IP-PB3-423-42/08-2/KB

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki przedstawione we wniosku z dnia 12 grudnia 2007 r. (data wpływu 21 grudnia 2007 r.) o wydanie interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych, w zakresie kosztów uzyskania przychodów - jest nieprawidłowe.

W dniu 21 grudnia 2007 r. wpłynął wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych zakresie uznania za koszt przychodów odszkodowania zapłaconego w 2003 r.

W przedmiotowym wniosku został przestawiony następujący stan faktyczny.

Wnioskodawca zawarł 30 lipca 1998 r. umowę o wykonanie robót budowlanych i umowę najmu z X Sp. z o.o. Przedmiotem umowy był najem gruntu we Q oraz przebudowa znajdującego się na nim budynku oraz infrastruktury. Zgodnie z punktem 17.13 umowy miała ona wejść w życie dopiero po wyrażeniu zgody na jej zawarcie przez radę nadzorczą udziałowca Spółki - Spółkę Y AG. Ze względu na krótki okres realizacji zlecenia Sp. z o.o. X Sp. z o.o. nie czekała na zgodę rady nadzorczej udziałowca, tylko od razu po podpisaniu umowy rozpoczęła prace budowlane uznając ten zapis umowny za mało istotny. Tymczasem rada nadzorcza udziałowca nie udzieliła zgody na zawarcie umowy, ponieważ grupa Y a następnie grupa O nie uważała za celowe prowadzenie dodatkowego marketu budowlanego we Wrocławiu. Dnia 14 września 2000 r. Sp. z o.o. X wniosła pozew do Sądu Arbitrażowego przeciwko Spółce z roszczeniem zapłaty odszkodowania z tytułu nie wywiązania się z prawomocnie zawartej - zdaniem X - umowy. Sąd podzielił stanowisko X, odnośnie braku konieczności spełnienia warunku uzyskania zgody rady nadzorczej udziałowca Y na podpisanie umowy, uznał umowę za wiążącą i w wyroku z dnia 16 stycznia 2002 r. zasądził na rzecz X odszkodowanie w wysokości 1.984.323,14 PLN, odsetki w wysokości 1.153.553,54 PLN oraz koszty postępowania w wysokości 49.080 PLN. Sąd uznał, że Spółka powinna zwrócić X koszty związane z dostosowaniem obiektu do jej wymagań w okresie od podpisania umowy tj. od 30 lipca 1998 r. do końca roku tj. do 31 grudnia 1998 r. Odwołanie się od wyroku Sądu Arbitrażowego do Sądu Rejonowego, a następnie wniesienie apelacji do Sądu Okręgowego oraz złożenie skargi kasacyjnej do Sądu Najwyższego nie przyniosły rezultatu. Na podstawie porozumienia zawartego z X Sp. z o.o. dnia 7 marca 2003 r. Spółka w maju 2003 r. wpłaciła na rachunek X odszkodowanie wraz z odsetkami i kosztami ustalonymi przez Sąd w łącznej wysokości 3.186.956,68 PLN.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy odszkodowanie wypłacone przez Spółkę w 2003 r. na podstawie wyroku sądowego stanowi koszt uzyskania przychodów w roku 2003.

Zdaniem wnioskodawcy poniesione przez nią koszty odszkodowania wraz z odsetkami oraz kosztami ustalonymi przez Sąd powinny zostać zaliczone do kosztów uzyskania przychodów na podstawie art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Zgodnie z treścią art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych w brzmieniu obowiązującym w maju 2003 r. kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1. Spółka sądziła, że zgoda rady nadzorczej jej udziałowca była warunkiem wejścia umowy w życie, natomiast nie udzielenie tej zgody było wynikiem rachunku ekonomicznego, w efekcie którego wydatek inwestycyjny związany z budową drugiego marketu w tym samym mieście został uznany za niecelowy z powodu nasycenia rynku. Działania Spółki miały spowodować zaoszczędzenie środków finansowych w celu przeznaczenia ich na bardziej rentowne przedsięwzięcia inwestycyjne. W związku z tym nie zawarcie umowy z X i poniesienie w wyniku tej decyzji kosztów odszkodowania wraz z pochodnymi zasądzonego przez sąd było działaniem mającym na celu w ostatecznym rozrachunku uzyskanie wyższych przychodów z tytułu realizacji kolejnych inwestycji. W opinii NSA (wyrok z dnia 2 marca 2000 r., I SN Gd 2099/97,), z którą zgadza się Spółka, "są takie sytuacje i zdarzenia gospodarcze, które z ekonomicznego punktu widzenia bardziej preferują rezygnację z zawarcia przyrzeczonej umowy i utratę wadium niż podejmowanie ekonomicznie nietrafnych i przynoszących straty decyzji gospodarczych w prowadzeniu przedsiębiorstwa". Zdaniem Spółki zapłacone przez nią koszty zasądzone wyrokiem sądowym zostały poniesione pośrednio w celu uzyskania przychodów (zabezpieczenia ich źródła) i powinny na podstawie art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych zostać zaliczone do kosztów uzyskania przychodów w momencie ich poniesienia tj. w maju 2003 r. Ww. koszty zdaniem Spółki nie zostały enumeratywnie wymienione w katalogu art. 16 ust. 1 jako koszty nie stanowiące kosztów uzyskania przychodów. W szczególności nie znajduje do nich zastosowania art. 16 ust. 1 pkt 22 ww. ustawy, ponieważ zapłacone odszkodowanie nie jest odszkodowaniem z tytułu wad dostarczonych towarów, wykonanych robót i usług ani odszkodowaniem z tytułu zwłoki w dostarczeniu towaru wolnego od wad albo zwłoki w usunięciu wad towarów albo wykonanych robót i usług. Stanowisko Spółki znajduje potwierdzenie w decyzji Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 4 stycznia 2007 r. sygnatura: 1401/BP-l/4230Z-129/O6/ER. Według ww. organu do kosztów poniesionych w celu uzyskania przychodów można zaliczyć wydatki z tytułu odszkodowań i kar umownych wypłacanych innym podmiotom, w związku z prowadzoną przez podatnika działalnością, z wyjątkiem tych które ustawodawca wyłączył z kosztów uzyskania przychodów w art. 16 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn. Dz. U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 z późn. zm.) w brzmieniu obowiązującym w 2003 r. kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1.Powyższe oznacza, że wydatki związane z prowadzoną działalnością gospodarczą, po wyłączeniu zastrzeżonych w ustawie, są kosztami uzyskania przychodów, o ile pozostają w związku przyczynowo-skutkowym z osiąganymi przychodami. Przy czym zwrot "w celu" oznacza, że nie każdy wydatek poniesiony przez podatnika w związku z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą podlega odliczeniu od podstawy opodatkowania, lecz tylko ten wydatek, który pozostaje w takim związku przyczynowo-skutkowym, takim że poniesienie go ma wpływ na powstanie przychodu. A zatem przy kwalifikowaniu kosztów uzyskania przychodów każdy wydatek - poza wyraźnie wskazanymi w ustawie - wymaga nie tylko oceny pod kątem czy jego poniesienie miało związek z konkretnym przychodem, ale także z punktu widzenia racjonalności określonego działania dla osiągnięcia przychodów.

Katalog wydatków nie stanowiących kosztów uzyskania przychodów został zwarty w art. 16 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. I tak do kosztów uzyskania przychodów nie mogą zostać zaliczone następujące kary i odszkodowania:

* jednorazowe odszkodowania z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych w wysokości określonej przez właściwego ministra oraz dodatkowa składka ubezpieczeniowa w przypadku stwierdzenia pogorszenia warunków pracy (pkt 16),

* kary, opłaty i odszkodowania z tytułu nieprzestrzegania przepisów w zakresie ochrony środowiska i niewykonania nakazów właściwych organów nadzoru i kontroli dotyczących uchybień w dziedzinie BHP oraz odsetki od tych zobowiązań (pkt 19),

* kary umowne i odszkodowania z tytułu wad dostarczonych towarów, niewykonania robót i usług oraz zwłoka w dostarczeniu towaru wolnego od wad albo zwłoka w usunięciu wad towarów albo wykonanych robót i usług (pkt 22).

Należy zauważyć, iż w katalogu tym nie ma odszkodowań z tytułu nie wywiązania się z prawnie wiążącej umowy. Jednakże aby zakwalifikować przedmiotowe odszkodowanie do kosztów uzyskania przychodów należy przede wszystkim wykazać związek pomiędzy osiągniętym przychodem a ponoszonym kosztem w takiej postaci, że możliwe jest przy przyjęciu kryteriów obiektywnych, stwierdzenie, iż poniesiono wydatek w związku z działaniem które przyniosło, bądź miało przynieść efekt w postaci uzyskania przychodu. A zatem koniecznym jest wykazanie, że poniesiony wydatek wpływa w sposób bezpośredni lub pośredni na osiągnięcie przychodu. W związku z tym nie można zgodzić się z argumentacją Spółki, że odszkodowanie wraz z odsetkami zapłacone X Spółka z o.o. stanowiło dla niej koszt uzyskania przychodu w momencie poniesienia tj. w maju 2003 r., gdyż nie wywiązanie się z umowy z przyczyn leżących po stronie Podatnika powoduje, że związek przyczynowo - skutkowy pomiędzy wydatkiem a przychodem - określony w art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych - warunkującym zaliczenie tego wydatku do kosztów uzyskania przychodów, w ogóle nie wystąpił. Argument jakoby Spółka z o.o. X nie czekała na zgodę rady nadzorczej udziałowca Y i od razu po podpisaniu umowy rozpoczęła prace budowlane, nie przesądza o tym, że umowa nie była wiążąca dla stron, co zresztą zastało potwierdzone kolejnymi wyrokami sądowymi. Natomiast fakt, iż Podatnik sądził, że zgoda rady nadzorczej jej udziałowca była warunkiem koniecznym wejścia umowy w życie, jest niewystarczający do uznania, iż Spółka dochowała należytej staranności w podjętych działaniach. Za koszty uzyskania przychodu można bowiem uznać wszelkie racjonalne i gospodarczo uzasadnione wydatki związane z prowadzoną działalnością gospodarczą, której celem jest osiągnięcie przychodów. Nie wystarczy w tym przypadku samo subiektywne przekonanie podatnika o wpływie poniesionego wydatku na osiągnięcie przychodu. Podatnik, oceniając związek wydatku z prowadzoną działalnością winien zakładać, że dany koszt może obiektywnie przyczynić się do osiągnięcia przychodu, co wcale nie oznacza, że przychód zostanie osiągnięty.

Dodatkowo należy wskazać, iż w obrocie gospodarczym występują przypadki, w których strona zmuszona jest odstąpić od umowy, aby zapobiec stracie mogącej wyniknąć z jej wykonania. Jednakże należy wyraźnie podkreślić, iż Podatnik ponosi ryzyko prowadzenia działalności gospodarczej, w związku z tym nietrafnych decyzji skutkujących powstaniem kosztów związanych z tą działalnością, nie może rekompensować przy pomocy przepisów podatkowych, gdyż oznaczałoby to w praktyce przerzucenie na Skarb Państwa całego ryzyka związanego z określonym przedsięwzięciem gospodarczym podejmowanym przez podmiot.

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1-go Maja 10,09-402 Płock.