ILPP2/443-928/09-4/MN - Czy przyznanie własności nieruchomości zamiennej w ramach ustalonego odszkodowania, będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług?

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 2 i § 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko przedstawione we wniosku z dnia 29 czerwca 2009 r. (data wpływu 17 lipca 2009 r.) uzupełnionym pismem z dnia 24 września 2009 r. (data wpływu 28 września 2009 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania przyznania własności nieruchomości zamiennej w ramach ustalonego odszkodowania - jest nieprawidłowe.

W dniu 17 lipca 2009 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania przyznania własności nieruchomości zamiennej w ramach ustalonego odszkodowania. Wniosek uzupełniono pismem z dnia 24 września 2009 r. (data wpływu 28 września 2009 r.) o wskazanie podmiotu będącego Wnioskodawcą, wskazanie czy wniosek dotyczy zaistniałego stanu faktycznego, czy też zdarzenia przyszłego oraz doprecyzowanie przedstawionego zdarzenia przyszłego.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe.

Decyzją Nr XXX o ustaleniu lokalizacji drogi z dnia XX października 2008 r. Prezydent Miasta ustalił lokalizację drogi publicznej - budowę ul. XXX i zatwierdził projekt podziału działek Nr XX, XX, Nr XX, Nr XX, Nr XX i Nr XX położonych w XXX przy ul. XXX i ul. XXX, obręb XX.

Działki objęte ww. decyzją m.in. Nr XX o powierzchni 139 m² i Nr XX stały się z mocy prawa własnością Gminy w dniu, w którym decyzja o ustaleniu lokalizacji drogi stała się ostateczna. Przejęcie gruntów przez Gminę następuje za odszkodowaniem, które Prezydent Miasta winien ustalić w drodze odrębnej decyzji. W dniu XX lutego 2009 r. właściciel przejętej z mocy prawa nieruchomości wystąpił do tut. Urzędu z żądaniem ustalenia odszkodowania za działki Nr XX i Nr XX i przyznanie w ramach odszkodowania nieruchomości zamiennej.

Stosownie do art. 131 ust. 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami, w ramach odszkodowania właścicielowi wywłaszczonej nieruchomości może być przyznana, za jego zgodą, odpowiednia nieruchomość zamienna. W przypadku różnicy między wartością nieruchomości i wysokością odszkodowania dotychczasowy właściciel nieruchomości przejętej z mocy prawa przez Gminę, zobowiązany będzie do dokonania na rzecz Gminy dopłaty.

W przedstawionym przez Wnioskodawcę zdarzeniu przyszłym nieruchomość zamienna, którą Miasto przyzna w ramach ustalonego odszkodowania, jest nieruchomością niezabudowaną. Zgodnie z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego obowiązującym dla terenu, na którym położona jest nieruchomość zamienna, teren ten oznaczony jest symbolem 1MN, tj. teren zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej wolnostojącej.

W związku z powyższym zadano następujące pytania.

Zdaniem Wnioskodawcy, w świetle art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2004 r. Nr 54, poz. 535 z późn. zm.), przez dostawę towarów rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzenia towarami jak właściciel, w tym również przeniesienie z nakazu organu władzy publicznej lub przeniesienia z mocy prawa własności towarów w zamian za odszkodowanie. Zatem, wypłacone na podstawie decyzji administracyjnej odszkodowanie za przejętą z mocy prawa nieruchomość stanowi obrót dla podmiotu, który dokonał dostawy tej nieruchomości na rzecz Gminy w wykonaniu obowiązku powstałego z mocy decyzji organu władzy publicznej. Podmiot ten będzie zobowiązany do zapłaty podatku od towarów i usług, jeżeli jest podatnikiem tego podatku. Natomiast Gmina, wydając decyzję ustalającą wysokość odszkodowania za przejętą nieruchomość, nie wykonuje żadnej czynności podlegającej opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Zdaniem Wnioskodawcy, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług z uwagi na powołane zapisy art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy, nie będzie również podlegało przyznanie w ramach ustalonego odszkodowania nieruchomości zamiennej - do wysokości ustalonego odszkodowania.

W ocenie Zainteresowanego, przyznanie nieruchomości zamiennej jest bowiem jedynie formą wypłaty odszkodowania, które nie podlega opodatkowaniu. Opodatkowaniu temu natomiast podlegać będzie dostawa nieruchomości zamiennej w części, w której wartość tej nieruchomości przewyższać będzie przyznane odszkodowanie.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 98 ust. 1 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (tekst jedn. Dz. U. z 2004 r. Nr 261, poz. 2603 z późn. zm.), działki gruntu wydzielone pod drogi publiczne: gminne, powiatowe, wojewódzkie, krajowe - z nieruchomości, której podział został dokonany na wniosek właściciela, przechodzą, z mocy prawa, odpowiednio na własność gminy, powiatu, województwa lub Skarbu Państwa z dniem, w którym decyzja zatwierdzająca podział stała się ostateczna albo orzeczenie o podziale prawomocne. Przepis ten stosuje się także do nieruchomości, której podział został dokonany na wniosek użytkownika wieczystego, z tym że prawo użytkowania wieczystego działek gruntu wydzielonych pod drogi publiczne wygasa z dniem, w którym decyzja zatwierdzająca podział stała się ostateczna albo orzeczenie o podziale prawomocne. Przepis stosuje się odpowiednio przy wydzielaniu działek gruntu pod poszerzenie istniejących dróg publicznych.

Za działki gruntu, o których mowa w ust. 1, przysługuje odszkodowanie w wysokości uzgodnionej między właścicielem lub użytkownikiem wieczystym a właściwym organem. Przepis art. 131 stosuje się odpowiednio. Jeżeli do takiego uzgodnienia nie dojdzie, na wniosek właściciela lub użytkownika wieczystego odszkodowanie ustala się i wypłaca według zasad i trybu obowiązujących przy wywłaszczaniu nieruchomości (art. 98 ust. 3 cyt. ustawy).

Wywłaszczenie nieruchomości może być dokonane w sytuacji, gdy cele publiczne nie mogą być zrealizowane w inny sposób niż przez pozbawienie albo ograniczenie praw do nieruchomości. Wywłaszczenie dokonywane jest wyłącznie na cele publiczne, którym może być np. budowa drogi publicznej (krajowej, wojewódzkiej, powiatowej, gminnej) i następuje za odszkodowaniem. W ramach odszkodowania właścicielowi może być przyznana, za jego zgodą, odpowiednia nieruchomość zamienna.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 z późn. zm.), zwanej dalej ustawą, opodatkowaniu ww. podatkiem podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

W myśl art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, w tym również przeniesienie z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy prawa prawa własności towarów w zamian za odszkodowanie.

Stosownie do art. 2 pkt 6 ustawy, przez towary rozumie się rzeczy ruchome, jak również wszelkie postacie energii, budynki i budowle lub ich części, będące przedmiotem czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, które są wymienione w klasyfikacjach wydanych na podstawie przepisów o statystyce publicznej, a także grunty.

Przez sprzedaż, rozumie się odpłatną dostawę towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów oraz wewnątrzwspólnotową dostawę towarów (art. 2 ust. 22 ustawy).

Z przywołanych przepisów wynika, iż przeniesienie z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy prawa własności towarów (nieruchomości) w zamian za odszkodowanie jest objęte podatkiem od towarów i usług. Oznacza to, że każde przeniesienie prawa własności, także wówczas, gdy nie jest ono następstwem decyzji właściciela, lecz wynika z nakazu organu władzy publicznej, jest objęte podatkiem VAT.

Z przedstawionego we wniosku zdarzenia przyszłego wynika, iż działki objęte decyzją o lokalizacji drogi publicznej stały się z mocy prawa własnością Gminy w dniu, w którym decyzja o ustaleniu lokalizacji drogi stała się ostateczna. Przejęcie gruntów przez Gminę następuje za odszkodowaniem. Właściciel przejętej z mocy prawa nieruchomości wystąpił do Urzędu z żądaniem ustalenia odszkodowania za przejęte działki i przyznanie w ramach odszkodowania nieruchomości zamiennej. W przypadku różnicy między wartością nieruchomości i wysokością odszkodowania dotychczasowy właściciel nieruchomości przejętej z mocy prawa przez Gminę, zobowiązany będzie do dokonania na rzecz Gminy dopłaty. W opisanym przez Wnioskodawcę zdarzeniu przyszłym nieruchomość zamienna, którą Miasto przyzna w ramach ustalonego odszkodowania, jest nieruchomością niezabudowaną. Zgodnie z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego obowiązującym dla terenu, na którym położona jest nieruchomość zamienna, teren ten oznaczony jest symbolem 1MN, tj. teren zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej wolnostojącej.

W sytuacji przedstawionej we wniosku uznać należy, że ma miejsce dostawa towarów (gruntu) w zamian za odszkodowanie. W tym przypadku odszkodowanie pełni więc funkcję wynagrodzenia za przeniesienie własności towarów, czyniąc tego rodzaju dostawę faktycznie odpłatną - objętą opodatkowaniem podatkiem od towarów i usług. Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług nie podlega samo odszkodowanie lecz stanowiące dostawę towaru przeniesienie własności nieruchomości gruntowej w zamian za wynagrodzenie przyjmujące formę odszkodowania. Podmiotem, który realizuje dostawę jest dotychczasowy właściciel nieruchomości.

Z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług nie wynika, że odpłatność za czynność dostawy towarów lub świadczenia usług musi mieć postać pieniężną. Odpłatność, jako świadczenie wzajemne, może również przybrać postać rzeczową - zapłatą może być inny towar lub usługa, albo mieszaną - zapłata w części pieniężna, a w części rzeczowa. Dla uznania "czynności za odpłatną" wystarczające jest, by istniała możliwość określenia ceny wyrażonej w pieniądzu w stosunku do świadczenia wzajemnego stanowiącego wynagrodzenie za tę czynność.

Zgodnie z art. 15 ust. 6 ustawy, nie uznaje się za podatnika organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy w zakresie realizowanych zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji których zostały one powołane, z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych.

Wypłata odszkodowania (także w postaci przeniesienia własności działki niezabudowanej) przez Gminę na rzecz właściciela przejętej z mocy prawa nieruchomości dokonującego czynności zbywania nieruchomości, będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem VAT. Odszkodowanie pełni bowiem funkcję wynagrodzenia za przeniesienie własności towarów, czyniąc tego rodzaju dostawę faktycznie odpłatną.

Z sytuacji przedstawionej we wniosku wynika, iż w zamian za przejętą działkę, Gmina dokona na rzecz jej właściciela dostawy innej działki niezabudowanej, przeznaczonej pod zabudowę. Gmina będąc podatnikiem podatku od towarów i usług, dokonuje dostawy towarów w rozumieniu przepisu art. 7 ust. 1 ustawy.

Dokonując zamiany przedmiotowych nieruchomości Gmina nie może skorzystać z wyłączenia z opodatkowania na podstawie art. 15 ust. 6 ustawy. Zarówno bowiem organy władzy publicznej, jak i urzędy obsługujące te organy nie są uznawane za podatników w zakresie czynności, które mieszczą się w ramach zadań, dla realizacji których zostały one powołane, dodatkowo pod warunkiem, iż czynności te nie są wykonywane na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych. Dostawa gruntów dokonana w zamian za przejecie terenów przeznaczonych pod drogi publiczne nie jest realizowaniem zadania, dla realizacji którego Gmina została powołana.

Gmina nie będzie mogła skorzystać również ze zwolnienia od podatku przewidzianego w § 13 ust. 1 pkt 11 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 28 listopada 2008 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 212, poz. 1336), zgodnie z którym, zwalnia się od podatku czynności związane z wykonywaniem zadań publicznych nałożonych odrębnymi przepisami, wykonywane w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność przez jednostki samorządu terytorialnego, z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych.

Stwierdzić bowiem należy, iż dokonując przeniesienia prawa do rozporządzania nieruchomością Gmina nie realizuje ani zadań własnych, ani zleconych przez organ administracji rządowej.

Mając na uwadze przywołane przepisy oraz opis przedstawiony we wniosku stwierdzić należy, że Gmina jest czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług i dokonującym dostawy na rzecz właściciela nieruchomości przejętej z mocy prawa działki przeznaczonej pod budownictwo mieszkaniowe jednorodzinne (działki budowlanej). Zatem wykonuje czynność, która została wskazana w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy, jako podlegająca opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Wywłaszczenie nieruchomości następuje za odszkodowaniem, które powinno odpowiadać wartości wywłaszczonego prawa. Wysokość odszkodowania jest ustalana według stanu i wartości wywłaszczonej nieruchomości w dniu wydania decyzji o wywłaszczeniu. Okoliczności przesądzające o stanie nieruchomości powinny być ujmowane szeroko ze względu na konieczność uwzględnienia wszystkiego, co pozwoli na ustalenie słusznego odszkodowania. Zawsze jednak ustalenie wysokości odszkodowania następuje po uzyskaniu opinii rzeczoznawcy majątkowego, określającej wartość nieruchomości. Opinia rzeczoznawcy nie ma jednak znaczenia procesowego i może nie być uwzględniana w ustaleniu decyzji o wysokości odszkodowania.

Stosownie do przepisu art. 29 ust. 1 ustawy, podstawą opodatkowania jest obrót, z zastrzeżeniem ust. 2-22, art. 30-32, art. 119 oraz art. 120 ust. 4 i 5. Obrotem jest kwota należna z tytułu sprzedaży, pomniejszona o kwotę należnego podatku. Kwota należna obejmuje całość świadczenia należnego od nabywcy. Obrót zwiększa się o otrzymane dotacje, subwencje i inne dopłaty o podobnym charakterze mające bezpośredni wpływ na cenę (kwotę należną) towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika, pomniejszone o kwotę należnego podatku.

Jeżeli należność jest określona w naturze, podstawą opodatkowania jest wartość rynkowa towarów lub usług pomniejszona o kwotę podatku (art. 29 ust. 3 ustawy).

W świetle przytoczonych regulacji tut. Organ stwierdza, iż przyznanie własności nieruchomości zamiennej w ramach ustalonego odszkodowania będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Natomiast podstawą opodatkowania w analizowanej sytuacji będzie wartość rynkowa przyznanej w ramach odszkodowania nieruchomości niezabudowanej pomniejszona o kwotę podatku.

Wobec powyższego, drugie pytanie dotyczące opodatkowania dopłaty wniesionej przez podmiot, któremu przysługuje odszkodowanie w przypadku uznania, że przyznanie własności nieruchomości zamiennej nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług - staje się bezprzedmiotowe.

Ponadto tut. Organ informuje, iż wydana interpretacja dotyczy tylko sprawy będącej przedmiotem wniosku (zapytania) Zainteresowanego. Inne kwestie przedstawione w opisanym zdarzeniu przyszłym i własnym stanowisku w sprawie oceny prawnej zdarzenia przyszłego, które nie zostały objęte pytaniem - nie mogą być zgodnie z art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej - w wydanej interpretacji rozpatrzone.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wielkopolskim, ul. Dąbrowskiego 13, 66-400 Gorzów Wielkopolski po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.