ILPP4/443-677/11-2/EWW - Określenie skutków podatkowych w ujęciu ustawy o podatku od towarów i usług sprzedaży wierzytelności własnych oraz objęcia emisji akcji spółki nieposiadającej siedziby ani stałego miejsca prowadzenia działalności na terytorium Polski.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 2 i § 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki z o.o. reprezentowanej przez Pełnomocnika, przedstawione we wniosku z dnia 6 października 2011 r. (data wpływu 7 października 2011 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie sprzedaży wierzytelności własnych oraz objęcia emisji akcji spółki nieposiadającej siedziby ani stałego miejsca prowadzenia działalności na terytorium Polski - jest prawidłowe.

W dniu 7 października 2011 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie sprzedaży wierzytelności własnych oraz objęcia emisji akcji spółki nieposiadającej siedziby ani stałego miejsca prowadzenia działalności na terytorium Polski.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny.

Wnioskodawca prowadzi działalność gospodarczą w branży restauracyjnej, w ramach sieci lokali gastronomicznych na terenie całej Polski. Ponadto prowadzi on działalność holdingową w zakresie zarządzania kapitałem poprzez utrzymywanie pakietu kontrolnego udziałów podmiotów zależnych oraz na dysponowaniu nimi. Jest podatnikiem VAT czynnym, zarejestrowanym na potrzeby VAT w Polsce.

Spółka udzieliła pożyczek na rzecz podmiotu powiązanego z siedzibą w Hiszpanii.

Obecnie Zainteresowany rozważa zbycie wspomnianej wierzytelności własnej z tytułu pożyczek na rzecz spółki zależnej z siedzibą na Węgrzech (dalej Nabywca). Nabywca nie posiada stałego miejsca prowadzenia działalności na terytorium Polski. Będzie on prowadził działalność w formie spółki akcyjnej i będzie podmiotem ze Spółką powiązanym.

Na dzień sprzedaży wierzytelności kwota główna pożyczki nie będzie wymagalna.

Dodatkowo, w ramach jednej umowy sprzedaży wierzytelności, zostanie również przeniesiona wierzytelność z tytułu naliczonych, lecz niezapłaconych odsetek od pożyczki. Na dzień sprzedaży odsetki naliczone, lecz niezapłacone nie będą jeszcze wymagalne.

Sprzedaż wierzytelności własnej przez Wnioskodawcę nastąpi w drodze umowy sprzedaży. Zgodnie z umową, wynagrodzenie z tytułu sprzedaży wierzytelności będzie określone w pieniądzu i będzie równe wartości rynkowej wierzytelności uwzględniającej (i) wartość nominalną wierzytelności, (ii) powiększoną o odsetki naliczone do dnia sprzedaży, (iii) a pomniejszoną o dyskonto.

Jednocześnie Nabywca planuje dokonanie podwyższenia kapitału zakładowego i zapasowego. Akcje nowej emisji Spółka obejmie po wartości przekraczającej ich wartość nominalną.

Rozliczenie nastąpi poprzez wpłatę gotówki przez Zainteresowanego - do wysokości wartości nominalnej podwyższonego kapitału zakładowego, a w pozostałym zakresie - poprzez potrącenie jego zobowiązania wobec Nabywcy z tytułu pokrycia zwiększonego kapitału zapasowego z zobowiązaniem Nabywcy wobec niego do zapłaty ceny z tytułu zakupu wierzytelności pożyczkowej (bezgotówkowo).

Tak więc, w ramach dwóch opisanych powyżej transakcji, co do zasady strony dokonają następujących czynności:

Spółka podkreśliła jednocześnie, iż realizowana przez strony transakcja nie stanowi wniesienia przez nią aportu w postaci wierzytelności w rozumieniu przepisów kodeksu spółek handlowych, ani też odpowiednich regulacji węgierskiego prawa handlowego.

W związku z powyższym zadano następujące pytania.

Zdaniem Wnioskodawcy, w okolicznościach przedstawionych w opisie sprawy, obydwie realizowane przez strony transakcje winny być traktowane dla celów VAT, jako czynności odrębne i niezależne od siebie, tj.:

* usługa świadczona przez Nabywcę na rzecz Zainteresowanego polegająca na wykupie jego wierzytelności w zamian za zapłatę przez niego ceny w postaci dyskonta, oraz

* podwyższenie kapitału Nabywcy i objęcie akcji nowej emisji przez Spółkę czynność niepodlegająca opodatkowaniu VAT w Polsce.

1.1. Wyodrębnienie transakcji w ramach opisu sprawy

W ocenie Spółki, w przedstawionym opisie sprawy strony realizować będą dwie, zasadniczo odrębne transakcje, a mianowicie (i) zakup wierzytelności własnej Spółki przez Nabywcę oraz (ii) podwyższenie kapitału Nabywcy i objęcie przez nią akcji nowej emisji w zamian za wkład pieniężny - przy czym rozliczenie obydwu transakcji może nastąpić w drodze potrącenia.

Tym samym, skutki podatkowe na gruncie VAT należy rozpatrywać odrębnie dla każdej z tych dwóch transakcji. Powyższe wynika w szczególności z ogólnych zasad wspólnego systemu podatku od wartości dodanej, zgodnie z którymi każde świadczenie należy zasadniczo uznawać za odrębne i niezależne, a konsekwencje podatkowe w zakresie VAT określa się biorąc pod uwagę cechy i charakterystykę tego odrębnego i niezależnego świadczenia. Potwierdza to ugruntowane orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (dalej: TSUE). Przykładowo w wyroku w sprawie C-41/04 Levob, TSUE uznał, iż: "każda czynność powinna być zwykle uznawana za odrębną i niezależną, a po drugie, że czynność złożona z jednego świadczenia w aspekcie gospodarczym nie powinna być sztucznie rozdzielana, by nie pogarszać funkcjonalności systemu podatku VAT (...)".

Z powyższego wyroku, jak również z innych orzeczeń TSUE wynika, iż na gruncie systemu VAT zasadą jest odrębność poszczególnych świadczeń realizowanych przez podatników VAT, a dopiero w wyjątkowych sytuacjach, w przypadku nierozerwalnego ekonomicznego i funkcjonalnego związku dwóch lub więcej czynności przyjąć można, że właściwszym jest rozpatrywanie ich konsekwencji podatkowych w sposób łączny. Sformułowana w orzecznictwie TSUE zasada, zgodnie z którą nie należy dokonywać podziału kompleksowego świadczenia na części składowe w sposób sztuczny jedynie dla celów podatkowych, nie oznacza bowiem bynajmniej, iż każdorazowo konsekwencje na gruncie VAT dwóch lub więcej świadczeń należy rozpatrywać w sposób łączny tylko dlatego, że wykonywane są pomiędzy tymi samymi podmiotami, następują bezpośrednio po sobie i/lub opiewają na podobne kwoty.

W ocenie Spółki, o konieczności odrębnego potraktowania obydwu transakcji przedstawionych w opisie sprawy świadczyć mogą w szczególności następujące okoliczności:

* obydwie transakcje zrealizowane zostaną na podstawie odrębnych umów, stanowią niezależne i odrębne czynności z punktu widzenia prawa cywilnego i handlowego,

* każda z transakcji powoduje powstanie zobowiązania pieniężnego u strony przeciwnej, co wyklucza możliwość łącznego potraktowania ich jako świadczenia o charakterze złożonym (z ang. composite supply),

* transakcje te nie mają charakteru wzajemnej wymiany świadczeń, gdyż to Nabywca wykonuje na rzecz Wnioskodawcy świadczenia w postaci wykupu wierzytelności z tytułu pożyczki oraz emisji nowych akcji,

* strony nie dokonują bezpośredniej i bezgotówkowej wymiany towarów i usług (co mogłoby mieć miejsce na przykład w przypadku aportu wierzytelności w zamian za akcje) bowiem jak wynika z opisu sprawy, w rezultacie dokonania transakcji powstają dwie niezależne od siebie wierzytelności pieniężne,

* w obydwu transakcjach strony ustalą wynagrodzenie w sposób pieniężny i jednoznacznie określony, a więc strony oczekują od siebie wynagrodzenia pieniężnego za przekazywane świadczenia,

* fakt ewentualnego późniejszego potrącenia wzajemnych zobowiązań i należności powstałych w wyniku zrealizowania transakcji jest sytuacją częstą w obrocie gospodarczym i nie może prowadzić do zmiany kwalifikacji samych transakcji na gruncie ustawy o VAT,

* nie można uznać, że objęte przez Zainteresowanego akcje stanowią swoisty rodzaj wynagrodzenia dla niego z tytułu sprzedaży wierzytelności z tytułu pożyczki - jak wskazano w uzasadnieniu do pkt 1.2. poniżej, to on wypłaca wynagrodzenie Nabywcy z tytułu przejęcia przez ten podmiot przedmiotowej wierzytelności i jest on w transakcji traktowany jako usługobiorca.

Mając na uwadze powyższe, w ocenie Spółki, dla celów VAT strony będą realizować dwie odrębne transakcje, tj.: usługę polegającą na zakupie jej wierzytelności własnej przez Nabywcę w zamian za zapłatę wynagrodzenia w postaci dyskonta oraz podwyższenia kapitału przez Nabywcę wraz z objęciem akcji nowej emisji przez Spółkę w zamian za wkład pieniężny.

Zainteresowany zauważył, że znane mu jest stanowisko Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu, który w interpretacji z dnia 30 czerwca 2011 r. (sygn. ILPP4/443-369/11-2/EWW) dotyczącym bardzo zbliżonego zdarzenia przyszłego uznał za prawidłowe stanowisko podatnika, zgodnie z którym realizowane transakcje, tj. odpłatna usługa świadczona przez Nabywcę na rzecz podatnika polegająca na wykupie jego wierzytelności oraz emisja akcji nabywcy objętych następnie przez Spółkę (czynność niepodlegająca VAT w Polsce) powinny być traktowane dla celów VAT jako czynności niezależne, tj. odpłatna usługa świadczona przez Nabywcę na rzecz podatnika polegająca na wykupie jego wierzytelności oraz emisja akcji nabywcy objętych przez Spółkę (czynność niepodlegająca VAT w Polsce).

1.2. Nabycie wierzytelności, jako odpłatne świadczenie usługi

Wnioskodawca stoi na stanowisku, że sprzedaż wierzytelności własnej nie podlega opodatkowaniu, natomiast to Nabywca świadczy na jego rzecz usługę podlegającą opodatkowaniu VAT.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega m.in. odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Towarami są w myśl art. 2 pkt 6 ustawy o VAT, rzeczy oraz ich części, a także wszystkie rodzaje energii.

Natomiast zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, przez świadczenie usług rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów, w tym również przeniesienie praw do wartości niematerialnych prawnych.

Wierzytelność, jako uprawnienie do żądania spełnienia świadczenia z określonego stosunku zobowiązaniowego przysługujące wierzycielowi wobec dłużnika jest prawem majątkowym, będącym przedmiotem obrotu gospodarczego. Przeniesienie wierzytelności do majątku nabywcy wierzytelności stanowi wykonanie przez dotychczasowego wierzyciela przysługującego mu prawa własności, jednakże przedmiotem takiej transakcji jest prawo majątkowe, a nie rzecz w rozumieniu ustawy o VAT. Biorąc pod uwagę powyższe, zbycia wierzytelności nie sposób uznać za dostawę towarów na gruncie przepisów o VAT.

Ponadto, w opinii Spółki, zbycie wierzytelności własnej nie będzie również stanowiło świadczenia usług. Chociaż teoretycznie transakcję taką można zakwalifikować jako świadczenie usług, tj. przeniesienie prawa majątkowego, to sprzedaż wierzytelności własnej jest tylko i wyłącznie wykonaniem własnych uprawnień, wynikających z wierzytelności, a skutek sprzedaży jest tożsamy z realizacją wierzytelności. Nie można więc uznać sprzedaży wierzytelności za dokonywanie usługi na rzecz nabywcy, bowiem nie sposób wskazać świadczenia wykonywanego na rzecz nabywcy wierzytelności. Ponadto, skoro sprzedaż własnych wierzytelności jest uważana za wykonywanie prawa własności to nie stanowi ona w istocie działalności gospodarczej podlegającej opodatkowaniu. Jak bowiem wynika z orzecznictwa TSUE, czerpanie korzyści z posiadanego prawa własności nie może samo w sobie być traktowane jako działalność gospodarcza (przykładowo wyrok w sprawie C-155/94 Wellcome Trust Ltd).

Spółka podkreśliła, że jej stanowisko znajduje potwierdzenie w interpretacjach wydawanych przez organy podatkowe, przykładowo:

* Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji indywidualnej z dnia 2 grudnia 2010 r. (sygn. IPPP2-443-666/10-2/IŻ), odnosząc się do możliwości klasyfikacji sprzedaży wierzytelności własnej, jako dostawy towarów lub świadczenia usług stwierdził, że " (...) czynności polegającej na zbyciu wierzytelności własnych nie można uznać za dostawę towaru, gdyż wierzytelność stanowi prawo majątkowe, które nie mieści się w dyspozycji art. 2 pkt 6 ustawy, określającego co należy rozumieć na potrzeby podatku od towarów i usług, pod pojęciem towaru. Zbycie wierzytelności własnej nie stanowi u zbywcy również świadczenia usługi, ponieważ jest ono jedynie przejawem wykonania prawa własności w stosunku do wierzytelności powstałej z innego tytułu (dostawy towaru lub świadczenia usługi)";

* Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji indywidualnej z dnia 20 stycznia 2010 r. (sygn. IPPP1-443-1074/09-3/IŻ) wskazał, że: " (...) transakcja, której przedmiotem jest zbycie wierzytelności własnej, nie stanowi dostawy towarów ani odpłatnego świadczenia usługi w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług. Pozostaje ona zatem, poza zakresem opodatkowania podatkiem VAT".

Biorąc pod uwagę powyższe, Zainteresowany stoi na stanowisku, że o świadczeniu usługi w postaci uwolnienia zbywcy od ciężaru wierzytelności własnej można natomiast mówić w odniesieniu do nabywcy wierzytelności.

Z orzecznictwa sądów administracyjnych wynika zasadniczo, że w sytuacji sprzedaży wierzytelności własnej, to nabywca świadczy usługę na rzecz sprzedawcy, uwalniając go z konieczności dochodzenia tej wierzytelności i oczekiwania na realizację prawa majątkowego. Przykładowo, Wojewódzki Sąd Administracyjny (dalej WSA) we Wrocławiu w wyroku z dnia 16 maja 2007 r. sygn. akt I SA/Wr 213/07, odnosząc się do ekonomicznych skutków działania podmiotu zajmującego się profesjonalnie obrotem wierzytelnościami zauważył, że " (...) mowa tutaj o (wyręczaniu) sprzedawcy wierzytelności przez nabywcę w czynnościach zmierzających do odzyskania długu. Nabywca tym samym uwalnia sprzedawcę wierzytelności od tejże wierzytelności, oszczędzając temu ostatniemu ryzyka i kosztów posiadania takiej wierzytelności".

Naczelny Sąd Administracyjny (dalej NSA) w wyroku z dnia 16 lutego 2010 r. (sygn. I FSK 2104/08), rozpatrując konsekwencje sprzedaży wierzytelności po stronie nabywającego stwierdził również, że "sprzedaż wierzytelności własnej nie jest usługą, ale usługą jest jej nabycie. Rozpatrując bowiem instytucję obrotu wierzytelnościami w odniesieniu do pojęcia "usługi", nacisk położony jest na jej zakup, a nie sprzedaż. W tym przypadku, usługę świadczy nabywca wierzytelności, a jej beneficjentem jest sprzedawca".

Stanowisko takie jest również obecnie prezentowane przez organy podatkowe. Przykładowo Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji indywidualnej z dnia 19 października 2010 r. (sygn. IBPP2/443-589/10/UH) potwierdził, że "Usługą jest nabycie wierzytelności danego podmiotu w celu jej wykorzystania do operacji prawno-gospodarczych. W konsekwencji fakt zakupu wierzytelności w celu odsprzedaży lub wyegzekwowania lub dalszej odsprzedaży, należy zakwalifikować jako usługę na rzecz sprzedawcy wierzytelności własnej. Sprzedawca taki jest w opisanej sytuacji usługobiorcą, on bowiem jest odbiorcą świadczenia ze strony nabywcy wierzytelności".

Podobnie Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji indywidualnej z dnia 16 grudnia 2010 r. (sygn. IPPP2/443 721/10-2/MM) wskazał, iż "to nabywca wierzytelności (w tym przypadku Wnioskodawca) świadczy na rzecz swojego Udziałowca usługę, polegającą na uwolnieniu go od wykonywania czynności związanych ze ściąganiem długu i ryzyka jego nieściągnięcia. W konsekwencji, po stronie Wnioskodawcy istnieje czynność podlegająca opodatkowaniu podatkiem VAT".

W szczególności, obecnie zgodnie z podejściem akceptowanym zarówno przez organy podatkowe (przykładowo interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z dnia 5 października 2010 r. sygn. ILPP1/443-486/07/10-S/A), jak i sądy administracyjne (NSA w wyroku z dnia 11 czerwca 2010 r., sygn. I FSK 968/09), z ustawowej definicji świadczenia usług można wyprowadzić następujące wnioski:

* świadczenie usług wymaga istnienia dwóch podmiotów - tj. usługodawcy i usługobiorcy,

* pomiędzy tymi podmiotami istnieje stosunek prawny będący podstawą wykonania świadczenia,

* również pomiędzy wykonaną czynnością, a wypłaconym na rzecz usługodawcy wynagrodzeniem istnieje czytelny i bezpośredni związek.

Odnosząc analizowane przesłanki zaistnienia świadczenia usług podlegającego opodatkowaniu VAT do przedmiotowej sprawy, Spółka podkreśliła, że pomiędzy nią, a Nabywcą zaistnieje stosunek prawny (umowa sprzedaży wierzytelności), który będzie podstawą wykonania świadczenia polegającego na zwolnieniu jej z konieczności oczekiwania na realizację praw wynikających z wierzytelności własnej, natomiast w zamian Nabywca wierzytelności będzie uprawniony do otrzymania wynagrodzenia za swoją usługę w postaci dyskonta. Usługa ta zbliżona jest więc do finansowania sprzedawcy wierzytelności własnej przez jej nabywcę, ale może zakładać również wykonywanie innych czynności administracyjnych, związanych z windykacją należności (co jednak nie będzie miało miejsca w analizowanej sytuacji). W związku z działaniem Nabywcy po stronie Wnioskodawcy wystąpi korzyść ekonomiczna w postaci faktycznej spłaty posiadanej wierzytelności. W wyniku działań Nabywcy, w zamian za zapłatę dyskonta Zainteresowany zostanie zwolniony z konieczności ponoszenia potencjalnych kosztów windykacji analizowanej wierzytelności.

Podsumowując, spełnione zostaną prezentowane w orzecznictwie i piśmiennictwie przesłanki zaistnienia świadczenia usług przez Nabywcę na rzecz Spółki.

1.3. Emisja akcji objętych przez Zainteresowanego, jako czynność niepodlegająca opodatkowaniu VAT

W opinii Spółki, emisja akcji przez Nabywcę, a następnie objęcie przez nią akcji nowej emisji nie będzie podlegało opodatkowaniu VAT na terytorium Polski. Konsekwencje takie wystąpiłyby wyłącznie w przypadku, gdyby przedmiotowa czynność stanowiła świadczenie usług lub dostawę towarów podlegające opodatkowaniu na terytorium kraju, a Nabywca działał w charakterze podatnika VAT w odniesieniu do tej transakcji.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega m.in. odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Przez towar rozumie się rzeczy oraz ich części, a także wszystkie rodzaje energii. Natomiast przez świadczenie usług rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, prawnej lub jednostki organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów.

Spółka zauważyła, że akcja - jako papier wartościowy w zdematerializowanej formie - stanowi prawo majątkowe i nie spełnia definicji towaru lub usługi w rozumieniu ustawy o VAT.

Ponadto, samo zbycie lub nabycie akcji, tj. zbycie lub nabycie określonych praw, nie wiąże się ze świadczeniem usług, chyba że miałoby miejsce w ramach profesjonalnego obrotu akcjami. Jak słusznie zauważył Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu w interpretacji indywidualnej z dnia 15 lutego 2011 r. (sygn. ILPP1/443-1228/10-4/KŁ) "Udział w spółce posiadającej osobowość prawną jest prawem majątkowym, które może być przedmiotem transakcji (prawo zbywalne), co do zasady nie mieści się jednak ani w definicji towarów, ani usług w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług".

W konsekwencji, jak wskazał Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji indywidualnej z dnia 24 czerwca 2009 r. (sygn. IPPP1/443-508/09-2/AW), o ewentualnym opodatkowaniu obrotu akcji przesądza w tej sytuacji jedynie aspekt podmiotowy: "Z powyższego wynika, że akcje, co do zasady, nie stanowią towaru ani świadczenia usług w rozumieniu przepisów ustawy o VAT, niemniej jednak obrót akcjami może być uznany za usługę w rozumieniu tej ustawy. Jednakże aby obrót ten podlegał opodatkowaniu podatkiem VAT musi być wykonywany przez podatnika w rozumieniu ustawy w ramach jego profesjonalnej aktywności".

Ponadto, sama czynność podwyższenia kapitału zakładowego/zapasowego, nie może być uznana za działalność gospodarczą w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy o VAT lub odpowiednio - art. 9 ust. 1 Dyrektywy 2006/112/WE Rady. Tym samym, nie powinna ona podlegać opodatkowaniu VAT.

Również zgodnie z podejściem ugruntowanym w orzecznictwie TSUE, emisja akcji nie stanowi odpłatnej dostawy towarów ani świadczenia usług podlegających opodatkowaniu VAT. Jak wskazał Trybunał w wyroku w sprawie C-465/03 Kretztechnik, czynność ta bowiem ma na celu powiększenie majątku spółki poprzez zapewnienie dodatkowego kapitału (w zamian za przyznanie akcjonariuszom prawa własności), a nie świadczenie jakichkolwiek usług na rzecz akcjonariusza, natomiast z perspektywy akcjonariusza, zapłata ceny należnej za akcje (kwot niezbędnych dla podniesienia kapitału) nie stanowi spełnienia świadczenia wzajemnego, ale inwestycję lub lokatę kapitału.

Ponadto Wnioskodawca nabywając przedmiotowe akcje wykonuje jedynie działalność inwestycyjną, która - jeśli jest wykonywana przez podmiot niedokonujący profesjonalnego obrotu instrumentami finansowymi (a z taką sytuacją mamy do czynienia w analizowanej sprawie) zasadniczo wykracza poza ramy działalności gospodarczej w rozumieniu VAT. Nie można więc uznać, iż obejmując akcje działa on jako podatnik dokonujący importu usług od zagranicznego Nabywcy.

Biorąc pod uwagę powyższe, emisja akcji przez Nabywcę, obejmowanych następnie przez Spółkę nie stanowi czynności podlegającej opodatkowaniu VAT, a Nabywca nie działa w tym zakresie w charakterze podatnika.

Stanowisko Zainteresowanego znajduje potwierdzenie w interpretacjach wydawanych przez organy podatkowe, a także w orzecznictwie sądów administracyjnych, przykładowo:

* Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji indywidualnej z dnia 26 kwietnia 2010 r. (sygn. IPPP3/443-110/10-2/KT): "akcje i udziały, co do zasady, nie stanowią towaru, a ich przekazanie świadczenia usług w rozumieniu przepisów ustawy o VAT, niemniej jednak obrót akcjami i udziałami może być uznany za usługę w rozumieniu tej ustawy. Jednakże, aby obrót ten podlegał opodatkowaniu podatkiem VAT, musi być wykonywany przez podatnika w rozumieniu ustawy w ramach jego profesjonalnej aktywności";

* Dyrektor Izby Skarbowej w Kielcach w decyzji w sprawie zmiany interpretacji prawa podatkowego z dnia 6 listopada 2006 r. (sygn. PP1/443-140/06) stwierdził, że "Z treści art. 15 wynika, że opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega wyłącznie działalność o charakterze gospodarczym. Zdefiniowane w art. 15 pojęcie działalności gospodarczej nie obejmuje działań polegających na emisji akcji. Emisja akcji nie mieszcząc się w zakresie przedmiotowym ustawy o podatku od towarów i usług, określonym w wymienionym wcześniej art. 5, jest czynnością niepodlegającą opodatkowaniu tym podatkiem";

* Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji indywidualnej z dnia 27 czerwca 2008 r. (sygn. IP-PP2-443-591/08-4/IK) wskazał, iż "emisja akcji nie znajduje się w zakresie przedmiotowym ustawy o podatku od towarów i usług nie jest bowiem dostawą towarów o której mowa w art. 7 ust. 1 ww. ustawy, ani też świadczeniem usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 wspomnianej ustawy. Emisja akcji jest więc zdarzeniem gospodarczym nieobjętym zakresem przedmiotowym opodatkowania podatkiem od towarów i usług";

* NSA w wyroku z dnia 29 kwietnia 2010 r. (sygn. akt I FSK 798/09) wskazał, iż "Podwyższenie kapitału zakładowego spółki, poprzez emisję przez spółkę akcyjną akcji, jest czynnością prowadzącą do uzyskania dodatkowego kapitału przez spółkę, który wykorzystywany jest do działalności gospodarczej spółki. Podwyższenie kapitału zakładowego spółki nie stanowi czynności opodatkowanej, jednak czynność ta podejmowana jest w związku z szeroko rozumianą działalnością gospodarczą. W wyniku tej czynności spółka, będąca podatnikiem, uzyskuje środki pieniężne wykorzystywane do prowadzenia podstawowej działalności";

* WSA w Warszawie dnia 2 czerwca 2008 r. (sygn. akt III SA/Wa 269/08) potwierdził, iż "Emisja przez spółkę akcyjną akcji dopuszczonych do obrotu na giełdzie papierów wartościowych jest czynnością, która prowadzi do uzyskania dodatkowego kapitału przez spółkę, który wykorzystywany jest do działalności spółki. Samo zbywanie akcji akcjonariuszom nie stanowi czynności opodatkowanej (...)".

Podsumowując, w opinii Spółki, objęcie akcji nowej emisji nie będzie podlegało opodatkowaniu VAT.

W opinii Spółki, gdyby jednak uznać, że czynności przedstawione w opisie sprawy należy traktować jako jedno świadczenie na gruncie przepisów ustawy o VAT, to należałoby je sklasyfikować jako świadczenie przez nią usługi polegającej na sprzedaży na rzecz Nabywcy długu (w postaci wierzytelności) w zamian za akcje - w wartości niższej niż nominalna wartość wierzytelności (lub odpowiednio wierzytelności wraz z naliczonymi odsetkami).

Na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy o VAT, zwalnia się z opodatkowania usługi w zakresie depozytów środków pieniężnych, prowadzenia rachunków pieniężnych, wszelkiego rodzaju transakcji płatniczych, przekazów i transferów pieniężnych, długów, czeków i weksli oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu tych usług.

Podobnie zgodnie z treścią przepisu art. 135 ust. 1 lit. d Dyrektywy 2006/1 12/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L 347, str. 1 z późn. zm.), państwa członkowskie zwalniają transakcje, łącznie z pośrednictwem, dotyczące rachunków depozytowych, rachunków bieżących, płatności, przelewów, długów, czeków i innych zbywalnych instrumentów finansowych, z wyłączeniem windykacji należności.

Usługa w zakresie długów nie została zdefiniowana w ustawie o podatku VAT, zatem dla ustalenia, co można rozumieć przez tego rodzaju usługę należy odnieść się do definicji długu.

Zgodnie z art. 353 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.), zobowiązanie polega na tym, że wierzyciel może żądać od dłużnika świadczenia, a dłużnik powinien świadczenie spełnić. Przez dług można rozumieć obowiązek dłużnika do zaspokojenia interesu wierzyciela, określonego wierzytelnością. Wierzytelność oznacza zaś możliwość domagania się od dłużnika spełnienia tego świadczenia. Dług jest bezpośrednio skorelowany z odpowiednią wierzytelnością.

Z momentem przelewu wierzytelności na nowego wierzyciela przechodzi możliwość domagania się od dłużnika spełnienia świadczenia pieniężnego lub rzeczowego. Zatem, skoro wierzytelność przechodząca na nowego wierzyciela jest skorelowana z powinnością dłużnika do spełnienia świadczenia (spłaty długu) to transakcję nabycia wierzytelności można potraktować, jako usługę w zakresie długów.

Natomiast należy pamiętać, że z usług zwolnionych z opodatkowania zostały wyłączone usługi ściągania długów. Tym samym należy również ustalić, czy usługi w zakresie zbycia wierzytelności świadczone przez Wnioskodawcę mogą być kwalifikowane jako usługi ściągania długów.

Podkreślił on, że w analizowanej sytuacji zbycie przez niego wierzytelności wyklucza dochodzenie długu, a ponadto po stronie Nabywcy będzie wiązało się prawdopodobnie z jej dalszą odsprzedażą, a nie windykacją długu na jego rzecz. W tych okolicznościach nie powinno znaleźć zastosowania wyłączenie ze zwolnienia przewidziane dla usług w zakresie ściągania długów.

W świetle powyższych przepisów, w opinii Zainteresowanego, usługa taka byłaby zasadniczo zwolniona z opodatkowania VAT.

Jednocześnie, z uwagi na fakt, iż w analizowanej sytuacji Spółka sprzedaje wierzytelność po cenie niższej niż jej wartość nominalna (prowizję pobiera Nabywca), czyli de facto realizuje ona stratę w ekonomicznym ujęciu transakcji, uznać należy, że transakcja nie stanowi odpłatnego świadczenia usługi ale świadczenie usług o charakterze nieodpłatnym. Jednakże, świadczenie przez nią usług dokonywane jest w ścisłym związku z prowadzeniem działalności gospodarczej, a więc w jej ocenie zastosowanie znajdzie w omawianym przypadku regulacja wymieniona w art. 8 ust. 2 pkt 2 ustawy o VAT, zgodnie z którą, "za odpłatne świadczenie usług uznaje się również nieodpłatne świadczenie usług na cele osobiste podatnika (...) oraz wszelkie inne nieodpłatne świadczenie usług do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika".

Jak wynika z powyższego, świadczenia o charakterze nieodpłatnym mogą podlegać VAT tylko wówczas, gdy realizowane są na cele inne niż działalność gospodarcza podatnika. A contrario, czynności realizowane na cele związane z działalnością gospodarczą (a za taką należy uznać sprzedaż wierzytelności), nie podlegają opodatkowaniu VAT.

Tym samym, w analizowanej sytuacji sprzedaż wierzytelności bez wynagrodzenia w postaci prowizji nie podlega opodatkowaniu VAT.

W świetle powyższych przepisów, w opinii Zainteresowanego, usługa taka nie podlegałaby opodatkowania VAT.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z przepisem art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn. Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054.), zwanej dalej ustawą, opodatkowaniu ww. podatkiem podlegają:

Stosownie do art. 2 pkt 6 ustawy, przez towary rozumie się rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii.

W myśl postanowień art. 8 ust. 1 ustawy, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej nie mającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

Powołany wyżej przepis wskazuje, iż pojęcie świadczenia usług ma bardzo szeroki zakres, gdyż nie obejmuje wyłącznie działań podatnika, lecz również zobowiązanie do powstrzymania się od dokonywania czynności lub do tolerowania czynności bądź sytuacji. Pojęcie usługi według ustawy jest bowiem szersze od definicji usługi w rozumieniu klasyfikacji statystycznych. Przez świadczenie należy zatem rozumieć każde zachowanie się na rzecz innego podmiotu.

Z przepisu tego wynika także, iż usługi podlegające opodatkowaniu muszą mieć charakter odpłatny. Odpłatność oznacza, że usługi te wykonywane są za wynagrodzeniem.

Aby uznać dane świadczenie za odpłatne świadczenie, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Musi istnieć bezpośredni związek pomiędzy świadczoną usługą i przekazanym za nią wynagrodzeniem. Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę.

Przede wszystkim wskazać należy, że pomiędzy otrzymaną zapłatą a wykonanym świadczeniem powinien istnieć bezpośredni związek o charakterze przyczynowym. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia. Wynagrodzenie musi być należne za wykonanie tego świadczenia.

Zaznaczyć należy także, że w myśl art. 353¹ ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.), strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego

Tak więc strony w umowach cywilnoprawnych określają zakres czynności, które składają się na daną transakcję. Wobec powyższego jeżeli przedmiotem sprzedaży ma być konkretna usługa nie powinno się wyodrębniać poszczególnych elementów, które złożyły się na tę usługę i opodatkowywać ich osobno, ponieważ usługodawca sprzedaje określoną usługę a nie elementy (koszty).

Aby móc wskazać, iż dana usługa jest usługą złożoną, winna składać się ona z różnych świadczeń, których realizacja prowadzi jednak do jednego celu. Na usługę złożoną składa się więc kombinacja różnych czynności, prowadzących do realizacji określonego celu do wykonania świadczenia głównego, na które składają się różne świadczenia pomocnicze. Natomiast usługę należy uznać za pomocniczą, jeśli nie stanowi ona celu samego w sobie, lecz jest środkiem do pełnego zrealizowania lub wykorzystania usługi zasadniczej. Pojedyncza usługa traktowana jest zatem jak element usługi kompleksowej wówczas, jeżeli cel świadczenia usługi pomocniczej jest zdeterminowany przez usługę główną oraz nie można wykonać lub wykorzystać usługi głównej bez usługi pomocniczej. Taka charakterystyka świadczenia złożonego jest wynikiem dorobku orzeczniczego Trybunał Sprawiedliwości UE, m.in. wyroku z dnia 15 maja 2001 r. w sprawie C-34/99 Primback Ltd, orzeczenia TSUE z dnia 27 października 2005 r. w sprawie C-41/04 Levob Verzekeringen BV i OV Bank NV, wyroku z dnia 11 czerwca 2009 r. w sprawie 572/07 RLRE Tellmer Property sro.

Co do zasady każde świadczenie dla celów opodatkowania podatkiem od towarów i usług powinno być traktowane jako odrębne i niezależne, jednak w sytuacji gdy jedna usługa obejmuje z ekonomicznego punktu widzenia kilka świadczeń, usługa ta nie powinna być sztucznie dzielona dla celów podatkowych. Zatem, z ekonomicznego punktu widzenia usługi nie powinny być dzielone dla celów podatkowych wówczas, gdy tworzyć będą jedną usługę złożoną, obejmującą kilka świadczeń pomocniczych. Jeżeli jednak w skład świadczonej usługi wchodzić będą czynności, które nie służą wyłącznie wykonaniu czynności głównej, zasadniczej, lecz mogą mieć również charakter samoistny, to wówczas nie ma podstaw dla traktowania ich jako elementu usługi złożonej.

Stanowisko takie przedstawił również TSUE w wyroku z dnia 25 lutego 1999 r., nr C-349/96 stwierdzając, iż "Pojedyncze świadczenie ma miejsce zwłaszcza wtedy, gdy jedną lub więcej części składowych uznaje się za usługę zasadniczą, podczas gdy inny lub inne elementy traktuje się jako usługi pomocnicze, do których stosuje się te same zasady opodatkowania, co do usługi zasadniczej. Usługę należy uznać za usługę pomocniczą w stosunku do usługi zasadniczej, jeśli nie stanowi ona dla klienta celu samego w sobie, lecz jest środkiem do lepszego wykorzystania usługi zasadniczej".

Z powyższego wynika zatem, że celem usługi pomocniczej tworzącej razem z usługą dominującą usługę złożoną jest lepsze wykorzystanie przez nabywcę usługi zasadniczej dominującej, co oznacza, że usługa pomocnicza nie może realizować tego samego celu co usługa zasadnicza.

Jak już wskazano powyżej, zgodnie z obowiązującą w prawie cywilnym zasadą swobody umów, to strony decydują o treści zawieranych przez siebie umów. To strony decydują, co jest przedmiotem konkretnej czynności cywilno-prawnej, a co za tym idzie, to one określają, co jest przedmiotem sprzedaży. Wyliczenie, co składa się na wykonaną usługę ma istotne znaczenie informacyjne przy ustalaniu ceny, nie może jednak uzasadniać odrębnego kwalifikowania poszczególnych elementów zawartych w tym wyliczeniu (dla celów podatkowych).

Z opisu sprawy wynika, iż Wnioskodawca prowadzi m.in. działalność holdingową, która koncentruje się na zarządzaniu kapitałem poprzez utrzymywanie pakietu kontrolnego udziałów podmiotów zależnych oraz na dysponowaniu nimi. Jest on podatnikiem VAT czynnym zarejestrowanym na potrzeby VAT w Polsce.

Spółka rozważa zbycie wierzytelności własnej z tytułu udzielonych pożyczek na rzecz spółki zależnej z siedzibą na Węgrzech (Nabywcy). Nabywca nie posiada stałego miejsca prowadzenia działalności na terytorium Polski. Będzie on prowadził działalność w formie spółki akcyjnej i będzie podmiotem ze Spółką powiązanym. Dodatkowo, w ramach jednej umowy sprzedaży wierzytelności, zostanie również przeniesiona wierzytelność z tytułu naliczonych, lecz niezapłaconych odsetek od pożyczki. Sprzedaż wierzytelności własnej przez Zainteresowanego nastąpi w drodze umowy sprzedaży. Zgodnie z umową, wynagrodzenie z tytułu sprzedaży wierzytelności będzie określone w pieniądzu i będzie równe wartości rynkowej wierzytelności uwzględniającej (i) wartość nominalną wierzytelności, (ii) powiększoną o odsetki naliczone do dnia sprzedaży, (iii) a pomniejszoną o dyskonto.

Jednocześnie Wnioskodawca obejmie po wartości przekraczającej ich wartość nominalną akcje nowej emisji Nabywcy, w ramach planowanego przez Nabywcę podwyższenia kapitału zakładowego i zapasowego.

Rozliczenie tej transakcji nastąpi poprzez wpłatę gotówki przez Spółkę - do wysokości wartości nominalnej podwyższonego kapitału zakładowego, a w pozostałym zakresie - poprzez potrącenie jego zobowiązania wobec Nabywcy z tytułu pokrycia zwiększonego kapitału zapasowego z zobowiązaniem Nabywcy wobec niego do zapłaty ceny z tytułu zakupu wierzytelności pożyczkowej (bezgotówkowo).

Zainteresowany podkreślił także, iż realizowana przez strony transakcja nie stanowi wniesienia przez niego aportu w postaci wierzytelności w rozumieniu przepisów kodeksu spółek handlowych, ani też odpowiednich regulacji węgierskiego prawa handlowego.

W tym miejscu zaznaczyć należy, iż instytucja przelewu wierzytelności została uregulowana przepisami art. 509-517 ustawy - Kodeks cywilny. Zgodnie z treścią art. 509 § 1 wyżej cytowanej ustawy, wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. W myśl § 2 cytowanego artykułu, wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa (...). Przeniesienie wierzytelności następuje - w myśl art. 510 § 1 Kodeksu cywilnego - na podstawie umowy sprzedaży, zamiany, darowizny lub innej umowy zobowiązującej do przeniesienia wierzytelności. Istotą przelewu wierzytelności jest zatem umowa zawierana przez wierzyciela z osobą trzecią, na mocy której osoba ta nabywa od wierzyciela przysługującą mu wierzytelność. W wyniku przelewu wierzytelności prawa przysługujące dotychczasowemu wierzycielowi przechodzą na nabywcę wierzytelności przy czym sam stosunek zobowiązaniowy nie ulega zmianie.

Na podstawie umowy przelewu wierzytelności cesjonariusz (nabywca) może dochodzić spełnienia określonego świadczenia od dłużnika, przysługuje mu również uprawnienie do rozporządzania wierzytelnością poprzez jej dalszą odsprzedaż, zamianę, darowiznę, zapis w testamencie lub zastaw. W zamian za nabywaną wierzytelność cesjonariusz (nabywca) zobowiązuje się do spełnienia określonego świadczenia na rzecz cedenta. Spełnienie świadczenia, wynikającego z umowy przelewu nastąpi, gdy cedent przeniesie wierzytelność na cesjonariusza, a on zapłaci mu cenę za cedowaną wierzytelność (w sytuacji, kiedy cesja ma charakter odpłatny).

Umowa cesji wierzytelności wypełnia zatem znamiona określone w art. 8 ust. 1 pkt 1 ustawy, polega bowiem na przeniesieniu prawa do wartości niematerialnych i prawnych, w związku z tym stanowi świadczenie usług w rozumieniu tej ustawy.

Jednakże w przypadku cesji wierzytelności własnych o świadczeniu usług można mówić jedynie w odniesieniu do nabywcy tych wierzytelności. Przeniesienie wierzytelności w formie cesji wierzytelności (przelewu wierzytelności) na osobę trzecią najczęściej może mieć miejsce w sytuacji, gdy wierzyciel ma kłopoty z uzyskaniem od dłużnika zapłaty za sprzedane towary lub usługi. Cesja taka, z punktu widzenia pierwszego wierzyciela, nie jest sprzedażą towarów ani usług, lecz jednym ze sposobów otrzymania zapłaty za dokonane wcześniej świadczenia.

Celem i skutkiem przelewu jest przejście wierzytelności na nabywcę. W wyniku przelewu przechodzi na nabywcę ogół uprawnień przysługujących dotychczasowemu wierzycielowi, który zostaje wyłączony ze stosunku zobowiązaniowego, jaki go wiązał z dłużnikiem. Wierzytelność przechodzi na nabywcę w takim stanie, w jakim była w chwili zawarcia umowy o przelew, a więc ze wszystkimi związanymi z nią prawami i brakami.

W świetle powyższego stwierdzić należy, iż czynności polegającej na zbyciu wierzytelności własnych nie można uznać za dostawę towaru, gdyż wierzytelność stanowi prawo majątkowe, które nie mieści się w dyspozycji art. 2 pkt 6 ustawy, określającego co należy rozumieć na potrzeby podatku od towarów i usług, pod pojęciem towaru. Zbycie wierzytelności nie stanowi również świadczenia usługi, ponieważ jest ono jedynie przejawem wykonania prawa własności w stosunku do wierzytelności powstałej z innego tytułu (dostawy towaru lub świadczenia usługi).

Odnosząc powyższe do przedstawionego opisu sprawy stwierdzić należy, że przeniesienie wierzytelności z majątku Spółki do majątku Nabywcy wierzytelności jest skutkiem rozporządzenia tą wierzytelnością przez nią i stanowi wykonanie przysługującego jej prawa własności. W związku z powyższym, zbycie przez nią przedmiotowej wierzytelności na inny podmiot nie stanowi czynności, o których mowa w art. 7 i 8 ustawy. Zbycie to nie będzie dla Wnioskodawcy ani dostawą towarów, ani świadczeniem usług, lecz jednym ze sposobów uzyskania dla niego jako dotychczasowego wierzyciela zapłaty za wcześniej wykonane świadczenie na rzecz dłużnika.

Jednocześnie jednak cesja wierzytelności wypełnia znamiona określone w art. 8 ust. 1 pkt 1 ustawy w odniesieniu do Nabywcy tych wierzytelności.

W takim przypadku to nabywca wierzytelności świadczy bowiem na rzecz ich zbywcy usługę polegającą na uwolnieniu go od ciężaru wierzytelności własnej. W sytuacji cedenta, uzyskanie określonej kwoty, jest ekonomicznie pożądanym rozwiązaniem. Uzyskuje on bowiem od cesjonariusza określoną wartość, której działając we własnym zakresie w danym momencie nie byłby w stanie osiągnąć. Cesjonariusz daje mu taką możliwość skupując wierzytelności, przez co zaspokaja roszczenia wierzyciela. Nie ulega zatem wątpliwości, że cesjonariusz dokonując nabycia wierzytelności świadczy na rzecz cedenta (ich zbywcy) usługę, z tytułu której ten odnosi wymierną korzyść.

Zatem w przedmiotowej sprawie stwierdzić należy, że dokonując nabycia wierzytelności Nabywca świadczy na rzecz Zainteresowanego usługę uwolnienia go od ciężaru wierzytelności, czyli konieczności zaspokojenia przysługującej mu jako zbywcy należności od innego podmiotu.

W przypadku świadczenia usług, bardzo istotnym dla prawidłowego rozliczenia podatku od towarów i usług jest określenie miejsca świadczenia danej usługi. Od poprawności określenia miejsca świadczenia zależy, czy dana usługa podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług w Polsce, czy też nie.

Stosownie do art. 28a ustawy, na potrzeby stosowania niniejszego rozdziału:

Stosownie do art. 15 ust. 1 ustawy, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Pod pojęciem działalności gospodarczej, na podstawie art. 15 ust. 2 ustawy, rozumie się wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy. Działalność gospodarcza obejmuje również czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Zgodnie z regułą wyrażoną w art. 28b ust. 1 ustawy, miejscem świadczenia usług w przypadku świadczenia usług na rzecz podatnika jest miejsce, w którym podatnik będący usługobiorcą posiada siedzibę działalności gospodarczej, z zastrzeżeniem ust. 2-4 oraz art. 28e, art. 28f ust. 1 i 1a, art. 28g ust. 1, art. 28i, art. 28j i art. 28n.

Z powyższego przepisu wynika zatem, iż w przypadku świadczenia usług na rzecz podatnika, miejscem ich świadczenia jest miejsce, w którym podatnik będący usługobiorcą posiada siedzibę, czyli opodatkowanie usług zostaje przeniesione do państwa, gdzie następuje faktyczna ich konsumpcja.

Po dokonaniu analizy informacji zawartych we wniosku stwierdzić należy, iż w przedmiotowej sprawie zastrzeżenia wskazane w art. 28b ust. 1 ustawy nie mają zastosowania, zatem miejsce świadczenia usługi uwolnienia Spółki od ciężaru wierzytelności, ustalane jest na podstawie zasady ogólnej wyrażonej w tym przepisie.

Zatem miejscem świadczenia, a tym samym opodatkowania tej usługi jest terytorium kraju, gdzie Zainteresowany jako usługobiorca posiada swoją siedzibę, zgodnie z art. 28b ust. 1 ustawy.

Stosownie do art. 2 pkt 9 ustawy, przez import usług rozumie się świadczenie usług, z tytułu wykonania których podatnikiem jest usługobiorca, o którym mowa w art. 17 ust. 1 pkt 4.

Podatnikami są również osoby prawne, jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne będące usługobiorcami usług świadczonych przez podatników nieposiadających siedziby działalności gospodarczej lub stałego miejsca prowadzenia działalności na terytorium kraju (art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy).

Artykuł 17 ust. 2 ustawy stanowi, iż w przypadkach wymienionych w ust. 1 pkt 4, 5, 7 i 8, usługodawca lub dokonujący dostawy towarów nie rozlicza podatku należnego.

Przepis ust. 1 pkt 4 stosuje się, jeżeli usługobiorcą jest podatnik, o którym mowa w art. 15, a w przypadku usług, do których stosuje się art. 28b, również osoba prawna nie będąca takim podatnikiem zarejestrowana jako podatnik VAT UE, zgodnie z art. 97 (art. 17 ust. 3 ustawy).

Mając na uwadze powyższe stwierdzić należy, iż to Wnioskodawca zobowiązany jest do opodatkowania importu przedmiotowej usługi, zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa podatkowego na terytorium Polski.

Jednocześnie Spółka nabędzie akcje nowej emisji od Nabywcy, który planuje dokonać podwyższenia kapitału zakładowego i zapasowego. Akcje nowej emisji obejmie ona po wartości przekraczającej ich wartość nominalną. Rozliczenie tej transakcji nastąpi poprzez wpłatę gotówki przez Zainteresowanego - do wysokości wartości nominalnej podwyższonego kapitału zakładowego, a w pozostałym zakresie - poprzez potrącenie jego zobowiązania wobec Nabywcy z tytułu pokrycia zwiększonego kapitału zapasowego z zobowiązaniem Nabywcy wobec niego do zapłaty ceny z tytułu zakupu wierzytelności pożyczkowej (bezgotówkowo).

Zaznaczyć należy, że poszczególne czynności są opodatkowane podatkiem od towarów i usług jedynie wówczas, gdy wykonywane są przez podatnika, w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy, działającego w takim charakterze w ramach prowadzonej działalności gospodarczej.

Zakres opodatkowania podatkiem od towarów i usług wyznacza czynnik przedmiotowy - opodatkowaniu podlega odpłatna dostawa towarów lub odpłatne świadczenie usług oraz czynnik podmiotowy - czynności muszą być wykonywane przez podatnika działającego w takim charakterze.

Wskazać należy, że akcje to papiery wartościowe, łączące w sobie prawa o charakterze majątkowym i niemajątkowym, wynikające z uczestnictwa akcjonariusza w spółce akcyjnej. Także ogół praw i obowiązków akcjonariusza w spółce lub część kapitału akcyjnego. Zatem akcje nie są towarem w rozumieniu przepisów o podatku od towarów i usług.

Natomiast w art. 8 ust. 1 ustawy przyjęto generalną zasadę, że usługami są wszelkie odpłatne świadczenia, nie będące dostawą towarów. Stąd też stwierdzić należy, iż definicja "świadczenia usług" ma charakter dopełniający definicję "dostawy towarów" i jest wyrazem realizacji zasady powszechności opodatkowania podatkiem od towarów i usług, transakcji wykonywanych przez podatników w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. Usługą jest także przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej.

Z cytowanego już art. 15 ust. 2 ustawy wynika, iż nie każda czynność dokonana przez podmiot będący podatnikiem, podlega opodatkowaniu. Status bycia podatnikiem VAT nie powoduje automatycznie rozciągnięcia skutków podatkowych na całą sferę aktywności danego podmiotu. A więc w sytuacji, gdy w zakres prowadzonej przez podmiot działalności gospodarczej nie wchodzi obrót papierami wartościowymi, to czynność samej sprzedaży udziałów, nie jest traktowana jako działalność w rozumieniu ustawy, w związku z czym nie podlega opodatkowaniu. Są to bowiem czynności polegające na zarządzaniu własnym portfelem w celu maksymalizacji zwrotu z inwestycji. Zatem tylko tę działalność, którą można zidentyfikować i zaliczyć do zawodowej płaszczyzny jednostki, należy uznać za rodzącą obowiązki w podatku od towarów i usług.

Kwestia, czy za działalność gospodarczą można uznać działalność polegającą na posiadaniu i sprzedaży własnych akcji oraz udziałów była przedmiotem orzecznictwa TSUE. Posiłkując się tym orzecznictwem należy stwierdzić, że co do zasady powyższe czynności nie stanowią działalności gospodarczej.

Zgodnie bowiem z wyrokiem C-60/90 z dnia 20 czerwca 1991 r. (Polysar lnvestments Netherlands BV v Inspecteur der Invoerrechten en Accijnzen), Dyrektywa VAT określa bardzo szeroki zakres opodatkowania. Nie oznacza to jednak, że samo nabywanie i posiadanie akcji (udziałów) w spółce ma być traktowane jako działalność gospodarcza. Za działalność gospodarczą uznaje się w szczególności wykorzystywanie, w sposób ciągły majątku rzeczowego lub wartości niematerialnych w celu uzyskania z tego tytułu dochodu.

Stosownie natomiast do wyroku C-155/94 z dnia 20 czerwca 1996 r. (Wellcome Trust Ltd v Commissioners of Customs and Excise), czerpanie korzyści z posiadanego prawa własności nie może samo w sobie być traktowane jako działalność gospodarcza. Jeżeli samo posiadanie takich udziałów nie stanowi działalności gospodarczej, to także ich sprzedaż nie będzie działalnością gospodarczą. Zgodnie z analizowanym wyrokiem, transakcje dotyczące akcji, dywidend i innych papierów wartościowych mogą wchodzić w zakres opodatkowania VAT, w szczególności, kiedy transakcje takie są wykonywane w ramach działalności maklerskiej lub w celu zapewnienia bezpośredniego lub pośredniego zaangażowania w proces zarządzania podmiotami, w których posiada się te udziały.

Trybunał potwierdza powyższe stanowisko także w wyroku C-77/01 z dnia 29 kwietnia 2004 r. (Empresa de Desenvolvimento Mineiro SGPS SA (EDM) v Fazenda Publica), zgodnie z którym samo nabycie udziałów w spółce nie może być uznane za działalność gospodarczą w rozumieniu Dyrektywy VAT, zaś samo nabycie udziałów w innym przedsiębiorstwie nie może być uznane za czerpanie korzyści z własności dla celów zarobkowych w sposób częstotliwy.

Zatem, w świetle przepisów ustawy o podatku od towarów i usług z dnia 11 marca 2004 r., opisana powyżej transakcja emisji akcji przez Nabywcę oraz ich nabycia przez Spółkę, nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT, bowiem nie jest objęta zakresem przedmiotowym tej ustawy.

Mając więc na uwadze powyższe ustalenia stwierdzić należy, że na gruncie przepisów podatku od towarów i usług, usługa świadczona przez Nabywcę na rzecz Zainteresowanego polegająca na wykupie jego wierzytelności w zamian za zapłatę przez niego wynagrodzenia w postaci dyskonta, a także podwyższenie kapitału przez Nabywcę oraz objęcie akcji nowej emisji przez Spółkę, stanowią dwie odrębne transakcje, które wywołują odmienne konsekwencje podatkowe w zakresie podatku VAT.

Zatem w ww. zakresie stanowisko Wnioskodawcy należy uznać za prawidłowe.

W związku z powyższym, pytanie dotyczące potwierdzenia, że transakcja stanowi dla Spółki świadczenie usług w zakresie długu (art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy), przy czym z uwagi na brak ustalonego przez strony wynagrodzenia (prowizji) dla strony sprzedającej wierzytelność, należy ją uznać za nieodpłatne świadczenie usług, które nie podlega opodatkowaniu VAT - stało się bezprzedmiotowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Zwrócić należy uwagę, iż wydana interpretacja dotyczy tylko sprawy będącej przedmiotem wniosku (zapytania) Zainteresowanego. Inne kwestie przedstawione w opisie sprawy, które nie zostały objęte pytaniem nie mogą być - zgodnie z art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej rozpatrzone.

Informuje się także, iż w niniejszej interpretacji załatwiono wniosek w części dotyczącej stanu faktycznego w zakresie sprzedaży wierzytelności własnych oraz objęcia emisji akcji spółki nieposiadającej siedziby ani stałego miejsca prowadzenia działalności na terytorium Polski. Natomiast w pozostałych zakresach dotyczących stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego wydane zostały odrębne interpretacje indywidualne z dnia 5 stycznia 2012 r. nr ILPP4/443 677/11 3/EWW, nr ILPP4/443 677/11-4/EWW, nr ILPP4/443-677/11-5/EWW, nr ILPP4/443 677/11-6/EWW, nr ILPP4/443 677/11-7/EWW, nr ILPP4/443 677/11-8/EWW, nr ILPP4/443 677/11-9/EWW, nr ILPP4/443 677/11-10/EWW, nr ILPP4/443 677/11-11/EWW.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu, ul. Św. Mikołaja 78/79, 50-126 Wrocław po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.