IP-PP2-443-326/07-2/PK

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005, Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki, przedstawione we wniosku z dnia 21 września 2007 r. (data wpływu 25 września 2007 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania i udokumentowania otrzymanego odszkodowania - jest nieprawidłowe.

W dniu 25 września 2007 r. wpłynął wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania i udokumentowania otrzymanego odszkodowania.

W złożonym wniosku przedstawiono następujący zaistniały stan faktyczny:

Na mocy umowy najmu lokalu użytkowego z dnia 1 lipca 1998 r. (dalej: "Umowa") poprzednik prawny Spółki oddał kontrahentowi (dalej: "Najemca") w najem pomieszczenia użytkowe. Umowa została zawarta na 10 lat do dnia 30 czerwca 2008 r..

W 2007 r. Najemca zdecydował o zmianie miejsca prowadzenia działalności i w związku z tym zainteresowany był skróceniem okresu najmu w odniesieniu do zajmowanych pomieszczeń. Umowa nie zawiera regulacji dotyczących możliwości wcześniejszego jej rozwiązania. Niemniej jednak, na skutek negocjacji, w dniu 24 sierpnia 2007 r. strony (Najemca i Spółka) zawarły porozumienie o rozwiązaniu umowy najmu lokalu użytkowego (dalej: "Porozumienie"). Zgodnie z Porozumieniem Spółka zgodziła się na wcześniejsze rozwiązanie Umowy w zamian za wypłatę określonego w Porozumieniu odszkodowania. Rozwiązanie Umowy nastąpiło ze skutkiem na dzień 31 sierpnia 2007 r.. Najemca zwrócił pomieszczenia i klucze, co zostało potwierdzone protokołem zdawczym.

Stojąc na stanowisku, iż ze względu na odszkodowawczy charakter, przedmiotowa wpłata nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, Spółka wystawiła Najemcy notę obciążeniową. Kwota ta nie zostanie opodatkowana podatkiem od towarów i usług.

W tak przedstawionym zaistniałym stanie faktycznym, Spółka wniosła o odpowiedź na następujące pytania:

* czy odszkodowanie z tytułu wcześniejszego rozwiązania umowy najmu, wypłacone na rzecz Spółki na podstawie porozumienia zawartego z jej kontrahentem, stanowi wynagrodzenie za usługę w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 z późn. zm.), a w konsekwencji podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

* czy zgodnie z przepisami ww. ustawy o podatku od towarów i usług Spółka zobowiązana jest udokumentować otrzymanie odszkodowania z tytułu wcześniejszego rozwiązanie umowy najmu fakturą VAT.

Spółka stoi, na stanowisku, iż odszkodowanie z tytułu wcześniejszego rozwiązania umowy najmu, wypłacone na rzecz Spółki na podstawie porozumienia zawartego z jej kontrahentem, nie stanowi wynagrodzenia za usługę w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 z późn. zm.),a w konsekwencji nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

W myśl art. 5 ust. 1 ww. ustawy o podatku od towarów i usług opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają:

Zatem, nie ulega wątpliwości, że pieniądze nie są towarem w rozumieniu przepisów ww. ustawy o podatku od towarów i usług. Stąd, w analizowanym przypadku z całą pewnością nie mamy do czynienia z dostawą towaru.

Dalej Spółka podnosi, iż otrzymane odszkodowanie nie jest również wynagrodzeniem za usługę w rozumieniu przepisów o podatku od towarów i usług. Zgodnie, bowiem z art. 8 ust. 1 ww. ustawy o podatku od towarów i usług przez świadczenie usług, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów. Przy czym świadczeniem tym może być zarówno podjęcie określonego działania, jak i zobowiązanie się do powstrzymania się od dokonania określonej czynności lub tolerowania danej czynności lub sytuacji.

Zauważa również, że na skutek rozwiązania umowy Spółka zaprzestaje dalszych świadczeń związanych z usługą najmu - nie można w tym przypadku, zatem mówić o świadczeniu w postaci działania podjętego przez Spółkę. Nie występuje tutaj również świadczenie w postaci zobowiązania się do powstrzymania od dokonania czynności lub tolerowania czynności lub sytuacji - Spółka nie podejmuje takiego zobowiązania. Wręcz przeciwnie, domaga się odszkodowania za wcześniejsze rozwiązanie umowy, które ma zrekompensować utratę korzyści utraconych na skutek wcześniejszego rozwiązania Umowy. Odszkodowanie to nie jest zależne od jakichkolwiek działań Spółki. W tym przypadku nie występuje zatem żaden związek przyczynowo-skutkowy pomiędzy jakimkolwiek działaniem lub zaniechaniem Spółki (świadczenie) a wypłatą ustalonej w Porozumieniu kwoty przez Najemcę.

Uzyskane na mocy przedmiotowego Porozumienia środki pieniężne mają charakter typowo odszkodowawczy. Prawo do dochodzenia takiego odszkodowania przysługiwało Spółce na mocy przepisów kodeksu cywilnego i gdyby Strony nie zawarły przedmiotowego Porozumienia, Spółka mogłaby zażądać wypłaty odszkodowania na drodze sądowej. Zawarcie Porozumienia przyspieszyło jedynie wypłatę należnego Spółce odszkodowania i pozwoliło obu stronom uniknąć postępowania sądowego w tym zakresie. Polubowne załatwienie sporu nie zmienia jednak charakteru odszkodowawczego należności, jaką Najemca zobowiązany jest wypłacić Spółce na podstawie Porozumienia. Należność ta stanowi, zatem odszkodowanie za utracone przez Spółkę korzyści wynikające z wcześniejszego rozwiązania umowy najmu i w związku z tym nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Spółka zaznacza ponadto, iż wyłączenie wypłaty odszkodowań z zakresu czynności opodatkowanych podatkiem od towarów i usług zostało potwierdzone w licznych orzeczeniach Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości (dalej: "ETS"). Przykładowo w wyroku z w sprawie C-215/94 pomiędzy Jurgen Mohr a Finanzamt Bad Segeberg, ETS stwierdził, że w związku z brakiem świadczenia (korzyści), pozwalającego uznać za konsumentów usługi podmioty wypłacające odszkodowanie, zobowiązanie dające podstawę do wypłaty odszkodowania nie stanowi usługi w rozumieniu VI Dyrektywy.

W orzeczeniu wydanym w sprawie C-277/05 pomiędzy Societe thermale d'Eugenie-les-Bains a Minister de l'Economie, des Finances et de I'Industrie ETS stwierdził, że zatrzymanie zadatku na skutek odwołania rezerwacji służy naprawieniu szkód poniesionych na skutek niewykonania umowy. Ma on charakter odszkodowawczy i jako taki nie stanowi wynagrodzenia za świadczenie, a co za tym idzie nie pod1ega, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Podobne stanowisko zajął Wojewódzki Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 23 sierpnia 2006 r. (sygn. akt I SA/Bk 193/06) w którym uznał, że odszkodowania nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Podsumowując Spółka stwierdza:

* żądanie i otrzymanie należności z tytułu wcześniejszego rozwiązania umowy najmu nie stanowi żadnej z czynności wymienionych w art. 8 ustawy o podatku od towarów i usług. W tym przypadku Spółka nie wykonuje, bowiem żadnego świadczenia na rzecz jej kontrahenta;

* należność wypłacona Spółce na mocy Porozumienia ma charakter odszkodowawczy i nie jest wynagrodzeniem za wykonaną usługę;

* przepisy ustawy o podatku od towarów i usług nie znajdują zastosowania do odszkodowań.

W konsekwencji odszkodowanie przysługujące Spółce na mocy Porozumienia nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

W zakresie pytania numer 2 Spółka stwierdza, iż nie jest zobowiązana do wystawienia faktury VAT w związku z otrzymaniem odszkodowania z tytułu wcześniejszego rozwiązania Umowy.

Zgodnie bowiem, z art. 106 ust. 1 ww. ustawy o podatku od towarów i usług podatnicy są obowiązani wystawić fakturę stwierdzającą w szczególności dokonanie sprzedaży, datę dokonania sprzedaży, cenę jednostkową bez podatku, podstawę opodatkowania, stawkę i kwotę podatku, kwotę należności oraz dane dotyczące podatnika i nabywcy. Oznacza to, że podatnicy mają obowiązek dokumentować fakturami VAT sprzedaż. Tymczasem otrzymanie odszkodowania z tytułu wcześniejszego rozwiązania umowy najmu nie stanowi sprzedaży w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług i nie podlega opodatkowaniu tym podatkiem.

Mając na uwadze, iż otrzymanie odszkodowania przez Spółkę pozostaje poza zakresem stosowania ustawy o podatku od towarów i usług (nie stanowi wynagrodzenia za usługę), Spółka nie jest zobowiązana do wystawienia faktury VAT potwierdzającej otrzymanie tej należności. Spółka postąpiła, zatem prawidłowo wystawiając Najemcy notę.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zaistniałego stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe.

Ustosunkowując się do stanowiska Strony Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie wyjaśnia, co następuje:

Przepis art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 z późn. zm.) stanowi, że opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2004 r. Nr 54, poz. 535 z późn. zm.) przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

* przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;

* zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji

* świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Przytoczony powyżej przepis bardzo szeroko definiuje pojęcie świadczenia usług uznając "każde świadczenie", które nie stanowi dostawy towarów za świadczenie usług. Zgodnie z definicją słowo "świadczyć" oznacza - wykonywać coś dla kogoś, na rzecz kogoś, robić dla kogoś coś dobrego ("Popularny słownik języka polskiego", red. naukowy prof. dr hab. Bogusław Dunaj, wyd. Wilga 2000). W piśmiennictwie prawniczym przyjmuje się, że świadczenie może polegać na: 1. dare - daniu czegoś; 2. facere - czynieniu czegoś; 3. non facere - nieczynieniu czegoś; 4. pati - znoszeniu czegoś.

Zakres pojęciowy świadczenia usług ma charakter dopełniający definicję dostawy towarów zawartą w art. 7 ww. ustawy o podatku od towarów i usług i jest wyrazem realizacji zasady powszechności opodatkowania podatkiem od towarów i usług wszelkich transakcji wykonywanych przez podatników w ramach prowadzonej przez nich działalności gospodarczej, przy czym do uznania za usługę konieczne jest istnienie odbiorcy usługi, beneficjenta danej czynności.

"U podstaw odszkodowania leży fakt powstania szkody po stronie podmiotu uprawnionego do odszkodowania. Samo powstanie szkody również nie jest czynnością ani zdarzeniem podlegającym opodatkowaniu. W wielu sytuacjach jednak uprawnieni do odszkodowania zgadzają się, czy też dopuszczają do powstania po swojej stronie szkody. Właśnie to zachowanie - na mocy którego powstaje szkoda - może stanowić czynność opodatkowaną podatkiem od towarów i usług. Czynnością opodatkowaną jest wówczas świadome dopuszczenie do powstania szkody po swojej stronie, w wyniku czego podmiot zobowiązany do odszkodowania uzyskuje jakieś korzyści. W takiej właśnie sytuacji możemy mówić o czynności podlegającej opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Kwota odszkodowania - które na gruncie podatku od towarów i usług musi być uznane za wynagrodzenie za tę czynność opodatkowaną - stanowi obrót." (Zagadnienia ogólne do komentarza do ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. 04.54.535/ A. Bartosiewicz, R. Kubacki, "VAT. Komentarz. Aneks.", Zakamycze 2005 /LEX Administracja/).

Zatem, aby ustalić zasady opodatkowania danej czynności, dokonanej w zamian za odszkodowanie, niezbędne jest rozstrzygnięcie czy te czynności skutkują uzyskaniem bezpośrednich korzyści przez wypłacającego. W przedstawionym we wniosku stanie faktycznym mamy do czynienia ze świadczeniem usługi, gdyż Spółka otrzymuje określone kwoty pieniężne w zamian za zgodę na wcześniejsze rozwiązanie umowy najmu. Należy zwrócić uwagę na fakt, że w przypadku opisanym we wniosku możemy wskazać konkretnego beneficjenta tej usługi - w zamian za wyrażenie zgody na wcześniejsze rozwiązanie umowy (korzyść najemca), Strona otrzymuje określone świadczenie pieniężne. Zatem zgodę na zaniechanie określonej czynności (najmu lokalu) należy traktować jako określone świadczenie usług podlegające opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Spełniona zatem zostanie przesłanka istnienia związku pomiędzy wypłatą należności a otrzymaniem świadczenia wzajemnego, co jest warunkiem koniecznym do uznania, że wypłata tej kwoty podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

W takiej sytuacji Spółka będzie zobowiązana do udokumentowania powyższej czynności fakturą VAT, zgodnie bowiem z art. 106 ust. 1 ww. ustawy o podatku od towarów i usług podatnicy, o których mowa w art. 15, są obowiązani wystawić fakturę stwierdzającą w szczególności dokonanie sprzedaży, datę dokonania sprzedaży, cenę jednostkową bez podatku, podstawę opodatkowani, stawkę podatku i kwotę podatku, kwotę należności oraz dane dotyczące podatnika i nabywcy.

Interpretacja dotyczy przedstawionego przez wnioskodawcę zaistniałego stanu faktycznego i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1 Maja 10, 09-402 Płock.