu dotyczą.

Z przedstawionego wniosku wynika, iż Wnioskodawca prowadzi działalność gospodarczą polegającą m.in. na świadczeniu usług windykacji wierzytelności i usługi ściągania długów. Prowadzi podatkową księgę przychodów i rozchodów metodą tzw. uproszczoną. Wnioskodawca w miesiącu grudniu 2005 r. zawarł z klientem umowę na mocy, której zobowiązał się do odzyskania wierzytelności klienta od jego dłużnika. W celu umożliwienia odzyskania wierzytelności klient przeniósł prawa do wierzytelności na rzecz Wnioskodawcy w drodze cesji. W umowie, którą podpisał z klientem, klient zobowiązał się do pokrycia kosztów sądowych i komorniczych, których poniesienie było związane z dochodzeniem przedmiotowej wierzytelności. Przez określenie w umowie, że wszelkie koszty związane z podpisaniem umowy poniesie C. strony rozumiały zarówno bezpośrednie ponoszenie wydatków przez C., jak i zwrot przez C. poniesionych przez Wnioskodawcę wydatków, a także przekazywanie mu określonej kwoty celem dokonania z jego rachunku bankowego zapłaty opłat niezbędnych do wykonania niniejszej umowy.

Mając na uwadze powyższe wskazać należy, iż cesjonariusz (Wnioskodawca) nabył wierzytelność celem wyegzekwowania na rzecz cedenta (klienta).

Podstawą dla dokonania cesji wierzytelności jest art. 509 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.).

Zgodnie z ww. przepisem wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. Przelew wywiera taki skutek, że na osobę trzecią przechodzą wszelkie związane z wierzytelnością prawa, w tym roszczenie o odsetki. Przelew powierniczy nie jest jednak typową umową sprzedaży wierzytelności, lecz raczej podstawą do przeprowadzenia windykacji przez podmiot trudniący się ściąganiem długów.

Jak z tego wynika, firma windykacyjna, nabywająca na podstawie umowy określanej potocznie mianem "przelewu powierniczego", nie przejmuje ryzyka niewypłacalności dłużnika, chociaż działa w imieniu własnym. Dlatego istotą omawianej czynności prawnej nie jest sprzedaż wierzytelności (powiększenie majątku cesjonariusza o wartość przelanej wierzytelności), lecz odpłatne świadczenie usługi ściągania długów.

A zatem ww. czynność jest niczym innym, jak zleceniem windykacji należności, z przeniesieniem na windykatora praw przysługujących wierzycielowi.

W przedmiotowej sprawie rozpoznawanie kosztów uzyskania przychodów w przypadku Wnioskodawcy następuje na podstawie art. 22 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, jednakże możliwość ich ujęcia na podstawie ww. przepisu zależy również od tego, czy obowiązek ich poniesienia ciążył na podatniku i kto te koszty rzeczywiście poniósł.

Skoro Wnioskodawca zawarł z klientem umowę, na mocy której to klient a nie Wnioskodawca poniesie koszty wpisu sądowego, jak i zaliczki na koszty komornicze związane z windykacją przedmiotowej wierzytelności to nie można uznać, iż przedmiotowe wydatki będą stanowić u niego koszt uzyskania przychodów. Koszty te de facto poniósł klient.

Również fakt, iż Wnioskodawca najpierw otrzymał od klienta pieniądze a następnie dokonał ich wpłaty w swoim imieniu nie oznacza, iż wydatki te stanowią koszt uzyskania przychodów u Wnioskodawcy.

Reasumując, mając na uwadze powyższe oraz przytoczone przepisy prawa podatkowego uznać należy, iż:

W odniesieniu do powołanego przez Wnioskodawcę wyroku należy stwierdzić, że orzeczenie to zapadło w indywidualnej sprawie i nie jest wiążące dla organu wydającego przedmiotową interpretację.

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie, ul. M.C. Skłodowskiej 40, 20-029 Lublin po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1 Maja 10, 09-402 Płock.