ILPP2/443-962/09-3/EWW

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 2 i § 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, przedstawione we wniosku z dnia 23 lipca 2009 r. (data wpływu 27 lipca 2009 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług jest:

W dniu 27 lipca 2009 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania nabycia wierzytelności bezwarunkowej oraz podstawy opodatkowania, stawki podatku, momentu powstania obowiązku podatkowego z tytułu usługi ściągania długów na podstawie powierniczego przelewu wierzytelności.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe.

Wnioskodawca jest Spółką z ograniczoną odpowiedzialnością utworzoną zgodnie z kodeksem spółek handlowych, mającą siedzibę w Polsce. Przedmiotem działalności gospodarczej jest zapisana w jego umowie, windykacja należności oraz pośrednictwo finansowe.

Zainteresowany ze środków własnych nabył wierzytelność innego podmiotu gospodarczego wierzyciela pierwotnego - w drodze umowy przelewu wierzytelności, za cenę niższą niż wartość nominalna wierzytelności. Umowa przelewu wierzytelności została zawarta w Polsce i w dniu zawarcia umowy, tj. w dniu 2 lipca 2009 r., wierzytelność ta znajdowała się na terenie kraju.

Nabyta wierzytelność zgodnie z umową, nie podlega późniejszemu zwrotowi. Umowa nie nakłada na Wnioskodawcę jakiegokolwiek innego (poza zapłatą ceny) obowiązku świadczenia usługi na rzecz sprzedającego. Spółka zamierza we własnym imieniu, na własny rachunek i ryzyko egzekwować nabytą wierzytelność.

Zainteresowany zamierza nabywać wierzytelności podmiotów krajowych w drodze umowy powierniczego przelewu wierzytelności w celu ich windykacji. Najistotniejszymi postanowieniami takiej umowy będą:

W związku z powyższym zadano następujące pytania.

Zdaniem Wnioskodawcy, gdy umowa sprzedaży wierzytelności nie jest obwarowana żadnymi innymi obowiązkami, poza zapłatą ceny, to takie przeniesienie wierzytelności nie stanowi usługi windykacji długów, czy też factoringu, przez co jest to czynność pośrednictwa finansowego zwolniona od podatku od towarów i usług, na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. poz. 3 załącznika nr 4 do ustawy. Zgodnie z PKWiU usługi pośrednictwa finansowego w zakresie obrotu wierzytelnościami mieszczą się w sekcji J o symbolu 65-67.

W ocenie Zainteresowanego, w przypadku nabywania wierzytelności w drodze powierniczego przelewu wierzytelności, celem umowy jest wyegzekwowanie należności i jako usługa mająca znamiona usługi windykacyjnej, podlega opodatkowaniu stawką podatku od towarów i usług w wysokości 22%. Podstawą opodatkowania jest zgodnie z art. 29 ust. 1 wynagrodzenie określone jako procent odzyskanej kwoty, a obowiązek podatkowy powstaje w dniu wyegzekwowania całości lub części wierzytelności lub z chwilą wystawienia faktury, nie później niż siedem dni od dnia otrzymania egzekwowanej wierzytelności.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za nieprawidłowe w zakresie opodatkowania nabycia wierzytelności bezwarunkowej i podstawy opodatkowania z tytułu usługi ściągania długów na podstawie powierniczego przelewu wierzytelności, a także za prawidłowe - w zakresie stawki podatku i momentu powstania obowiązku podatkowego z tytułu usługi ściągania długów na podstawie powierniczego przelewu wierzytelności.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2004 r. Nr 54, poz. 535 z późn. zm.), zwanej dalej ustawą, opodatkowaniu ww. podatkiem, podlegają:

Artykuł 7 ust. 1 ustawy stanowi, iż przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (...).

W myśl postanowień art. 8 ust. 1 ustawy, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

Wierzytelność jest prawem jednego podmiotu do żądania od drugiego podmiotu pewnego zachowania się zwanego świadczeniem (wyrażalnym pieniężnie). Wierzytelność jest prawem majątkowym, będącym przedmiotem obrotu gospodarczego. Przeniesienie praw do wierzytelności, jako niematerialnych praw majątkowych, co do zasady, stanowi świadczenie usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 pkt 1 ustawy.

Stosownie do art. 15 ust. 1 ustawy, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy. Działalność gospodarcza obejmuje również czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych (art. 15 ust. 2 ustawy).

Zakup wierzytelności w celu ich windykacji we własnym zakresie lub w celu dalszej ich sprzedaży mieści się niewątpliwie w zakresie usług pośrednictwa finansowego sklasyfikowanych według PKWiU w sekcji J ex (65-67). W tak ujmowanej usłudze mieści się cywilnoprawna instytucja przelewu wierzytelności (cesji), polegająca na przeniesieniu wierzytelności z majątku dotychczasowego wierzyciela do majątku osoby trzeciej na mocy umowy zawartej między zbywcą wierzytelności (cedentem), a jej nabywcą (cesjonariuszem). W takim przypadku, nabywca wierzytelności świadczy na rzecz jej zbywcy usługę pośrednictwa finansowego, której celem jest uwolnienie sprzedawcy wierzytelności od ciężaru jej egzekwowania.

Artykuł 41 ust. 1 ustawy określa, że stawka podatku wynosi 22%, z zastrzeżeniem ust. 2 12c, art. 83, art. 119 ust. 7, art. 120 ust. 2 i 3, art. 122 i art. 129 ust. 1.

Zarówno w treści ustawy o podatku od towarów i usług, jak i w przepisach wykonawczych do niej, ustawodawca przewidział opodatkowanie niektórych czynności stawkami obniżonymi.

Usługi pośrednictwa finansowego, co do zasady, korzystają ze zwolnienia od podatku od towarów i usług, na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 1 ustawy, w związku z poz. 3 załącznika nr 4 do ustawy VAT (Sekcja J ex 65-67).

W myśl art. 43 ust. 1 pkt 1 ustawy, zwalnia się od podatku usługi wymienione w załączniku nr 4 do ustawy. W pozycji nr 3 przedmiotowego załącznika, określono jako zwolnione usługi pośrednictwa finansowego sekcja J ex (65-67), z wyłączeniem:

Oznaczenie "ex" uprawnia do stosowania zwolnień w zakresie ściśle określonym w ustawie, z wyłączaniem usług wymienionych w punktach od 1-9 tejże pozycji 3 ww. załącznika.

W katalogu usług, w odniesieniu, do których nie stosuje się zwolnienia od podatku wymieniono między innymi usługi ściągania długów oraz faktoringu, przy czym nie wskazano symbolu PKWiU identyfikującego usługi zawierające się w tej kategorii.

Powyższe wyłączenie usług ściągania długów i factoringu ze zwolnienia od podatku VAT jest zgodne z przepisem art. 13B (1) (d) Szóstej Dyrektywy Rady z dnia 17 maja 1977 r. w sprawie harmonizacji przepisów Państw Członkowskich dotyczących podatków obrotowych - wspólny system podatku od wartości dodanej: ujednolicona podstawa wymiaru podatku (77/388/EWG) (Dz. U. UE L 77.145.1 z późn. zm.), obowiązującej do dnia 31 grudnia 2006 r. oraz art. 135 (1) (d) Dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. U. UE L 06.347.1 z późn. zm.), która weszła w życie z dniem 1 stycznia 2007 r. Trybunał Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich w wyroku z dnia 26 czerwca 2003 r. w sprawie C-305/01, definiując faktoring, o którym mowa w ww. przepisie Szóstej Dyrektywy podkreślił, iż działalność gospodarcza, w ramach, której podmiot gospodarczy nabywa wierzytelności, przejmując ryzyko niewywiązania się dłużnika z zobowiązania i w zamian wystawia swojemu klientowi faktury z tytułu prowizji, stanowi odzyskiwanie długów w rozumieniu art. 13B (d) (3) tej Dyrektywy i dlatego działalność ta wyłączona jest ze zwolnienia określonego w tym przepisie.

Usługi ściągania długów i factoringu nie zostały zdefiniowane w polskich przepisach prawa i należą do tzw. umów nienazwanych. Co do zasady factoring polega na tym, że faktor trudniący się zawodowo tego typu działalnością nabywa wierzytelności przysługujące przedsiębiorcy (faktorantowi) z tytułu dokonania sprzedaży lub wykonania usług w zamian za określoną kwotę, odpowiadającą wartości nominalnej wierzytelności pomniejszonej o dyskonto uwzględniające wynagrodzenie faktora. W pojęciu usług ściągania długów i faktoringu mieści się, zatem m.in. skup wierzytelności w celu ich windykacji we własnym zakresie lub odprzedaży. Usługa tego typu, polegająca na "wyręczeniu" klienta z czynności zmierzających do odzyskania długu, podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług bez możliwości skorzystania ze zwolnienia. W pojęciu tym mieszczą się też usługi windykacji, które co do zasady zmierzają wprost do odzyskania długu.

W tym miejscu należy wskazać, że ustawa o podatku od towarów i usług nie uzależnia opodatkowania usług faktoringu od rodzaju umowy zawartej pomiędzy stronami, co oznacza, że każdy typ faktoringu podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Faktoring na gruncie ustawy winien być traktowany analogicznie jak cesja wierzytelności. Istota rozróżnienia usług (obrotu wierzytelnościami, inkasa oraz factoringu) sprowadza się do zapisów umów łączących strony przelewu wierzytelności, analizy ich treści oraz czynności faktycznych wynikających z tych umów, w każdym przypadku, gdy celem działania usługodawcy jest przejęcie wierzytelności (długu) innego podmiotu w celu wyegzekwowania (ściągnięcia długu) - usługę tę należy opodatkować także wówczas, gdy środkiem do tego celu jest nabycie cudzej wierzytelności (z ryzykiem lub bez ryzyka wypłacalności dłużnika), która to czynność mieści się w pojęciu szeroko pojętego pośrednictwa finansowego.

Zainteresowany wskazał we wniosku, iż w ramach prowadzonej działalności gospodarczej nabył wierzytelność innego podmiotu gospodarczego wierzyciela pierwotnego - w drodze umowy przelewu wierzytelności za cenę niższą niż wartość nominalna wierzytelności. Umowa przelewu wierzytelności została zawarta w Polsce i w dniu zawarcia umowy wierzytelność ta znajdowała się na terenie kraju. Nabyta wierzytelność zgodnie z umową, nie podlega późniejszemu zwrotowi. Umowa nie nakłada na Wnioskodawcę jakiegokolwiek innego (poza zapłatą ceny) obowiązku świadczenia usługi na rzecz sprzedającego. Spółka zamierza we własnym imieniu, na własny rachunek i ryzyko egzekwować nabytą wierzytelność.

Mając na uwadze powyższe uznać należy zatem, iż Wnioskodawca będzie działał w charakterze podatnika z tytułu tej czynności, ponieważ dokona zakupu wierzytelności w celu jej dalszej windykacji. Przedmiotowa transakcja niewątpliwie powoduje "uwolnienie" cedenta od ciężaru egzekwowania wierzytelności i stanowi czynność odzyskiwania długów wyłączoną ze zwolnienia od podatku od towarów i usług. Koncepcja odzyskiwania długów nie zależy bowiem od sposobu, w jaki odzyskiwanie to się odbywa. Pojęcie odzyskiwania długów dotyczy jasno sprecyzowanych transakcji finansowych mających na celu uzyskanie zapłaty wierzytelności pieniężnej (vide: pkt 77 i 78 wyroku w sprawie C-305/01). Obrót wierzytelnościami (niezależnie od stopnia przyjętego ryzyka wypłacalności dłużnika) mieści się w pojęciu usług "ściągania długów i factoringu" i podlega opodatkowaniu podatkiem VAT.

W świetle powyższego, przedmiotowe czynności nie będą korzystały zatem ze zwolnienia od podatku, bowiem działalność w zakresie obrotu wierzytelnościami jest wyłączona ze zwolnienia od podatku VAT. Przepisy ustawy ani przepisy wykonawcze do niej nie przewidują w stosunku do usług ściągania długów preferencyjnej stawki podatku, a zatem usługi te podlegają opodatkowaniu podatkiem w wysokości 22%.

Reasumując, Wnioskodawca jako nabywca wierzytelności, świadczyć będzie usługę ściągania długów, która podlegać będzie opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

W tym zakresie stanowisko Zainteresowanego należy uznać za nieprawidłowe.

Wnioskodawca we wniosku wskazał również, że w ramach prowadzonej działalności gospodarczej zamierza nabywać wierzytelności podmiotów krajowych w drodze umowy powierniczego przelewu wierzytelności w celu ich windykacji. Najistotniejszymi postanowieniami takiej umowy będą:

Przepisy Kodeksu cywilnego nie zawierają regulacji prawnej instytucji powiernictwa. Nie ma jednak przeszkód do zawierania tego typu umów - pozwala na to zasada swobody umów wyrażona w art. 353 (1) ustawy z 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.), zgodnie z którym strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swojego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.

Podstawą dla dokonania cesji wierzytelności jest art. 509 k.c. Zgodnie z wymienionym przepisem, wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania.

Najistotniejsze postanowienia umowy przelewu powierniczego wierzytelności są następujące:

Jak wynika z powyższego, firma windykacyjna, "nabywająca" wierzytelności na podstawie umowy określanej potocznie mianem "przelewu powierniczego", nie przejmuje ryzyka niewypłacalności dłużnika, chociaż działa w imieniu własnym. Dlatego istotą omawianej czynności prawnej nie jest sprzedaż wierzytelności, lecz odpłatne świadczenie usługi ściągania długów oraz ewentualnie pośrednictwo w obrocie wierzytelnościami.

Powierniczy przelew wierzytelności dokonywany jest na podstawie umowy, która nie została uregulowana wprost w przepisach prawa cywilnego (tzw. umowa nienazwana). W praktyce przelew powierniczy nie jest niczym innym, jak zleceniem windykacji należności, z przeniesieniem na windykatora praw przysługujących wierzycielowi.

W przedmiotowej sprawie, po zawarciu umów powierniczego przelewu wierzytelności Wnioskodawca działać będzie w charakterze podatnika z tytułu świadczenia usług ściągania długów na rzecz ich pierwotnych wierzycieli.

Jak już wskazano, usługi ściągania długów wyłączone zostały ze zwolnienia od podatku, a przepisy ustawy ani przepisy wykonawcze do niej nie przewidują w stosunku do tych usług preferencyjnej stawki podatku, a zatem usługi te podlegać będą opodatkowaniu podatkiem w wysokości 22%.

W powyższym zakresie stanowisko Wnioskodawcy należy uznać za prawidłowe.

Zgodnie z art. 19 ust. 1 ustawy, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wydania towaru lub wykonania usługi, z zastrzeżeniem ust. 2-21, art. 14 ust. 6, art. 20 i art. 21 ust. 1.

Jeżeli dostawa towaru lub wykonanie usługi powinny być potwierdzone fakturą, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury, nie później jednak niż w 7. dniu, licząc od dnia wydania towaru lub wykonania usługi (art. 19 ust. 4 ustawy).

Przepis ust. 4 stosuje się odpowiednio do faktur za częściowe wykonanie usługi (art. 19 ust. 5 ustawy).

Jak wskazano powyżej, w przypadku powierniczego przelewu wierzytelności nie dokonuje się zapłaty cedentowi aż do czasu ściągnięcia długu lub zbycia wierzytelności. Zatem, za moment wykonania usługi uznać należy moment ściągnięcia długu.

Zainteresowany we wniosku wskazał również, iż jednym z postanowień umów zawieranych w celu nabywania wierzytelności od podmiotów krajowych w drodze umowy powierniczego przelewu wierzytelności w celu ich windykacji, będzie zapis, że zapłata cedentowi następuje po ściągnięciu długu.

Zgodnie z art. 106 ust. 1 ustawy, podatnicy, o których mowa w art. 15, są obowiązani wystawić fakturę stwierdzającą w szczególności dokonanie sprzedaży, datę dokonania sprzedaży, cenę jednostkową bez podatku, podstawę opodatkowania, stawkę i kwotę podatku, kwotę należności oraz dane dotyczące podatnika i nabywcy, z zastrzeżeniem ust. 2, 4 i 5 oraz art. 119 ust. 10 i art. 120 ust. 16.

W myśl § 9 ust. 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 28 listopada 2008 r. w sprawie zwrotu podatku podatnikom, wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 212, poz. 1337), fakturę wystawia się nie później niż siódmego dnia od dnia wydania towaru lub wykonania usługi, z zastrzeżeniem § 10-12.

Mając na uwadze powyższe stwierdzić należy, że w przedmiotowej sprawie obowiązek podatkowy powstanie w sposób określony w cyt. art. 19 ust. 1 i 4 ustawy, czyli w chwili ściągnięcia długu przez Wnioskodawcę. Ponieważ wykonanie tej usługi powinno być potwierdzone fakturą, obowiązek podatkowy powstanie z chwilą wystawienia faktury, nie później jednak niż w 7. dniu, licząc od dnia wykonania usługi.

Zwrócić należy uwagę, że jeśli postanowienia umów zawartych pomiędzy Zainteresowanym a pierwotnymi wierzycielami będą zawierały takie uregulowania, to zgodnie z art. 19 ust. 5 ustawy, obowiązek podatkowy w stosunku do częściowego odzyskania długu powstanie w momencie jego ściągnięcia, nie później jednak niż w 7. dniu, licząc od dnia wykonania tej usługi.

W przedmiotowej kwestii stanowisko Spółki jest prawidłowe.

W myśl art. 29 ust. 1 ustawy, podstawą opodatkowania jest obrót, z zastrzeżeniem ust. 2-22, art. 30-32, art. 119 oraz art. 120 ust. 4 i 5. Obrotem jest kwota należna z tytułu sprzedaży, pomniejszona o kwotę należnego podatku. Kwota należna obejmuje całość świadczenia należnego od nabywcy. Obrót zwiększa się o otrzymane dotacje, subwencje i inne dopłaty o podobnym charakterze mające bezpośredni wpływ na cenę (kwotę należną) towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika, pomniejszone o kwotę należnego podatku.

Z informacji zawartych we wniosku wynika, iż zgodnie z umowami zawartymi przez Spółkę, zapłatą za wykonaną przez nią usługę ściągania długów będzie procent odzyskanej kwoty.

Mając na uwadze opis zdarzenia przyszłego zawartego we wniosku oraz treść powołanych przepisów należy stwierdzić, że podstawą opodatkowania podatkiem od towarów i usług dla czynności ściągnięcia długów przez Wnioskodawcę będzie, zgodnie z art. 29 ust. 1 ustawy, kwota stanowiąca procent odzyskanej kwoty pomniejszona o kwotę podatku.

W tym zakresie stanowisko Zainteresowanego należy uznać za nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Jednocześnie tut. Organ informuje, że w zakresie stanu faktycznego dotyczącego podatku od towarów i usług wydana została odrębna interpretacja w dniu 20 października 2009 r. Nr ILPP2/443 962/09 2/EWW.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi, ul. Piotrkowska 135, 90-434 Łódź po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.