ILPP2/4512-1-598/15-6/EN

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r. poz. 613, z późn. zm.) oraz § 6 pkt 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2015 r. poz. 643) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko, przedstawione we wniosku z 23 lipca 2015 r. (data wpływu do Biura KIP w Bielsku Białej 28 lipca 2015 r., data wpływu do Biura KIP w Lesznie 3 sierpnia 2015 r.), uzupełnionym pismem z 19 października 2015 r. (data wpływu 22 października 2015 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie momentu powstania obowiązku podatkowego dla świadczonych przez Wnioskodawcę usług udostępniania obiektów i danych dotyczących sieci oraz systemu "X" pracownikom i doktorantom A. - jest prawidłowe.

W dniu 28 lipca 2015 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie momentu powstania obowiązku podatkowego dla świadczonych przez Wnioskodawcę usług udostępniania obiektów i danych dotyczących sieci oraz systemu "X" pracownikom i doktorantom A. Przedmiotowy wniosek został uzupełniony pismem z 19 października 2015 r. (data wpływu 22 października 2015 r.), w którym doprecyzowano opis stanu faktycznego, przeformułowano pytanie oraz własne stanowisko w sprawie.

We wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe (sformułowane ostatecznie w uzupełnieniu do wniosku z 19 października 2015 r.).

Wnioskodawca (Spółka) zajmuje się dostarczaniem wody oraz odprowadzaniem i oczyszczaniem ścieków. Wnioskodawca chce zawrzeć umowę barterową z A. (zwanym dalej: A.) na mocy, której A. przekaże licencje systemu "X" Wnioskodawcy a Wnioskodawca zobowiąże się do zapewnienia dostępu do obiektów i danych dotyczących sieci oraz systemu "X" dla pracowników i doktorantów A. w celu prowadzenia prac o charakterze naukowo-badawczym. Umowa ma trwać 4 lata. Wartość umowy Strony ustaliły w wysokości 20 000,00 złotych plus podatek VAT. System "X" stanowi oprogramowanie komputerowe. A. zakupił licencję oprogramowania "X" od firmy Y. Faktura za zapewnienie dostępu do obiektów i danych dotyczących sieci oraz systemu "X" zostanie wystawiona na całość usługi wraz z należnym podatkiem VAT. Wnioskodawca jest stroną umowy barterowej, w ramach której zapewni dostęp do obiektów i danych dotyczących sieci oraz systemu "X" pracownikom i doktorantom A. w celu prowadzenia badań naukowych w zamian za otrzymaną licencję.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie (sformułowane ostatecznie w uzupełnieniu do wniosku z 19 października 2015 r.).

Czy w związku z podpisaną umową barteru obowiązek podatkowy powstanie z chwilą otrzymania licencji i dokumentów korzystania z licencji oraz udokumentowania usługi fakturą.

Zdaniem Wnioskodawcy (sformułowanym ostatecznie w uzupełnieniu do wniosku z 19 października 2015 r.), zgodnie z ogólną zasadą wyrażoną w art. 19a ust. 1 i 8 ustawy o VAT obowiązek podatkowy powstaje z chwilą dokonania dostawy lub wykonania usługi, a jeżeli przed dokonaniem dostawy towaru lub wykonaniem usługi otrzymano całość lub część zapłaty obowiązek podatkowy powstaje z chwilą jej otrzymania. O wykonaniu usługi można mówić dopiero, gdy wszystkie jego świadczenia i zobowiązania związane z udzieloną licencją wygasną. Dodatkowo należy wskazać, że jeżeli w celu skorzystania z licencji niezbędne są określone dokumenty, bez posiadania, których nabywca nie jest w stanie z niej skorzystać, wówczas moment przekazania tych dokumentów korzystającemu z licencji należałoby uznać za moment wykonania usługi. Faktura zostanie wystawiona w całości usługi w momencie otrzymania licencji. Skoro jest to barter to moment otrzymania licencji będzie równoznaczny z momentem płatności. Wnioskodawca dąży do bezgotówkowego rozliczenia świadczeń danej umowy barterowej. Umowa ma trwać 4 lata. Umowa barterowa polegająca na zamianie usługi realizowana pomiędzy kontrahentami będącymi podatnikami podatku VAT wiąże się z koniecznością opodatkowania danej usługi przez każdą ze stron w momencie obowiązku podatkowego.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego jest prawidłowe.

Zgodnie z przepisem art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 z późn. zm.), zwanej dalej ustawą - opodatkowaniu ww. podatkiem podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (...) - art. 7 ust. 1 ustawy.

W świetle art. 8 ust. 1 ustawy - przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

Zgodnie z powołanymi przepisami ustawy o podatku od towarów i usług świadczenie usług podlega opodatkowaniu wówczas, gdy ma charakter odpłatny (wyjątki przewiduje art. 8 ust. 2 ustawy). Ustawa o podatku VAT nie wskazuje jednak na formę odpłatności, jak również nie definiuje tego pojęcia.

Aby uznać dane świadczenie za odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę i odbiorcą, z którego wynika obowiązek świadczenia usług oraz wysokość wynagrodzenia (świadczenia wzajemnego) za dokonanie tych czynności. Musi istnieć bezpośredni związek pomiędzy świadczoną usługą i przekazanym za nią wynagrodzeniem będącym świadczeniem wzajemnym. Wynagrodzenie jest wyrażalne w pieniądzu, co oznacza, że istnieje możliwość określenia ceny wyrażonej w pieniądzu w stosunku do świadczenia wzajemnego, stanowiącego wynagrodzenie za świadczenie usług.

W znaczeniu potocznym wynagrodzenie to zapłata za pracę, należność, a także odszkodowanie, nagroda. Natomiast odpłatny to taki, który wymaga zapłacenia, zwrotu kosztów, płatny. Wypłacający wynagrodzenie otrzymuje w zamian świadczenie przynoszące mu korzyść.

Zauważyć należy, że z przywołanego art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy nie wynika, że odpłatność za czynności dostawy towarów lub świadczenia usług musiała mieć postać pieniężną. Odpłatność jako świadczenie wzajemne może również przybrać postać rzeczową (zapłatą może być inny towar lub usługa), albo mieszaną - zapłata w części pieniężna a w części rzeczowa. A.nnymi słowy, dla uznania czynności za odpłatną, wystarczające jest, by istniała możliwość określenia ceny wyrażonej w pieniądzu w stosunku do świadczenia wzajemnego stanowiącego wynagrodzenie za tą czynność.

Świadczenia rzeczowe mogą również zostać uznane za transakcje barterowe. Barter w polskim prawie uważa się za jeden z rodzajów umowy zamiany.

Przez umowę zamiany zgodnie z art. 603 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r. poz. 121, z późn. zm.), każda ze stron zobowiązuje się przenieść na drugą stronę własność rzeczy w zamian za zobowiązanie do przeniesienia własności innej rzeczy. W rozumieniu Kodeksu cywilnego umowa zamiany jest więc umową konsensualną, wzajemną i zobowiązującą. A zatem Kodeks cywilny - odnosząc się do zamiany jako rodzaju stosunku zobowiązaniowego - wskazuje, że przedmiotem zamiany mogą być rzeczy. Natomiast z treści art. 604 Kodeksu cywilnego wynika, że do zamiany stosuje się odpowiednio przepisy o sprzedaży.

Celem umów barterowych jest niedokonywanie dodatkowych rozliczeń pieniężnych pomiędzy kontrahentami, a w konsekwencji maksymalne uproszczenie obrotu gospodarczego, w tym oczywiście rozliczeń podatkowych. Należy podkreślić, że barter polega nie tylko na równoważącej się wartościowo transakcji towar za towar, lecz również: usługa za usługę, towar za usługę, lub usługa za towar. Podstawowym założeniem i istotą umów barteru jest brak konieczności ponoszenia dodatkowych świadczeń, a to, czy strony umówią się na wymianę towaru za towar, usługi za usługę czy też towaru za usługę nie ma istotnego znaczenia.

Barter jest więc pojęciem szerszym, obejmującym swoim zakresem zamianę usług, zamianę towaru na usługę i usługi na towar. Z punktu widzenia polskiego prawa cywilnego barter jest rodzajem umowy zamiany, polegającej na równoważącej się wartościowo wymianie towaru na towar lub usługi na usługę (ewentualnie usługi na towar lub towaru na usługę), gdzie nie wchodzą w grę dodatkowe rozliczenia pieniężne między kontrahentami.

W przypadku transakcji barterowych, w tym również zamiany usług, świadczenie usługi stanowi zapłatę jeśli zostały spełnione następujące warunki:

* istnieje bezpośredni związek pomiędzy dokonywanymi wymiennie czynnościami, czyli pomiędzy czynnością opodatkowaną a otrzymaną za nią zapłatą,

* istnieje możliwość określenia wartości świadczonych usług w pieniądzu.

Wobec powyższego realizowane w oparciu o umowę zamiany przeniesienie własności towarów lub usług stanowi czynność podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, bowiem jest niczym innym jak dwiema odpłatnymi dostawami towarów lub dwoma odpłatnymi świadczeniami usług.

Z konstrukcji podatku od towarów i usług wynika, że podatnik, który wykonuje czynności podlegające opodatkowaniu podatkiem VAT, zobowiązany jest opodatkować daną czynność w momencie powstania obowiązku podatkowego.

Zgodnie z zasadą wyrażoną w art. 19a ust. 1 ustawy, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą dokonania dostawy towarów lub wykonania usługi, z zastrzeżeniem ust. 5 i 7-11, art. 14 ust. 6, art. 20 i art. 21 ust. 1.

Przepis art. 19a ust. 1 ustawy formułuje zasadę ogólną, zgodnie z którą obowiązek podatkowy powstaje z chwilą dokonania dostawy towaru bądź wykonania usługi co oznacza, że podatek staje się wymagalny w rozliczeniu za okres, w którym dokonana została dostawa towarów bądź świadczenie usług i powinien być rozliczony za ten okres. Unormowanie zawarte w cyt. art. 19a ust. 1 ustawy pozostaje w zgodzie z art. 63 Dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. U.UE. serii L Nr 347 str. 1, z późn. zm.), zgodnie z którym zdarzenie powodujące powstanie obowiązku podatkowego ma miejsce, a VAT staje się wymagalny w momencie dostarczenia towarów lub wykonania usług.

W myśl art. 19a ust. 8 ustawy, jeżeli przed dokonaniem dostawy towaru lub wykonaniem usługi otrzymano całość lub część zapłaty, w szczególności: przedpłatę, zaliczkę, zadatek, ratę, wkład budowlany lub mieszkaniowy przed ustanowieniem spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego lub lokalu o innym przeznaczeniu, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą jej otrzymania w odniesieniu do otrzymanej kwoty, z zastrzeżeniem ust. 5 pkt 4.

Powyższy przepis reguluje kwestię terminu powstania obowiązku podatkowego w stosunku do dostawy towarów/świadczenia usług, w sytuacji, gdy podatnik otrzymał całość lub część zapłaty przed dokonaniem dostawy towaru lub wykonaniem usługi.

Dodatkowo w tym miejscu wskazać należy, że ustawodawca nie zamieścił w treści ustawy o podatku od towarów i usług definicji zaliczki ani przedpłaty. Zgodnie więc ze Słownikiem Języka Polskiego PWN (http.//sjp.pwn.pl), "zaliczka to część należności wpłacana lub wypłacana z góry na poczet należności".

Zatem zaliczkę wpłaca się na poczet przyszłej dostawy towarów lub przyszłego wykonania usługi przed faktyczną dostawą lub faktycznym wykonaniem usługi. Natomiast przez przedpłatę należy rozumieć określoną sumę pieniędzy, stanowiącą część ceny towaru lub usługi, wpłacaną z góry w celu uzyskania gwarancji zakupu lub wykonania usługi w określonym terminie.

Stosownie do powyższego, zaliczka jak również przedpłata jako zapłata na poczet przyszłej należności musi być powiązana z konkretną transakcją i oznacza płatność, dla której istnieje możliwość jej określenia w pieniądzu.

Dla potrzeb podatku od towarów i usług dostawy towarów lub świadczenie usług w ramach umowy barterowej winny być rozpatrywane pod kątem wywiązania się stron z zawartej umowy. Niewywiązanie się chociażby jednej ze stron z obowiązku realizacji umowy nawet w części - powoduje, iż umowa zamiany musi być uważana za niezawartą (odstąpienie od umowy). W takiej sytuacji opodatkowaniu podlegają czynności faktycznie wykonane (dokonana dostawa towarów i świadczenie usługi). Czynności te zgodnie z ogólnymi zasadami winny być udokumentowane fakturami VAT. Obowiązek podatkowy winien być określony odrębnie dla każdej ze stron zgodnie z przedmiotem dostaw towarów (świadczonych usług) stosownie do wykonywanych przez nie czynności.

Z opisu sprawy wynika, że Wnioskodawca zajmuje się dostarczaniem wody oraz odprowadzaniem i oczyszczaniem ścieków. Wnioskodawca chce zawrzeć umowę barterową z A. (zwanym dalej: A.) na mocy, której A. przekaże licencje systemu "X" Wnioskodawcy a Wnioskodawca zobowiąże się do zapewnienia dostępu do obiektów i danych dotyczących sieci oraz systemu "X" dla pracowników i doktorantów A. w celu prowadzenia prac o charakterze naukowo-badawczym. Umowa ma trwać 4 lata. Wartość umowy Strony ustaliły w wysokości 20 000,00 złotych plus podatek VAT. System "X" stanowi oprogramowanie komputerowe. A. zakupił licencję oprogramowania "X" od innej firmy. Faktura za zapewnienie dostępu do obiektów i danych dotyczących sieci oraz systemu "X" zostanie wystawiona na całość usługi wraz z należnym podatkiem VAT. Wnioskodawca jest stroną umowy barterowej, w ramach której zapewni dostęp do obiektów i danych dotyczących sieci oraz systemu "X" pracownikom i doktorantom A. w celu prowadzenia badań naukowych w zamian za otrzymaną licencję.

W związku z powyższym Wnioskodawca ma wątpliwości czy w związku z podpisaną umową barteru obowiązek podatkowy z tytułu świadczonych przez niego usług powstanie z chwilą otrzymania licencji i dokumentów korzystania z licencji (otrzymanych jako płatność za usługi świadczone przez Wnioskodawcę w ramach umowy barterowej) oraz udokumentowania usługi fakturą.

Odnosząc treść przytoczonych przepisów do opisu sprawy wskazać należy, że moment otrzymania licencji oraz dokumentów korzystania z licencji wraz z fakturą dokumentującą tą usługę o wartości 20 000,00 złotych plus podatek VAT stanowi zaliczkę (w przedmiotowej sprawie całość zapłaty) na poczet świadczonych (w ramach zawartej umowy barterowej) przez Wnioskodawcę na rzecz A. usług polegających na udostępnieniu przez okres 4 lat obiektów i danych dotyczących sieci oraz systemu "X" dla pracowników i doktorantów A. w celu prowadzenia prac o charakterze naukowo-badawczym.

Zatem, z uwagi na fakt, że Wnioskodawca otrzyma zapłatę (w postaci licencji oraz dokumentów korzystania z licencji wraz z fakturą dokumentującą tą usługę) przed wykonaniem usługi udostępniania obiektów i danych dotyczących sieci oraz systemu "X" dla pracowników i doktorantów A. w celu prowadzenia prac o charakterze naukowo-badawczym, to obowiązek podatkowy powstanie na mocy art. 19a ust. 8 ustawy, tj. z chwilą otrzymania tej zapłaty w odniesieniu do otrzymanej należności.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Tut. Organ informuje, iż wydana interpretacja dotyczy tylko sprawy będącej przedmiotem wniosku (zapytania) Zainteresowanego. Inne kwestie, wynikające z opisu stanu sprawy i własnego stanowiska, które nie zostały objęte pytaniem wskazanym we wniosku, nie mogą być - zgodnie z art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej - rozpatrzone.

Zaznacza się także, że zgodnie z art. 14b § 3 ustawy - Ordynacja podatkowa, składający wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej obowiązany jest do wyczerpującego przedstawienia zaistniałego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego. Organ jest ściśle związany przedstawionym we wniosku stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego). Zainteresowany ponosi ryzyko związane z ewentualnym błędnym lub nieprecyzyjnym przedstawieniem we wniosku opisu stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego). Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, o ile rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego) podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swą aktualność.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Opolu, ul. Kośnego 70, 45-372 Opole, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację - w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2012 r. poz. 270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.