IPPB1/415-1408/08-2/KS

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2007 r. Nr 112, poz. 770) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Pani przedstawione we wniosku z dnia 19 grudnia 2008 r. (data wpływu 19 grudnia 2008 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie sposobu opodatkowania otrzymanego odszkodowania - jest nieprawidłowe.

W dniu 19 grudnia 2008 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie sposobu opodatkowania otrzymanego odszkodowania.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny.

Wyrokiem Sądu Apelacyjnego z dnia 6 czerwca 2008 r. zostało zasądzone od Skarbu Państwa reprezentowanego przez Wojewodę na rzecz Wnioskodawczyni odszkodowanie z tytułu niemożności pobierania czynszu z wynajmu lokali użytkowych znajdujących się na nieruchomości zabudowanej położonej w Z.

Zasądzone przez sąd apelacyjny odszkodowanie z tytułu utraconych korzyści ustalono w wysokości czynszu jaki można byłoby uzyskać z tytułu wynajmu lokali użytkowych w okresie od 17 października 1997 r. do 30 listopada 2005 r.

Zdaniem Wnioskodawczyni odszkodowanie zostało przyznane przez sąd apelacyjny w kwocie netto tj. po odliczeniu należności podatkowych, co wynika z uzasadnienia powołanego wyroku a także z przebiegu postępowania sądowego.

W toku postępowania sąd przeprowadził dowody pozwalające ustalić wysokości należnego podatku dochodowego od utraconych korzyści. W tym zakresie wypowiedział się biegły ds. podatkowych. Wnioskodawczyni jako powódka złożyła także kopie corocznych zeznań podatkowych za lata 1997-2005.

W związku z powyższym zadano następujące pytania.

Zdaniem Wnioskodawczyni otrzymane odszkodowanie w 2008 r. jako odszkodowanie otrzymane na podstawie wyroku sądowego winno być zaliczone do innych źródeł przychodów zawartych w art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn. zm.).

W związku z tym, że w katalogu zwolnień przedmiotowych zawartym w art. 21 wymienionej ustawy zostało wyłączone ze zwolnienia na zasadzie wyjątku zawartym w ustępie 1 pkt 3b podpunkt b należałoby uznać, że podlega opodatkowaniu.

Artykuł 21 pkt 3b stanowi, iż wolne od podatku są inne odszkodowania otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub ugodzie z wyjątkiem odszkodowań:

Jednak w ocenie Wnioskodawczyni powyższe brzmienie art. 21 zostało ustalone dopiero nowelizacją z dnia 27 lipca 2002 r. (Dz. U. Nr 141, poz. 1182). Nowelizacja ta weszła w życie w dniu 1 stycznia 2003 r. Przed tą datą art. 21 stanowił, iż"wolne od podatku dochodowego są m.in. odszkodowania otrzymane na podstawie przepisów prawa administracyjnego, prawa cywilnego i na podstawie innych ustaw". Zdaniem Wnioskodawczyni wskazane w powyższym przepisie wyjątki od tej zasady nie odnosiły się do zaistniałego stanu faktycznego.

Zatem według starego brzmienia art. 21 należności czynszowe uzyskane w okresie od 17 października 1997 r. do 31 grudnia 2002 r. nie podlegały opodatkowaniu. W jej ocenie objęta podatkiem powinna zostać jedynie kwota należna za okres od 1 stycznia 2003 r. do 30 listopada 2005 r.

Dodatkowo w ocenie Wnioskodawczyni zasądzone odszkodowania nie podlega odrębnemu opodatkowaniu podatkiem od osób fizycznych skoro kwota odszkodowania zasądzonego przez sąd była"kwotą brutto czyli kwotą obniżoną już o hipotetyczny, należny podatek za cały okres odszkodowania". Trzeba zatem uznać, że podatek został już od kwoty odszkodowania uiszczony.

Ponadto zdaniem Wnioskodawczyni cel przepisu art. 21 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jest słuszny. Przepis ten zrównuje sytuację prawną poszkodowanego, który uzyskuje odszkodowanie z tytułu utraconych korzyści (czyli np. z nieuiszczonych należności czynszowych z osobą, która uzyskuje dochód z tytułu czynszu najmu. Jest to rozwiązanie prawne, które należy uznać za odzwierciedlenia konstytucyjnej zasady równości wobec prawa.

Zatem według przepisów prawa zarówno poszkodowany jaki i wynajmujący są zobowiązani odprowadzić podatek od uzyskanego dochodu. Realizacja tego obowiązku jest jednak różna w przypadku każdej z tych osób.

Zdaniem Wnioskodawczyni:

W efekcie jednorazowy podatek od utraconych korzyści, na które składają się nie uiszczone należności czynszowe, będzie znacznie wyższy od podatku uiszczonego przez wynajmującego choćby osiągnął dochód w ciągu takiego samego okresu za jaki przyznano odszkodowanie.

Wnioskodawczyni podkreśla ponadto, iż podstawowym cele niniejszego wniosku jest uniknięcie podwójnego opodatkowania.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wioskodawczyni w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe.

Podstawową zasadą obowiązującą w przepisach ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jest zasada powszechności opodatkowania. W myśl tej zasady wyrażonej w art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn. zm.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Wyrazem jej praktycznej realizacji jest art. 11 ust. 1 tejże ustawy, z którego treści wynika, że przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-16, art. 17 ust. 1 pkt 6 i 9, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze oraz innych nieodpłatnych świadczeń.

Ze stanu faktycznego przedstawionego w niniejszej sprawie wynika jednoznacznie, że Wnioskodawczyni na podstawie wyroku sądowego otrzymała w 2008 r. odszkodowanie. Dotyczyło ono utraconych korzyści jakie można byłoby uzyskać z tytułu wynajmu lokali użytkowych w okresie od 17 października 1997 r. do 30 listopada 2005 r.

Biorąc pod uwagę brzmienie przepisów art. 11 ust. 1 powoływanej ustawy otrzymana przez Wnioskodawczynię kwota odszkodowania stanowi zatem przychód roku 2008, ponieważ kwota ta została otrzymana w tym właśnie roku a nie w latach 1997- 2005 r.

W tym stanie rzeczy, jeśli chodzi o skutki podatkowe otrzymania przez Wnioskodawczynie ww. odszkodowania, wskazać należy, iż ścisły katalog zwolnień podatkowych, m.in. w zakresie odszkodowań, precyzuje art. 21 ust. 1 powoływanej ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Stosownie do regulacji zawartej w art. 21 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy, wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, z wyjątkiem:

Natomiast w myśl art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy, wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań:

W świetle powołanych przepisów, zwolnieniu od podatku dochodowego podlegają te odszkodowania, których wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów ustaw lub przepisów wykonawczych, z wyjątkiem enumeratywnie wymienionych kategorii odszkodowań, a także inne odszkodowania, otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej, z wyjątkami wskazanymi w przepisie art. 21 ust. 1 pkt 3b lit. a)-b).

Zakres zwolnienia wynikający z art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy obejmuje tylko odszkodowania za tzw. szkodę rzeczywistą, czyli za poniesioną stratę, nie dotyczy natomiast utraconych korzyści.

Na wstępie należy przeanalizować pojęcie wyrządzonej szkody. Odszkodowanie jest świadczeniem, którego celem jest naprawienie wyrządzonej szkody. W praktyce szkoda może obejmować stratę polegającą na ubytku w majątku - wskutek doznania tej straty poszkodowany staje się uboższy niż był dotychczas lub może dotyczyć utraconych korzyści, jakich poszkodowany mógłby się spodziewać, gdyby mu szkody nie wyrządzono - wówczas poszkodowany nie staje się bogatszy, jakkolwiek mógł liczyć na wzbogacenie się.

Na podstawie ww. przepisów opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlega odszkodowanie otrzymane z tytułu utraconych korzyści, które podatnik mógłby otrzymać, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Opodatkowanie to wynika stąd, iż gdyby podatnik osiągnął spodziewane korzyści, to korzyści te podlegałyby opodatkowaniu na zasadach ogólnych. Zatem odszkodowanie z tytułu utraconego zysku powinno być opodatkowane, w przeciwnym razie poszkodowany znalazłby się w korzystniejszej sytuacji niż ta, w jakiej by był, gdyby szkoda nie zaistniała.

Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, że odszkodowanie dotyczy utraty spodziewanych korzyści, które Wnioskodawczyni osiągnęłaby z tytułu wynajmu lokali użytkowych. Zatem otrzymane przez Wnioskodawczynię odszkodowanie należy rozpatrywać w kontekście wyłączenia, jakie ustawodawca umieścił w art. 21 ust. 1 pkt 3b lit. b) ww. ustawy. W podanym przepisie ustawodawca zawarł regulację, mocą której nie korzystają ze zwolnienia od opodatkowania odszkodowania dotyczące korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

W związku z powyższym, otrzymane przez Wnioskodawczynię odszkodowanie nie będzie korzystało ze zwolnienia przedmiotowego na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b, i tym samym dochód z tego tytułu będzie podlegał opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Jednocześnie wskazać należy, iż otrzymana kwota odszkodowania stanowi przychód z innych źródeł, o którym stanowią przepisy art. 10 ust. 1 pkt 9 oraz art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zgodnie z art. 20 ust. 1 ww. ustawy za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nie należące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nie znajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

Jak dowodzi użycie sformułowania "w szczególności", definicja źródeł przychodów ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie. Z przychodem z innych źródeł mamy zatem do czynienia w każdym przypadku, kiedy podatnik osiąga korzyść majątkową.

Stosownie zaś do art. 42a ww. ustawy osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, osoby prawne i ich jednostki organizacyjne oraz jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej, które dokonują wypłaty należności lub świadczeń, o których mowa w art. 20 ust. 1, z wyjątkiem dochodów (przychodów) wymienionych w art. 21, art. 52, art. 52a i art. 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku, od których nie są obowiązane pobierać zaliczki na podatek lub zryczałtowanego podatku dochodowego, są obowiązane sporządzić informację według ustalonego wzoru o wysokości przychodów (PIT-8C) i w terminie do końca lutego następnego roku podatkowego przekazać podatnikowi oraz urzędowi skarbowemu, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania podatnika, a w przypadku podatników, o których mowa w art. 3 ust. 2a, urzędowi skarbowemu, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy w sprawach opodatkowania osób zagranicznych.

Reasumując, mając na uwadze powyższe oraz wskazane przepisy prawa podatkowego uznać należy, iż otrzymana przez Wnioskodawczynię kwota odszkodowania stanowi przychód roku 2008, ponieważ kwota ta została otrzymana w tym właśnie roku a nie w latach 1997- 2005 r. Jednocześnie odszkodowanie to nie będzie korzystało ze zwolnienia przedmiotowego na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b. Dochód z tego tytułu podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Otrzymane odszkodowanie z tytułu utraconych korzyści stanowi przychód "z innych źródeł", o których mowa w art. 20 ust. 1 cytowanej ustawy. Od przychodów z innych źródeł podmiot, który je wypłacił nie pobiera zaliczki na podatek dochodowy. Oznacza to, że te przychody podatnik sam musi wykazać w zeznaniu rocznym i je opodatkować. Nadmienić przy tym należy, iż właściwy jest w takim przypadku formularz PIT-36 - przeznaczony nie tylko dla przedsiębiorców, ale również i osób, którym płatnik nie pobrał zaliczki na podatek.

W świetle powyższego stanowisko Wnioskodawczyni przedstawione we wniosku jest nieprawidłowe.

Jeżeli przedstawiony we wniosku stan faktyczny różni się od stanu faktycznego występującego w rzeczywistości, wówczas wydana interpretacja nie będzie chroniła Wnioskodawcy w zakresie dotyczącym rzeczywiście zaistniałego stanu faktycznego.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia przedstawionego w stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1-go Maja 10, 09-402 Płock.